Wyrok SN - I PK 71/06
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PK 71/06
Typ:Wyrok SN
Opis:Monitor Prawa Pracy 2007/1/40-42
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2007/15-16/221
Data wydania:2006-08-08

Wyrok z dnia 8 sierpnia 2006 r.
I PK 71/06

Stwierdzenie na podstawie art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
niezgodności z prawem uchwały rady gminy o powołaniu pracownika, które
nastąpiło po rozwiązaniu z nim stosunku pracy, nie może być podstawą uzna-
nia za bezzasadne jego roszczeń dochodzonych z tytułu naruszenia przez pra-
codawcę przepisów dotyczących rozwiązywania umów o pracę.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2006 r. sprawy
z powództwa Wiesława K. przeciwko Urzędowi Gminy w J. o przywrócenie do pracy i
zapłatę, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 24 maja 2005 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w
Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Nowym
Targu zasądził od pozwanego Urzędu Gminy w J. na rzecz powoda Wiesława K.
kwotę 4.902 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku
pracy za wypowiedzeniem i oddalił powództwo w pozostałej części w zakresie żąda-
nia dopuszczenia do pracy i zasądzenia wynagrodzenia za okres pozostawania bez
pracy. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony od 4 czerwca 2001 r. jako sekretarz
Gminy J. na podstawie powołania z mocy uchwały Rady Gminy. W dniu 27 paździer-
nika 22 r. został wybrany radnym innej gminy - Rady Gminy w U. W dniu 28 listopada
2002 r. Rada Gminy w J. podjęła uchwałę w sprawie odwołania powoda z funkcji se-
kretarza gminy. Pozwany Urząd Gminy pismem z dnia 6 grudnia 2002 r. wystąpił do
Rady Gminy w U. o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem.
Rada Gminy odmówiła wyrażenia takiej zgody. Mimo braku zgody pozwany poinfor-
mował powoda, że bieg okresu wypowiedzenia stosunku pracy związanego z odwo-
łaniem rozpoczął się po upływie okresu niezdolności do pracy z powodu choroby.
Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 20 czerwca 2003 r. Wyrokiem z dnia 1
września 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie
stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy w J. z dnia 28 listopada 2002 r. w
przedmiocie odwołania sekretarza Gminy J. Powołując się na ten wyrok powód w
dniu 5 września 2003 r. zgłosił gotowość do podjęcia pracy, jednak nie został do-
puszczony do pracy. Oceniając ten stan faktyczny Sąd uznał, że rozwiązanie z po-
wodem umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem art. 25 ust. 2 zdanie pierwsze
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 2001
r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), który to przepis wymaga zgody rady gminy na rozwią-
zanie stosunku pracy z radnym także wtedy, gdy stosunek pracy powstał na podsta-
wie powołania. Jednakże konsekwencją odwołania było rozwiązanie stosunku pracy
na podstawie art. 72 § 1 k.p., gdyż zostało powodowi złożone oświadczenie o wypo-
wiedzeniu umowy i umowa rozwiązała się z upływem okresu wypowiedzenia. Żąda-
nie dopuszczenia do pracy i zapłaty wynagrodzenia za okres pozostawania bez
pracy należało uznać za bezpodstawne, gdyż oświadczenie pozwanego, mimo że
wadliwe, osiągnęło skutek prawny. Skoro po 20 czerwca 2003 r. strony nie nawiązały
nowego stosunku pracy, bezzasadne jest żądanie dopuszczenia do pracy. Jedynym
roszczeniem powoda mogło być roszczenie o odszkodowanie określone w art. 45 § 1
k.p. i w tym zakresie powództwo zostało uwzględnione.
Od tego wyroku powód wniósł apelację żądając przywrócenia go do pracy
oraz zasądzenia wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy.
Wyrokiem z dnia 24 maja 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krakowie oddalił apelację. Sąd Okręgowy powołał się na uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1992 r., I PZP 55/92 (OSNCP 1993 nr 7-8,
poz. 116), stwierdzającą, że ochrona przewidziana w art. 25 ust. 2 ustawy o samo-
rządzie gminnym obejmuje wszystkich pracowników, a więc także radnych, których
stosunek pracy powstał na podstawie powołania. Wymóg uzyskania uprzedniej
zgody rady gminy odnosi się do definitywnego rozwiązania stosunku pracy, a więc w
sytuacji, gdy stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania, zamierzonym
definitywnym jego rozwiązaniem jest odwołanie i uprzedniej zgody rady gminy wy-
maga czynność odwołania, która to czynność w stosunku do sekretarza rady gminy
przybiera formę uchwały rady gminy. Zgodnie z tym poglądem należało przyjąć, że
powód powinien uzyskać zaspokojenie swoich roszczeń zmierzających do reaktywo-
wania stosunku pracy już z tej przyczyny, że rada gminy, w której sprawował mandat,
nie wyraziła zgody na rozwiązanie jego stosunku pracy. O ile należy zgodzić się ze
stanowiskiem, że przy rozstrzyganiu o roszczeniach z art. 45 § 1 k.p. nie stosuje się
dyspozycji art. 45 § 2 k.p. w stosunku do pracowników, których stosunki pracy podle-
gają szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy, to w stanie faktycz-
nym niniejszej sprawy wnioski apelacji nie zasługują na uwzględnienie. Wyrokiem
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2004 r., który
zapadł po wydaniu wyroku Sądu pierwszej instancji, orzeczono o niezgodności z
prawem uchwały Rady Gminy w J. z dnia 4 czerwca 2001 r. stanowiącej podstawę
nawiązania stosunku pracy z powodem. Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 22
marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.) na-
wiązanie stosunku pracy z sekretarzem gminy następuje na podstawie powołania
przez radę gminy. Nie może być mowy o legalnym istnieniu stosunku pracy osoby
zatrudnionej na stanowisku sekretarza gminy bez podjętej zgodnie z prawem
uchwały rady gminy i o ochronie stosunku pracy takiej osoby. Nie można zakładać
dopuszczalności nawiązania stosunku pracy przez czynności dorozumiane, a więc
dopuszczenie do pracy i wypłacanie wynagrodzenia. Orzeczenie przez Wojewódzki
Sąd Administracyjny o niezgodności z prawem uchwały stanowiącej podstawę
prawną zatrudnienia powoda spowodowało, że uchwała ta utraciła moc prawną z
dniem orzeczenia o jej niezgodności z prawem, co oznacza unicestwienie bytu praw-
nego czynności, jaka stanowi rację istnienia stosunku pracy. Brak jest więc podstaw
do orzeczenia o reaktywowaniu stosunku pracy, który nigdy nie został zgodnie z
prawem nawiązany oraz do uwzględnienia roszczenia o wynagrodzeniu za czas po-
zostawania bez pracy, jakie z mocy art. 47 k.p. przysługuje tylko pracownikowi, który
uzyskał przywrócenie do pracy i pracę podjął.
Od tego wyroku powód wniósł skargę kasacyjną, którą oparł na obu podsta-
wach wymienionych w art. 3983 § 1 k.p.c. Pierwszą podstawą jest naruszenie prawa
materialnego przez błędną wykładnię przepisów art. 68, art. 22, art. 45 i art. 81 Ko-
deksu pracy oraz art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gmin-
nym w związku z art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samo-
rządowych oraz art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym i art. 156, 158 § 2 Ko-
deksu postępowania administracyjnego. W uzasadnieniu tej podstawy kasacyjnej
powód podniósł, iż orzeczenie o niezgodności z prawem uchwały rady gminy w
przedmiocie powołania powoda nie usuwa tej uchwały z obrotu prawnego i nie niwe-
luje wywołanego przez nią skutku w postaci nawiązania z powodem stosunku pracy,
a zatem aktualną pozostaje ochrona stosunku pracy przysługująca powodowi zgod-
nie z art. 25 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 45 k.p. Przepis art. 94
ustawy o samorządzie gminnym stanowi bowiem w ust. 1, że nie stwierdza się nie-
ważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia
ich podjęcia, a ust. 2 ma brzmienie następujące: jeżeli nie stwierdzono nieważności
uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją
przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności
z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego co do skutków takie-
go orzeczenia stosuje się odpowiednio. Odesłanie do przepisów Kodeksu postępo-
wania administracyjnego stało się przedmiotem analizy Sądu Najwyższego dokona-
nej w postanowieniu z dnia 7 czerwca 2000 r., III CKN 949/00 (OSNC 2000 nr 12,
poz. 228). Sąd Najwyższy stwierdził, że decyzja, co do której nastąpiło stwierdzenie
nieważności zostaje usunięta z obrotu prawnego z mocą wsteczną (art. 156 § 1
k.p.a.). Natomiast jeżeli występują przesłanki wyłączające możliwość stwierdzenia
nieważności decyzji, na przykład upływ czasu, stwierdza się jej wydanie z narusze-
niem prawa (art. 158 § 2 k.p.a.). To ostatnie rozwiązanie podyktowane jest reali-
zmem i potrzebą zapewnienia pewności obrotu prawnego i jest kompromisem po-
między zasadą praworządności a zasadą trwałości decyzji administracyjnej. Zgodnie
z tym rozwiązaniem, mimo wadliwości decyzji nie dochodzi do jej usunięcia z obrotu
prawnego. Decyzja zachowuje moc obowiązującą, w związku z czym wykluczone
jest ponowne załatwienie rozstrzygniętej nią sprawy. Otwarta zostaje tylko droga do
dochodzenia odszkodowania przez poszkodowaną stronę. W świetle tego poglądu
błędne jest stanowisko Sądu Apelacyjnego, że uchwała o powołaniu powoda na sta-
nowisko sekretarza gminy, której niezgodność z prawem została później stwierdzona
przez sąd administracyjny, nie doprowadziła do powstania stosunku pracy powoda
na tym stanowisku.
W zakresie drugiej podstawy kasacyjnej powód zarzucił naruszenie art. 233 §
1 k.p.c. ,,przy uwzględnieniu treści art. 244 § 1 k.p.c. oraz w związku z art. 169 i 170 i
art. 144 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym a także w
związku z art. 382 k.p.c. i art. 316 k.p.c." Naruszenie tych przepisów polega na pomi-
nięciu faktu, że toczy się postępowanie o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalającego za-
żalenie na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2004 r. Kolejny zarzut dotyczy
naruszenia przepisów art. 233 § 2 k.p.c. w związku z art. 382 k.p.c. i art. 316 k.p.c. w
związku z art. 8 k.p. polegającego na bezzasadnym oddaleniu wniosków dowodo-
wych zgłaszanych przez powoda na okoliczność sfałszowaniu uchwały o odwołaniu
powoda z funkcji Sekretarza Gminy J.
W związku z tymi zarzutami powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania,
ewentualnie o zmianę obu wyroków i orzeczenie co do istoty sprawy przez uwzględ-
nienie żądania pozwu określonego alternatywnie: nakazanie pozwanemu dopusz-
czenia powoda do pracy i zapłaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy
albo przywrócenie powoda do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za czas pozosta-
wania bez pracy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie jest usprawiedliwioną podstawą skargi kasacyjnej naruszenie przepisów
postępowania. Pierwszy zarzut dotyczy naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., przez dokona-
nie ustaleń z pominięciem pewnych faktów, a drugi zarzut dotyczy naruszenia art.
233 § 2, 382 i 316 k.p.c., przez nieuwzględnienie wniosków dowodowych. Zgodnie z
art. 3983 § 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów. Naruszenie przepisów art. 233 i 382 k.p.c.,
które określają zasady oceny dowodów, nie może więc być podstawą skargi kasa-
cyjnej. Może natomiast stanowić podstawę skargi kasacyjnej naruszenie przepisów
postępowania regulujących postępowanie dowodowe. Jednakże skarżący zgłaszając
zarzut bezpodstawnego, jego zdaniem, nieuwzględnienia wniosków dowodowych nie
powołał przy przytoczeniu podstaw kasacyjnych przepisu lub przepisów, które przez
tę nieprawidłowość zostały naruszone. Przytoczone przepisy - art. 233 § 2, art. 382 i
art. 316 k.p.c. - nie dotyczą postępowania dowodowego. Kwestię przeprowadzania
dowodów i odmowy ich przeprowadzenia reguluje przepis art. 217 k.p.c., a narusze-
nie tego przepisu nie zostało wskazane przy przytoczeniu podstaw kasacyjnych.
Zgodnie z art. 39813 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach
podstaw, zatem uchybienia wskazane jedynie opisowo w uzasadnieniu skargi bez
powołania się na naruszenie konkretnego przepisu nie mogą być przedmiotem kon-
troli kasacyjnej.
Uzasadnione są natomiast zarzuty naruszenia prawa materialnego. W szcze-
gólności słuszny jest zarzut błędnej wykładni art. art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym. Przepis ten zacytowany w całości w skardze kasa-
cyjnej określa skutki zaskarżenia do sądu administracyjnego uchwały rady gminy, co
do której wobec upływu rocznego terminu od jej podjęcia nie może być stwierdzona
nieważność mimo istnienia jej przesłanek. W takim przypadku sąd orzeka o niezgod-
ności uchwały z prawem i uchwała traci moc z dniem orzeczenia o niezgodności z
prawem. Skutki prawne orzeczenia o niezgodności uchwały z prawem wyjaśnił Sąd
Najwyższy w powołanym w skardze kasacyjnej postanowieniu z dnia 7 czerwca 2000
r., III CKN 949/00. W drugim postanowieniu z tej samej daty (7 czerwca 2000 r., III
CKN 1024/00, LEX nr 51874) Sąd Najwyższy stwierdził, że uchwała organu gminy,
co do której, zgodnie z art. 94 ust. 2 w związku z art. 101 ust. 4 ustawy o samorzą-
dzie gminnym, została stwierdzona przez Naczelny Sąd Administracyjny nie jej nie-
ważność, lecz niezgodność z prawem, pozostaje w obrocie prawnym i wywiera swe
skutki, a co za tym idzie, wyklucza ponowne podjęcie uchwały w tej samej materii.
Ustawodawca dał tu pierwszeństwo pewności i trwałości stosunków prawnych z
uwagi na upływ terminu rocznego, przewidzianego w art. 94 ust. 1 ustawy o samo-
rządzie gminnym. Przez stwierdzenie niezgodności uchwały z prawem otwarta zo-
staje jedynie droga do dochodzenia odszkodowania przez poszkodowanych wyda-
niem uchwały przy odpowiednim zastosowaniu art. 160 k.p.a. Różnica między
stwierdzeniem nieważności uchwały a stwierdzeniem jej niezgodności z prawem jest
taka, że w tym ostatnim przypadku uchwała zachowuje moc prawną do czasu stwier-
dzenia jej nieważności i wszystkie czynności prawne dokonane na jej podstawie od-
noszą wynikające z niej skutki.
Odnosząc to do sytuacji powoda należy przyjąć, że skutkiem podjęcia uchwały
o powołaniu go na stanowisku sekretarza gminy było nawiązanie z nim stosunku
pracy. Sąd Okręgowy nie miał żadnych podstaw do uznania stosunku pracy za nie-
były. Takie stanowisko jest nieuprawnione nawet w sytuacji, gdy oświadczenia stron
stosunku pracy złożone przy nawiązaniu tego stosunku (art. 11 k.p.) dotknięte były
wadą, jeżeli pracownik i pracodawca przystąpili do wykonywania stosunku pracy.
Wykrycie wady nie powoduje ustania stosunku pracy lecz musi on zostać rozwiązany
z zachowaniem przepisów dotyczących rozwiązywania umów o pracy. W przypadku
powoda stwierdzenie niezgodności z prawem uchwały o powołaniu go na stanowisku
nastąpiło po rozwiązaniu nawiązanego uprzednio stosunku z prawem. W dacie roz-
wiązania stosunku pracy uchwała ta pozostawała w mocy. W związku z tym należało
oceniać zasadność i zgodność z prawem wypowiedzenia stosunku pracy bez odno-
szenia się do ewentualnych wad związanych z jego nawiązaniem. Stwierdzenie na
podstawie art. 94 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym niezgodności z prawem
uchwały rady gminy o powołaniu pracownika, które nastąpiło po rozwiązaniu tym
pracownikiem stosunku pracy, nie może być podstawą do uznania za bezzasadne
roszczeń pracownika dochodzonych z tytułu naruszenia przez pracodawcę przepi-
sów dotyczących rozwiązywania umów o pracę. Sąd Okręgowy zajął w tym przed-
miocie nieprawidłowe stanowisko nie stosując powołanych w skardze kasacyjnej
przepisów prawa materialnego, na których powód opiera swoje roszczenia.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815 § 1 k.p.c. uchylił za-
skarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego
rozpoznania.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PK 218/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/92
2008-02-04 
[IA] I PK 197/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/65
2008-01-22 
[IA] I PK 196/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/89
2008-01-29 
[IA] I PK 195/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/90
2008-01-30 
[IA] I PK 193/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/91
2008-02-04 
  • Adres publikacyjny: