Wyrok SN - I PK 259/06
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PK 259/06
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/11-12/156
Data wydania:2007-01-17

Wyrok z dnia 17 stycznia 2007 r.
I PK 259/06

Nie uzasadnia oceny niecelowości przywrócenia pracownika do pracy
(art. 45 § 2 k.p.) podjęcie przez niego zatrudnienia u innego pracodawcy, wyko-
nywanie innej pracy na podstawie umów prawa cywilnego (umowy o dzieło,
umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług) lub podjęcie działalności gospo-
darczej na własny rachunek.

Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Herbert Szurgacz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 stycznia
2007 r. sprawy z powództwa Magdaleny W. przeciwko Państwowej Szkole Muzycz-
nej I i II Stopnia w K. o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z
dnia 30 maja 2006 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
25 lipca 2001 r. [...] oddalił powództwo Magdaleny W. o przywrócenie do pracy w
pozwanej Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia w K.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy wyrokiem w Kielcach z 9 grudnia 2002 r. [...] oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego.
Od powyższego wyroku kasację do Sądu Najwyższego wniosła powódka. Sąd
Najwyższy wyrokiem z 23 stycznia 2004 r., w sprawie I PK 272/03, uchylił zaskarżo-
ny wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy w Kielcach do po-
nownego rozpoznania. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy podniósł, między in-
nymi, następujące wątpliwości: po pierwsze - czy przed podjęciem rozstrzygnięcia
Sądy obu instancji dokonały niezbędnych ustaleń co do tego, iloma godzinami nad-
liczbowymi i z jakich przedmiotów byli obciążeni pozostali nauczyciele zatrudnieni
przez stronę pozwaną w chwili rozwiązywania z powódką stosunku pracy z miano-
wania; po drugie - czy i dlaczego istniejących godzin nadliczbowych z innych przed-
miotów nie można było wówczas powierzyć powódce w wymiarze co najmniej połowy
etatu nauczyciela. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w orzecznictwie przyjmuje się z
jednej strony, iż brak jest przesłanek do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem
mianowanym w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, jeżeli pozostali nauczyciele tej
samej specjalności mają w planie organizacyjnym szkoły przydzieloną taką liczbę
godzin ponadwymiarowych, że możliwe byłoby zatrudnienie zwolnionego nauczyciela
w pełnym wymiarze zajęć (wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 1999 r., I PKN
429/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 6), z drugiej natomiast strony, przy ocenie czy
zmiany organizacyjne w rozumieniu art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela uzasadniają
przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny należy uwzględniać wszystkie posiadane
przez niego kwalifikacje nauczycielskie, a nie tylko kwalifikacje odnoszące się do
przedmiotów, których nauczał przed przeniesieniem w stan nieczynny (wyrok Sądu
Najwyższego z 16 maja 2001 r., I PKN 492/00, OSNP 2003 nr 5, poz. 123). W
związku z tym Sąd Najwyższy uznał, że w kontekście rozpoznawanej sprawy ko-
nieczne jest rozważenie, w jaki sposób należy stosować art. 20 i art. 22 Karty Nau-
czyciela wówczas, gdy w tej samej szkole istnieje realna możliwość zatrudnienia na-
uczyciela na innym stanowisku, przy spełnieniu po jego stronie wymagań co do kwa-
lifikacji, w sytuacji istnienia z jednej strony etatowych godzin nadliczbowych, a z dru-
giej strony likwidacji lub zawieszenia działalności w określonym kierunku lub określo-
nym wydziale szkoły.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Kielcach wyrokiem z 18 czerwca 2004 r. [...]
uchylił zaskarżony apelacją wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę temu Są-
dowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach po ponow-
nym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 8 grudnia 2005 r. [...] przywrócił powódkę do
pracy w pozwanej Szkole na poprzednich warunkach i oddalił powództwo w zakresie
uznania za bezskuteczne przeniesienia w stan nieczynny. Sąd Rejonowy ustalił, że
powódka była zatrudniona w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia w K. w
okresie od 1 września 1985 r. do 31 sierpnia 1986 r. na podstawie umowy o pracę na
czas określony, a następnie od 1 września 1986 r. na podstawie umowy o pracę na
czas nieokreślony w charakterze nauczyciela. W dniu 27 maja 1991 r. została mia-
nowana nauczycielem w pozwanej Szkole. Decyzją z 30 maja 1997 r. wydaną na
podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela dyrektor pozwanej Szkoły przeniósł po-
wódkę w stan nieczynny z uwagi na brak naboru uczniów do klasy I na wydział rytmi-
ki i w związku ze zmniejszeniem liczby oddziałów (klas) w roku szkolnym 1997/98.
Stan nieczynny miał trwać do 28 lutego 1998 r., a po tej dacie stosunek pracy po-
wódki miał wygasnąć. W dniu 30 grudnia 1998 r. dyrektor pozwanej Szkoły, wykonu-
jąc wyrok Sądu Wojewódzkiego w Kielcach z 2 grudnia 1998 r. [...], przywrócił po-
wódkę do pracy w pozwanej Szkole na poprzednich warunkach pracy i płacy. Na-
stępnie, decyzją z 8 stycznia 1999 r. dyrektor Szkoły zawiesił powódkę w pełnieniu
obowiązków nauczyciela w związku z jej szkodliwym oddziaływaniem wychowaw-
czym na jedną z uczennic wydziału rytmiki, a także z uwagi na niewykonanie przez
powódkę uchwały rady pedagogicznej dotyczącej promowania tej uczennicy. W dniu
8 lutego 1999 r. rzecznik dyscyplinarny dla nauczycieli przy Wojewodzie Ś. wszczął
wobec powódki postępowanie wyjaśniające, a następnie postanowieniem z 7 kwiet-
nia 1999 r. Komisja Dyscyplinarna przy Wojewodzie Ś. wszczęła postępowanie dys-
cyplinarne i po jego przeprowadzeniu wymierzyła powódce karę dyscyplinarną zwol-
nienia z pracy. Na skutek odwołania powódki Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna
przy Ministrze Kultury i Sztuki 30 września 1999 r. uchyliła tę decyzję i przekazała
sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Komisja
Dyscyplinarna przy Wojewodzie Ś. orzeczeniem z 25 kwietnia 2000 r. ponownie
uznała powódkę za winną zarzucanych jej czynów i orzekła o ukaraniu jej zwolnie-
niem z pracy. Orzeczenie to zostało uchylone przez Odwoławczą Komisję Dyscypli-
narną przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dniu 6 lipca 2000 r. i
sprawa ponownie została przekazana do komisji pierwszej instancji. Ostatecznie po-
stępowanie dyscyplinarne wobec powódki zostało umorzone.
Sąd Rejonowy ustalił także, że 18 maja 2000 r. dyrektor pozwanej Szkoły, po-
wołując się na zmiany organizacyjne uniemożliwiające dalsze zatrudnianie powódki,
rozwiązał z nią stosunek pracy za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia, ze
skutkiem na 31 sierpnia 2000 r. W piśmie, które powódka otrzymała, pozwany praco-
dawca pouczył ją, że w terminie 7 dni może albo wystąpić z wnioskiem o przeniesie-
nie jej w stan nieczynny, albo odwołać się do Sądu Pracy od rozwiązania z nią sto-
sunku pracy. Powódka wniosła pozew do sądu. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że
powódka ma wykształcenie wyższe muzyczne - ukończyła Akademię Muzyczną w Ł.
uzyskując 3 listopada 1986 r. tytuł magistra sztuki na kierunku rytmika. Ukończyła
także na Akademii Muzycznej w Ł. Wydział Kompozycji, Teorii Wychowania Muzycz-
nego i Rytmiki - studium pedagogiczne, uzyskując 16 grudnia 1996 r. świadectwo
ukończenia tego studium na kierunku rytmika. Ponadto w lutym 1997 r. powódka
uczestniczyła w warsztatach rytmiki i solfeżu Akademii Muzycznej w Ł., zaś w lipcu
1997 r. uczestniczyła w międzynarodowych warsztatach rytmiki w Ł. organizowanych
przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. W dniu 16 stycznia 2002 r. minister kultury nadał
powódce stopień nauczyciela dyplomowanego z wykształceniem wyższym i przygo-
towaniem pedagogicznym.
Uwzględniając powództwo o przywrócenie do pracy Sąd Rejonowy zauważył,
że pozwany pracodawca nie wykazał w toku procesu sądowego, aby w szkole były
przeprowadzone istotne zmiany organizacyjne uzasadniające rozwiązanie z powód-
ką stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela (w piśmie rozwią-
zującym stosunek pracy jako zmianę organizacyjną pozwany podał brak naboru
uczniów na wydział rytmiki). Zdaniem Sądu, z arkuszy organizacyjnych Szkoły na
lata 1999/2000 i 2000/2001 wynika, że w pierwszym z tych lat szkolnych ilość godzin
rytmiki wynosiła 13, zaś w następnym roku szkolnym tych godzin było 12. Również w
roku szkolnym 2005/2006 zaplanowano 10 godzin rytmiki. W ocenie Sądu, zebrane
w sprawie dowody wskazują, że powódka w dacie rozwiązania stosunku pracy miała
kwalifikacje do nauczania nie tylko rytmiki, ale także fortepianu obowiązkowego i
przedmiotów ogólnomuzycznych (kształcenie słuchu, audycje muzyczne) w szkole I
stopnia, a także rytmiki, techniki ruchu i tańca, improwizacji fortepianowej, metodyki
nauczania rytmiki oraz zespołu rytmiki w szkole muzycznej II stopnia. Z arkuszy or-
ganizacyjnych na rok szkolny 1999/2000 i 2000/2001 wynika, że przedmioty, których
powódka mogła nauczać ze względu na swoje kwalifikacje, występowały w podziale
czynności dla nauczycieli i faktycznie były nauczane. Niektórzy nauczyciele mieli
przydzielone godziny ponadwymiarowe.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że przyczyna rozwiązania stosunku pracy z
powódką podana przez pracodawcę była niekonkretna i nierzeczywista w rozumieniu
Kodeksu pracy. Dokumenty zebrane w aktach sprawy, w szczególności arkusze or-
ganizacyjne szkoły, wskazują, że w pozwanej Szkole nie było żadnych zmian organi-
zacyjnych. Istniał natomiast konflikt pomiędzy powódką a dyrektorem szkoły, który
mógł mieć wpływ na podjęcie decyzji o rozwiązaniu z nią stosunku pracy. W konkluzji
Sąd pierwszej instancji uznał, że rozwiązanie z powódką stosunku pracy w trybie art.
20 ust. 1 Karty Nauczyciela było nieuzasadnione i dlatego przywrócił ją do pracy na
poprzednich warunkach.
Powyższy wyrok - w części uwzględniającej powództwo o przywrócenie do
pracy - zaskarżyła apelacją pozwana Szkoła, zarzucając sprzeczność istotnych
ustaleń Sądu Rejonowego z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, przez
przyjęcie, że przyczyna rozwiązania z powódką stosunku pracy nie była jednoznacz-
na, powódka ma kwalifikacje do nauczania innych przedmiotów oprócz rytmiki, a
sprawa konfliktu pomiędzy pracownikiem a pracodawcą nie może mieć wpływu na
zasadność przywrócenia powódki do pracy na poprzednich warunkach. Strona skar-
żąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powódki stosow-
nego odszkodowania na podstawie art. 45 § 2 k.p.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczen Społęcznych w Kielcach wyrokiem z
30 maja 2006 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że w
miejsce przywrócenia powódki do pracy zasądził na jej rzecz od strony pozwanej
kwotę 5.817,24 zł tytułem odszkodowania i oddalił powództwo o przywrócenie do
pracy. Sąd drugiej instancji stwierdził, że apelacja strony pozwanej jest uzasadniona
o tyle, o ile wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego pra-
codawcy na rzecz powódki odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagro-
dzenia w miejsce przywrócenia do pracy. Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu
pierwszej instancji, że rozwiązanie z powódką stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1
pkt 2 Karty Nauczyciela było wadliwe. W dacie rozwiązania stosunku pracy powódka
miała uprawnienia do nauczania nie tylko rytmiki, ale także innych przedmiotów, sto-
sownie do rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z 10 stycznia 1983 r. w sprawie
określenia szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycz-
nych. Zgodnie z tym rozporządzeniem oraz wyjaśnieniami złożonymi przez organ
sprawujący nadzór pedagogiczny nad pozwaną Szkołą, powódka mogła nauczać
także fortepianu obowiązkowego, przedmiotów ogólnomuzycznych, np. kształcenia
słuchu (dawniej umuzykalnienie) i audycji muzycznych. Ponadto powódka mogła na-
uczać techniki ruchu i tańca, improwizacji fortepianowej, metodyki nauczania rytmiki i
zespołu rytmiki. Ze szczegółowej analizy imiennych przydziałów czynności wynika,
że znaczna część nauczycieli w roku szkolnym 2000/2001 miała przydzielone godzi-
ny ponadwymiarowe, w tym rytmikę, fortepian obowiązkowy lub kształcenie słuchu, a
więc te przedmioty, których - zgodnie ze swoimi kwalifikacjami - mogła nauczać po-
wódka.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, który przyjął, że
rozwiązanie z powódką stosunku pracy na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 w związku z
art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela było wadliwe. Jednocześnie Sąd Okręgowy zwrócił
uwagę, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd Rejonowy nie rozważył, czy w rozpo-
znawanej sprawie nie zachodzi potrzeba zastosowania art. 45 § 2 k.p., czyli zasą-
dzenia na rzecz powódki stosownego odszkodowania w miejsce przywrócenia do
pracy z uwagi na niecelowość uwzględnienia żądania o przywrócenie do pracy po-
mimo występowania okoliczności usprawiedliwiających takie żądanie. Już Sąd pierw-
szej instancji w uzasadnieniu swojego orzeczenia stwierdził, między innymi, że po-
między powódką a kierownictwem pozwanej Szkoły istnieje konflikt, jednakże nie
odniósł się w ogóle do przyczyn i rozmiarów tego konfliktu. Nie przeprowadził oceny
co do tego, czy konflikt ten jest poważny, długotrwały i głęboki oraz czy konflikt ten
powstał na tle okoliczności dotyczących samej powódki.
Po przeprowadzeniu analizy dowodów zebranych w aktach sprawy Sąd Okrę-
gowy uznał, że przywrócenie powódki do pracy w pozwanej Szkole jest niecelowe w
rozumieniu art. 45 § 2 k.p. Jako przesłanki zastosowania powyższego przepisu Sąd
wskazał następujące okoliczności. Po pierwsze - konflikt, jaki istniał i istnieje pomię-
dzy powódką a kierownictwem pozwanej Szkoły, jest poważny, długotrwały i głęboki,
a ponadto wynika z okoliczności dotyczących powódki (por. wyrok SN z 28 lipca
1999 r., I PKN 110/99, OSNAPiUS 2000 nr 21, poz. 780). W ocenie Sądu Okręgowe-
go przyczyną tego konfliktu są przede wszystkim cechy osobowości powódki, która
jest osobą impulsywną, próbującą narzucić innym własne zdanie, nieprzyjmującą do
siebie racjonalnych argumentów innych osób. Swoją ocenę Sąd oparł na bezpośred-
nim kontakcie z powódką na dwóch rozprawach apelacyjnych (10 maja 2006 r. i 30
maja 2006 r.), w czasie których powódka miała możliwość swobodnej wypowiedzi.
Sąd zwrócił uwagę, że o istniejących konfliktach i osobowości powódki zeznali rów-
nież świadkowie, zwłaszcza Lidia S. i Małgorzata R. Pierwsza z nich (nadzorująca
pozwaną Szkołę w imieniu Ministra Kultury i Sztuki) zeznała, między innymi: ,,w ra-
mach nadzoru spotykałam się z powódką przy okazji konfliktów powódka-rodzice, bo
ja rozpatrywałam skargę. Pamiętam sytuację konfliktu powódki z rodzicami na tle jej
zachowania w stosunku do konkretnego, jednego ucznia. Chodziło o to, że powódka
usunęła z lekcji ucznia z II lub III klasy, czego nie mogła zrobić pozostawiając go bez
opieki. Tu polubownie sprawa się zakończyła, powódka nie miała racji. Wiem że po-
wódka miała spory z uczennicami wydziału rytmiki w średniej szkole". Druga z nich
(pracownik Centrum Edukacji Artystycznej w W.) zeznała, między innymi: ,,kwalifika-
cje powódki w związku z licznymi skargami są mi znane. Powódka miała trudną oso-
bowość, pisała liczne skargi, trudne były z nią negocjacje". Sąd zwrócił uwagę, że
powódka tych zeznań w toku postępowania nie kwestionowała. Sąd wskazał także,
że z analizy akt wynika, iż powódka praktycznie w każdym piśmie skierowanym do
Sądu negowała kompetencje kierownictwa szkoły, podważała kwalifikacje innych
nauczycieli. Z zeznań wymienionych świadków wynika również, że istniały konflikty
na linii powódka-rodzice, powódka-uczniowie. O tym, że ten konflikt nadal istnieje,
świadczy, w ocenie Sądu, treść protokołu z 15 lutego 2006 r., który został sporzą-
dzony po spotkaniu powódki z kierownictwem Szkoły i przedstawicielami związków
zawodowych. Z treści tego protokołu wynika, między innymi, że powódka nadal jest
skonfliktowana z kierownictwem pozwanej Szkoły (mimo że szkołą kieruje już inny
dyrektor), a także z niektórymi nauczycielami, albowiem w trakcie spotkania podwa-
żała kwalifikacje niektórych nauczycieli. Nowy dyrektor Szkoły Artur J. składając wy-
jaśnienia na rozprawie apelacyjnej 10 maja 2006 r. podał, między innymi: ,,po wyroku
pierwszej instancji zorganizowałem spotkanie z powódką w celu przekonania się, czy
będzie możliwość dalszej współpracy na linii powódka - kierownictwo szkoły i grono
pedagogiczne. Z przykrością muszę stwierdzić, że odniosłem wrażenie, iż dalsza
współpraca nie będzie możliwa ... Ciągle będą konflikty". Oceniając sytuację panują-
cą w pozwanej Szkole Sąd Okręgowy zauważył, że szkoła jest specyficznym zakła-
dem pracy, zadaniem szkoły jest przede wszystkim nauczać i wychowywać dzieci
(młodzież), a nie zajmować się rozwiązywaniem konfliktów na linii nauczyciel-kierow-
nictwo szkoły czy też nauczyciel - inni nauczyciele. Okoliczności rozpoznawanej
sprawy wskazują jednoznacznie na to, że z chwilą powrotu powódki do pracy w po-
zwanej Szkole powróciłyby na nowo dotychczasowe konflikty, co wpłynęłoby nega-
tywnie na pracę tej placówki i realizację jej zadań. Po drugie - powódka nie pracuje
już w pozwanej Szkole od blisko sześciu lat. Aktualnie jest zatrudniona w prywatnej
szkole muzycznej prowadzonej przez siostrę Aleksandrę W. Ta okoliczność - zda-
niem Sądu drugiej instancji - również przemawia za niecelowością przywrócenia po-
wódki do pracy. Po trzecie - za zastosowaniem art. 45 § 2 k.p. przemawia brak nabo-
ru uczniów na wydział rytmiki poczynając od roku szkolnego 1998/1999, a głównie
tych zajęć powódka nauczała przed rozwiązaniem stosunku pracy.

Z tych względów Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powódki od pozwanej
Szkoły odszkodowanie w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę na
podstawie art. 45 § 2 k.p. w związku z art. 471 k.p.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik powódki.
Jako podstawy skargi kasacyjnej wskazał 1) naruszenie prawa materialnego, a mia-
nowicie art. 45 § 2 k.p., przez niewłaściwe jego zastosowanie, ,,skutkujące zasądze-
niem na rzecz powódki odszkodowania w miejsce zgłoszonego przez nią żądania
przywrócenia do pracy"; 2) naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie: a) art.
227 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. i art. 382 k.p.c. - przez nieprzeprowadzenie
uzupełniającego postępowania dowodowego na okoliczność istnienia przesłanek
niecelowości przywrócenia powódki do pracy (a w konsekwencji wyrokowanie w
oparciu o fakty niepoparte żadnymi dowodami, wbrew stanowisku Sądu Najwyższe-
go, zawartemu w wyroku z 29 listopada 2000 r., I PKN 122/00, OSNAPiUS 2002 nr
13, poz. 310, w którym podkreślono, że nieuwzględnienie żądania przywrócenia do
pracy i zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania na podstawie art. 45 § 2 k.p.
powinno być poprzedzone dokonaniem przez sąd pracy ustaleń co do braku możli-
wości lub niecelowości przywrócenia do pracy), b) art. 328 § 2 k.p.c. - przez niewyja-
śnienie w sposób prawidłowy, na jakich dowodach Sąd się oparł, uznając za niece-
lowe przywrócenie powódki do pracy w myśl art. 45 § 2 k.p., skoro zarzucił Sądowi
pierwszej instancji, że ten nie odniósł się w żaden sposób do konfliktu na linii dyrek-
tor szkoły-powódka i nie poczynił w tym kierunku żadnych ustaleń, oraz poprzez takie
sformułowanie treści uzasadnienia wyroku, że zawiera ono szereg sprzeczności i
braków, c) art. 233 § 1 k.p.c. - przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowo-
dów przez Sąd i oparcie orzeczenia na budzących wątpliwości dowodach przepro-
wadzonych na wniosek pozwanego pracodawcy (zeznania byłego i obecnego dy-
rektora szkoły, które do sprawy nic nie wniosły, a mają jakoby świadczyć o skonflik-
towaniu powódki ze środowiskiem szkoły), przy jednoczesnym pominięciu dowodów
przemawiających za przywróceniem powódki do pracy.
Pełnomocnik powódki wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania,
ponieważ w rozpoznawanej sprawie istnieje konieczność wyjaśnienia przez Sąd
Najwyższy istotnego zagadnienia prawnego, jakim są granice swobody sądów pracy
w stosowaniu art. 45 § 2 k.p. (i kreowaniu nowej sytuacji prawnej na linii pracownik-
pracodawca), przepisu skądinąd wyjątkowego, a umożliwiającego pracodawcy po-
zbycie się w majestacie prawa pracownika niewygodnego z uwagi na pewne okolicz-
ności (z reguły subiektywne) lub cechy osobiste, gdy te nie były przyczyną rozwiąza-
nia umowy o pracę, a były nią wyłącznie okoliczności niezwiązane z osobą pracow-
nika (reorganizacja, likwidacja etatów, itp.). Pełnomocnik powódki wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku przez oddalenie apelacji strony pozwanej, ewentualnie uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Są-
dowi drugiej instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Nieusprawiedliwione
są przede wszystkim zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania.
1. Zarzut dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic
swobodnej oceny dowodów uchyla się spod rozważań Sądu Najwyższego, ponieważ
w ogóle nie jest możliwe oparcie skargi kasacyjnej na zarzucie naruszenia tego prze-
pisu. Zgodnie bowiem z art. 3983 § 3 k.p.c., podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być
zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Tymczasem art. 233 § 1
k.p.c. reguluje jednoznacznie i bezpośrednio kwestię oceny dowodów. Podobnie
ocenić należy zarzuty naruszenia art. 227 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. i art. 382
k.p.c., przez nieprzeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego na
okoliczność istnienia przesłanek niecelowości przywrócenia powódki do pracy. Rów-
nież te przepisy dotyczą bezpośrednio ustalenia faktów (art. 227 i 232 k.p.c.) lub
oceny dowodów (art. 382 k.p.c.). Zarzuty ich naruszenia nie mogą być zatem pod-
stawą skargi kasacyjnej. Skarżąca nie wymienia przy tym w skardze kasacyjnej żad-
nych konkretnych dowodów, których - jej zdaniem - nie przeprowadził Sąd Okręgowy
(czy to na wniosek powódki - art. 227 k.p.c., czy to z urzędu - art. 232 k.p.c.), ani też
żadnych konkretnych dowodów przeprowadzonych przez Sąd Rejonowy, których nie
wziął pod uwagę przy ocenie materiału dowodowego Sąd Okręgowy (art. 382 k.p.c.).
Wbrew zarzutom powódki, Sąd Okręgowy wyraźnie i jednoznacznie wyjaśnił,
na jakich przesłankach i dowodach się oparł uznając za niecelowe przywrócenie po-
wódki do pracy. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że podstawą do usta-
leń faktycznych odnoszących się do niecelowości przywrócenia powódki do pracy
były: zeznania świadków Lidii S. i Małgorzaty R., dołączone do akt sprawy liczne pi-
sma powódki do dyrekcji Szkoły sporządzone przed wszczęciem procesu i w jego
toku, a także treść pism procesowych powódki składanych w toku postępowania są-
dowego, protokół ze spotkania dyrekcji pozwanej Szkoły z powódką i przedstawicie-
lami związków zawodowych, które miało miejsce 15 lutego 2006 r., wyjaśnienia dy-
rektora Szkoły Artura J. złożone na rozprawie apelacyjnej, bezpośredni i osobisty
kontakt Sądu Okręgowego z powódką podczas dwóch rozpraw apelacyjnych 10 i 30
maja 2006 r. W tej sytuacji kasacyjny zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., przez nie-
wyjaśnienie, na jakich dowodach Sąd się oparł, uznając za niecelowe przywrócenie
powódki do pracy, jest całkowicie chybiony. Zarzut zawarcia w uzasadnieniu zaskar-
żonego wyroku ,,szeregu sprzeczności i braków" uchyla się spod oceny Sądu Naj-
wyższego, ponieważ braki te i sprzeczności nie zostały szczegółowo opisane. Nie
ulega natomiast wątpliwości, że Sąd Okręgowy poczynił ustalenia dotyczące konflik-
tów powódki z dyrekcją Szkoły, radą pedagogiczną, gronem nauczycieli i rodzicami
uczniów, na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów. Sąd Okręgowy jako
Sąd drugiej instancji nie musiał prowadzić we własnym zakresie żadnego uzupełnia-
jącego postępowania dowodowego na okoliczność istnienia konfliktu między powód-
ką jako pracownikiem a pozwaną Szkołą jako pracodawcą. Mógł w tym celu wyko-
rzystać dowody zgromadzone przez Sąd Rejonowy (por. uchwałę siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC 1999 nr 7-8, poz. 124,
zgodnie z którą sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące
podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępo-
wania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne oko-
liczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania). W orzecznic-
twie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że możliwe i dopuszczalne jest dokonanie
przez sąd drugiej instancji odmiennej oceny materiału dowodowego zgromadzonego
przez sąd pierwszej instancji oraz dokonanie na podstawie dowodów zebranych w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym odmiennych ustaleń faktycznych od tych, które
przyjął za podstawę swojego orzeczenia sąd pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji
może zatem z tego samego materiału dowodowego wyciągnąć ,,diametralnie od-
mienne wnioski", a kwestionowanie tej możliwości przez skarżącą w skardze kasa-
cyjnej nie uwzględnia obowiązującego modelu apelacji oraz przyjętych w orzecznic-
twie Sądu Najwyższego reguł dotyczących dokonywania przez sąd drugiej instancji
oceny materiału dowodowego zgromadzonego przed sądem pierwszej instancji.
W jednej kwestii skarżąca ma rację - Sąd Okręgowy stwierdził, że chociaż Sąd
pierwszej instancji zgromadził obszerny materiał dowodowy (zawarty w czterech to-
mach akt sądowych), także dotyczący konfliktu powódki z pozwanym pracodawcą, to
jednak w ogóle nie odniósł się do tego konfliktu. Ocena ta nie odpowiadała rzeczywi-
stości. Sąd Rejonowy zawarł bowiem w uzasadnieniu swojego wyroku rozważania, z
których wynikało, że brał pod uwagę doniosłość prawną wieloletniego konfliktu po-
wódki z dyrektorem pozwanej Szkoły. Sąd ten stwierdził, że stan konfliktu istniejące-
go pomiędzy dyrektorem pozwanej a powódką mógł mieć wpływ na rozwiązanie z nią
stosunku pracy; okoliczności te nie były jednak przedmiotem rozważań Sądu, ponie-
waż konflikt ten nie był przyczyną rozwiązania z powódką stosunku pracy - zdaniem
Sądu Rejonowego, ewentualne odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy by-
łoby dla powódki krzywdzące i nieuzasadnione w sytuacji, gdy inna osoba z kwalifi-
kacjami powódki ma zagwarantowane zatrudnienie w pełnym wymiarze 18 godzin.
Sąd Rejonowy ustalił zatem, że między stronami istnieje konflikt, świadomie zrezy-
gnował natomiast z rozważania możliwości zasądzenia odszkodowania w miejsce
przywrócenia do pracy, przyjmując, że skoro konflikt ten nie stanowił przyczyny roz-
wiązania stosunku pracy, rozważanie jego przyczyn i charakteru jest zbędne. Błędna
ocena Sądu Okręgowego co do tego, że Sąd Rejonowy w ogóle nie odniósł się do
konfliktu istniejącego między stronami, nie miała jednak wpływu na prawidłowość
rozstrzygnięcia. Skoro zarzuty naruszenia przepisów postępowania okazały się nie-
uzasadnione, w postępowaniu kasacyjnym wiążący był ustalony przez Sąd Okręgo-
wy stan faktyczny. Zgodnie bowiem z art. 39813 § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy jest zwią-
zany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
2. Nie ma racji skarżąca, że Sąd Okręgowy odniósł niecelowość przywrócenia
powódki do pracy jedynie do cech charakteru powódki, która - w ocenie tego Sądu -
nawet w chwili wyrokowania pozostawała w konflikcie z dyrekcją, radą pedago-
giczną, gronem nauczycielskim pozwanej Szkoły, a w przeszłości miała konflikty
także z rodzicami uczniów. Uznając przywrócenie powódki do pracy w pozwanej
Szkole za niecelowe, Sąd Okręgowy powołał trzy argumenty: po pierwsze - wymie-
nione konflikty wynikające z cech osobowości powódki, po drugie - znaczny upływ
czasu (6 lat) od rozwiązania stosunku pracy z pozwaną Szkołą i zatrudnienie powód-
ki w innej szkole muzycznej, po trzecie - zmianę profilu nauczania w pozwanej
Szkole i brak naboru uczniów na wydział rytmiki od roku szkolnego 1998/1999, w
sytuacji gdy powódka nauczała przed rozwiązaniem stosunku pracy głównie rytmiki.
Do tych trzech przesłanek powinna być odniesiona ocena prawidłowości za-
stosowania przez Sąd Okręgowy art. 45 § 2 k.p. Przepis ten stanowi, że sąd pracy
może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne
lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest nie-
możliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. W
rozpoznawanej sprawie istotny problem sprowadzał się do oceny, czy przywrócenie
powódki do pracy w pozwanej Szkole byłoby niecelowe jak to przyjął Sąd drugiej in-
stancji. Zastosowanie art. 45 § 2 k.p. jest ocenne w tym znaczeniu, że do sądu pracy
należy ocena, czy w konkretnej sprawie spełnione są przesłanki jego zastosowania.
Ocena ta nie może być oczywiście dowolna. Musi być poprzedzona szczegółowymi
ustaleniami co do niecelowości przywrócenia do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższe-
go z 29 listopada 2000 r., I PKN 122/00, OSNAPiUS 2002 nr 13, poz. 310). Prawi-
dłowe zastosowanie art. 45 § 2 k.p. polegające na nadaniu zwrotom niedookreślo-
nym użytym w tym przepisie (,,niemożliwe" lub ,,niecelowe") konkretnej treści, zależy
od indywidualnych okoliczności faktycznych każdego przypadku (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z 17 października 2001 r., I PKN 157/01, OSNP 2003 nr 18, poz.
437).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowano ogólne wytyczne oceny
roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy z punktu widzenia kryterium ,,możli-
wości" i ,,celowości" jego dalszego zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10
października 2000 r., I PKN 66/00, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 235). Przyjmuje się,
że ocena roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy z punktu widzenia kryte-
rium ,,możliwości" i ,,celowości" jego dalszego zatrudniania powinna uwzględniać ta-
kie okoliczności jak: rodzaj przyczyny rozwiązania stosunku pracy (,,ciężkie" czy
,,zwykłe" naruszenie obowiązków pracowniczych, przyczyny niezwiązane z osobą
pracownika itp.), podstawa orzeczenia o przywróceniu do pracy (bezzasadność za-
rzutów czy też naruszenie przez pracodawcę wymagań formalnych obowiązujących
przy rozwiązywaniu umów o pracę), skutki mogące wyniknąć dla jednej lub drugiej
strony z przywrócenia pracownika do pracy lub z zasądzenia na jego rzecz odszko-
dowania (konieczność ponownego rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy,
zwolnienia dobrze pracujących pracowników, możliwość odrodzenia się sytuacji kon-
fliktowej w zakładzie pracy, pozbawienie pracownika okresu zatrudnienia wymaga-
nego do nabycia pewnych uprawnień itp.).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że konflikt między pracow-
nikiem żądającym przywrócenia do pracy a jego przełożonym (współpracownikiem)
uzasadnia uznanie przywrócenia do pracy za niecelowe (art. 45 § 2 k.p.), jeżeli kon-
flikt ten jest poważny, długotrwały, głęboki, a przede wszystkim zawiniony przez pra-
cownika lub powstały na tle dotyczących go okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyż-
szego z 28 lipca 1999 r., I PKN 110/99, OSNAPiUS 2000 nr 21, poz. 780). W uza-
sadnieniu tego wyroku, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że art. 45 § 2 k.p., pozwalając
sądowi pracy na zasądzenie odszkodowania w miejsce żądanego przez pracownika
przywrócenia do pracy, posługuje się klauzulą generalną ,,niecelowości" lub ,,niemoż-
liwości" realizacji tego roszczenia. W niniejszej sprawie poza sporem było, że przy-
wrócenie powódki do pracy byłoby możliwe. Chodziło jedynie o ocenę niecelowości
tego przywrócenia. Ocena ta, choć poddana w dużym zakresie swobodzie sądu
pracy, podlega kontroli instancyjnej oraz kontroli Sądu Najwyższego w postępowaniu
kasacyjnym. Może być uznawana za błędną w przypadku, gdy jest dowolna, niepo-
siadająca oparcia w ustalonym stanie faktycznym i szczególnych okolicznościach
sprawy. Sąd Najwyższy dopuszcza stosowanie art. 45 § 2 k.p. w przypadku istnienia
konfliktu między pracownikiem żądającym przywrócenia do pracy a jego przełożonym
(współpracownikami). Musi to być jednak konflikt poważny (por. wyrok z 3 kwietnia
1997 r., I PKN 63/97, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 74), długotrwały i głęboki (wyrok z
19 listopada 1997 r., I PKN 374/97, OSNAPiUS 1998 nr 17, poz. 508), a przede
wszystkim zawiniony przez pracownika czy też powstały na tle okoliczności jego
dotyczących. Nie przesądza o niemożliwości lub niecelowości przywrócenia do pracy
konflikt między pracodawcą a pracownikiem powstały w związku z procesem sądo-
wym o przywrócenie do pracy (wyrok z 19 maja 1997 r., I PKN 173/97, OSNAPiUS
1998 nr 8, poz. 243).

W ustaleniach Sądu drugiej instancji przedstawiono okoliczności usprawiedli-
wiające ocenę o niecelowości przywrócenia powódki do pracy; w szczególności Sąd
ten ustalił, że konflikt istniał przed wypowiedzeniem powódce stosunku pracy, był i
jest stosunkowo długotrwały i intensywny (o czym świadczyło zawieszenie powódki
już w styczniu 1999 r. w pełnieniu obowiązków nauczyciela i wszczęcie wobec niej
przez rzecznika dyscyplinarnego postępowania wyjaśniającego, a następnie przez
komisję dyscyplinarną postępowania dyscyplinarnego; postępowanie to ostatecznie
zostało umorzone, ale jego uruchomienie dowodzi istnienia istotnego konfliktu mię-
dzy kierownictwem pozwanej Szkoły a powódką), powstał zaś przede wszystkim z
przyczyn dotyczących powódki - jej cech osobowości. Sąd Okręgowy stwierdził rów-
nież, że konflikt ten nadal istnieje, o czym świadczy treść protokołu z 15 lutego 2006
r. ze spotkania powódki z dyrekcją Szkoły i przedstawicielami związków zawodo-
wych.

W wyroku z 28 lipca 1999 r., I PKN 168/99, (OSNAPiUS 2000 nr 21, poz.
784), Sąd Najwyższy stwierdził, że w ocenie czy przywrócenie pracownika do pracy
zaostrzyłoby istniejący konflikt i nie sprzyjało współpracy załogi należy uwzględnić
przyczyny, głębię owego konfliktu oraz liczbę jego uczestników. Ocena celowości
przywrócenia pracownika do pracy powinna uwzględniać obiektywny interes praco-
dawcy, a nie indywidualne rozumienie tego interesu przez poszczególnych pracowni-
ków, w tym osoby zarządzające zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

W przypadku powódki Sąd Okręgowy wziął pod uwagę realną możliwość
odrodzenia się sytuacji konfliktowej w zakładzie pracy w razie przywrócenia powódki
do pracy. Była to okoliczność doniosła, zważywszy że zakładem pracy powódki była
placówka oświatowa. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej, Sąd Okręgowy ustalił przy-
czyny konfliktu (przypisując decydujące znaczenie cechom osobowościowym po-
wódki: ,,konflikt ten wynika przede wszystkim z osobowości powódki...") oraz liczbę
objętych nim osób (przyjmując, że konflikt istniał nie tylko na linii powódka - dyrektor
pozwanej Szkoły, ale także na linii powódka - rada pedagogiczna oraz powódka-inni
nauczyciele, a wcześniej na linii powódka-rodzice uczniów). Również wbrew zarzu-
tom skargi kasacyjnej Sąd Okręgowy nie oparł swojej oceny co do niecelowości
przywrócenia powódki do pracy wyłącznie na uwzględnieniu indywidualnego interesu
pracodawcy (zwłaszcza na ,,rozumieniu tego interesu przez dyrektora placówki"), lecz
uwzględnił obiektywny interes pracodawcy, interes ogólny, publiczny, wynikający z
zadań edukacyjno-wychowawczych realizowanych przez szkołę. Sąd Okręgowy
stwierdził, że okoliczności rozpoznawanej sprawy pozwalają na ocenę, iż niewątpli-
wie z chwilą powrotu powódki do pracy doszłoby do reaktywowania poprzednio ist-
niejących konfliktów, co wpłynęłoby negatywnie na funkcjonowanie pozwanej Szkoły
i realizację jej zadań. Tymczasem, dyrektor szkoły publicznej musi skupić się realizo-
waniu programu nauczania i wychowania dzieci i młodzieży, a nie na rozwiązywaniu
konfliktów między kadrą nauczycielską.

Przedstawione okoliczności pozwalały Sądowi Okręgowemu na dokonanie
oceny, że przywrócenie powódki do pracy byłoby niecelowe z punktu widzenia
obiektywnego interesu pracodawcy. Sposób rozumienia przez Sąd Okręgowy art. 45
§ 2 k.p. i jego zastosowanie nie budzą zastrzeżeń w świetle dokonanych ustaleń
faktycznych.

Z powyższych rozważań wynika, że możliwe jest stwierdzenie przez sąd pracy
niecelowości przywrócenia pracownika do pracy na podstawie art. 45 § 1 k.p. ze
względu na szczególne okoliczności faktyczne (przesłanki obiektywne) lub określone
cechy osobowości pracownika (przesłanki subiektywne), które nie stanowiły przyczy-
ny rozwiązania z nim stosunku pracy. Inaczej mówiąc, sąd pracy może stwierdzić, że
przyczyna wypowiedzenia podana przez pracodawcę nie uzasadniała wypowiedze-
nia pracownikowi stosunku pracy, jednak leżące po stronie pracownika okoliczności -
inne od wskazanych przyczyn wypowiedzenia - czynią niecelowym uwzględnienie
jego żądania przywrócenia do pracy. W rozpoznawanej sprawie przyczyną nie-
uwzględnienia przez Sąd Okręgowy żądania przywrócenia powódki do pracy było
stwierdzenie istnienia konfliktu między nią a dyrekcją, radą pedagogiczną i gronem
nauczycielskim pozwanej Szkoły, spowodowane przypisanymi powódce przez Sąd
cechami jej osobowości (impulsywnością, skłonnością do narzucana innym własnego
zdania, nieprzyjmowaniem krytyki swojej osoby ze strony innych osób). Gdyby to te
cechy były przyczyną rozwiązania z powódką stosunku pracy za wypowiedzeniem (a
nie podane przez pozwanego pracodawcę nieprawdziwe okoliczności dotyczące re-
organizacji szkoły czy likwidacji etatów), wówczas być może inaczej wyglądałaby
ocena zasadności wypowiedzenia. Tymczasem, cechy osobowości powódki - będą-
ce, w ocenie Sądu Okręgowego, źródłem konfliktów między nią a dyrekcją, radą pe-
dagogiczną i gronem nauczycielskim pozwanej Szkoły - nie były przyczyną rozwią-
zania z nią stosunku pracy. Mogły natomiast stanowić jedną z przesłanek oceny do-
tyczącej niecelowości przywrócenia jej do pracy. Zostały uwzględnione przez Sąd
Okręgowy jako podstawa oceny niecelowości przywrócenia do pracy, nie zaś jako
przesłanka oceny zasadności rozwiązania z powódką stosunku pracy.

Ma natomiast rację skarżąca kwestionując pogląd Sądu Okręgowego, iż za
niecelowością przywrócenia powódki do pracy przemawia okoliczność, że nie pracuje
ona w pozwanej Szkole od sześciu lat (według stanu rzeczy na datę wydania zaskar-
żonego wyroku Sądu drugiej instancji) i jest zatrudniona jako nauczyciel muzyki w
szkole muzycznej prowadzonej przez swoją siostrę.

Należy bowiem uwzględnić fakt, że postępowanie sądowe trwało wiele lat (po-
zew został wniesiony w maju 2000 r., zaskarżony skargą kasacyjną wyrok został wy-
dany w maju 2006 r.). Ocena niemożności lub niecelowości przywrócenia do pracy
powinna uwzględniać także okoliczności, które wystąpiły po dokonaniu wypowiedze-
nia stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2000 r., I PKN
531/00, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 234). Jednakże długotrwałość postępowania
sądowego nie uzasadnia samodzielnie niemożliwości lub niecelowości przywrócenia
pracownika do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 października 1999 r., I PKN
295/99, OSNAPiUS 2001 nr 5, poz. 145), podobnie jak sam konflikt między pracow-
nikiem a pracodawcą wynikający jedynie z procesu sądowego (por. wyrok Sądu Naj-
wyższego z 19 maja 1997 r., I PKN 173/97, OSNAPiUS 1998 nr 8, poz. 243). Rów-
nież zatrudnienie nowego pracownika w miejsce zwolnionego z pracy nie jest wystar-
czające do uznania, że przywrócenie do pracy było niemożliwe lub niecelowe (por.
wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 1998 r., I PKN 572/97, OSNAPiUS 1999 nr 3,
poz. 83). Podobnie nie uzasadnia oceny o niecelowości przywrócenia pracownika do
pracy podjęcie przez niego zatrudnienia u innego pracodawcy, wykonywanie innej
pracy na podstawie umów prawa cywilnego (umowy o dzieło, umowy zlecenia,
umowy o świadczenie usług) lub podjęcie działalności gospodarczej na własny ra-
chunek. Jest bowiem oczywiste, że gdyby pracownik nie został zwolniony z pracy a
postępowanie sądowe nie toczyło się wiele lat, nie musiałby szukać zatrudnienia (a
tym samym źródła utrzymania) w innym miejscu.

Ten błędny argument Sądu Okręgowego nie zaważył jednak ostatecznie na
prawidłowości rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na pod-
stawie art. 39814 k.p.c.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PK 218/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/92
2008-02-04 
[IA] I PK 197/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/65
2008-01-22 
[IA] I PK 196/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/89
2008-01-29 
[IA] I PK 195/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/90
2008-01-30 
[IA] I PK 193/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/91
2008-02-04 
  • Adres publikacyjny: