Wyrok z dnia 23 listopada 2004 r.
I PK 67/04

Z pracownikiem niezdolnym do wykonywania umówionej pracy, który zo-
stał przywrócony do niej prawomocnym orzeczeniem sądowym, pracodawca
może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit.
b k.p., z uwzględnieniem okresu niezdolności do pracy przypadającego przed
datą przywrócenia do pracy.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Andrzej Kijowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 listopada 2004 r.
sprawy z powództwa Jana K. przeciwko Spółce Energetycznej ,,J." SA w J. o przy-
wrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach-Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z
dnia 4 grudnia 2003 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach - Ośrodek
Zamiejscowy w Rybniku, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Jana K. przeciwko
Spółce Energetycznej ,,J." SA w J., wyrokiem z dnia 4 grudnia 2003 r. [...] oddalił
apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Jastrzębiu Zdroju z
dnia 29 sierpnia 2003 r. [...], oddalającego jego roszczenie o przywrócenie do pracy.

W motywach tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przejął jako własne ustalenia
faktyczne poczynione w postępowaniu w pierwszej instancji oraz podzielił ich prawną
kwalifikację. Pozwany pracodawca pismem z dnia 9 września 2000 r. rozwiązał z
powodem umowę o pracę bez wypowiedzenia ze względu na ciężkie naruszenie
podstawowych obowiązków pracowniczych. Jednakże Sąd Okręgowy w Gliwicach -
Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku, wyrokiem z dnia 6 września 2001 r. [...] przywrócił
powoda do pracy. Wskutek tego powód w dniu 12 września 2001 r. stawił się do
pracy, oświadczając gotowość jej podjęcia i otrzymał skierowanie na badania lekar-
skie, które przeprowadzone w dniu 14 i 28 września oraz 1 października 2001 r. wy-
kazały, że jest niezdolny do pracy na poprzednio zajmowanym stanowisku oraz in-
nych stanowiskach pozostających w dyspozycji pozwanej Spółki. W dniu 2 paździer-
nika 2001 r. powód dostarczył orzeczenie lekarskie stwierdzające jego niezdolność
do pracy. Po przeprowadzeniu konsultacji związkowej, pozwana Spółka pismem z
dnia 9 października 2001 r. rozwiązała z nim umowę o pracę na podstawie art. 53 § 1
pkt 1 lit. b k.p. W okresie pomiędzy pierwszym i drugim rozwiązaniem umowy o pracę
bez wypowiedzenia, powód od dnia 8 września 2000 r. do dnia 6 marca 2001 r. po-
bierał zasiłek chorobowy, a od dnia 7 marca 2001 r. rentę z tytułu częściowej nie-
zdolności do pracy na czas do dnia 30 listopada 2003 r.

Zdaniem Sądu Okręgowego zasadność powtórnego rozwiązania umowy o
pracę należy oceniać przez pryzmat art. 51 § 1 k.p. Oznacza to, że okres niezdolno-
ści do pracy powoda od dnia 8 września 2000 r. do dnia 6 marca 2001 r. mógł być
brany pod uwagę przez pracodawcę przy rozwiązywaniu umowy, co uzasadnia sko-
rzystanie przez pracodawcę z uprawnień, o których mowa w art. 53 § 1 pkt 1 lit. b
Kodeksu pracy.

Kasację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zarzucając
naruszenie prawa materialnego, to jest ,,art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. w związku z art. 56
§ 1 oraz art. 51 § 1 k.p. poprzez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż do
okresu niezdolności do pracy określonego w art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k. p. pozwana
mogła zaliczyć okres pobierania przez powoda zasiłku chorobowego oraz świadczeń
rentowych (...) podczas gdy mogła zaliczyć jedynie okres od 6 września 2001 r. do
dnia 9 października 2001 r."

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja podlega oddaleniu, ponieważ nie ma ona usprawiedliwionych pod-
staw. W niniejszej sprawie pozostaje poza sporem, że pomimo przywrócenia do
pracy i zgłoszenia gotowości jej niezwłocznego podjęcia powód był faktycznie nie-
zdolny do wykonywania pracy zarówno na dotychczasowym, jak też na innych sta-
nowiskach pracy u strony pozwanej. W tym czasie pobierał rentę z tytułu częściowej
niezdolności do pracy, co skądinąd nie wykluczało kontynuowania zatrudnienia.
Istota sporu sprowadza się zatem do rozważania kwestii, czy z pracownikiem nie-
zdolnym do pracy, lecz przywróconym do niej orzeczeniem sądowym, pracodawca
może rozwiązać umowę o pracę na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p., uwzględ-
niając okres niezdolności przypadający przed datą tegoż przywrócenia. Podnieść
należy, że orzeczenie przywracające pracownika do pracy ma charakter konstytu-
tywny, znosząc skutek rozwiązania i prowadząc do restytucji stosunku pracy. Nie
działa ono jednak ex tunc. Nie unieważnia bowiem bezprawnego oświadczenia pra-
codawcy z mocą wsteczną od momentu, w którym oświadczenie zostało złożone,
lecz reaktywuje stosunek pracy ex nunc, to jest od dnia, w którym ziścił się ustawowy
warunek (conditio legis) w postaci zgłoszenia przez pracownika gotowości nie-
zwłocznego podjęcia pracy. W niniejszej sprawie do restytucji stosunku pracy doszło
zatem w dniu 12 września 2001 r.
W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera prawna kwalifikacja okresu
,,przerwy w stosunku pracy", pomiędzy jego bezprawnym ustaniem a restytucją.
Zgodnie z art. 51 § 1 k.p., znajdującym w niniejszej sprawie zastosowanie na pod-
stawie art. 57 § 4 k.p., pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do
pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który
przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano
wynagrodzenia, nie uważa się jednak za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za
sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. Zawarta w
tejże dyspozycji wzmianka o ,,wliczeniu do okresu zatrudnienia", jak również o ,,braku
przerwy w zatrudnieniu", oznacza, że jakkolwiek pracownik w tym okresie nie pozo-
stawał w zatrudnieniu, a zatem nie miał pracowniczego statusu prawnego, to jednak
powyższy okres ustawodawca nakazuje traktować na równi z okresem zatrudnienia.
Jeżeli zatem pracownik nabył w tym okresie prawo do jakichkolwiek świadczeń, to
nie może zostać ich pozbawiony wyłącznie z tego powodu, że wówczas stosunek
pracy formalnie nie istniał. Mamy tu zatem do czynienia z osobliwym określeniem
skutków przywrócenia do pracy, wyrażającym się w przyjęciu prawnej fikcji zatrud-
nienia, które oparte na obligacyjnym stosunku pracy, prowadzi do uznania synalag-
matyczności wynikających z niego uprawnień. W świetle tak rozumianego normatyw-
nego sensu art. 51 § 1 k.p., dozwolone jest przy obliczeniu długości okresu niezdol-
ności do pracy uzasadniającej niezwłoczne rozwiązanie umowy o pracę na podsta-
wie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. uwzględnienie okresu nieprzerwanej niezdolności do
pracy, przypadającego przed datą przywrócenia do pracy. Rozwiązanie przez po-
zwanego pracodawcę umowy o pracę z powodem było w okolicznościach sprawy
uzasadnione.
Powyższa wykładnia znajduje dodatkowe wsparcie w treści art. 51 § 2 k.p.,
który kwestię wspomnianej fikcyjności zatrudnienia reguluje odmiennie. Stanowi on
bowiem, że pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, a zatem nie przywró-
conemu do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia wyłącznie okres pozostawania
bez pracy, za który przyznano odszkodowanie.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 k.p.c. orzekł jak w
sentencji.
========================================