Wyrok z dnia 3 listopada 1997 r.
I PKN 333/97


Odmowa podpisania przez pracownika umowy o zakazie prowadzenia
działalności konkurencyjnej nie jest uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia
umowy o pracę, jeżeli przedstawiony przez pracodawcę projekt tej umowy za-
wierał postanowienia niezgodne z przepisami Kodeksu pracy. W takiej sytuacji,
zgłoszone przez pracownika roszczenie o odszkodowanie (art. 45 § 1 KP) nie
jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa z tego względu, że pracownik podjął działalność gos-
podarczą.


Przewodniczący SSN: Adam Józefowicz, Sędziowie SN: Maria Mańkowska
(sprawozdawca), Walerian Sanetra.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 1997 r. sprawy z po-
wództwa Edwarda Ś. przeciwko Zakładom Urządzeń Kotłowych "S." S.A. w S. o od-
szkodowanie i nagrodę, na skutek kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich [...] od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z
dnia 2 kwietnia 1997 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo i przekazał
sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kiel-
cach do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Końskich w wyroku z dnia 23 grudnia 1996 r.
uznał za bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę powodowi Edwardowi Ś. do-
konane przez pozwane Zakłady Urządzeń Kotłowych "S." S.A. w S. oraz zasądził na
rzecz powoda kwotę 150 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 grudnia 1996 r. ty-
tułem nagrody za 1996 rok.

- 2 -

Od powyższego wyroku apelację wniosła strona pozwana i w toku postępo-
wania apelacyjnego złożyła pismo Urzędu Miasta i Gminy w K., z którego wynika, że
w dniu 1 lutego 1997 r. powód rozpoczął działalność gospodarczą w zakresie pro-
dukcji wyrobów metalowych, usług remontowych, montażowych, transportowych oraz
sprzedaży wyrobów metalowych, natomiast powód zmodyfikował żądanie domagając
się zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 45 § 1 KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyro-
kiem z dnia 2 kwietnia 1997 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. Sąd
Wojewódzki uznał, że wypowiedzenie powodowi umowy o pracę ze względu na od-
mowę podpisania umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej nale-
żałoby uznać za nieuzasadnione z uwagi na sprzeczność § 3 tej umowy z przepisami
Kodeksu pracy. Mając jednakże na uwadze, podjęcie przez powoda w okresie
wypowiedzenia umowy o pracę działalności konkurencyjnej wobec strony pozwanej
Sąd uznał, że zasądzenie odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia
powodowi umowy o pracę byłoby nie do pogodzenia z zasadami współżycia spo-
łecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 KP.)
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył powyższy wyrok w drodze kasacji
na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postę-
powania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadło-
ściowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyj-
nego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189), w związku z art. 3931 pkt 1 i 39313 KPC i zarzucając
naruszenie prawa materialnego - art. 8 i 45 § 1 Kodeksu pracy poprzez błędną ich
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, wnosił o uchylenie wyroku w części oddalają-
cej powództwo i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Kielcach do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona. Ma rację Rzecznik Praw Obywatelskich, że w
sytuacji, gdy Sądy obu instancji uznały, że wypowiedzenie powodowi umowy o pracę
- ze względu na odmowę podpisania umowy dotyczącej zakazu prowadzenia dzia-

- 3 -

łalności konkurencyjnej wobec pracodawcy - jest nieuzasadnione, a powód nie do-
magał się przywrócenia do pracy, Sąd Wojewódzki był zobowiązany na podstawie
art. 45 § 1 KP do zasądzenia na jego rzecz odszkodowania. Roszczenie odszkodo-
wawcze powoda nie podlegało bowiem zakwalifikowaniu jako nadużycie prawa z
jego strony lub jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego, skoro powód w
dniu rozpoczęcia działalności gospodarczej, uznanej za konkurencyjną wobec strony
pozwanej, nie był z nią związany żadną umową o zakazie takiej działalności. Spór o
treść umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej był podstawową
przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę. Powód kwestionował postano-
wienia projektu tej umowy jako zbyt rygorystyczne, a strona pozwana odmówiła per-
traktacji umożliwiających osiągnięcie kompromisu w zakresie treści tej umowy. Sąd
Wojewódzki uznał, że proponowana przez stronę pozwaną treść § 3 umowy jest
sprzeczna z przepisami Kodeksu pracy i uregulowaniami dotyczącymi klauzul konku-
rencyjnych oraz że zawarcie takiej umowy o zakazie prowadzenia działalności kon-
kurencyjnej z niezmienionym warunkiem w jej § 3, niekorzystnym dla pracownika,
jest wręcz niemożliwe.
Żadne zatem okoliczności sprawy nie uzasadniały zastosowania w przed-
miotowej sprawie art. 8 KP. Bezpodstawne jest zarzucenie powodowi naruszenia
zasad współżycia społecznego w sytuacji, gdy przy braku możliwości skonsultowania
opracowanego przez pracodawcę projektu umowy o zakazie prowadzenia działalno-
ści konkurencyjnej, odmówił podpisania niekorzystnej dla siebie umowy, a po wypo-
wiedzeniu mu z tej właśnie przyczyny umowy o pracę, podjął własną działalność
gospodarczą. Uznanie przez Sądy obu instancji, że wypowiedzenie powodowi
umowy o pracę było w tych warunkach nieuzasadnione, obligowało Sąd Wojewódzki
z mocy art. 45 § 1 KP do zasądzenia odszkodowania, gdy powód cofnął roszczenie o
przywrócenie do pracy i domagał się zasądzenia odszkodowania.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 39313 KPC Sąd Najwyższy
orzekł, jak w sentencji.
========================================