Wyrok z dnia 17 lipca 2006 r.
I PK 29/06

Wejście w życie art. 44a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) przewidującego nawiązanie z
ordynatorem umowy o pracę na czas określony nie spowodowało przekształce-
nia trwających w tej dacie stosunków pracy zawartych na czas nieokreślony w
terminowe.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie:
SN Katarzyna Gonera, SA Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca
2006 r. sprawy z powództwa Zdzisława K. przeciwko Szpitalowi Miejskiemu w D.G. o
przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 30 czerwca
2005 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną, nie obciążając powoda kosztami postępowania
kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Powód Zdzisław K. wniósł o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy
o pracę z dnia 31 października 2002 r. oraz zasądzenie kosztów zastępstwa proce-
sowego. W jego ocenie przyczyny wskazane w wypowiedzeniu były sprzeczne z za-
sadami współżycia społecznego i społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa.
Pozwany Szpital Miejski w D.G. wniósł o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Dąbrowie Górniczej wyrokiem z dnia 21 stycznia
2003 r. [...] uznał za bezskuteczne wypowiedzenie powodowi umowy o pracę. Sąd
ten ustalił, że powód zatrudniony był u strony pozwanej na podstawie umowy o pracę
na czas nieokreślony zawartej w dniu 31 października 1996 r. na stanowisku ordy-
natora oddziału ginekologiczno-położniczego. Nawiązanie stosunku pracy nastąpiło
po wygraniu przez powoda konkursu. Pismem z dnia 31 października 2002 r. dorę-
czonym powodowi w tymże dniu, pozwany Szpital Miejski w D.G. wypowiedział po-
wodowi umowę o pracę ze skutkiem na dzień 31 stycznia 2003 r. Jako przyczynę
wskazano brak możliwości zatrudnienia powoda na dotychczasowym stanowisku
pracy wobec faktu, iż na stanowisku ordynatora oddziału ginekologiczno - położni-
czego od dnia 1 listopada 2001 r. zatrudniony jest inny lekarz wyłoniony w drodze
konkursu, wobec czego niemożliwe jest kierowanie oddziałem przez dwóch
ordynatorów. Dodatkowo stwierdzono, iż z dniem 1 listopada 2002 r. wygasa 6-letni
okres, na który nawiązuje się stosunek pracy z ordynatorem wyłonionym w drodze
konkursu. Przed dokonaniem tego wypowiedzenia, wyrokiem Sądu w Dąbrowie Gór-
niczej z 11 września 2002 r. powód został przywrócony do pracy na poprzednie sta-
nowisko w związku z wypowiedzeniem z dnia 12 stycznia 2000 r. Powód po upra-
womocnieniu się wyroku został dopuszczony do pracy, a ,,jednocześnie w dniu 31
października 2002 r. wręczono mu wspomniane wypowiedzenie".
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z dnia 31 lipca 2003 r. [...]
uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji z 21 stycznia 2003 r. i sprawę przekazał do
ponownego rozpoznania.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Dąbrowie Górniczej po ponownym rozpoznaniu
sprawy, wyrokiem z dnia 20 grudnia 2004 r. [...] zasądził od pozwanego Szpitala
Miejskiego w Dąbrowie Górniczej na rzecz powoda kwotę 7.570,20 zł. z ustawowymi
odsetkami od dnia 1 listopada 2002 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania, po-
nadto oddalił powództwo w zakresie żądania przywrócenia do pracy. W toku ponow-
nego rozpoznania sprawy strona pozwana wniosła o zasądzenie od niej na rzecz
powoda odszkodowania oraz oddalenie powództwa w zakresie żądania przywrócenia
do pracy. Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę ustalił, iż konkurs na stano-
wisko ordynatora, które zajmował powód został rozstrzygnięty w dniu 24 września
1996 roku. W wyniku konkursu, z dniem 1 stycznia 1996 r. powód został zatrudniony
na stanowisku ordynatora oddziału ginekologiczno-położniczego, w oparciu o umowę
o pracę zawartą na czas nieokreślony. Strony przewidywały, iż po okresie kadencji
ordynatora powód będzie miał możliwość pozostania na stanowisku w wyniku wygra-
nia kolejnego konkursu, pozostania na innym stanowisku pracy w wyniku zmiany wa-
runków pracy i płacy lub rozwiązania stosunku pracy w wyniku porażki w konkursie.
Z dniem 5 grudnia 1997 r. do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej dodano art. 44a.
Zgodnie z ust. 5 tego przepisu z kandydatem wybranym w drodze konkursu na sta-
nowisko ordynatora kierownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej nawiązuje sto-
sunek pracy na podstawie umowy o pracę. W myśl ust. 7 stosunek pracy z kandy-
datem wybranym na stanowisko określone w ust. 1 nawiązuje się na 6 lat. Okres ten
może być przedłużony do 8 lat, jeżeli do osiągnięcia wieku emerytalnego pracowni-
kowi brakuje nie więcej niż 2 lata.
Sąd Rejonowy powołując się na pogląd Z. Kubota (Status ordynatora, Prawo i
Medycyna 2001 nr 10, s. 60), iż zawarta z ordynatorem umowa o pracę na czas nie-
określony stała się umową o pracę na okres 6 lat, podniósł że powód w wyniku
zmiany stanu prawnego zatrudniony był na czas określony. Kadencja powoda miała
upłynąć 1 listopada 2002 r. jednakże okres trwania umowy liczony od dnia wejścia w
życie nowelizacji ustawy o ZOZ uległ przedłużeniu do 5 grudnia 2003 r. Wypowie-
dzenie umowy o pracę należało zatem rozpoznawać w kategoriach rozwiązania
umowy o pracę zawartej na czas określony. Warunkiem wypowiedzenia takiej
umowy jest przewidziana przez strony możliwość dwutygodniowego okresu wypo-
wiedzenia. Brak było takiej możliwości w umowie zawartej przez strony, zatem zgod-
nie z art. 50 § 3 k.p., skoro wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określo-
ny lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wy-
powiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Sąd pierwszej instancji podniósł również, iż wypowiedzenie doręczone powo-
dowi w dniu 31 października 2002 r. należało uznać za wręczone przed upływem
okresu na jaki umowa została zawarta. Kadencja powoda upływała po 6 latach, w
dniu 5 grudnia 2003 roku. Umowa powoda wypowiedziana została przedwcześnie,
zatem powód ma prawo do odszkodowania zgodnie z art. 50 § 3 i 4 k.p .
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiódł powód Zdzisław K. domagając
się przywrócenia do pracy.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z dnia 30 czerwca 2005 r.
[...] oddalił apelację. Sąd Okręgowy przejął dokonane ustalenia faktyczne i podniósł,
że nowelizacja ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, która z dniem 5 grudnia 1997
r. dodała do tej ustawy art. 44a, miała wpływ na sytuację prawną powoda, gdyż
wskazany przepis nie dopuszczał możliwości zatrudnienia ordynatora na podstawie
umowy o pracę na czas nieokreślony. Tak więc od daty wejścia w życie tego prze-
pisu przez okres w nim wskazany powód mógł pełnić obowiązki ordynatora oddziału
ginekologiczno-położniczego, jednak z dniem 6 grudnia 2003 r. zatrudnienie powoda
na tym stanowisku naruszałoby wskazany wyżej przepis i byłoby niezgodne z pra-
wem. Sąd Okręgowy wyraził pogląd, że przekształcenie stosunku pracy z mocy
ustawy miało miejsce w związku z treścią przepisu art. 8 ustawy z dnia 2 lutego 1996
r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, na podstawie
którego stosunki pracy z pracownikami zatrudnionymi na podstawie powołania na
czas określony albo na czas nieokreślony na stanowiskach pracy niewymienionych w
przepisach, o których mowa w art. 68 § 1 k.p., przekształciły się z dniem wejścia w
życie ustawy odpowiednio w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas
określony albo na czas nieokreślony. Jednakże stosunki te przekształciły się z
uwzględnieniem okresu na jaki pracownik został powołany.
Sąd drugiej instancji uznał za prawidłowe zasądzenie odszkodowania w
związku z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu za wypowiedzeniem umów o
pracę zawartych na czas określony. Przyczyny wypowiedzenia są odmienne, od tych
które uzasadniać miały wypowiedzenie uznane za niezasadne wyrokiem Sądu Rejo-
nowego w Dąbrowie Górniczej z 11 września 2002 r. W niniejszej sprawie były nimi
brak możliwości zatrudnienia powoda na dotychczasowym stanowisku pracy wobec
faktu, iż na stanowisku ordynatora oddziału ginekologiczno - położniczego od dnia 1
listopada 2001 r. zatrudniony był inny lekarz wyłoniony w drodze konkursu, skutkiem
czego niemożliwe stało się kierowanie oddziałem przez dwóch ordynatorów, a także
wygaśnięcie z dniem 1 listopada 2002 r. 6-letniego okresu, na który nawiązuje się
stosunek pracy z ordynatorem wyłonionym w drodze konkursu.
Sąd ten uznał, że pozwany błędnie ustalił datę upływu 6-letniego okresu ka-
dencji powoda jako ordynatora oddziału, bowiem termin ten w dacie doręczenia wy-
powiedzenia jeszcze biegł i upływał z dniem 6 grudnia 2003 r. Ta przyczyna dokona-
nego wypowiedzenia okazała się więc nieprawdziwa. Zatrudnienie nowego ordyna-
tora było konsekwencją przyjęcia upływu kadencji powoda. Biorąc pod uwagę nie-
prawdziwość przyczyny dotyczącej upływu kadencji, wypowiedzenie należało uznać
za nieuzasadnione. Przywrócenie powoda do pracy na stanowisko ordynatora było
jednak niemożliwe i niecelowe. W dacie wydania wyroku przez Sąd pierwszej instan-
cji, tj. 20 grudnia 2004 r. upłynął okres w jakim powód mógł pełnić obowiązki ordyna-
tora w związku ze zmianą wprowadzoną przez art. 44a. Zatrudnienie go było niemoż-
liwe ,,ze względu na przepis ust. 4 art. 44a wskazanej ustawy".

Od powyższego wyroku Sądu Okręgowego powód wniósł skargę kasacyjną,
która została oparta na: 1) naruszeniu prawa materialnego przez naruszenie art. 8
ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.) i art. 68 § 1 k.p., poprzez niezasadne
przyjęcie, że stosunek pracy powoda został nawiązany na podstawie powołania i
przekształcił się z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. w stosunek
pracy na podstawie umowy o pracę; 2) naruszeniu prawa materialnego przez naru-
szenie art. 56 k.c. w związku z art. 300 k.p. oraz art. 44a ust. 7 ustawy o ZOZ, po-
przez przyjęcie, że umowa o pracę z powodem przekształciła się z mocy prawa z
umowy na czas nieokreślony w umowę na czas określony i ustalenie, że zawarta
przez powoda 31 października 1996 r. umowa o pracę na stanowisku ordynatora w
związku z wprowadzeniem art. 44a ust. 7 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, na
mocy art. 56 k.c. zmieniła treść łączącego strony stosunku pracy; 3) naruszeniu
prawa materialnego przez naruszenie art. 42 k.p. polegające na przyjęciu, że dla
zmiany istotnego warunku umowy o pracę , jakim jest okres na jaki umowa została
zawarta wystarczająca jest późniejsza w stosunku do daty zawarcia umowy o pracę
zmiana stanu prawnego, ustalająca okres zatrudnienia ordynatora na czas 6 lat i tym
samym przekształcająca umowę o pracę na umowę o pracę na czas określony; 4)
naruszeniu prawa materialnego przez naruszenie art. 45 § 2 k.p., poprzez stwierdze-
nie, że przywrócenie powoda na stanowisko ordynatora jest niemożliwe i niecelowe.
Wskazując na powyższe, wniesiono o uchylenie wyroku w całości i przekaza-
nie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania i roz-
strzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego, ewentualnie o zmianę wyroku
poprzez uwzględnienie apelacji powoda i przywrócenie go do pracy na dotychcza-
sowym stanowisku oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postę-
powania apelacyjnego według norm przepisanych i zasądzenie na rzecz powoda
kosztów postępowania kasacyjnego.
Strona pozwana wniosła o odrzucenie skargi, względnie odmowę przyjęcia jej
do rozpoznania, ewentualnie oddalenie skargi oraz orzeczenie o kosztach postępo-
wania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie może być uwzględniona, chociaż niektóre jej zarzuty są
uzasadnione. Dotyczy to w szczególności krytyki przyjętej w zaskarżonym orzecze-
niu koncepcji podstawy zatrudnienia powoda. Stanowisko Sądu Okręgowego w tej
kluczowej kwestii jest niejasne. Z jednej strony, Sąd zdaje się przyjmować, że bez-
terminowy stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę uległ przekształ-
ceniu w terminowy, sześcioletni, z drugiej odwołuje się do przepisów, na mocy któ-
rych stosunki pracy oparte na powołaniu przekształciły się w umowne, a wreszcie
dokonuje oceny wypowiedzenia pod kątem jego zasadności i nieuwzględnienia rosz-
czenia o przywrócenie do pracy na podstawie art. 45 § 2 k.p., co mogłoby wskazy-
wać na traktowanie powoda jako zatrudnionego na czas nieokreślony.
Rozważania Sądu drugiej instancji na temat przekształcenia stosunków pracy
z powołania w umowne należy potraktować jako zbędne, gdyż powód bezspornie był
zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Jeżeli dotyczący tej kwestii wątek rozwa-
żań Sądu Okręgowego potraktować jedynie jako argument wspierający tezę o do-
puszczalności przekształcenia podstawy zatrudnienia z mocy ustawy, to teza ta jest
słuszna tylko w razie wprowadzenia wyraźnego uregulowania dotyczącego takiego
przekształcenia. Sąd Najwyższy w pełni podziela pogląd zawarty w wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 11 października 2005 r., I PK 68/05 (dotychczas niepubliko-
wany), zgodnie z którym umowa o pracę na czas nieokreślony z mocy prawa zostaje
przekształcona w umowę o pracę na czas określony tylko na podstawie przepisu wy-
raźnie określającego takie przekształcenie. Ustawa nowelizująca (z dnia 20 czerwca
1997 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw, Dz.U. Nr 104, poz. 661) ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), na mocy której został dodany art.
44a regulujący zagadnienie konkursów i zasadę nawiązywania z ,,kandydatem wy-
branym" w procedurze konkursowej stosunku pracy na okres sześciu lat, nie zawiera
przepisu odnoszącego się do stosunków pracy trwających w dacie jej wejścia w ży-
cie. Trzeba zatem przyjąć, że brak jest podstawy prawnej do przyjęcia, że stosunek
pracy powoda nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony prze-
kształcił się w terminowy. Brak wyraźnych postanowień ustawowych świadczy o tym,
że ustawa nie ingerowała w trwające stosunki pracy. Nie można też odnaleźć dosta-
tecznego uzasadnienia dla przeciwnego - przedstawionego w zaskarżonym wyroku -
poglądu w tezach artykułu Z. Kubota ,,Status ordynatora" zamieszczonego w czaso-
piśmie ,,Prawo i Medycyna" z 2001 r. nr 10. Do tej publikacji odwoływały się Sądy
orzekające w tej sprawie. Rozważając skutki ograniczenia swobody stron w ustaleniu
treści umowy o pracę, które to ograniczenie wyprowadza się z art. 44a, autor publi-
kacji wyraził pogląd, zgodnie z którym zawarcie bezterminowej umowy o pracę z or-
dynatorem jako niezgodne z art. 44a dotknięte byłoby nieważnością w zakresie braku
określenia terminu, na który umowa jest zawarta. Taka czynność prawna stawałaby
się z mocy prawa (art. 56 k. c.) umową o pracę zawartą na okres sześciu lat. Pogląd
ten może budzić wątpliwości, zwłaszcza w kontekście art. 18 k. p. Na potrzeby roz-
ważań zasadności skargi kasacyjnej wystarczające jest jednak stwierdzenie, że nie
odnosi się on w ogóle do stosunków pracy trwających w dniu wejście w życie przepi-
su art. 44a a jedynie do nawiązania umowy o pracę bez uwzględnienia art. 44a ust.
7. W zaskarżonym orzeczeniu nie został przedstawiony pogląd doktryny wspierający
tezę o przekształceniu, z mocy art. 44a (z dniem jego wejścia w życie) ustawy o za-
kładach opieki zdrowotnej, stosunku pracy ordynatora opartego o umowę o pracę
zawartą na czas nieokreślony w terminowy stosunek pracy. Reasumując należy
przyjąć, że w wyniku wykonania wyroku przywracającego powoda do pracy doszło
do reaktywacji łączącego strony umownego stosunku pracy nawiązanego (i trwają-
cego bez przekształceń w tym zakresie) na czas nieokreślony. Strona pozwana wy-
powiedziała zatem umowę o pracę na czas nieokreślony. Słusznie więc Sąd Okrę-
gowy rozważał zasadność wypowiedzenia i możliwość uwzględnienia zgłoszonego
roszczenia o przywrócenie do pracy. Przyjęcie stanowiska, że wypowiedzenie było
pozbawione dostatecznej przyczyny nie prowadzi do wniosku o konieczności przy-
wrócenia powoda do pracy. ,,Wygaśnięcie (z dniem 1.11.2002 r.) 6-letniego okresu,
na który nawiązuje się stosunek pracy z ordynatorem wyłonionym w drodze kon-
kursu", nie może być uznane za przyczynę wypowiedzenia powodowi umowy o
pracę, natomiast zatrudnienie innej osoby na stanowisku ordynatora również nie
przesądza o zasadności tej czynności. Ta druga, bezsporna okoliczność sprawia
jednak, że nie może być uwzględnione roszczenie o przywrócenie do pracy. Inna
osoba została zatrudniona po rozwiązaniu z powodem po raz pierwszy stosunku
pracy i w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy wykonywała swą pracę od ponad
trzech lat. Przywrócenie do pracy miałoby dotyczyć stanowiska kierowniczego. Dwa
procesy toczone przez strony pokazują, że następca powoda na tym stanowisku le-
piej wypełnia oczekiwania pracodawcy. W tych okolicznościach przywrócenie do
pracy słusznie zostało uznane za niecelowe, chociaż z nieco innych przyczyn niż te,
które - niezbyt jasno - przedstawił Sąd Okręgowy.
Z tych względów skarga podlegała oddaleniu (art. 39814 k. p. c.).
========================================