Wyrok SN - I CKN 540/00
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:I CKN 540/00
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2003/2/29
Data wydania:2002-03-05
Postanowienie z dnia 5 marca 2002 r., I CKN 540/00

Przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 ze zm.) nie stosuje się w postępowaniu o
rejestrację dzienników i czasopism (art. 20 i nast. ustawy z dnia 26 stycznia
1984 r. - Prawo prasowe, Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.).

Sędzia SN Maria Grzelka (przewodniczący)
Sędzia SN Bronisław Czech
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku ,,G.", spółki z o.o. w S. przy uczestnictwie
,,Nowe P.", spółki z o.o. w K. o wpis do rejestru, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w
dniu 5 marca 2002 r. na rozprawie kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu
Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 kwietnia 1999 r.
oddalił kasację i zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania
kwotę 350 zł kosztów postępowania za instancję kasacyjną.

Uzasadnienie

W wyniku kolejnego, trzeciego rozpoznania sprawy Sąd Apelacyjny -
zaskarżonym postanowieniem - oddalił apelację wnioskodawcy ,,G.", spółki z o.o.
Powołanie się przez Sąd drugiej instancji na ustalenia dokonane w toku
długotrwałego postępowania przed Sądem pierwszoinstancyjnym i na art. 385 k.p.c.
pozwala na przyjęcie, że wydawca - wydawanego od ponad 20 lat - tygodnika ,,P."
przeniósł prawa do tego tytułu prasowego na Przedsiębiorstwo Poligraficzno-
Wydawnicze "E.", spółkę cywilną. Wymieniony nabywca zarejestrował dnia
4 września 1991 r. ten tytuł w Sądzie Wojewódzkim w Krośnie. Następnie, wskutek
zmiany osoby wydawcy, tygodnik ten był wydawany przez ,,P.", spółkę z o.o. w K., a
od marca 1993 r. jego wydawcą był uczestnik "Nowe P.", spółka z o.o.; do rejestru
dzienników i czasopism wpisany został wydawca ,,P.". W lipcu 1993 r. wymieniony
wydawca zaprzestał wydawania tygodnika "P.", a rozpoczął wydawanie tygodnika
,,Nowe P.". Od dnia 5 lutego 1997 r. wydawnictwo ,,Nowe P." powróciło do
wydawania czasopisma (tygodnika), zawierającego w nazwie tytuł prasowy ,,P.".
Dnia 18 września 1996 r. wnioskodawca ,,G.", spółka z o.o. złożył do Sądu
Wojewódzkiego w Krośnie wniosek o rejestracje czasopisma (tygodnika) ,,P.".
Różnica pomiędzy poprzednią a nową szatą graficzną tytułu tygodnika,
wydawanego przez uczestnika postępowania, przy zachowaniu poprzedniej nazwy,
sprowadzała się - w ocenie Sądu Apelacyjnego - do zamieszczenia małymi literami
słowa ,,Nowe" na tle litery ,,P" w słowie ,,P.". Dominującym jest tytuł ,,P.". Każdemu,
kto weźmie tygodnik do ręki, ze względu na rozwiązanie graficzne - jak to określił
Sąd Apelacyjny - "rzuca się w oczy" tytuł P. Uwzględniając ocenę prawną,
wyrażoną przez Sąd drugiej instancji w poprzednich orzeczeniach (art. 386 § 6
k.p.c.), że na gruncie Prawa prasowego brak podstaw do odmowy rejestracji, a
także wskazaną konieczność dokonania oceny odmowy rejestracji na płaszczyźnie
przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Sąd Apelacyjny stwierdził,
iż zamiar wydawania drugiego ,,P.", nawet w odmiennej szacie graficznej, ale z
zastosowaniem tego oznaczenia, musi być spostrzegany jako próba wykorzystania
przez nowego wydawcę pozycji na rynku wcześniejszego wydawcy tego tytułu.
Takie postępowanie nie może być uznane za zgodne z zasadami etyki, rzetelne i
niezafałszowane współzawodnictwo na rynku prasowym, w związku z czym stanowi
czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 - dalej
"u.z.n.k.").
Kasację złożył wnioskodawca ,,G.", zarzucając naruszenie przepisów prawa
materialnego - art. 3 u.z.n.k. przez błędne przyjęcie, że wnioskodawca narusza
dobre obyczaje, wnosząc o rejestrację wygasłego już tytułu prasowego ,,P.", oraz
naruszenie przepisów postępowania (art. 3931 pkt 2 k.p.c.), a w szczególności
zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.), przez przyjęcie rzekomego
naruszenia dobrych obyczajów przez wnioskodawcę na podstawie domniemanego
zamiaru wydawanego tytułu prasowego, a nie na podstawie ustaleń dowodowych w
toku sprawy. W uzasadnieniu kasacji skarżący ponadto wskazał, że stanowisko
Sądów obu instancji obraża także art. 23 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo
prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm. - dalej "Pr.pras.") i wnosił o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Wielowątkowe rozważania co do podstawy prawnej zaskarżonego orzeczenia
i postanowień je poprzedzających, w tym także przepisów zapewniających ochronę
przed nieuczciwą konkurencją, wymaga - już na wstępie - nawiązania do instytucji
rejestracji regulowanej w ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe.
Stosownie do art. 20 ust. 1 tej ustawy, wydawanie dziennika lub czasopisma
wymaga rejestracji w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby
wydawcy. Do postępowania w tych sprawach stosuje się przepisy kodeksu
postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami
wynikającymi z ustawy. Artykuł 21 Pr.pras. przesądza o odmowie przez sąd
rejestracji tytułu prasowego wówczas, gdy jej dokonanie stanowiłoby naruszenie
przepisów ustawy albo prawa do ochrony nazw istniejącego tytułu prasowego.
Rejestracja służy zatem - jak trafnie podnosi się w literaturze - zapobieżeniu
istnienia na rynku prasowym pism o identycznych lub zbieżnych tytułach. Przy tak
ustawowo sprecyzowanych i rozumianych przesłankach odmowy rejestracji,
uszczegółowionych w przepisach podustawowych, nie zachodzi potrzeba
rozważania istoty i charakteru tytułu prasowego, jego ochrony i związku
treściowego z czasopismem, którego jest oznacznikiem. Przytoczone przepisy
Prawa prasowego ograniczają badanie omawianego wniosku tylko w ograniczonym
zakresie. Dał temu wyraz Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 grudnia 1997 r.,
III CKN 443/97 (OSNC 1998, nr 5, poz. 88), stwierdzającym, że w postępowaniu
mającym na celu zarejestrowanie tytułu prasowego sąd bada, czy na rynku
prasowym istnieje tytuł prasowy identyczny ze zgłoszonym do zarejestrowania, w
myśl zaś postanowienia z dnia 18 sierpnia 1999 r., I CKN 502/99 (OSNC 2000, nr 3,
poz. 50) sąd w postępowaniu rejestracyjnym nie jest właściwy do rozstrzygnięcia
sporu o prawo do tytułu prasowego.
W dacie zgłoszenia wniosku o rejestrację czasopisma pod tytułem ,,P." istniał
na rynku prasowym - wydawany od lipca 1993 r. - tygodnik ,,Nowe P." i ocena
sądów niższych instancji co do dopuszczalności rejestracji w aspekcie możliwości
równoległego funkcjonowania czasopism na rynku odnosiła się wyłącznie do tych
tytułów. Dlatego bezprzedmiotowy jest wątek kasacji i związane z nim zarzuty
dotyczące wygaśnięcia praw z rejestracji do tytułu prasowego ,,P.", a także
rozważanie skutków tego wygaśnięcia dla skarżącego.
Można stwierdzić, że tytuł jest oznacznikiem pisma, wyróżnia go od innych za
pomocą słowa, zbioru słów bądź odpowiednich opracowań graficznych
odpowiadających określonym standardom i wymaganiom rynku. Ściślej rzecz
ujmując, dostosowany jest do określonego kręgu adresatów bądź potencjalnych
adresatów. Rozszerzanie kręgu odbiorców, zaspokajanie ich potrzeb w sposób
bardziej doskonały niż inni konkurencyjni wydawcy, sprzyjają stabilizacji i
utrzymaniu się wydawcy na konkurencyjnym rynku prasowym.
Nie ulega wątpliwości, że przeznaczeniem tytułu jest stałe i powtarzające się
jego używanie, co czyni go przyswajalnym i w miarę upływu czasu pospolitym,
kojarzącym się z wyglądem zewnętrznym pisma, poszczególnymi elementami
tytułu, przyciągającymi uwagę czytelnika szatą graficzną, układem słów lub
dodatkami. Trafnie zatem Sąd Apelacyjny - poza brzmieniem porównywanych
tytułów (winiety, szaty graficznej, układu) - zwrócił uwagę na bezsporną
okoliczność, że tygodnik ,,P." na lokalnym rynku prasowym funkcjonował przez
około 25 lat, różnica zaś pomiędzy tym tytułem a ,,Nowe P." sprowadza się do
zamieszczenia małymi literami słowa ,,Nowe" na tle litery ,,P" w słowie ,,P." (wyraz
,,Nowe" został wpisany w obwód litery ,,P"). Zasadny jest zatem wniosek, wynikający
z analizy zdolności wyróżniania obu tytułów, stwierdzający, że każdemu, kto
weźmie tygodnik do ręki, ze względu na zastosowane rozwiązanie graficzne, rzuca
się w oczy tytuł ,,P.". Dostrzeżenie dodatkowego oznaczenia ,,Nowe" wymaga już
baczniejszej uwagi.
Brak siły odróżniającej zgłoszonego do rejestracji tytułu z tytułem ,,Nowe P."
stwarza możliwość pomylenia tytułów tych dwóch periodyków. Zasięg ich
rozpowszechniania na lokalnym rynku, przy braku elementów różnicujących te
tytuły, potwierdza wniosek o braku zdolności rejestracyjnej zgłoszonego tytułu
prasowego ,,P.". Powyższe zagrożenia - w okolicznościach sprawy - są
nieuchronne. Wywody kasacji o krępowaniu rodzących się inicjatyw i zaprzeczenie
- przez odmowę rejestracji wnioskowanego tytułu - istoty konkurencyjności,
pomijają interes klientów (konsumentów) w niezakłóconej przejrzystości rynku, a
uwzględnienie wniosku pogorszyłoby warunki, w jakich czytelnicy mogliby
podejmować swobodną decyzję w przedmiocie nabycia konkretnego tygodnika. Nic
nie stoi natomiast na przeszkodzie wprowadzeniu na rynek nowego produktu, który
wypełniałby lukę rynkową lub zaspokajał potrzeby, których nie spełniają produkty
dotychczas sprzedawane bądź czynią to w sposób niezadowalający. Tytuł
czasopisma nie jest wyłączony spod reguł gry rynkowej.
Instytucja rejestracji uregulowana w Prawie prasowym - jako mająca ustawowo
zakreślony cel - wyłącza uwzględnienie przepisów dotyczących ochrony przed
nieuczciwą konkurencją. Czyn nieuczciwej konkurencji jest szczególną postacią
czynu niedozwolonego. Przedmiotem ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
jest, w najszerszym zakresie, działalność przedsiębiorcy przed zamachami przeciwko
niej skierowanymi. Ustawa ta zmierza do zapewnienia prawidłowości zachowania się
i działania przedsiębiorcy w warunkach wolnej konkurencji i dostępu do rynku na
równych prawach (por. m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1995 r., III
CZP 12/95, OSNC 1995, nr 5, poz. 80). Środki przewidziane w ustawie o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji mogą być stosowane tylko, gdy czyn nieuczciwej konkurencji
został już dokonany. Ustawa chroni siłę atrakcyjną przedsiębiorcy i jej oddziaływanie
na krąg odbiorców. U podstaw art. 3 ust. 1 u.z.n.k. leży trafne założenie, aby w
następstwie podjętych działań konkurencyjnych, sprzecznych z dobrymi obyczajami
przedsiębiorca nie czerpał korzyści w postaci przewagi nad konkurentami
działającymi zgodnie z tymi obyczajami. Przepis ten i ewentualne formy
kumulatywnej ochrony nie znajdują zastosowania w sprawie, pomimo zatem
częściowego błędnego uzasadnienia, w ostatecznym wyniku zaskarżone orzeczenie
odpowiada prawu (art. 39312 k.p.c.). (...)
Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] I CKN 471/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/7-8/126
2003-06-04 
[IC] I CKN 414/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/9/139
2003-06-10 
[IC] I CKN 413/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2003/2/24
2002-02-26 
[IC] I CKN 348/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/7-8/125
2003-05-22 
[IC] I CKN 316/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/7-8/117
2003-04-24 
  • Adres publikacyjny: