Wyrok SN - I PKN 335/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 335/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1998/15/455
Radca Prawny 1998/6/98
Data wydania:1997-11-03
Wyrok z dnia 3 listopada 1997 r.
I PKN 335/97


Obowiązek pracodawcy uprzedniego zasięgania opinii okręgowej izby
radców prawnych i dokonywania oceny pracy radcy prawnego w razie rozwią-
zania z nim za wypowiedzeniem stosunku pracy (art. 16 i art. 19 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych - Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) nie dotyczy
sytuacji, w której przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest reorganizacja
(likwidacja) stanowiska pracy radcy prawnego, nie łącząca się z negatywną
oceną jego pracy.

Przewodniczący SSN: Adam Józefowicz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Maria Mańkowska, Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 1997 r. sprawy z powódz-
twa Władysława S. przeciwko [...] Zakładom Graficznym SA w L. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 18 kwietnia 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Powód Władysław S. wystąpił z powództwem przeciwko [...] Zakładom Gra-
ficznym SA w L. o dopuszczenie do pracy na zajmowanym stanowisku radcy prawne-
go w pozwanych Zakładach, nałożenie na pozwanego obowiązku dalszego zatrud-
nienia powoda do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy i zasądzenia kosz-
tów procesu.
Pozwane [...] Zakłady Graficzne wniosły o oddalenie powództwa.
W piśmie procesowym z dnia 17 października 1996 r. powód stwierdził, że w
związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem 31 sierpnia 1996 r. popiera powódz-
two o przywrócenie do pracy i zasądzenie odszkodowania za cały czas pozostawania
bez pracy, z wyjątkiem miesiąca września 1996 r., za który otrzymał wynagrodzenie,
pomimo rozwiązania stosunku pracy z dniem 31 sierpnia 1996 r.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 26 listopada 1996 r. oddalił powództwo i usta-
lił, że powód Władysław S. był zatrudniony w pozwanych Zakładach Graficznych od 3
maja 1968 r. do 30 kwietnia 1982 r., a następnie od 15 kwietnia 1991 r. w wymiarze
1/2 etatu jako radca prawny. W okresie od 5 listopada 1995 r. do 30 marca 1996 r.
powód przebywał na zwolnieniu lekarskim. W dniu 29 marca 1996 r. przedstawił
świadectwo lekarskie o zdolności do pracy w niepełnym wymiarze jako radca prawny.
Po stawieniu się do pracy stwierdził, że wszystkie akta podręczne zostały zabrane, a
prezes pozwanego poinformował go, że jego stanowisko zostało zlikwidowane. Dnia
10 kwietnia 1996 r. powód złożył pismo z wnioskiem o dopuszczenie go do pracy na
zajmowanym stanowisku radcy prawnego. W odpowiedzi otrzymał 14 maja 1996 r.
pismo prezesa Zarządu, w którym wyjaśniono, że stosownie do zarządzenia
likwidatora Nr 15 z dnia 29 stycznia 1996 r., zlikwidowano stanowisko radcy prawne-
go z dniem 1 lutego 1996 r. Jednocześnie zaproponowano powodowi przejście z
dniem 1 czerwca 1996 r. na stanowisko specjalisty do spraw prawnych z zachowa-
niem dotychczasowej stawki osobistego zaszeregowania oraz czasu pracy. Stwier-
dzono, że Spółka liczy na to, że powód przyjmie nowe warunki na zasadzie porozu-
mienia stron bez konieczności wręczania wypowiedzenia zmieniającego. Powód nie
wyraził zgody na proponowaną zmianę zatrudnienia. Dnia 28 maja 1996 r. powód
otrzymał pismo, na mocy którego z dniem 1 czerwca 1996 r. do 31 sierpnia 1996 r.
powierzono mu pełnienie obowiązków specjalisty do spraw prawnych z zachowaniem
dotychczasowej stawki osobistego zaszeregowania oraz czasu pracy. W tym samym
dniu powód otrzymał pismo wypowiadające z dniem 31 sierpnia 1996 r. umowę o
pracę w części dotyczącej warunków pracy - stanowiska radcy prawnego za uprzed-
nim 3-miesięcznym wypowiedzeniem, tj. od 1 czerwca 1996 r. do 31 sierpnia 1996 r.
Po upływie wypowiedzenia powód miał zajmować stanowisko specjalisty do spraw
prawnych z pozostałymi warunkami umowy bez zmian.
Powód pismem z dnia 31 maja 1996 r. odmówił przyjęcia proponowanych wa-
runków pracy. W związku z powyższym umowa o pracę z powodem uległa rozwiąza-
niu z dniem 31 sierpnia 1996 r. Powód otrzymał stosowną odprawę w wysokości 3-
miesięcznego wynagrodzenia.
Sąd ustalił, że z dniem 1 stycznia 1996 r. rozpoczęła się likwidacja przedsię-
biorstwa państwowego, jakim były Zakłady Graficzne w L. w celu przekształcenia ich
w spółkę pracowniczą, która to likwidacja uległa zakończeniu w lutym 1996 r. Decy-
zję o likwidacji stanowiska radcy prawnego podjęto po analizie skuteczności obsługi
prawnej. Z dniem 28 marca 1996 r. wprowadzono w pozwanej Spółce nową strukturę
organizacyjną, w której nie ma stanowiska radcy prawnego, a obsługę prawną wy-
konuje spółka pracownicza lub na zlecenie kancelaria prawna. Bezsporną okolicz-
nością jest, że 7 marca 1996 r. powód ukończył 64 lata.
W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie może być uwzględnione, gdyż
według art. 43 § 1 KP zakład pracy może wypowiedzieć warunki pracy i płacy także
pracownikowi, o którym mowa w art. 39 KP, o ile wypowiedzenie to stało się koniecz-
ne ze względu na likwidację działu pracy, w którym pracownik był zatrudniony.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie po rozpoz-
naniu apelacji powoda od powyższego orzeczenia wyrokiem z dnia 18 kwietnia 1997
r. [...] oddalił apelację.
Sąd Wojewódzki uznał, że ustalenia Sądu I instancji są bezsporne i prawidło-
we oraz należycie rozważone. Sąd II instancji nie dopatrzył się sprzeczności ustaleń
z zebranymi dowodami ani uchybień proceduralnych. Wraz z dokonywaniem prze-
kształcenia formy prawnej pozwanych Zakładów - zdaniem Sądu Wojewódzkiego -
niezbędne były zmiany organizacyjne związane z ograniczeniem zatrudnienia i likwi-
dacją stanowisk. Sąd nie jest uprawniony do badania zasadności i celowości doko-
nywania powyższych zmian. W tych okolicznościach Sąd uznał, że powód bezzasad-
nie zarzuca obrazę przepisów art. 39, art. 42 i art. 47 KP (jako że nie mają one w tym
wypadku zastosowania) oraz art. 19 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach praw-
nych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 ze zm.). Przepisy tej ostatniej ustawy nakładają na
zakład pracy obowiązek powiadomienia okręgowej izby radców prawnych o rozwią-
zaniu stosunku pracy z radcą prawnym jedynie w przypadku, gdy podstawą takiego
rozwiązania są zarzuty niewłaściwego wykonywania przez radcę obowiązków służ-
bowych (art. 19 tej ustawy). Podstawą wypowiedzenia powodowi umowy o pracę była
likwidacja stanowiska pracy. Powód pobrał odprawę pieniężną w związku z rozwią-
zaniem umowy z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy.
Powód przychodził do zakładu pracy w miesiącu wrześniu 1996 r., za co otrzy-
mał wynagrodzenie. Może to stwarzać jedynie domniemanie, że w tym okresie łączy-
ła go z pozwanym odrębna umowa na czas określony, skoro ustanie stosunku pracy
faktycznie nastąpiło 31 sierpnia 1996 r. Dlatego w świadectwie pracy widnieje data
30 września 1996 r. - jako dzień rozwiązania stosunku pracy. Próby ugodowego rozs-
trzygnięcia sporu zakończyły się bez rezultatu ze względu na zbyt daleko idące wa-
runki ugodowe powoda, nie przyjęte przez stronę pozwaną.
Powód wniósł kasację od wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 26 listo-
pada 1996 r. [...] i od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 18 kwietnia
1997 r. [...]. Orzeczeniom tym wnoszący kasację zarzucił:
1) naruszenie przepisów: art. 8, 39, 42, 45 i 47 Kodeksu pracy wskutek błęd-
nej ich wykładni oraz obrazę art. 3, 6,8 i 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach
prawnych,
2) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych i sprzeczność istotnych
ustaleń Sądu oraz inne uchybienia procesowe, wynikające z art. 368 pkt 3,4 i 5 KPC.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonych wyroków w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z uwzględnieniem kosztów
postępowania za obie instancje i kasację, ewentualnie o zmianę zaskarżonych wyro-
ków i uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie kosz-
tów postępowania za wszystkie instancje według norm przepisanych. Ponadto skar-
żący wniósł o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 2.340 zł z 35% od dnia 6
czerwca 1997 r. do dnia zapłaty za cały okres pozostawania bez pracy, licząc od 1
października 1996 r. do 30 czerwca 1997 r., czyli 7 miesięcy po 260 zł miesięcznie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja powoda nie może być uwzględniona, gdyż jej zarzuty są bezzasadne.
Zaskarżone orzeczenie Sądu II instancji opiera się na ustaleniach Sądu I instancji,
który bardzo starannie, wnikliwie i szczegółowo przeprowadził postępowanie dowo-
dowe oraz wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy i wyprowadził z nich trafne
wnioski. Sąd Wojewódzki oceniając zarzuty apelacji, powtórzone w kasacji, nie po-
pełnił żadnych uchybień procesowych, ani nie naruszył przepisów prawa material-
nego. Ustalony stan faktyczny sprawy jest bezsporny między stronami. Konsekwen-
cje prawne wyprowadzone z tych ustaleń przez Sądy obu instancji wynikają z przy-
toczonych przez te Sądy przepisów prawa materialnego, właściwie zastosowanego w
sprawie. Sąd Najwyższy nie dopatrzył się błędnej wykładni prawa przez Sądy obu
instancji. Rekapitulując istotne ustalenia w sprawie należy mieć na uwadze, że w
ramach restrukturyzacji sektora państwowego przeprowadzono, poczynając od 1
stycznia 1996 r. likwidację pozwanego przedsiębiorstwa państwowego, które prze-
kształcono w spółkę akcyjną. Z dniem 28 marca 1996 r. wprowadzono w pozwanej
Spółce nową strukturę organizacyjną. Zmiany organizacyjne polegały na ogranicze-
niu zatrudnienia i likwidacji stanowisk, w tym stanowiska radcy prawnego. Jednakże
utworzono stanowisko specjalisty do spraw prawnych i zaproponowano powodowi
spełnianie pracy w nowych ramach organizacyjnych z zachowaniem dotychczasowej
płacy i czasu pracy. W przyjętej strukturze organizacyjnej powód miałby raczej pełnić
funkcję koordynatora obsługi prawnej i realizować w praktyce swoje kwalifikacje
radcy prawnego i doświadczenie zawodowe na zmienionym co do nazwy stanowisku
pracy. Powód pismem z dnia 31 maja 1996 r. stanowczo odmówił przyjęcia
zmienionych i wypowiedzianych mu warunków pracy. Z tego względu stosunek pracy
powoda uległ rozwiązaniu z dniem 31 sierpnia 1996 r. W tych okolicznościach - zda-
niem Sądu Najwyższego - Sądy obu instancji prawidłowo zastosowały przepisy pra-
wa materialnego (art. 411 § 1 i art. 42 § 1 i 3 KP) odmawiając uwzględnienia powódz-
twa i apelacji powoda z uwagi na to, że w odniesieniu do powoda nie ma zastoso-
wania ochrona przewidziana w art. 39 KP ze względu na likwidację pozwanego za-
kładu pracy. W tej sytuacji nie mają zastosowania w sprawie pozostałe przepisy
prawa materialnego, wymienione w zarzutach kasacji, a w szczególności art. 16 i art.
19 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 ze
zm.). Rozwiązanie z powodem stosunku pracy za wypowiedzeniem nie nastąpiło z
powodu nienależytego wykonywania obowiązków radcy prawnego. W związku z tym
nie istniała potrzeba dokonywania oceny pracy zawodowej powoda, jako radcy praw-
nego, o której mowa w art. 16 ustawy o radcach prawnych. Ocena efektywności sta-
nowiska pracy w zakładzie pracy z reguły następuje z punktu widzenia kryterium eko-
nomicznego interesu pracodawcy, z czym nie zawsze łączy się negatywna ocena
pracy pracownika, zatrudnionego na tym stanowisku. Jeżeli z uznaniem przez praco-
dawcę nieefektywności stanowiska radcy prawnego powstaje konieczność reorgani-
zacji tego stanowiska, nie łącząca się z negatywną oceną pracy radcy prawnego z
powodu braku zarzutu nienależytego jej wykonywania, to nie istnieje obowiązek pra-
codawcy uprzedniego zasięgania opinii okręgowej izby radców prawnych i dokony-
wania oceny pracy radcy prawnego w razie wypowiedzenia warunków pracy lub roz-
wiązania stosunku pracy (art. 16 i 19 § 1 ustawy o radcach prawnych). Z materiału
zebranego w sprawie wynika, że pozwany zakład pracy cenił kwalifikacje i doświad-
czenie zawodowe powoda i jego przydatność w dalszej pracy w zakładzie. Dlatego
nie zamierzał rozwiązać z powodem stosunku pracy, lecz inaczej zorganizować jego
stanowisko pracy, z uwzględnieniem potrzeb nowo powstałej spółki, czego nie
zaaprobował powód. W tych okolicznościach sprawy, Sąd Najwyższy nie dopatrzył
się, aby rozwiązanie z powodem stosunku pracy nastąpiło z naruszeniem art. 8 KP.
Wobec zasadności zaskarżonego orzeczenia Sądu II instancji, nieuzasadnione jest
również zgłoszenie przez powoda dopiero w kasacji nowego roszczenia zasądzenia
kwoty 2340 zł z odsetkami za czas pozostawania bez pracy. Żądanie takie po ustaniu
zasadnie rozwiązanego stosunku pracy powodowi nie przysługuje.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że ka-
sacja powoda nie ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego na zasadzie art. 39312
KPC orzekł, jak w sentencji.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: