Wyrok SN - I PK 177/04
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PK 177/04
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2005/21/965
Data wydania:2005-02-16

Wyrok z dnia 16 lutego 2005 r.
I PK 177/04

Na podstawie art. 1671 k.p. pracodawca miał prawo udzielić urlopu wypo-
czynkowego w okresie wypowiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem
1 stycznia 2003 r.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Zbigniew Hajn, Herbert Szurgacz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2005 r. sprawy
z powództwa Andrzeja H. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki
Zdrowotnej w B.P. o zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 22 kwietnia 2004 r.
[...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim wyrokiem z dnia 7 listopada 2003 r. odda-
lił powództwo Andrzeja H. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki
Zdrowotnej w B.P. o zasądzenie kwoty 13.356 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzy-
stany urlop wypoczynkowy.
Sąd ten ustalił, że powód by zatrudniony na stanowisku dyrektora strony po-
zwanej od 4 lutego 1999 r. do 28 lutego 2003 r. Zarząd Powiatu 14 listopada 2002 r.
podjął uchwałę o odwołaniu powoda ze stanowiska dyrektora. Powód został poinfor-
mowany przez Starostę B., że ,,odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem sto-
sunku pracy na podstawie powołania i że umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu z
dniem 28 lutego 2003 r." Nowy dyrektor strony pozwanej powiadomił powoda, że w
okresie od 28 listopada 2002 r. do 28 lutego 2003 r. został zwolniony z obowiązku
świadczenia pracy. Pismem z 31 grudnia 2002 r. (które otrzymał 2 stycznia 2003 r.)
powód został zobowiązany do wykorzystania urlopu wypoczynkowego w wymiarze
42 dni w okresie od 2 stycznia 2002 r. do 28 lutego 2003 r. Do tego pisma została
dołączona karta urlopowa zawierająca informację o korzystaniu przez powoda z
urlopu w tym okresie. Po upływie okresu wypowiedzenia pozwany wypłacił powodowi
ekwiwalent za 10 dni urlopu wypoczynkowego. Bezsporne jest, że powód nie wyko-
rzystał w okresie zatrudnienia 52 dni urlopu wypoczynkowego, mimo że był wielo-
krotnie zobowiązywany przez starostę do wykorzystywania urlopu. Powołując się na
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2001 r.. PKN 240/00 (OSNAPiUS 2002 nr
21, poz. 518), Sąd Rejonowy uznał, że pracodawca mógł udzielić powodowi urlopu w
okresie wypowiedzenia, w którym był on zwolniony od obowiązku świadczenia pracy.
W ocenie Sądu pierwszej instancji uprawnienie to jest niezależne od wejścia w życie
z dniem 1 stycznia 2003 r. art. 1671 k.p., w którym przyznane zostało pracodawcy
uprawnienie do udzielenia pracownikowi urlopu w okresie wypowiedzenia.
Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2004 r. oddalił
apelację powoda od tego wyroku. Sąd drugiej instancji podzielił ustalenia dokonane
przez Sąd Rejonowy i jego poglądy prawne. Dotyczy to w szczególności możliwości
udzielenia urlopu wypoczynkowego w okresie zwolnienia pracownika z obowiązku
świadczenia pracy, a także zastosowania art. 1671 k.p., który obowiązywał już w da-
cie podjęcia przez powoda pisma pracodawcy o udzieleniu mu urlopu w okresie wy-
powiedzenia. Pismo to zostało doręczone ,,na adres powoda" 2 stycznia 2003 r. Do-
ręczenie to Sąd Okręgowy uznał za skuteczne, mimo że pismo pracodawcy odebrała
15-letnia wówczas córka powoda. Zdaniem Sądu nie można przenosić reguł dorę-
czeń sądowo-procesowych na skuteczność składania oświadczeń woli ,,w zakresie
kontaktów pracodawcy z pracownikiem". Przesyłkę odebrała osoba wprawdzie nie-
pełnoletnia ale działająca z rozeznaniem, a to gwarantowało możliwość dojścia
oświadczenia do wiadomości adresata. W tym zakresie powołał się na wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 1316/00 (LEX 55137). W tej sytuacji
na powodzie spoczywał - zgodnie z art. 6 k.c. - ciężar udowodnienia faktu nieotrzy-
mania przesyłki. Powód nie wniósł o przesłuchanie córki a jego żona oświadczyła
przed Sądem Rejonowym, że gdyby Sąd chciał ją przesłuchać, skorzysta z prawa
odmowy zeznań.
Powód wniósł kasację od tego wyroku. Zarzucił ,,naruszenie prawa material-
nego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności: 1)
uznanie, że odwołanie pracownika ze stanowiska przed dniem 1 stycznia 2003 r. (z
którym to dniem weszła w życie ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy -
Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 135, poz. 1146) daje pod-
stawę, aby po tej dacie udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w trakcie
okresu wypowiedzenia, w sytuacji gdy pracownik o skorzystanie z takiego prawa nie
wystąpił, 2) art. 61 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy, poprzez
przyjęcie, że oświadczenie woli doręczone do rąk małoletniego domownika doszło
skutecznie do adresata." W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że w stanie prawnym
przed 1 stycznia 2003 r. przepis art. 1671 k.p. nie wywoływał skutków prawnych.
Prawo pracownika do wypoczynku nie mogło być realizowane w sytuacji, gdy pra-
cownik odwołany ze stanowiska przed 1 stycznia 2003 r., któremu zostało złożone
oświadczenie woli o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy, został następnie zo-
bowiązany do skorzystania z prawa do urlopu w związku z ogłoszeniem (jeszcze
wówczas ,,wakujących") znowelizowanych przepisów Kodeksu pracy. W odniesieniu
do drugiej podstawy kasacji powód podniósł, że niewłaściwa jest ocena, wedle której
doręczenie do rąk niepełnoletniego (14 - letniego) domownika oświadczenia woli w
przedmiocie udzielenia urlopu wypoczynkowego jest skuteczne i wywołuje skutki
prawne. Zdaniem powoda, nie na nim spoczywa ciężar dowodu nieotrzymania prze-
syłki. ,,Skutki prawne w tym stanie faktycznym wywodzi pozwany, który przyjął, iż do-
ręczenie było prawidłowe i pismo o udzieleniu urlopu doszło do powoda, w związku z
czym został mu skutecznie udzielony urlop wypoczynkowy."
Kasacja zawiera wniosek o ,,zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasą-
dzenie zgodnie z żądaniem pozwu ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy właściwemu Sądowi do ponownego rozpoznania".

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Nie jest w niej kwestionowane
uprawnienie pracodawcy udzielenia urlopu wypoczynkowego pracownikowi zwolnio-
nemu z obowiązku świadczenia pracy. W stanie prawnym obowiązującym w 2002 r.
urlop mógł być udzielony - co dotyczyło również takiego pracownika - w terminie wy-
nikającym z planu urlopów lub uzgodnionym z pracownikiem. Dnia 1 stycznia 2003 r.
wszedł w życie przepis art. 1671 k.p., w myśl którego pracodawca może udzielić
urlopu w okresie wypowiedzenia, mimo braku zgody pracownika. W rozpoznawanej
sprawie pracodawca skorzystał z tego uprawnienia w sposób zgodny z prawem.
Oświadczenie o udzieleniu urlopu zostało złożone po 1 stycznia 2003 r., czyli w cza-
sie obowiązywania przepisu art. 1671 k.p. Data pisma zawierającego owo oświad-
czenie i data jego wysłania nie mają znaczenia. Istotny jest dzień złożenia oświad-
czenia, a ten z pewnością nie poprzedzał wejścia w życie tego przepisu. Oświadcze-
nie woli jest złożone z chwilą dotarcia do adresata w taki sposób, aby mógł zapoznać
się z jego treścią. Ta chwila niewątpliwie nie nastąpiła przed 1 stycznia 2003 r. Pra-
codawca udzielił urlopu zgodnie z prawem obowiązującym w dacie złożenia swego
oświadczenia w tym przedmiocie. To, że pracownik pozostawał już wcześniej w
okresie nieświadczenia pracy i zarazem w okresie równoznacznym z okresem wy-
powiedzenia, nie ma żadnego znaczenia. Nie wyjaśnia się w kasacji przyczyn uzna-
nia tych okoliczności za istotne. Z chwilą wejścia w życie przepisu umożliwiającego
pracodawcy udzielenie urlopu w okresie wypowiedzenia ma on prawo skorzystania z
tej możliwości, bez względu na to, czy pracownik rozpoczyna okres wypowiedzenia
po 1 stycznia 2003 r., czy też w tej dacie jest już w jego trakcie. Odmienne rozumie-
nie skutków wejścia w życie art. 1671 k.p. musiałoby wynikać z przepisów przejścio-
wych ustawy nowelizującej Kodeks pracy. W kasacji taki przepis nie został wskazany
jako jej podstawa.
Druga podstawa kasacji wiąże się z zarzutem, że urlop nie został powodowi w
ogóle udzielony, gdyż oświadczenie woli pracodawcy do niego nie dotarło. Pismo
zawierające oświadczenie odebrała - co jest bezsporne - niepełnoletnia (14 lub 15
letnia) córka powoda, a powód twierdzi, że nie przekazała mu przesyłki. W tej kwestii
Sąd Okręgowy słusznie odwołał się do poglądów judykatury (por. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 1316/00, LEX 55137, a także z 20
stycznia 2004 r., II CK 358/02, Wokanda 2004 nr 9, poz. 6) akcentujących brak pod-
staw do przenoszenia zasad doręczeń pism procesowych na reguły ustanowione dla
składania oświadczeń woli. To rozróżnienie jest zrozumiałe. Z prawidłowym doręcze-
niem pism procesowych wiąże się wypełnienie prawa strony do obrony jej praw, a
nieprawidłowe doręczenia mogą powodować trudne do odwrócenia skutki. Stąd też
w przepisach postępowania cywilnego wprowadzone zostały zasady tak zwanych
doręczeń zastępczych, czyli takich sposobów doręczania pism, które uznaje się za
skuteczne, mimo że nie nastąpiły do rąk samej strony postępowania. Zasady te jako
wyjątkowe muszą być ściśle przestrzegane. Z drugiej strony brak możliwości doko-
nywania doręczeń zastępczych uniemożliwiałby rozpoznawanie spraw cywilnych
przez sądy w rozsądnym terminie. Takie obwarowania nie dotyczą jednak składania
oświadczeń woli. Ustawodawca określił jedynie, że oświadczenie składane innej
osobie jest złożone wówczas, gdy mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 k.c. ),
co znaczy, że w sytuacji braku możliwości zapoznania się oświadczenie nie zostało
w ogóle złożone a dzień, w którym taka możliwość powstała, jest datą złożenia
oświadczenia. Z art. 61 k.c. wynika również, co pomija się w kasacji, że dla złożenia
oświadczenia woli nie jest konieczne zapoznanie się z nim przez adresata. Nie ma
więc znaczenia, czy powód przeczytał pismo pracodawcy. Istotna i wystarczająca
jest sama możliwość zapoznania się. Czy taka możliwość wystąpiła to zależy od
okoliczności konkretnej sprawy. Kwestia tego, kto odebrał przesyłkę pocztową zawie-
rającą pisemne oświadczenie nie ma przesądzającego znaczenia. Dotyczy to rów-
nież wieku osoby, której przesyłkę wydano. W okolicznościach rozpoznawanej
sprawy było bezsporne, że pismo pracodawcy dotarło do mieszkania powoda. Po-
wstaje w tej sytuacji domniemanie faktyczne, że mógł on zapoznać się z jego treścią.
Ustalenia okoliczności faktycznych mogą opierać się na tego rodzaju domniemaniach
(art. 231 k.p.c.). To powód mógłby udowodnić, co jego córka, niebędąca już małym
dzieckiem, zrobiła z przesyłką, którą odebrała, a co świadczyłoby o tym, że nie miał
on możliwości zapoznania się z jej zawartością. Tego jednakże nie uczynił, a nawet
nie podjął takiej próby.
Żaden z zarzutów kasacji nie okazał się słuszny. Prowadziło to do konieczno-
ści jej oddalenia na podstawie art. 39312 k.p.c.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PK 218/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/92
2008-02-04 
[IA] I PK 197/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/65
2008-01-22 
[IA] I PK 196/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/89
2008-01-29 
[IA] I PK 195/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/90
2008-01-30 
[IA] I PK 193/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/91
2008-02-04 
  • Adres publikacyjny: