Wyrok z dnia 14 listopada 1996 r.
I PKN 15/96

Wysłanie świadectwa pracy do organu rentowego, zamiast wydania go
pracownikowi narusza art. 97 § 1 KP, choćby pracownik zgłosił pracodawcy
zamiar przejścia na rentę inwalidzką.

Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie: SN Maria Mańkowska,
SA Mieczysław Bareja (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka,
po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 1996 r. sprawy z powództwa Grażyny L. przeciwko
[...] Spółdzielni Mleczarskiej w Z. o odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie
świadectwa pracy, na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 12 marca
1996 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Zamościu [...] z dnia 29 grudnia 1995 r. i sprawę przekazał Sądowi
Rejonowemu-Sądowi Pracy w Zamościu do ponownego rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Grażyna L. w pozwie skierowanym do Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Zamościu wnosiła o zasądzenie od [...] Spółdzielni Mleczarskiej na jej rzecz kwoty
1.500 zł (nowych) odszkodowania z tytułu niewydania w terminie świadectwa pracy.
Twierdziła, że zakład pracy pomimo złożonych wniosków świadectwa nie wydał, wobec
czego nie mogła podjąć zatrudnienia, ani też zarejestrować się w Rejonowym Biurze
Pracy w B.
Wyrokiem z dnia 29 grudnia 1995 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zamościu
powództwo oddalił. Sąd Pracy ustalił, że powódka była pracownikiem pozwanego
zakładu pracy do dnia 31 sierpnia 1994 r. i z tą datą stosunek pracy między stronami
został rozwiązany w trybie porozumienia stron, zaś powódka przeszła na rentę
inwalidzką. Zakład pracy mając na względzie podjęcie wypłaty renty inwalidzkiej przez
organ rentowy, wystawił świadectwo pracy i przekazał je temu organowi, o czym
powiadomił powódkę. Zdaniem Sądu Rejonowego takie postępowanie zakładu pracy,
zgodne z interesem pracownika, jest równoznaczne z wykonaniem obowiązku
bezzwłocznego wydania mu świadectwa pracy. Kwestionując wiarygodność dowodów
zgłoszonych przez powódkę w przedmiocie prób podjęcia zatrudnienia, Sąd Rejonowy
uznał, że nie udowodniła ona szkody spowodowanej brakiem świadectwa pracy.
Wyrokiem z dnia 12 marca 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie rewizję powódki oddalił. Stwierdzając fakt niewydania powódce
świadectwa pracy w terminie i nie podzielając poglądów wyrażonych w motywach
wyroku Sądu Pracy w tym zakresie, Sąd Wojewódzki uznał wyrok Sądu I instancji za
zgodny z prawem, podzielając ocenę dowodów dotyczących szkody. Nadto Sąd Woje-
wódzki powołał fragment treści protokołu z dnia 26 stycznia 1995 r. [...] dotyczący
informacyjnego przesłuchania powódki, w którym stwierdziła "nie poniosłam żadnej
szkody", jako dowód na to, że powódka nie tylko nie udowodniła szkody w rozumieniu
art. 99 KP, ale sama stwierdziła,że wskutek braku świadectwa pracy nie powstała
szkoda.
W kasacji wniesionej na podstawie art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 marca 1996
r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rze-
czypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu
postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189) Minister Sprawiedliwości wnosił o
uchylenie wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Lublinie z dnia 12 marca 1996 r. [...] i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Zamościu z dnia 29 grudnia 1995 r. [...] oraz przekazanie sprawy temu
ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Zarzucając rażące naruszenie art. 233 § 1 KPC, art. 97 § 1 i 99 § 1 KP Minister
Sprawiedliwości wywodził, że powódka w toku postępowania sądowego przedstawiła
dowód z dokumentów dotyczący prób podjęcia nowego zatrudnienia w Spółdzielni
Mleczarskiej w K. i Autozbycie Sp. z o.o. w Z. oraz wskazała świadków na okoliczności
starań o pracę w obu tych zakładach pracy. Świadkowie potwierdzili fakt starań powódki
o pracę oraz odmowy zatrudnienia z powodu braku świadectwa pracy. Zeznania
świadków nie były kwestionowane przez stronę pozwaną. [...] Zdaniem Ministra
Sprawiedliwości ocena zeznań świadków dokonana przez Sąd Pracy pozostaje w
sprzeczności z materiałem dowodowym zebranym w sprawie i przekracza granice
swobodnej oceny dowodów określone w art. 233 § 1 KPC. Nadto wskazał, że fragment
wyjaśnień powódki przytoczony przez Sąd Wojewódzki w motywach wyroku nie dotyczy
braku szkody w związku z niewydaniem świadectwa pracy w dniu 31 sierpnia 1994 r.,
ale świadectwa wydanego w dniu 8 grudnia 1994 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja Ministra Sprawiedliwości jest zasadna.
Zgodnie z art. 97 § 1 Kodeksu pracy zakład pracy w przypadku rozwiązania
umowy o pracę lub wygaśnięcia stosunku pracy ma obowiązek niezwłocznego wydania
pracownikowi świadectwa pracy. Przepis § 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 20 listopada 1974 r. w sprawie świadectw pracy i opinii (Dz. U. Nr 45, poz. 269 ze
zm.) zobowiązuje zakład pracy do przesłania świadectwa pracy na adres wskazany
przez pracownika. Powódka w miesiącu wrześniu 1994 r. dwukrotnie występowała z
wnioskiem o wydanie świadectwa pracy i doręczenie go na adres domowy. Przesyłając
świadectwo pracy powódki do organu rentowego zakład pracy nie wykonał ciążącego
na nim obowiązku doręczenia świadectwa pracy pracownicy. Świadectwo to doręczył
wadliwie w dniu 8 grudnia 1994 r., a zatem w dacie w pełni uzasadniającej roszczenie o
odszkodowanie z tytułu niewydania świadectwa pracy w terminie. Zasadnie zatem
kasacja, jak i Sąd Wojewódzki stwierdzają, że świadectwo pracy nie zostało wydane w
terminie. Przepis art. 99 § 1 KP uzależnia prawo pracownika do odszkodowania z tytułu
niewydania świadectwa pracy w terminie od udowodnienia szkody powstałej wskutek
takiego sprzecznego z prawem postępowania zakładu pracy. Powódka wskazała
dowody dotyczące starań o pracę w obu zakładach pracy zarówno w postaci
dokumentów pochodzących od tych zakładów, jak też w postaci zeznań świadków -
pracowników tych zakładów pracy. Świadkowie w sposób jednoznaczny stwierdzili, że
powódka składała wnioski o przyjęcie do pracy oraz, że nie została zatrudniona z
powodu braku świadectwa pracy, pomimo istnienia możliwości zatrudnienia. Zeznania
świadków nie zostały podważone jakimkolwiek dowodem w sprawie. Wręcz odwrotnie,
świadkowie wyjaśnili w sposób logiczny okoliczności związane z ewentualnymi wadami
dokumentów. W szczególności wskazali, że ich zakład nie korzystał z pośrednictwa
pracy i zatrudniał pracowników zgłaszających się do pracy bezpośrednio w zakładzie
pracy. Taka praktyka jest stosowana i nie narusza zasad zatrudniania, o ile po
zatrudnieniu pracownika zakład pracy powiadomi o tym fakcie organ administracji
zajmujący się zatrudnieniem. Kwestie związane z ewidencją i sposobem rejestracji
kandydatów do pracy, czy też nieprowadzeniem tego rodzaju biurokratycznych
czynności, o ile Sąd Pracy upatrywał w tym niewiarygodność dowodów, powinny być
wyjaśnione w drodze przesłuchania wskazanych przez powódkę świadków i nie mogły
stanowić podstawy do uznania tych dokumentów, jak i zeznań świadków za
niewiarygodne. Zasada swobodnej oceny dowodów określona w art. 233 KPC nakazuje
sądowi dokonanie ich oceny według własnego przekonania, ale na podstawie
wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Nierozważenie w sposób
wszechstronny dowodów w sprawie prowadzi do dowolności ocen, sprzeczności tych
ocen z dowodami i w pełni uzasadnia postawiony w sprawie zarzut naruszenia art. 233
KPC. Dotyczy to również wyroku Sądu rewizyjnego. Podniesiony w kasacji zarzut
powołania się na fragment wyjaśnień powódki jest w pełni zasadny. Z umiejscowienia
tego fragmentu należy wyprowadzać wniosek, że stwierdzenie w nim zawarte dotyczy
ewentualnej szkody związanej z wydaniem świadectwa pracy w dniu 8 grudnia 1994 r.,
a nie faktu niewydania świadectwa pracy w terminie (w dniu 31 sierpnia 1994 r.)
Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Pracy przeprowadzi dowód z zeznań świad-
ków wskazanych przez strony, w tym przez powódkę, wyjaśni ewentualne rozbieżności i
wątpliwości zaistniałe w sprawie oraz dokona oceny dowodów w sposób zgodny z art.
233 KPC.
Z tych wszystkich przyczyn, uznając kasację Ministra Sprawiedliwości za
zasadną, stosownie do art. 39313 KPC orzeczono jak w sentencji.

========================================