Wyrok z dnia 6 sierpnia 1998 r.
I PKN 259/98

Powołanie się przez pracownika w kasacji na naruszenie przez praco-
dawcę art. 52 § 3 KP, polegające na rozwiązaniu umowy o pracę z pracowni-
kami przed upływem trzech dni od dnia zawiadomienia zakładowej organizacji
związkowej o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie tej umowy, stanowi nad-
użycie prawa w rozumieniu art. 8 KP, jeżeli z okoliczności sprawy jednoznacz-
nie wynika, że w danym przypadku zakładowa organizacja związkowa nie za-
mierzała się angażować w obronę pracownika, przebywającego na terenie za-
kładu pracy w stanie nietrzeźwym.


Przewodniczący SSN: Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Andrzej
Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 1998 r. sprawy z powództwa
Jerzego C. przeciwko Kopalni Soli ,,K." w K. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Poznaniu z dnia 30 stycznia 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Jerzy C. wniósł przeciwko Kopalni Soli ,,K." w K. pozew o przywrócenie do
pracy, zarzucając że podjęta przez pozwanego pracodawcę decyzja o rozwiązaniu z
nim umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 KP była nieuzasadniona, albowiem w dniu 6
lutego 1997 r. był chory, natomiast nie był nietrzeźwy. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Kole, wyrokiem z dnia 23 czerwca 1997 r. [...] przywrócił powoda do pracy w Kopalni
Soli ,,K." w K. na poprzednio zajmowane stanowisko i na poprzednich warunkach. W
uzasadnieniu tego wyroku Sąd stwierdził, iż w dniu 6 lutego 1997 r., wobec uzyska-
nia anonimowej informacji o tym, że powód jest w pracy w stanie wskazującym na
spożycie alkoholu, pracownik pozwanego poinformował powoda o tym fakcie oraz o
tym, że w tej sytuacji konieczne będzie niezwłoczne przeprowadzenie badania stanu
trzeźwości przy użyciu alkotestera. Zanim jednak doszło do zbadania stanu trzeźwo-
ści powoda, opuścił on zakład pracy udając się do Przychodni Rejonowej w K., gdzie
został przyjęty przez lekarza, który w wyniku przeprowadzonego badania stwierdził u
powoda grypę i udzielił mu 4 dni zwolnienia, które było następnie wielokrotnie przed-
łużane na skutek występujących u powoda powikłań pogrypowych. Zaświadczenie
lekarskie zostało doręczone pozwanej w dniu 7 lutego 1997 r. W tym samym dniu
dyrektor do spraw technicznych pozwanej Kopalni zawiadomił Związek Zawodowy
Górników w Polsce - Zarząd Zakładowy Kopalni Soli ,,K." w K. o zamiarze rozwiąza-
nia z powodem umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 KP z powodu nietrzeźwości, od-
mowy poddania się badaniu przy użyciu alkotestera i ucieczki z miejsca pracy oraz
rozwiązał z powodem umowę o pracę w trybie art. 52 KP. W tej sytuacji Sąd Rejo-
nowy przyjął, że postawienie powodowi zarzutu, iż tego dnia był nietrzeźwy, zobo-
wiązywało go do wykazania, iż tego dnia o oznaczonej porze był trzeźwy, co powód
uczynił przedstawiając z tego samego dnia zaświadczenie lekarskie o chorobie, a po
12 dniach dodatkowo także zaświadczenie lekarskie oparte na badaniu ogólnym.
Ponadto Sąd Rejonowy podniósł, że art. 52 KP zobowiązuje pracodawcę do zasięg-
nięcia opinii zakładowej organizacji związkowej, reprezentującej pracownika, jeszcze
przed dokonaniem zwolnienia, tymczasem pozwana podjęła decyzję o rozwiązaniu
umowy o pracę z powodem już w dniu 7 lutego 1997 r., tzn. w tym samym dniu, w
którym powiadomiła organizację związkową o swym zamiarze, a tym samym pozwa-
na naruszyła art. 52 § 3 KP. Albowiem jeżeli związek zawodowy nie wyraził swej opi-
nii w sprawie zwolnienia pracownika w ustalonym terminie 3 dni, co mogło oznaczać
jego ,,milczącą zgodę", to wynika stąd, że pracodawca mógł podjąć decyzję o rozwią-
zaniu umowy o pracę na podstawie art. 52 KP dopiero po upływie trzech dni, czyli w
dniu 10 lutego 1997 r. Sąd Rejonowy przyjął przy tym, że powołanie się w tym kon-
tekście przez pracodawcę na ogólną uchwałę związku w sprawie zaniechania obrony
przez związek zawodowy tych pracowników, którzy przebywali na terenie zakładu
pracy w stanie nietrzeźwym, jest bezzasadne, ponieważ uchwała ta została podjęta
już po zwolnieniu powoda z pracy, a ponadto nie ma ona znaczenia prawnego w
świetle dyspozycji art. 52 § 3 KP. Sąd Rejonowy zwrócił również uwagę na to, że
zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej w danym wypadku zawierało
informację o tym, iż powód został doprowadzony do wartowni, co sugerowało jakoby
doprowadzono go tam siłą, a to mogło wpłynąć na stanowisko organizacji związkowej
w niniejszej sprawie. Dlatego w konsekwencji Sąd Rejonowy stanął na stanowisku,
że zarzut nietrzeźwości powoda w czasie godzin pracy nie został przez pozwaną
udowodniony. Zachowanie powoda w czasie niniejszego zdarzenia w dniu 6 lutego
1997 r. nie było na tyle naganne, aby oddalić jego żądanie przywrócenia do pracy. A
ponadto Sąd uznał, że decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę z powodem podjęła
osoba nieuprawniona, tzn. zastępca dyrektora Kopalni do spraw technicznych, który
rozwiązując umowę o pracę z powodem - w ocenie Sądu Rejonowego - działał bez
pełnomocnictwa dyrektora.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zarzucając sprzeczność w
odniesieniu do istotnych dla sprawy ustaleń w porównaniu z treścią zebranego w
toku postępowania materiału dowodowego.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, wyro-
kiem z dnia 30 stycznia 1998 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego -
Sądu Pracy w Kole i oddalił powództwo. Wychodząc z założenia, że Sąd Rejonowy
prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, ale w wyniku błędnej oceny dokonanych
ustaleń wyciągnął wnioski sprzeczne z art. 52 KP. Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu
swego wyroku podniósł w szczególności, że z utrwalonego orzecznictwa Sądu Naj-
wyższego jednoznacznie wynika, iż obowiązkiem pracownika jest wykonywanie
pracy w stanie trzeźwości, a naruszenie tego obowiązku jest równoznaczne z ciężkim
naruszeniem obowiązków pracowniczych i stanowi podstawę rozwiązania stosunku
pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika w trybie art. 52 KP. W rozpoznawanej
sprawie, wobec przekazanej pracodawcy anonimowej informacji o tym, że powód jest
w pracy w stanie nietrzeźwości, zaproponowano powodowi badanie alkotesterem.
Pomimo, że powód naprzód zgodził się na takie badanie, to jednak później oddalił się
bez żadnych wyjaśnień i tym samym uniemożliwił przeprowadzenie badania.
Jakkolwiek taka faktyczna odmowa poddania się przez pracownika badaniu
alkotesterem nie przesądza o tym, że pracownik był w pracy w stanie nietrzeźwym,
tym niemniej fakt taki pozostaje do oceny Sądu i - zgodnie z orzecznictwem sądo-
wym - nie polepsza sytuacji pracownika (OSNCP 1986 z.1-2, poz. 23). Zdaniem
Sądu Wojewódzkiego, w niniejszej sprawie ocenę tego faktu należało przeprowadzić
łącznie z oceną pozostałego materiału dowodowego, a w szczególności zeznań
świadków Mariana P., Jana S. oraz Włodzimierza P., którzy potwierdzili, że w dniu 6
lutego 1997 r. przebywając z powodem w pracy wyczuwali od niego woń alkoholu. W
szczególności Sąd Wojewódzki nie znalazł żadnych podstaw dla zakwestionowania
wiarygodności zeznań świadka P. - strażnika w Kopalni, który w imieniu przełożone-
go poinformował powoda o powstałym wobec niego podejrzeniu i wobec którego - jak
zeznał - powód przyznał się do wypicia alkoholu. Ponadto, Sąd Wojewódzki - od-
miennie aniżeli uczynił to Sąd Rejonowy - podszedł z dużą ostrożnością do wartości
dowodowej zaświadczenia lekarskiego z dnia 18 lutego 1997 r., jakie powód przeds-
tawił pracodawcy. W szczególności, zdaniem Sądu Wojewódzkiego, z zaświadczenia
tego, wydanego dopiero w 12 dni od dnia zdarzenia, nie wynika, jak lekarz mógł
stwierdzić, że powód był trzeźwy w dniu 6 lutego 1997 r. W tej sytuacji zaświadczenie
to nie jest przeciwdowodem w stosunku do zeznań świadka P., które potwierdzone
zostały częściowo zeznaniami świadków S. i P. W opinii Sądu Wojewódzkiego, na
niekorzyść powoda przemawia także jego nieracjonalne postępowanie w czasie
całego zdarzenia, w tym nagłe oddalenie się bez jakichkolwiek wyjaśnień i opusz-
czenie zakładu pracy. W konsekwencji Sąd Wojewódzki stanął na stanowisku, że
pracodawca wykazał, iż powód był nietrzeźwy w miejscu pracy, a następnie samo-
wolnie je opuścił.

Równocześnie, zdaniem Sądu Wojewódzkiego, z zakresu obowiązków zas-
tępcy dyrektora do spraw technicznych Kopalni jednoznacznie wynika, iż podczas
nieobecności naczelnego dyrektora Kopalni wypełnia on pełny zakres jego czynno-
ści, a więc był także upoważniony do podjęcia decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy
z powodem. Natomiast Sąd Rejonowy trafnie ustalił, że w danym wypadku wymaga-
na konsultacja pracodawcy ze związkami zawodowymi została przeprowadzona w
sposób nieprawidłowy (pracodawca nie powinien podjąć decyzji o rozwiązaniu sto-
sunku pracy z powodem do dnia 10 lutego 1997 r.). Dlatego Sąd mógł z tej przyczy-
ny przywrócić powoda do pracy lub przyznać mu odszkodowanie (art. 56 KP), albo
też mógł na podstawie art. 8 KP powództwo oddalić. W ocenie Sądu Wojewódzkiego,
uzasadnione było oddalenie powództwa, bowiem powód faktycznie dopuścił się tego
rodzaju ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, że powołanie się w tym
wypadku na błąd formalny pracodawcy popełniony w odniesieniu do trybu zwolnienia
w celu uniknięcia skutków rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 KP, stanowi-
łoby nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 KP.

W kasacji od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 30
stycznia 1998 r. powód zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wy-
kładnię art. 8 i art. 52 KP oraz wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu. W uzasadnieniu kasacji powód podniósł w
szczególności, że naruszenie przez pozwaną obowiązku konsultacji zamierzonego
wypowiedzenia umowy o pracę, o którym mowa w art. 52 § 3 KP stanowi naruszenie
przepisów prawa materialnego i nie może być kwalifikowane jako błąd natury formal-
nej, jak to ocenił Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Ponadto w
kasacji zarzuca się, że pozwana podjęła decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę z
powodem, uważając, że w danym wypadku w ogóle nie istnieje konieczność prze-
prowadzenia konsultacji ze związkami zawodowymi, a to z uwagi na treść uchwały
zakładowej organizacji związkowej z dnia 6 października 1995 r. Tymczasem z art.
52 § 3 KP wynika, że pracodawca ma obowiązek zasięgania w każdym wypadku in-
dywidualnej opinii. Wreszcie w kasacji zarzucono, że stanowisko Sądu Wojewódz-
kiego, jakoby żądanie powoda uwzględnienia powództwa, wobec nie dokonania
przez pracodawcę prawidłowej konsultacji ze związkami zawodowymi, stanowić
miało nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 KP, jest błędne, bowiem: po pierwsze -
nie można przyjąć, że ustawowe prawo do konsultacji ze związkiem zawodowym jest
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego; a po drugie - powód jest zdania, że
,,przeprowadzenie prawidłowej konsultacji ze związkami zawodowymi w jego sprawie
wyeliminowałoby na pewno błędną decyzję pozwanej o rozwiązaniu umowy o pracę".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W kasacji nie zarzucono naruszenia przepisów postępowania, w tym także art.
233 § 1 KPC. W tej sytuacji należało przyjąć, że zebrany w toku postępowania
materiał dowodowy i dokonane przez Sąd Wojewódzki w Poznaniu ustalenia w
sprawie są wiążące dla Sądu Najwyższego, który rozpoznaje sprawę w granicach
kasacji, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie ewentualną nieważność postępowania
(art. 39311 KPC). W ocenie Sądu Wojewódzkiego, zebrany w sprawie materiał dowo-
dowy stanowił wystarczającą podstawę dla stwierdzenia, że pracodawca wykazał, iż
w dniu 6 lutego 1997 r. powód był nietrzeźwy w miejscu pracy, które następnie sa-
mowolnie opuścił, a tym samym dopuścił się on ciężkiego naruszenia podstawowych
obowiązków pracowniczych, co upoważniało pracodawcę do rozwiązania z nim
umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP.

Trafna jest natomiast argumentacja kasacji, że rozwiązując z powodem
umowę o pracę pracodawca naruszył art. 52 § 3 KP. Jakkolwiek bowiem o przyczy-
nie uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę z powodem pracodawca zawiadomił
zakładową organizację związkową w dniu 7 lutego 1997 r., to jednak nie czekając na
zajęcie przez nią stanowiska w niniejszej sprawie, w tym samym dniu rozwiązał z
powodem umowę o pracę bez wypowiedzenie z winy pracownika na podstawie art.
52 § 1 pkt 1 KP. Tym samym, formalnie rzecz biorąc, pracodawca nie dopełnił wyni-
kającego z art. 52 § 3 KP obowiązku konsultacji ze związkiem zawodowym repre-
zentującym pracownika zamierzonego rozwiązania umowy o pracę, co też słusznie
stwierdził zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd Wojewódzki orzekający w niniejszej
sprawie. Oceniając to niewątpliwe naruszenie przez pracodawcę art. 52 § 3 KP, na-
leży jednak mieć na uwadze, że w danym wypadku: po pierwsze - pracodawca roz-
wiązał z powodem umowę o pracę przed upływem trzech dni od dnia powiadomienia
zakładowej organizacji związkowej o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie tej
umowy, bowiem znane mu było stanowisko Komitetu Zakładowego Niezależnego
Samorządnego Związku Zawodowego ,,Solidarność" - Kopalni Soli ,,K." w K. wyrażo-
ne w podanej do wiadomości pracownikom i pracodawcy uchwale z dnia 6 paździer-
nika 1995 r., w której Komitet ten stwierdzał co do zasady, że nie będzie bronił pra-
cowników, którym udowodniono spożywanie alkoholu na terenie zakładu pracy; po
drugie - jak się następnie okazało, pomimo otrzymanego od pracodawcy powiado-
mienia, zakładowa organizacja związkowa w ogóle nie zajęła stanowiska w sprawie
dotyczącej powoda, natomiast w dniu 26 marca 1997 r. Zarząd Zakładowy Związku
Zawodowego Górników w Polsce podjął uchwałę nr 3, na mocy której postanowił
między innymi, że nie będzie bronił członków związku w wypadku przewinienia pole-
gającego na przebywaniu w stanie nietrzeźwym lub spożywaniu alkoholu na terenie
zakładu pracy. W tej sytuacji powołanie się przez powoda w kasacji na naruszenie
przez pracodawcę art. 52 § 3 KP, polegające na rozwiązaniu umowy o pracę z pra-
cownikiem przed upływem trzech dni od dnia powiadomienia zakładowej organizacji
związkowej o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie tej umowy, stanowiło - jak
słusznie stwierdził Sąd Wojewódzki - nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 KP, skoro
w danym wypadku nie miało to wpływu na stanowisko zakładowej organizacji związ-
kowej w sprawie.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================