Wyrok z dnia 3 czerwca 1998 r.
I PKN 164/98

Jeżeli w chwili rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 w
związku z art. 177 § 1 KP pracodawca i zarząd zakładowej organizacji związko-
wej nie wiedzą o ciąży zwolnionej pracownicy, gdyż nie złożyła ona świadectwa
lekarskiego (art. 185 § 1 KP), to zgoda zakładowej organizacji związkowej może
być skutecznie wyrażona po rozwiązaniu umowy o pracę, nie później jednak
niż do chwili wydania orzeczenia w przedmiocie przywrócenia do pracy lub
odszkodowania.


Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 1998 r. sprawy z powódz-
twa Anny K. przeciwko Rejonowemu Urzędowi Poczty w T. o przywrócenie do pracy,
na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego -Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 30 grudnia 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Powódka Anna K. wystąpiła z powództwem przeciwko Rejonowemu Urzędowi
Poczty w T. o przywrócenie do pracy.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Sandomierzu wyrokiem z dnia 8 października
1997 r. [...] oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powódka Anna K. była zatrudniona od
15 lipca 1988 r. na stanowisku doręczyciela w Urzędzie Pocztowym w O. W dniach
5-17 czerwca 1997 r. w tej placówce inspektorzy kontroli prowadzili kompleksową
kontrolę, w wyniku której stwierdzili, że 3 czerwca 1997 r. powódka potwierdziła na
przekazie pocztowym odbiór świadczenia rentowego dla Jana P., podpisując przekaz
jego imieniem i nazwiskiem. Powódka doręczyła pieniądze w następnym dniu. W
dniu 4 czerwca 1997 r. powódka doręczyła przekazy pieniężne Stanisławowi B. i
Danieli K., przy czym odbiór pieniędzy na przekazie pocztowym potwierdziła inna
osoba zamieszkująca z wyżej wymienioną - Dorota M. Nastąpiło to w ten sposób, że
na blankietach przekazów wpisała imiona i nazwiska adresatów w obecności powód-
ki i adresatów. W dniu 26 czerwca 1997 r. powódka otrzymała pismo pracodawcy o
rozwiązaniu z nią umowy o pracę z dniem 27 czerwca 1997 r. bez zachowania
okresu wypowiedzenia z powodu ,,sfałszowania podpisu adresata na przekazie eme-
rytalnym oraz nieprawidłowego doręczenia sum przekazów". Jako podstawę praco-
dawca wskazał art. 52 § 1 KP. Pozwany dopełnił obowiązku konsultacji zamiaru roz-
wiązania z powódką umowy o pracę, wysyłając w dniu 18 czerwca 1997 r. pismo za-
wiadamiające związek zawodowy o zamiarze rozwiązania z powódką umowy o pracę
bez wypowiedzenia ze wskazaniem powyższych uchybień. Zakładowa organizacja
związkowa nie zgłosiła zastrzeżeń w 3 dniowym terminie.

Pracodawca dowiedział się w toku postępowania przed Sądem Rejonowym z
przedłożonego zaświadczenia lekarskiego z 8 sierpnia 1997 r., że powódka była w
trzecim miesiącu ciąży. Na rozprawie Sąd pierwszej instancji zwrócił się do Prze-
wodniczącej Związku Zawodowego Pracowników Poczty przy RUP o zorganizowanie
zebrania zarządu organizacji związkowej celem wypowiedzenia się w przedmiocie
zgody na rozwiązanie z powódką umowy o pracę z uwzględnieniem tego, że jest ona
w ciąży. Na zebraniu zarządu organizacji związkowej w dniu 15 września 1997 r.
wyrażono zgodę na rozwiązanie z powódką umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 KP.

W ocenie Sądu pierwszej instancji zachowanie powódki przy doręczaniu
przekazów było niezgodne z przepisami obowiązującymi listonoszy, tj. z Instrukcją o
przekazach pocztowych w obrocie krajowym (§ 67 ust. 1, § 68 ust. 1 i 3) oraz § 70
Regulaminu dla doręczycieli pocztowych. Uchybienia powódki stanowią ciężkie na-
ruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, o których mowa w art. 52 § 1
pkt 1 KP. W ocenie Sądu pierwszej instancji, czyn powódki z dnia 3 czerwca 1997 r.
wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 265 § 1 KK. Dlatego - zdaniem Sądu Rejo-
nowego - rozwiązanie z powódką umowy o pracę było uzasadnione. Wymaganie
zgody związku zawodowego na rozwiązanie umowy o pracę z pracownicą w ciąży z
jej winy, o której mowa w art. 177 § 1 KP zostało spełnione w dniu 15 września 1997
r., po powzięciu wiadomości przez pracodawcę o ciąży powódki. Dlatego oddalił po-
wództwo.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczenie Społecznych w Tarnobrzegu wy-
rokiem z dnia 30 grudnia 1997 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w
pkt I i zasądził od Rejonowego Urzędu Poczty w T. na rzecz powódki Anny K. kwotę
2.625,78 zł z 35% za zwłokę od dnia 9 lipca 1997 r. do dnia zapłaty tytułem odszko-
dowania za rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepi-
sów prawa pracy. W pozostałej części oddalił apelację i nie obciążył strony pozwanej
obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki stwierdził, że Sąd pierwszej instancji
przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe i dokonał właściwej oceny
bezspornych faktów, wskazujących na ciężkie naruszenie przez powódkę w dniach 3
i 4 czerwca 1997 r. obowiązków pracowniczych na stanowisku doręczyciela poczto-
wego. Niezachowanie przez powódkę wymagań wynikających z § 59 ust. 1 i 60 ust. 1
Instrukcji o przekazach w obrocie krajowym i § 68 i 70 Regulaminu dla doręczycieli
poczty stanowi - zdaniem Sądu drugiej instancji - ciężkie naruszenie podstawowych
obowiązków pracowniczych.

Sąd Wojewódzki uzupełnił postępowanie dowodowe przeprowadzając dowód
z pisemnej informacji strony pozwanej, z której wynika, że powódka nie złożyła świa-
dectwa lekarskiego o ciąży zgodnie z art. 185 KP. W dniu 9 czerwca 1997 r. powód-
ka doręczyła do Urzędu Pocztowego w O. zaświadczenie o niezdolności do pracy.
Dyrektor RUP i związki zawodowe nie miały informacji o ciąży powódki w czasie roz-
patrywania pisma o zamiarze rozwiązania z powódką umowy o pracę. Sąd Woje-
wódzki nie podzielił stanowiska Sądu pierwszej instancji i poglądu wyrażonego w
orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1975 r., I PRN 27/75 (OSNCP 1976
z. 7-8, poz. 179) o dopuszczalności wyrażenia przez organizację związkową zgody, o
której mowa w art. 177 § 1 KP po rozwiązaniu umowy o pracę, nie później niż do
chwili wydania prawomocnego orzeczenia w przedmiocie przywrócenia do pracy lub
odszkodowania w okolicznościach wskazujących na to, że pracodawca i organizacja
związkowa nie wiedzą o ciąży zwolnionej pracownicy. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego
szczególna ochrona trwałości stosunku pracy kobiet w ciąży, wyrażona w art. 177 § 1
KP powinna obowiązywać pracodawcę bez względu na to, czy pracownica objęta
taką ochroną zawiadomiła pracodawcę o ciąży (art. 185 § 1 KP). Wprowadzona po
ostatniej nowelizacji zmiana art. 56 KP polegająca na dodaniu § 2 daje Sądowi
możliwość zasądzenia na podstawie art. 56 § 2 w związku z art. 45 § 2 KP odszko-
dowania w miejsce przywrócenia do pracy w przypadku uzasadnionego rozwiązania
umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę w razie niezachowania wy-
magań formalnych (trybu postępowania). Dotyczy to pracowników korzystających ze
szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązania umowy o pracę. Sąd
powołał się na pogląd wyrażony przez J.Iwulskiego i W.Sanetrę, Kodeks pracy -
Komentarz, Warszawa 1996, s. 194. Z tego względu Sąd Wojewódzki zgodnie z art.
386 § 1 KPC zmienił zaskarżony wyrok i na podstawie art. 56 § 2 w związku z art. 45
§ 2 KP zasądził od pozwanego na rzecz powódki odszkodowanie w wysokości 3
miesięcznego wynagrodzenia za pracę, uznając, że pracodawca rozwiązując z po-
wódką umowę o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 KP naruszył wymaga-
nie formalne określone w art. 177 § 1 KP. Rozwiązał bowiem z powódką będącą w
ciąży umowę o pracę bez uprzedniej zgody zakładowej organizacji związkowej, od-
dalając apelację w pozostałej części.

Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego powódka wniosła kasację, w
której zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 56 § 2 KP przez zasądzenie odszkodowania zamiast przywrócenia
do pracy. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie podlega uwzględnieniu. Sąd Wojewódzki stwierdził, że Sąd
pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń bezspornych w sprawie faktów,
wskazujących na ciężkie naruszenie przez powódkę podstawowych obowiązków
pracowniczych na stanowisku doręczyciela pocztowego. Ponadto dodatkowo ustalił,
że powódka nie złożyła pracodawcy, zgodnie z art. 185 § 1 KP, we właściwym czasie
świadectwa lekarskiego o ciąży. W związku z tym pracodawca nie wiedząc o ciąży
powódki zastosował tryb konsultacji w sprawie rozwiązania umowy o pracę z powód-
ką, przewidzianej w art. 52 § 3 KP. Brak tej świadomości nie pozwalał także na
uprzednie wyrażenie zgody przez zakładową organizację związkową, która dokonała
tego po rozwiązaniu umowy o pracę z pracownicą ciężarną - przed wydaniem orze-
czenia przez Sąd pierwszej instancji. W tej sytuacji - zdaniem Sądu Najwyższego -
Sąd drugiej instancji bez przekonywająco uzasadnionych podstaw nie podzielił ak-
tualnego nadal stanowiska Sądu Najwyższego, wyrażonego w wyroku z dnia 15
grudnia 1975 r., I PRN 27/75 (OSNCP 1976, z. 7-8, poz. 179), na którym także oparł
swoje orzeczenia Sąd pierwszej instancji. Na skutek tego Sąd Wojewódzki z naru-
szeniem art. 45 § 3 w związku z art. 56 § 2 KP orzekł na podstawie art. 45 § 2 KP
(którego nie stosuje się do pracowników podlegających szczególnej ochronie) o
odszkodowaniu w miejsce przywrócenia do pracy. Jednakże słusznie uznał, że ze
względu na charakter ciężkiego zawinionego naruszenia przez powódkę podstawo-
wych obowiązków pracowniczych, przywrócenie powódki do pracy nie jest możliwe.
Dlatego oddalił apelację w części dotyczącej przywrócenia powódki do pracy, uzna-
jąc, iż pracodawca naruszył formalne wymaganie, określone w art. 177 § 1 KP. Za-
sądzenie odszkodowania wchodziłoby w rachubę tylko w przypadku określonym w
art. 411 w związku z art. 45 § 3 i art. 177 § 4 KP, to jest tylko w razie niemożliwości
przywrócenia do pracy z przyczyn ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Okoliczności te nie występują w sprawie. W związku z zarzutem naruszenia art. 56 §
2 KP, w ocenie Sądu Najwyższego, nie może nastąpić uwzględnienie kasacji ze
względu na treść art. 8 KP. Publicznoprawny charakter pełnionej funkcji doręczyciela
pocztowego wymaga szczególnego zaufania do pracownika nie tylko pracodawcy,
ale także zaufania społecznego. Dokonane przez powódkę czyny powodują utratę
zaufania do powódki i powodują niemożliwość uwzględnienia żądania powódki
przywrócenia do pracy ze względu na sprzeczność ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem przysługującego jej prawa. Sąd Najwyższy uznał, że przepis art. 8
KP stoi na przeszkodzie uwzględnieniu żądania powódki. W tej sytuacji kasacja nie
ma usprawiedliwionych podstaw i podlega z mocy art. 39312 KPC oddaleniu. Z uwagi
na to, że strona pozwana nie wniosła kasacji od wyroku Sądu drugiej instancji, Sąd
Najwyższy kierując się zasadami wyrażonymi w art. 384 w związku z art. 39319 KPC.
nie mógł uchylić lub zmienić zaskarżonego wyroku na niekorzyść strony wnoszącej
kasację w części dotyczącej zasądzonego odszkodowania.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
========================================