Wyrok SN - I PKN 240/98
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PKN 240/98
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1999/16/508
Monitor Prawniczy 1999/10/44
Data wydania:1998-07-09

Wyrok z dnia 9 lipca 1998 r.
I PKN 240/98

Ustalenie, że uzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę pozostaje w
sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, nie powinno ograniczać się
do oceny sytuacji rodzinnej i materialnej pracownika, z pominięciem uspra-
wiedliwionego interesu pracodawcy.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 1998 r. sprawy z powództwa
Anny K. przeciwko Handlowej Spółdzielni Inwalidów ,,R." w P. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 23 stycznia 1998 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu wyrokiem z
dnia 23 stycznia 1998 r., po rozpoznaniu apelacji powódki od wyroku Sądu pierwszej
instancji oddalającego powództwo, wyrok ten zmienił i orzekł o przywróceniu powódki
do pracy w Handlowej Spółdzielni Inwalidów ,,R." w P. na poprzednich warunkach.

Kasację od powyższego wyroku wniosła pozwana Spółdzielnia na podstawie
określonej w art. 3931 pkt 1 KPC, zarzucając naruszenie art. 1 i art. 10 ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosun-
ków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.) oraz art. 8 Kodeksu pracy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rozpoznając sprawę Sądy obu instancji przyjęły zasadniczo rozbieżną ocenę
prawną roszczenia powódki o przywrócenie jej do pracy. Sąd pierwszej instancji
ustalił, że pozwana Spółdzielnia wypowiedziała powódce umowę o pracę z zacho-
waniem wymaganych w tym zakresie zasad w ustawie z dnia 16 września 1982 r.
Prawo spółdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 ze zm.), wyłącznie na skutek sytuacji
ekonomicznej i konieczności likwidacji placówek handlowych, połączonej ze zmniej-
szeniem zatrudnienia, w tym zlikwidowanie sklepu, w którym powódka była zatrud-
niona. W tych okolicznościach, ale także z przedstawieniem ustaleń dotyczących
sytuacji materialnej i rodzinnej powódki Sąd ten uznał, że brak jest podstaw praw-
nych do zakwestionowania dokonanego przez pozwaną Spółdzielnię wypowiedzenia
powódce umowy o pracę. Z kolei Sąd drugiej instancji na podstawie stanu faktycz-
nego ustalonego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, uzupełnionego w
tym tylko, że pozwana Spółdzielnia zatrudnia pracownicę pobierającą emeryturę [...],
wyprowadził odmienne wnioski, przyjmując, że wypowiedzenie umowy o pracę acz-
kolwiek było uzasadnione, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż
nie uwzględnia sytuacji rodzinnej i materialnej powódki jako pracownika.

Powyższa ocena zdaje się utożsamiać zasady współżycia społecznego z jed-
nostronną ochroną pracownika w opozycji do interesu prawnego pracodawcy, cho-
ciażby wyrażał się on w ,,uzasadnionym" wypowiedzeniu umowy o pracę. Takie zas-
tosowanie klauzuli generalnej nasuwa wątpliwość, zwłaszcza w kontekście oceny
Sądu pierwszej instancji, który uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę wyniknęło z
określonej sytuacji ekonomicznej, której zakład pracy nie może inaczej rozwiązać.
Wprawdzie Sąd drugiej instancji rozważał możliwość zatrudnienia powódki w miejsce
innego pracownika, jednakże należy zauważyć, że chodziłoby tu tylko pośrednio o
ocenę w aspekcie zasad współżycia społecznego przedmiotowej sytuacji, która po-
lega na tym, że placówka handlowa Spółdzielni, w której pracowała powódka, została
zlikwidowana. W związku z tym, nie tylko z powódką, ale ze wszystkimi pra-
cownikami zatrudnionymi w tej placówce rozwiązano umowy o pracę. Nie chodzi tu
więc wprost o ocenę w świetle zasad współżycia społecznego tego, czy Spółdzielnia
dokonała właściwego wyboru pracowników do zwolnienia z pracy, ale czy słusznie
zaproponowała nowe warunki pracy niektórym tylko zwolnionym pracownikom wobec
ograniczonej liczby miejsc pracy w innej placówce. Ocena tej sytuacji nie powinna
ograniczać się do uwzględnienia potrzeb powódki, ale powinna mieć na uwadze
także słuszne potrzeby zakładu pracy. Należy także mieć na uwadze szczególną
ochronę pracowników zatrudnionych na podstawie spółdzielczego stosunku pracy,
zwłaszcza, że według ustaleń Sądu pierwszej instancji, pozwana Spółdzielnia zacho-
wała zasady tej szczególnej ochrony określone w ustawie Prawo spółdzielcze.

Na tle powyższych rozważań w szczególny sposób brakuje w ocenie Sądu
Wojewódzkiego pogłębionej analizy zagadnienia dotyczącego zasad współżycia
społecznego w kontekście przepisów prawa materialnego wskazanych w rozpatry-
wanej kasacji. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd w ogóle pominął zarówno
art. 8 Kodeksu pracy, jak i przepisy ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy.

Wskazane braki w zakresie zasadniczego ustalenia Sądu drugiej instancji
oznaczają, że określona w art. 8 Kodeksu pracy klauzula generalna nie została właś-
ciwie zastosowana w jej funkcji ochrony przed nadużyciem prawa.

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku stosow-
nie do art. 39313 § 1 KPC.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PKN 693/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/205
2002-12-18 
[IA] I PKN 685/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/10/168
2002-10-02 
[IA] I PKN 684/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/212
2002-09-16 
[IA] I PKN 682/01   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/211 Monitor Prawa Pracy 2004/11/14
2002-09-04 
[IA] I PKN 668/01   Wyrok SN
Prawo Pracy 2003/7-8/50 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/3/47
2002-12-18 
  • Adres publikacyjny: