Wyrok z dnia 7 kwietnia 2006 r.
I PK 149/05

Na podstawie art. 472 k.p.c. nie można skracać terminu trzech dni do za-
wiadomienia strony o posiedzeniu jawnym określonego w art. 149 § 2 in fine
k.p.c.

Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie: SN Andrzej Wróbel,
SA Romualda Spyt (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 kwietnia
2006 r. sprawy z powództwa Franciszka B. przeciwko Zespołowi Szkół Zawodowych
i Ogólnokształcących w N. o odszkodowanie i zadośćuczynienie, na skutek skargi
kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Olsztynie z dnia 22 lutego 2005 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w
Olsztynie do ponownego rozpoznania, znosząc postępowanie apelacyjne w całości i
pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Powód Franciszek B. wniósł o zasądzenie od Zespołu Szkół Zawodowych i
Ogólnokształcących w N. między innymi kwoty 16.380 zł tytułem odszkodowania za
spowodowanie zwłoki w jego awansie zawodowym. W uzasadnieniu pozwu podał, iż
w umowie wadliwie określono jego stopień awansu zawodowego. Zamiast przyznać
stopień nauczyciela kontraktowego, zatrudniono go jako stażystę. Ten stan rzeczy
pozbawił go możliwości zaliczenia rocznego stażu pracy do uzyskania kolejnego
awansu zawodowego.

Sąd pierwszej instancji ustalając, że pozwany dopiero w sierpniu 2004 r. okre-
ślił wynagrodzenie powoda na poziomie wynagrodzenia nauczyciela kontraktowego i
dokonał wypłaty, zasądził na jego rzecz ustawowe odsetki za zwłokę, a w pozosta-
łym zakresie powództwo oddalił.

Wyrok ten został przez powoda zaskarżony w części dotyczącej oddalenia
powództwa i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie, rozpozna-
jąc apelację powoda w dniu 22 lutego 2005 r. oddalił apelację dotyczącą powyższego
żądania.

Wyrok powyższy zaskarżył skargą kasacyjną powód i zarzucił naruszenie
prawa materialnego przez błędną interpretację przepisów dotyczących stopnia zawo-
dowego i wynikających stąd uprawnień nauczyciela zatrudnionego w systemie
oświaty (art. 9a ust. 3 Karty Nauczyciela); naruszenie przepisów prawa procesowego
(art. 3983 § 1 pkt 2), co miało istotny wpływ na wynik sprawy: 1) przez powiadomienie
apelującego o terminie rozprawy telefonicznie, w dniu ją poprzedzającym, uniemożli-
wiającym przybycie na wyznaczony termin. Mimo że dotarło ono do adresata, to
uniemożliwiło mu wzięcie udziału w rozprawie ze względu na odległość od miejsca
jego pobytu do siedziby Sądu drugiej instancji (art. 3983 § 1 pkt 2 w związku z art.
149 i 472 k.p.c.); 2) przez niezastosowanie art. 149 § 2 k.p.c. i niepowiadomienie
apelującego o rozprawie na trzy dni przed jej terminem; 3) niepouczenie apelującego
o możliwości zgłoszenia wniosku o odroczenie rozprawy (art. 391 § 1 w związku z
art. 5 k.p.c.).
Wskazując na powyższe podstawy skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku w części oddalającej apelację i przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania do Sądu Okręgowego w Olsztynie i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
za wszystkie instancje.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest uzasadniona w zakresie zarzutu sformułowanego przez
skarżącego jako naruszenie prawa procesowego mającego istotny wpływ na wynik
sprawy, a polegającego na powiadomieniu skarżącego w przeddzień o terminie roz-
prawy apelacyjnej. Naruszenie to Sąd Najwyższy zakwalifikował jako pozbawienie
strony możliwości obrony swoich praw wskazane w art. 379 pkt 5 k.p.c., który to
zarzut brany jest pod uwagę z urzędu zgodnie z art. 39813 § 1 k.p.c. W myśl art. 149
k.p.c. in fine wezwanie (zawiadomienie) o terminie rozprawy powinno być doręczone
co najmniej tydzień przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten może
być skrócony do trzech dni. Zagwarantowane tym przepisem terminy mają umożliwić
stronie przygotowanie się do posiedzenia, a termin trzech dni stanowi w tym przy-
padku absolutne minimum, którego dalsze skrócenie może narazić Sąd na zarzut
pozbawienia strony możliwości obrony swoich praw. Przepis szczególny art. 472
k.p.c. przewidujący uproszczone i odformalizowane formy zawiadomienia, obowią-
zujący w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, dotyczy wy-
łącznie sposobu doręczenia pisma procesowego - w tym zawiadomienia o terminie
posiedzenia - i stanowi odstępstwo od zasad wyrażonych w art. 131 - 137 k.p.c. Nie
można natomiast na tej podstawie prawnej skracać terminów wskazanych w przepi-
sie art. 149 k.p.c. in fine.
Zgodnie z art. 214 k.p.c. rozprawa ulega odroczeniu, jeśli sąd stwierdzi nie-
prawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność strony jest wywołana
nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można
przezwyciężyć. W przedmiotowej sprawie przeszkoda taka zaistniała, bowiem powód
został telefonicznie powiadomiony o terminie rozprawy apelacyjnej w dzień ją po-
przedzający i biorąc pod uwagę odległość, jaka dzieliła go od siedziby Sądu Okręgo-
wego w Olsztynie (500 km), nie miał możliwości uczestniczenia w rozprawie, co wię-
cej nie miał możliwości złożenia wniosku o odroczenie rozprawy, ponieważ procedu-
ra cywilna nie przewiduje wniosków procesowych składanych drogą telefoniczną.
Stąd bez znaczenia dla oceny przedmiotowej kwestii pozostaje notatka urzędowa
pracownika Sądu Okręgowego z przeprowadzonej z powodem rozmowy telefonicz-
nej, zawierająca informację, że zawiadomiony o terminie rozprawy nie wnosił o jej
odroczenie. Zapewnienie stronie, działającej bez pełnomocnika, możliwości uczest-
niczenia w rozprawie, z której strona zawiadomiona może a nie musi skorzystać,
gwarantuje ochronę jej interesów w procesie, a działanie przeciwne powoduje po-
zbawienie strony możności obrony tych interesów, co pociąga za sobą uchylenie za-
skarżonego wyroku i zniesienie postępowania apelacyjnego.
Z tych względów Sąd Najwyższy na mocy art. 39815 § 1 k.p.c. w związku z art.
39821 k.p. i w związku z art. 386 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================