Wyrok z dnia 9 lipca 1998 r.
I PKN 236/98

Zawiadomienie sądu przez pełnomocnika o przyczynie nieobecności na
rozprawie nie może być uznane za złożenie wniosku o odroczenie rozprawy, a
tym samym przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność pełnomocnika i wy-
danie po niej wyroku nie świadczy o pozbawieniu strony możliwości obrony jej
praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 KPC.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Jerzy Kwaśniewski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 1998 r. sprawy z powództwa
Lucyny D. przeciwko Zakładowi Doświadczalnemu Roszarnictwa w S. o przywróce-
nie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 28 listopada 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Lucyna D. wniosła o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.

Pozwany Zakład Doświadczalny Roszarnictwa w S. wniósł o oddalenie po-
wództwa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Szamotułach przywrócił powódkę do pracy (wo-
bec upływu okresu wypowiedzenia) wyrokiem z dnia 20 sierpnia 1997 r.

Sąd ten ustalił następujący stan faktyczny. Powódka pracowała w pozwanym
Zakładzie jako inspektor d/s agrotechniczno-surowcowych od 21 listopada 1977 r. do
31 marca 1987 r. oraz od 15 czerwca 1987 r. do 31 lipca 1991 r. Ostatnio zatrud-
niona była jako agrotechnik od 2 listopada 1994 r. Obowiązki powódki sprowadzały
się do opieki nad powierzonymi jej plantacjami lnu w celu osiągnięcia jak najlepszych
plonów, czuwania nad terminowym zaopatrzeniem plantatorów, doradztwa, przepro-
wadzania kontroli i dopilnowywania właściwej pielęgnacji. Powódka wyszukiwała rol-
ników chętnych do zawarcia umowy kontraktacji, uzgadniała warunki tej umowy,
konsultowała technologię uprawy, termin i sposób zbioru, kontrolowała stopień wyro-
szenia słomy lnianej (oddzielania się włókna od paździerza), pobierała próby słomy
do przerobu próbnego w celu ustalenia stopnia wyroszenia i procentu włókna, koor-
dynowała terminy dostaw słomy i nasion do zakładu. Powódka nie miała obowiązku
bywania w Zakładzie z określoną częstotliwością, swoją pracę wykonywała w okoli-
cach S., gdzie mieszka. Na ilość i jakość włókna wpływ ma pogoda, spełnienie wy-
mogów agrotechnicznych oraz przerób. Przywożoną od plantatorów słomę składano
pod wiatą i przekładano tak, aby wiedzieć od kogo pochodzi dana partia. Powódka
proponowała, żeby dla oznaczenia producenta wkładać kartki, ponieważ tylko jeden
pracownik zakładu wiedział, od kogo dana partia pochodzi. Wyniki uzyskiwane w
przerobach próbnych dokonywanych przez powódkę i w procesie finalnym różniły się
znacznie (np. ok. 50%), co powodowało, że jeden producent, a także powódka chcieli
być obecni przy przerobie. Wówczas, gdy powódka była obecna przy przerobie,
uzyskano dobry wynik proporcji włókna do wagi słomy.

Nowy dyrektor objął stanowisko 15 maja 1997 r., a 20 maja wypowiedział po-
wódce umowę o pracę, podając jako przyczynę słabe wyniki w zakresie prowadzenia
plantacji lnu, objawiające się bardzo niską jakością dostarczanej słomy. Powódka
twierdziła, że przyczyna ta jest nieprawdziwa. Zdaniem Sądu pracy pozwany nie wy-
konał obowiązku z art. 6 KC udowodnienia faktu, z którego wywodzi skutki prawne.
Sąd uznał podaną przyczynę za ogólnikową i niejasną. Zarzut niedopilnowania
plantacji i słabych wyników uznał natomiast za niewłaściwy, ponieważ w chwili wy-
powiadania dokonano przerobu słomy z dwóch plantacji (na cztery nadzorowane
przez powódkę), z czego w jednym przypadku uzyskany wynik był dobry.

Sąd pracy przeprowadził wszystkie dowody zgłoszone przez strony. Nie odro-
czył rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku, mimo że ,,tuż przed rozprawą pełno-
mocnik pozwanego poinformował Sąd, że nie przyjedzie bo popsuł mu się samo-
chód, nie informując pracownika Sądu kiedy i gdzie samochód mu się popsuł i czy
fakt ten uniemożliwił mu skorzystanie z innych środków lokomocji, nie zgłosił też
wniosku o odroczenie rozprawy, ani też nie usprawiedliwiał nieobecności strony poz-
wanej". Informacje podane przez pełnomocnika pozwanego - zdaniem Sądu - zostały
podane ,,w sposób ogólnikowy, bez wskazania, że nie mógł dojechać do Sądu innym
środkiem lokomocji i dlaczego (kiedy i gdzie popsuł mu się samochód)". Wobec tego
Sąd nie uznał ,,lakonicznej informacji" za znaną Sądowi przeszkodę, której nie można
przezwyciężyć, a o której mowa w art. 214 KPC.

W aktach sprawy brak jest notatki urzędowej co do treści rozmowy przepro-
wadzonej z pełnomocnikiem pozwanego. W protokole rozprawy odnotowano ,,z in-
formacji pracownika sekretariatu wynika, że dziś przed godziną 13.oo dzwonił do
Sądu radca prawny K. informując, że nie przyjedzie, bo popsuł mu się samochód,
innych wniosków nie zgłaszał".

Sąd Wojewódzki w Poznaniu-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił
apelację pozwanego od omówionego wyroku. Zdaniem Sądu drugiej instancji, Sąd
Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe ,,w granicach wniosków zaofero-
wanych przez strony". Takie postępowanie mieści się w ramach zasady kontradykto-
ryjności, o której mowa np. w art. 3, 210 i 232 KPC. Ocena przeprowadzonych do-
wodów ,,mieści się w granicach swobody sędziowskiej określonej w art. 233 KPC".
Sąd Wojewódzki zwrócił też uwagę, że ,,zgłaszający uszkodzenie pojazdu radca
prawny nie wnosił o odroczenie rozprawy i nie informował o przyczynie nieobecności
strony lub osoby, która mogłaby być przesłuchana za nią w trybie art. 304 KPC". Sąd
uznał, że nie zachodzą okoliczności, które sąd odwoławczy bierze pod rozwagę z
urzędu.

Pozwany wniósł kasację od tego wyroku, domagając się jego uchylenia w ca-
łości, jak również wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponowne-
go rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu. Zarzucił, że ,,zaskarżone wyroki
zostały wydane z naruszeniem przepisów KPC - art. 3931 pkt 2 w związku z art. 468
§ 2 pkt 2 KPC - co mogło mieć decydujący wpływ na rozstrzygnięcie sporu". W uza-
sadnieniu kasacji podniesiono, że istotne naruszenie przepisów postępowania przez
Sąd pierwszej instancji polegało na wydaniu wyroku bez przeprowadzenia postępo-
wania wyjaśniającego. Podniesiono też, że pełnomocnik pozwanego, mając awarię
samochodu na trasie do S. i powiadamiając o tym telefonicznie Sąd przed rozpoczę-
ciem rozprawy, spełnił swój obowiązek prosząc sekretarza o powiadomienie sędzie-
go ,,celem odroczenia rozprawy".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Jedyny zarzut podniesiony w kasacji dotyczył naruszenia przepisu art. 468 § 2
pkt 2 KPC. Przytoczony w treści przepis art. 3931 pkt 2 KPC stanowi, że kasację
można oprzeć na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W świetle tego przepisu zarzut naruszenia art.
468 § 2 pkt 2 KPC nie może być uznany za słuszny. Przepis ten dotyczy postępowa-
nia przed sądem pierwszej instancji, a kasacja jest środkiem zaskarżenia orzeczenia
sądu drugiej instancji. Ponadto z treści tego przepisu wynika, że nie nałożono na sąd
bezwzględnego obowiązku podjęcia czynności wyjaśniających mających na celu
wyjaśnienie stanowiska stron oraz skłonienie ich do pojednania i zawarcia ugody.
Podjęcie tych czynności zależy od tego, czy sąd uzna, że przemawiają za tym wyniki
wstępnego badania sprawy. Sąd może też uznać, że nie ma potrzeby przeprowa-
dzania czynności wyjaśniających, ponieważ nie przyspieszą one postępowania lub
są oczywiście niecelowe z innych przyczyn (art. 468 § 1 KP). Wreszcie nie zostało
wykazane w kasacji, by zarzucone uchybienie miało istotny wpływ na treść orzecze-
nia (wydanego przez Sąd drugiej instancji).

Sąd Najwyższy nie stwierdził też, by postępowanie w rozpoznawanej sprawie
dotknięte było nieważnością, co należało rozważyć z urzędu (art. 39311 KPC),
zwłaszcza wobec treści uzasadnienia kasacji, w którym nawiązano do okoliczności
nieobecności pełnomocnika strony pozwanej na rozprawie poprzedzającej wydanie
wyroku przez Sąd pierwszej instancji. Sąd Najwyższy podziela pogląd co do tego, że
nie było obowiązku odroczenia rozprawy w sytuacji, gdy fachowy pełnomocnik strony
(radca prawny) jedynie poinformował Sąd o przyczynie nieobecności, nie wnosząc o
odroczenie rozprawy, nie podając nawet, czy przyczyna ta uniemożliwia mu sta-
wiennictwo. Czym innym jest złożenie umotywowanego wniosku o odroczenie roz-
prawy, a czym innym poinformowanie o przyczynie niestawiennictwa, ewentualnie
jego usprawiedliwienie. Dla fachowego pełnomocnika rozróżnienie to nie nastręcza
trudności. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, w świetle treści protokołu roz-
prawy z dnia 20 sierpnia 1997 r., a także twierdzeń pełnomocnika strony pozwanej
przedstawionych w apelacji, na rozprawie apelacyjnej oraz w treści kasacji (nie
twierdził on, by złożył wniosek o odroczenie rozprawy z powodu niemożliwości przy-
bycia na nią), nie można uznać, by strona pozwana została pozbawiona możliwości
obrony jej praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 KPC.

Z tych wszystkich względów kasacja podlegała oddaleniu jako pozbawiona
usprawiedliwionych podstaw (art. 39312 KPC).
========================================