Wyrok z dnia 7 lutego 2007 r.
I BU 11/06

Okresy wymienione w art. 6 ust. 2 pkt 1a i art. 7 pkt 1b ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) nie mogą zbiegać się w
czasie i art. 11 tej ustawy nie ma do nich zastosowania.

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Zbigniew Hajn.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 lutego
2007 r. sprawy z odwołania Sabiny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w Ł. z siedzibą w Z.W. o wysokość emerytury, na skutek skargi
ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia -
wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 maja 2005 r. [...]

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e


Decyzją z dnia 5 maja 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych- Oddział w
Z.W. odmówił Sabinie K. ponownego ustalenia wysokości emerytury, stwierdziwszy,
że objęte wnioskiem okresy niezdolności do pracy przypadające przed 15 listopada
1991 r. zostały już wcześniej uwzględnione w wymiarze przyznanego jej świadczenia
jako okresy składkowe.

W odwołaniu ubezpieczona twierdziła, że okresy niezdolności do pracy i
okresy zasiłkowe, choć się pokrywają, powinny być uwzględnione jako okresy skład-
kowe i nieskładkowe. Dodatkowo zażądała zaliczenia do stażu ubezpieczenia okresu
od dnia 10 lutego 1971 r. do dnia 8 kwietnia 1971 r., jako okresu czasowego pozo-
stawania bez pracy na obszarze Państwa Polskiego z powodu niemożności jej
otrzymania.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Sieradzu oddalił odwołanie. Stwierdził, że zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1
lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) okresy
niezdolności do pracy związane z pobieraniem zasiłku chorobowego przed 15 listo-
pada 1991 r. są traktowane jako okresy składkowe i jako takie zostały uwzględnione
w decyzji emerytalnej. Dopiero okresy niezdolności do pracy przypadające po tym
dniu, stosownie do art. 7 pkt 1 lit. b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, są okresami nieskładkowymi. Jeżeli natomiast okresy
składkowe i nieskładkowe zbiegają się w czasie, to nie jest możliwe ich podwójne
naliczanie, lecz uwzględnia się okres korzystniejszy (art. 11 ustawy). Okresu czaso-
wego pozostawania bez pracy Sąd Okręgowy nie uwzględnił, jako nieudowodnio-
nego.
W apelacji ubezpieczona wskazała, że jej wniosek nie dotyczył okresu pobie-
rania zasiłku chorobowego, lecz okresu pobierania wynagrodzenia za czas niezdol-
ności do pracy na podstawie przepisów Kodeksu pracy, jako okresu nieskładkowego.
Ponadto wskazała, że przerwy w pracy z powodu niezdolności do jej wykonywania
kumulują się z okresem zatrudnienia, czyli okresem składkowym, więc postanowienie
art. 7 pkt 1 lit. a ustawy należałoby uznać za zbędne.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 24 maja 2005 r. oddalił apelację ubezpieczonej. Ustalił, że okresy niezdolności
do pracy przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. zostały uwzględnione w
wymiarze emerytury jako okresy składkowe na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co wyklucza
możliwość ponownego ich uwzględnienia jako okresów nieskładkowych. Stwierdził
również, że okres czasowego pozostawania bez pracy od dnia 2 lutego 1971 r. do
dnia 8 kwietnia 1971 r. nie został potwierdzony żadnym dowodem, a więc nie mógł
być uwzględniony.

Skarga kasacyjna ubezpieczonej, w której wartość przedmiotu zaskarżenia
określono na 2.223,24 zł, została odrzucona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi postano-
wieniem z dnia 10 sierpnia 2005 r., od którego zażalenie zostało oddalone postano-
wieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2006 r., II UZ 45/05.

Następnie ubezpieczona złożyła skargę o stwierdzenie niezgodności z pra-
wem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, twierdząc, że orzeczenie
to, przez naruszenie prawa materialnego - art. 6 ust. 2 pkt 1a, art. 6 ust. 2 pkt 6, art.
7 pkt 1b oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fun-
duszu Ubezpieczeń Społecznych, a także przez rażące naruszenie przepisów postę-
powania - art. 228 § 1 i 2, art. 231, 233 § 1, art. 244 § 1 oraz art. 328 § 2 k.p.c., wy-
rządziło jej szkodę polegającą na nieuwzględnieniu wszystkich okresów składkowych
i nieskładkowych. W uzasadnieniu skargi wskazała, że pobieranie ,,wynagrodzenia
chorobowego" nie jest równoznaczne z pobieraniem zasiłku chorobowego (uchwała
Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 1996 r., II UZP 7/96, OSNAPiUS 1997 nr 6,
poz. 100), a okresy podlegania temu samemu ubezpieczeniu podlegają sumowaniu,
co wynika a contrario z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2001 r., II UKN
698/00 (OSNP 2003 nr 19, poz. 473), w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że okresy
podlegania różnym ubezpieczeniom społecznym nie podlegają sumowaniu. Okres
zatrudnienia jest okresem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (art. 6 ust.
1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach), okres zaś pobierania wynagrodzenia za
czas niezdolności do pracy na podstawie art. 92 § 1 pkt 1 k.p. (art. 7 pkt 1 lit a
ustawy o emeryturach i rentach) biegnie w ramach okresu pracowniczego opłacania
składek na ubezpieczenie społeczne. Przepis art. 7 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych sta-
nowi więc lex specialis w stosunku do art. 11 tej ustawy, gdyż nie ma możliwości po-
bierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy na podstawie przepisów Ko-
deksu pracy, jeśli nie jest się pracownikiem. Z kolei gdy się jest pracownikiem, to
opłaca się składki na ubezpieczenie społeczne, a więc przy innej interpretacji wza-
jemnej relacji pomiędzy art. 11 i art. 7 pkt 1 lit a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ten drugi byłby zbędny
w systemie, gdyż nigdy nie można by go zastosować. Organ rentowy ma obowiązek
korzystniejszego dla osoby ubezpieczonej rozstrzygania oraz ochrony korzystniejszej
wysokości świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1996 r., II URN
60/95, OSNAPiUS 1997 nr 4, poz. 53).
Nieuwzględnienie okresu pozostawania bez pracy od dnia 10 lutego do dnia
18 kwietnia 1971 r. było skutkiem naruszenia art. 228 § 1 i 2, 231 i 233 § 1 k.p.c.,
skoro skarżąca się nie pracowała od dnia 10 lutego 1971 r., a następną pracę pod-
jęła w dniu 8 kwietnia 1971 r. Zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy
i doświadczenia życiowego wystarczająco przemawiały za tym, że ,,siłą rzeczy" cza-
sowo pozostawała bez pracy z powodu niemożności jej otrzymania i zbędne było
dowodzenie tej okoliczności.


Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
wprowadzona do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), jest szczególnym środkiem
prawnym, ulokowanym wśród nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Służy osobie
zamierzającej dochodzić od państwa (Skarbu Państwa) wynagrodzenia szkody wy-
rządzonej naruszeniem przez sąd prawa materialnego lub przepisów postępowania,
które spowodowało niezgodność jego orzeczenia z prawem (por. art. 4244 k.p.c.).
Niezgodność z prawem rodząca odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Pań-
stwa musi mieć charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty, gdyż tylko w takim
przypadku orzeczeniu sądu można przypisać cechy bezprawności (por. wyrok Sądu
Najwyższego z 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06, niepublikowany). Innymi słowy, orze-
czenie niezgodne z prawem - w rozumieniu art. 4241 § 2 k.p.c. w związku z art. 4171
§ 2 k.c. - to orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi
różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wy-
dane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania
prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej.

Odnosząc te rozważania do niniejszej skargi należy postawić pytanie, czy pra-
womocny wyrok stwierdzający prawidłowość zaliczenia do stażu ubezpieczenia skar-
żącej okresów niezdolności do pracy przypadających przed 15 listopada 1991 r. jako
okresów składkowych oraz niezaliczenia okresu od dnia 10 lutego 1971 r. do dnia 8
kwietnia 1971 r., jako okresu czasowego pozostawania bez pracy na obszarze Pań-
stwa Polskiego z powodu niemożności jej otrzymania, jest niezgodny z prawem w
znaczeniu, o którym wyżej była mowa.

Na tak sformułowane pytanie należy udzielić odpowiedzi negatywnej.

Zastosowany w rozpoznawanej sprawie art. 6 ust. 2 pkt 1a ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) jest przepisem jednoznacznym i
oczywistym w swojej treści. Stanowi, że przypadające przed dniem 15 listopada 1991
r. (przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.)
okresy zatrudnienia, w których pracownik pobierał zasiłek chorobowy z ubezpiecze-
nia społecznego uważane są za okresy składkowe. Sąd Apelacyjny z poszanowa-
niem tego przepisu zaaprobował orzeczenie Sądu pierwszej instancji, który sporne
okresy, przebyte w czasie obowiązywania ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopa-
trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) jako
okresy zatrudnienia, uznał za okresy składkowe. Zarzuty skargi przeciwko temu
orzeczeniu należy zatem uznać za oczywiście nieuzasadnione. W szczególności nie
znajduje podstaw łączenie zaskarżonego orzeczenia z przepisem art. 7 pkt 1b
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stanowiącym
o traktowaniu okresów pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego jako okre-
sów nieskładkowych, gdyż przepis ten odnosi się wyłącznie do okresów pobierania
zasiłków chorobowych po dniu 15 listopada 1991 r. W związku z tym okresy wymie-
nione w art. 6 ust. 2 pkt 1a i art. 7 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach nie mogą
zbiegać się w czasie i nie ma do nich zastosowania art. 11 tej ustawy.

Przytoczone w skardze poglądy Sądu Najwyższego co do tego, że pobieranie
,,wynagrodzenia chorobowego" nie jest równoznaczne z pobieraniem zasiłku choro-
bowego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 1996 r., II UZP 7/96,
OSNAPiUS 1997 nr 6, poz. 100) oraz że okresy podlegania różnym ubezpieczeniom
społecznym nie podlegają sumowaniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia
2001 r., II UKN 698/00, OSNP 2003 nr 19, poz. 473) nie odnoszą się do zagadnień
objętych skargą.
Skarga, w zakresie w jakim zarzuca się w niej naruszenie art. 6 ust. 2 pkt 6
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez nie-
uwzględnienie okresu pozostawania bez pracy od dnia 10 lutego do dnia 18 kwietnia
1971 r., uchyla się spod kontroli Sądu Najwyższego, gdyż została oparta na niedo-
puszczalnym zarzucie dotyczącym ustalenia faktów (por. 4244 in fine k.p.c.).
W konsekwencji należy stwierdzić, że kwestionowane orzeczenie nie zapadło
z oczywistym i rażącym naruszeniem prawa.
Z tych powodów, na podstawie art. 42411 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================