Wyrok z dnia 14 września 1998 r.
I PKN 319/98

Księgowa zatrudniona w banku dopuszcza się ciężkiego naruszenia
podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 KP) wówczas, gdy
dokonuje zaksięgowania czeku bez pokrycia na rachunku innego pracownika.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Józef Iwulski, Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 września 1998 r. sprawy z po-
wództwa Marii C. przeciwko Bankowi Gospodarki Żywnościowej-Oddziałowi Opera-
cyjnemu w B. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 8 stycznia
1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Maria C. domagała się przywrócenia do pracy w Banku Gospodarki Żywnoś-
ciowej Oddziale Operacyjnym w B. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Powód-
ka zgłosiła ponadto roszczenia o wynagrodzenie za pracę (w tym w godzinach nad-
liczbowych i w godzinach nocnych), lecz zostały one wyłączone do odrębnego pos-
tępowania.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Brzegu wyrokiem z dnia 20 października 1997 r.
oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powódka pracowała w pozwanym Banku na sta-
nowisku księgowej. W tymże Banku posiadała rachunek oszczędnościowo-rozlicze-
niowy ,,ror". Miała przyznany kredyt w wysokości 1500 zł na okres 6 miesięcy. Jako
księgowa księgowała między innymi czeki ,,ror", również wystawiane przez siebie. W
okresie od 3 kwietnia 1997 r. do 27 maja 1997 r. powódka wystawiła 16 czeków bez
pokrycia, w związku z czym korzystała ze środków pieniężnych pozwanego bez jego
zgody i wiedzy, średnio w kwocie 297 zł. Powódka realizowała czeki poza bankiem,
nie posiadając środków na rachunku i przekraczając przyznany jej kredyt. Przed
wpłynięciem czeku do banku wpłacała pieniądze, co powodowało, że debet nie był
wykazywany. Sama księgowała swoje czeki bez pokrycia. Ponadto zaksięgowała
czek bez pokrycia jednej ze swych koleżanek na rachunku innej pracownicy, prze-
bywającej na urlopie. W czasie kontroli na rachunkach czworga pracowników (w tym
powódki) stwierdzono debety przekraczające przyznany limit. Czeki realizowane
poza bankiem docierają do niego po 4-5 dniach, czasem nawet po 10 dniach. Księ-
gowanie czeku wykazuje datę księgowania, datę realizacji czeku i stan rachunku w
dacie księgowania. Jeżeli czek został zrealizowany poza bankiem, a do dnia księ-
gowania wpłynęła wpłata, debet nie zostaje wykazany, gdyż komputer wykazuje tylko
debet istniejący w chwili księgowania. Na wpłatę pieniędzy powódka realizowała
poza bankiem kolejny czek bez pokrycia. Powódka w swych działaniach wykorzys-
tywała wiedzę z zakresu obrotu czekami oraz znajomość systemu komputerowego
służącego realizacji tego obrotu. Zdaniem Sądu Rejonowego powódka naruszyła
postanowienia umowy cywilnoprawnej o prowadzenie rachunku, a wystawienie cze-
ków bez pokrycia stanowi przestępstwo z art. 61 Prawa czekowego. Korzystanie
przez powódkę ze środków pieniężnych pozwanego bez jego wiedzy i zgody, przy
wykorzystaniu wiedzy nabytej w czasie pracy, uzasadniało rozwiązanie umowy o
pracę na podstawie art. 52 KP.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z
dnia 8 stycznia 1998 r. oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego w
Brzegu. Zdaniem tego Sądu powódka naruszyła w stopniu ciężkim obowiązek dbania
o dobro zakładu pracy i chronienia jego mienia, wynikający z art. 100 § 2 pkt 4 KP.
Postępowanie powódki, która nie tylko wystawiała czeki bez pokrycia, ale również
wykorzystując zajmowane stanowisko księgowej powodowała, że debet na jej
rachunku nie był wykazywany, jest nie tylko naruszeniem umowy cywilnoprawnej, ale
i umowy o pracę. Sąd drugiej instancji podniósł, że wystawianie dyspozycji bez po-
krycia nie oznacza przestępstwa z art. 61 Prawa czekowego, lecz pracodawca może
rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia nie tylko w razie popełnienia przes-
tępstwa (art. 52 § 1 pkt 2 KP), ale również w razie ciężkiego naruszenia przez pra-
cownika podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 KP).

W kasacji od tego wyroku powódka podniosła zarzut naruszenia prawa ma-
terialnego - art. 52 KP przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz
art. 100 § 2 pkt 4 KP przez niewłaściwe zastosowanie. Powódka wniosła o ,,uchylenie
wyroków Sądów pierwszej i drugiej instancji i przywrócenie do pracy na stanowisko
księgowej". Strona pozwana wniosła o odrzucenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja podlega merytorycznemu rozpoznaniu, ponieważ - wbrew stanowisku
strony pozwanej - spełniała wymagania określone w art. 3933 KPC, a także została
wniesiona przez podmiot uprawniony. W dacie wniesienia kasacji, która była póź-
niejsza niż nowelizacja art. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, do-
konana ustawą z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze,
ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 75, poz. 471),
radca prawny mógł być pełnomocnikiem procesowym osoby fizycznej w sprawie ze
stosunku pracy, uprawnionym w świetle art. 3932 §1 KPC do wniesienia kasacji. W
związku z nowelizacją ustawy o radcach prawnych treść art. 465 § 1 KPC nie może
być rozumiana w ten sposób, że ograniczono w nim krąg osób uprawnionych do
wnoszenia kasacji w imieniu pracowników. Takie rozumienie stałoby w oczywistej
sprzeczności z sensem tego przepisu sprowadzającym się do poszerzenia, a nie
ograniczenia możliwości reprezentacji pracowników w sprawach z zakresu prawa
pracy.
Kasacja, chociaż dopuszczalna, okazała się jednak pozbawiona usprawiedli-
wionych podstaw. Podniesiony w niej zarzut naruszenia prawa materialnego należało
ocenić jako nieuzasadniony. Przede wszystkim należy zauważyć, że niepodniesienie
(uzasadnionego) zarzutu naruszenia prawa procesowego, w szczególności dotyczą-
cego postępowania dowodowego, skutkuje związanie Sądu Najwyższego ustalonym
w sprawie stanem faktycznym przy weryfikacji zarzutu błędnej wykładni i
niewłaściwego zastosowania prawa materialnego. Zdaniem Sądu Najwyższego nie
doszło do naruszenia art. 52 KP. W zaskarżonym wyroku przyjęto, że podstawą
rozwiązania z powódką umowy o pracę bez wypowiedzenia było ciężkie naruszenie
podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP. Bez
znaczenia jest podnoszona w kasacji okoliczność wskazania w piśmie zawierającym
oświadczenie zakładu pracy przepisu art. 52 KP, bez skonkretyzowania paragrafu i
punktu tego przepisu. Pracodawca powołał się na utratę zaufania, ponadto opisał
zachowanie powódki uzasadniające przyjęty tryb rozwiązania umowy o pracę. Za-
chowanie to w świetle poczynionych ustaleń faktycznych prawidłowo zostało zakwa-
lifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Na
taką kwalifikację zasługuje już samo zaksięgowanie czeku bez pokrycia wystawione-
go przez jedną z pracownic na rachunku innej pracownicy. Przy ocenie wystawiania
czeków bez pokrycia przez samą powódkę należy mieć na uwadze, że istotą na-
ganności jej zachowania nie było samo powodowanie debetu, lecz jego ukrywanie
przy świadomości zasad systemu księgowania.

Sąd Wojewódzki właściwie zastosował art. 100 § 2 pkt 4 KP oceniając zacho-
wanie powódki jako naruszające określony w tym przepisie obowiązek dbania o do-
bro zakładu pracy i chronienia jego mienia. Wagę naruszenia podstawowych obo-
wiązków pracownika należy odnosić do jego funkcji i stanowiska pracy. Ustalone
zachowania powódki zostały prawidłowo potraktowane przy uwzględnieniu, że była
ona księgową w banku. Bank jest pracodawcą, który musi wymagać od swych pra-
cowników absolutnej uczciwości i rzetelności. Wynika to nie tylko z dbałości o własny
interes i dobre imię, lecz także z konieczności dbania o interesy klientów.

Z tych wszystkich względów kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art.
39312 KPC.
========================================