Wyrok SN - I PK 155/06
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:I PK 155/06
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/1-2/15
Data wydania:2006-12-07

Wyrok z dnia 7 grudnia 2006 r.
I PK 155/06

Zaniechanie przez pracownika urzędu państwowego, objętego postano-
wieniami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działal-
ności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. Nr 106 poz.
679 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584), wykreśle-
nia z rejestru handlowego wpisu o pełnieniu w spółce z ograniczoną odpowie-
dzialnością funkcji dyrektora i prezesa oraz posiadanie udziałów przekraczają-
cych 10% kapitału zakładowego upoważnia właściwy organ przełożony do roz-
wiązania z tym pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pra-
cownika (art. 5 ust. 1 tej ustawy).

Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Roman Kuczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 grudnia
2006 r. sprawy z powództwa Mirosława L. przeciwko Ministrowi Finansów w War-
szawie, Urzędowi Skarbowemu w S. i Izbie Skarbowej w K. o przywrócenie do pracy,
na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 6 grudnia 2005 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 6 grudnia 2005 r. oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w Sosnowcu z dnia 20 kwietnia 2005 r. podzielając argumentację Sądu pierwszej
instancji, że powód naruszył postanowienia ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ogra-
niczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje pu-
bliczne (Dz.U. Nr 106, poz. 679 ze zm.). Ustawa ta wprowadziła ograniczenia w pro-
wadzeniu działalności gospodarczej przez pracowników urzędów państwowych,
członków korpusu służby cywilnej zajmujących stanowiska kierownicze oraz pracow-
ników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej zajmujących
stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi
powyżej. Przepis art. 4 ustawy stanowi, że osoby wymienione w je art. 2 ust. 1 i 2 w
okresie zajmowania stanowisk lub pełnienia funkcji, o których mowa w tych przepi-
sach, nie mogą być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych
spółek prawa handlowego (art. 4 pkt 1) oraz nie mogą posiadać w spółkach prawa
handlowego więcej niż 10% akcji lub udziałów przedstawiających więcej niż 10 %
kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek (art. 4 pkt 5). Na podstawie ustaleń
potwierdzonych w materiale dowodowym zgromadzonym przez Sąd pierwszej in-
stancji, powód (w okresie pełnienia funkcji naczelnika Urzędu Skarbowego S. do dnia
odwołania go z tego stanowiska) posiadał 22% udziałów w ,,M." Spółce z o.o. w S.
Sąd stwierdził, że skoro art. 5 ust 1 ustawy sankcjonuje naruszenie zakazów wymie-
nionych w art. 4 ustawy przez osoby pełniące funkcje publiczne jako przewinienie
służbowe, które podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, a także stanowi podsta-
wę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika, to należy
uznać, że powód Mirosław L., jako osoba posiadająca wyższe wykształcenie w za-
kresie ekonomii, która obejmuje zagadnienia z zakresu przepisów prawa handlo-
wego, skarbowego i administracji, a przede wszystkim jako osoba, która pracowała
na stanowisku inspektora kontroli skarbowej czwartego stopnia w Urzędzie Kontroli
Skarbowej w K., bezsprzecznie znał przepisy (nakazy i zakazy) wynikające z wyżej
wymienionej ustawy znacznie lepiej aniżeli osoba niezajmująca się tą problematyką.
Wobec tego Sąd Okręgowy przyjął jako własne ustalenia Sądu Rejonowego, iż za-
chowanie powoda wypełniło znamiona przewinienia służbowego, które podlegało
odpowiedzialności dyscyplinarnej i mogło stanowić podstawę do rozwiązania stosun-
ku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Powód w okresie od 1 czerwca
1990 r. do 28 lutego 1993 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno - Han-
dlowym ,,M." w S., na stanowisku dyrektora i prezesa, czym naruszył zakaz wynika-
jący z art. 5 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy, co z kolei uprawniało pozwanego do roz-
wiązania z powodem umowy o pracę w trybie art. 52 k.p.
Na powyższe rozstrzygnięcie powód wniósł skargę kasacyjną powołując jako
podstawy skargi: 1) naruszenie przepisów postępowania w zakresie, który miał
istotny wpływ na wynik sprawy, w postaci naruszenia art. 381 k.p.c., przez błędne i
bezpodstawne przyjęcie przez Sąd drugiej instancji, iż powołany w apelacji dowód z
notarialnego odpisu umowy zbycia udziałów przez powoda z dnia 10 października
1992 r. mógł być powołany w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji; 2) na-
ruszenie prawa materialnego w postaci art. 4 pkt 5 w związku z art. 1 ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez
osoby pełniące funkcje publiczne, przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zasto-
sowanie i przyjęcie, iż wystarczającą podstawą zastosowania sankcji wynikających z
ustawy jest sam fakt posiadania udziałów lub uczestnictwa w spółce, podczas gdy
zakaz określony w art. 4 pkt 5 tej ustawy należy interpretować w ścisłym związku z
art. 1 wyżej wymienionej ustawy określającym cel ustawy i zakazów w niej ustano-
wionych; 3) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 5 ust. 4b pkt 2 ustawy z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach
skarbowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267), poprzez przyjęcie, iż
osobą dokonującą w imieniu pracodawcy - Urzędu Skarbowego czynności z zakresu
prawa pracy jest wyłącznie minister właściwy do spraw finansów, w sytuacji faktycz-
nego powierzenia inicjatywy rozwiązania stosunku pracy dyrektorowi izby skarbowej
- i w związku z powyższym nieuwzględnienia okoliczności wynikających z zebranego
w sprawie materiału dowodowego, a dotyczących przekroczenia przez pracodawcę
miesięcznego terminu wynikającego z art. 52 § 2 k.p. pozwalającego na rozwiązanie
stosunku pracy bez wypowiedzenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna okazała się nieuzasadniona. Zgodnie z art. 3983 § 1 pkt 2
k.p.c. naruszenie przepisów postępowania może być uzasadnioną podstawą skargi
kasacyjnej tylko wówczas, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy. Zarzut naruszenia art. 381 k.p.c., polegającego na pominięciu nowych do-
wodów, których potrzeba powołania wynikła później, nie jest usprawiedliwioną pod-
stawą skargi kasacyjnej, jeżeli udowodnienie okoliczności, na które dowody te zo-
stały powołane, nie ma wpływu na uwzględnienie żądania strony zgłaszającej dowo-
dy. W świetle przepisów art. 4 pkt 5 w związku z art. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące
funkcje publiczne kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy członko-
stwo powoda podczas pełnienia funkcji naczelnika urzędu skarbowego w zarządzie
spółki prawa handlowego oraz posiadanie udziałów w takiej spółce powyżej 10% na-
ruszało wyżej wymienione przepisy. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wy-
nika, że Spółka istniała jako osoba prawna. Obiektywnie rzecz biorąc rozstrzygający
o tym był fakt istnienia jej wpisu w rejestrze handlowym. Zgodnie z normami prawa
handlowego spółka kapitałowa przestaje istnieć jako osoba prawna z chwilą wykre-
ślenia. Wykreślenie spółki z o.o. z wymienionego rejestru ma skutek konstytutywny.
Tak długo jak istnieje wpis spółki, tak długo istnieje ona jako osoba prawna. Biorąc
powyższe pod uwagę, uznać należy, że podnoszone argumenty powoda sprowa-
dzające się do subiektywnych odczuć w postaci przekonania, iż spółka nie istnieje i
nie przynosi powodowi żadnych korzyści - w świetle zakazów wynikających z art. 4
ustawy antykorupcyjnej - było całkowicie obojętne. Powód nie zbył swoich udziałów
w Spółce, nadal pozostawał jej wspólnikiem posiadającym udziały przedstawiające
22% jej kapitału zakładowego. Powyższe okoliczności dają podstawy do twierdzenia,
że jego oświadczenie - w części odnoszącej się do stwierdzenia nie posiadania
udziałów przedstawiających więcej niż 10 % kapitału zakładowego spółki handlowej -
było nieprawdziwe. Nie bez znaczenia jest także okoliczność przemawiająca prze-
ciwko powodowi w postaci domniemania prawdziwości wpisu w rejestrze handlowym
(powód pełniąc funkcje naczelnika ujawniony był w tym rejestrze jako członek zarzą-
du Spółki). Na powodzie spoczywał ciężar dowodu, że jest inaczej. Powód nie wyka-
zał, że w rejestrze handlowym Spółki - w zakresie odnoszącym się do członkostwa
powoda w zarządzie Spółki - istnieje wpis niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy.
Powyższy fakt (powód w okresie od 1 czerwca 1990 r. do 28 lutego 1993 r. był za-
trudniony na stanowisku dyrektora i prezesa) oznaczał naruszenie zakazu wynikają-
cego z art. 4 pkt 1 ustawy antykorupcyjnej, co zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy
stanowiło przewinienie służbowe, które mogło stanowić podstawę dla Ministra Finan-
sów do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Ponadto
powód dopuścił się także naruszenia drugiego zakazu w postaci posiadania udziałów
w przedmiotowej Spółce powyżej 10% kapitału zakładowego. Zgodzić się trzeba z
Sądem Okręgowym, iż dopuszczenie dowodu w postępowaniu apelacyjnym z nota-
rialnego odpisu umowy zbycia udziałów przez powoda z dnia 10 października 1992 r.
było niedopuszczalne. Jest bowiem sprzeczne z doświadczeniem życiowym oraz
zasadami logiki twierdzenie, aby powód nie był świadomy dokonywanych przez sie-
bie czynności prawnych, zwłaszcza takich, które wobec toczącego się od ponad roku
postępowania są kluczowe. Artykuł 381 k.p.c. przyjmuje jako zasadę, że nowe fakty i
dowody są dopuszczalne w postępowaniu apelacyjnym, a tylko wyjątkowo - z przy-
czyn wskazanych w tym przepisie - przewiduje możliwość ich pominięcia. W niniej-
szej sprawie Sąd drugiej instancji nie naruszył art. 4 ust. 5 ustawy o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Treść art. 4 jest jednoznaczna. Używając słowa ,,posiada" nie daje sądowi uprawnie-
nia do stosowania interpretacji zawężającej tego przepisu. Również inne przepisy tej
ustawy nie wprowadzają żadnych dodatkowych kryteriów oceny pozwalających na
dokonywanie wykładni art. 4 pod kątem celów ustawodawcy. Sąd Najwyższy po-
dziela to stanowisko. Wprowadzony katalog zakazów z art. 4 ustawy należy rozumieć
jako ograniczenia wolności gospodarczej ze względu na ważny interes społeczny.
Wprowadzenie przy interpretacji tego przepisu kryteriów ocennych w praktyce ozna-
czałoby, że wysocy funkcjonariusze publiczni zawsze mieliby możliwość powołania
się na to, iż wyjątki od zasady (wolności gospodarczej) muszą być interpretowane
restryktywnie. W konsekwencji ograniczenia wynikające z ustawy antykorupcyjnej nie
byłyby respektowane. W tym przypadku tylko zakazy bezwzględne, niedopuszczają-
ce ,,luzów interpretacyjnych", mogą w praktyce doprowadzić do realizacji niepołą-
czalności sprawowania funkcji publicznej z prowadzeniem działalności gospodarczej,
ponieważ z całą pewnością wymaga tego ważny interes publiczny. Odnosząc się do
zarzutu apelacji powoda dotyczącego naruszenia prawa materialnego poprzez nie-
właściwą wykładnię oraz zastosowanie przepisu art. 52 § 2 k.p., polegające na uzna-
niu, że zachowany został termin miesięczny upoważniający pracodawcę do odwoła-
nia ze stanowiska i rozwiązania z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia, należy
stwierdzić, iż zgodnie z art. 52 § 2 k.p. rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia nie
może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o
okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Sąd Najwyższy podziela stanowi-
sko Sądu Okręgowego, że w przedmiotowej sprawie początek miesięcznego terminu
z art. 52 § 2 k.p. należy liczyć od dnia 30 stycznia 2004 r., tj. od dnia, w którym Dy-
rektor Izby Skarbowej w K. zawiadomił Ministra Finansów o wynikach kontroli i ujaw-
nionym naruszeniu przepisów ustawy antykorupcyjnej. Nie jest uprawnione twierdze-
nie powoda, iż dzień powzięcia przez Dyrektora Izby Skarbowej w K. jako osoby
wykonującej niektóre czynności za pracodawcę rozpoczyna bieg miesięcznego ter-
minu, o którym mowa w 52 § 2 k.p., skoro Dyrektor Izby Skarbowej w K. nie był pra-
codawcą powoda, a zakres jego kompetencji przekazanych mu przez Ministra Finan-
sów nie obejmował zawierania i rozwiązywania stosunku pracy z Naczelnikiem
Urzędu Skarbowego w S. (zgodnie z art. 4b ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o
urzędach i izbach skarbowych Minister Finansów odwołuje naczelnika urzędu skar-
bowego - na wniosek dyrektora izby skarbowej).
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] I PK 218/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/92
2008-02-04 
[IA] I PK 197/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/5-6/65
2008-01-22 
[IA] I PK 196/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/89
2008-01-29 
[IA] I PK 195/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/90
2008-01-30 
[IA] I PK 193/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/91
2008-02-04 
  • Adres publikacyjny: