Wyrok z dnia 19 marca 2003 r., I CKN 104/01

Za szkodę wyrządzoną przed dniem 1 stycznia 1999 r. przez
funkcjonariuszy administracji (zarządców) dróg publicznych odpowiada Skarb
Państwa, a nie obecni zarządcy (jednostki samorządu terytorialnego).

Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
Sędzia SN Maria Grzelka
Sędzia SN Zbigniew Strus (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Ryszarda P. przeciwko Skarbowi
Państwa - Wojewodzie P. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 19 marca 2003 r., kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Rzeszowie z dnia 26 października 2000 r.
oddalił kasację.

Uzasadnienie

Kasacja Skarbu Państwa - Wojewody P. od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Rzeszowie w zakresie pierwszej podstawy (art. 393-1 pkt 1 k.p.c.) wymienia
naruszenie prawa materialnego, tj. przepisów art. 103 ust. 4 i 5 w związku z art. 65 i
80 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy
reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) przez ich
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu
odpowiedzialności Skarbu Państwa zamiast reprezentowanego przez właściwego
wojewodę za szkodę wyrządzoną przed dniem 1 stycznia 1999 r. czynem
niedozwolonym funkcjonariuszy zarządu dróg publicznych, stanowiącego wówczas
państwową jednostkę organizacyjną.
Według zapatrywania wnoszącego kasację odpowiedzialność za tę szkodę
ponosi w chwili orzekania jednostka samorządu terytorialnego (powiat).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do powołanych przepisów art. 103 ustawy z dnia 13 października
1998 r. zarząd drogi powiatowej lub wojewódzkiej, który przejął właściwe drogi, jest
następcą prawnym dotychczasowego zarządu drogi (§ 4), a następca prawny
dotychczasowego zarządu drogi publicznej wstępuje w jego prawa i obowiązki, w
szczególności wynikające z zawartych umów i porozumień oraz decyzji
administracyjnych (§ 5).
Wykładni przepisu art. 103 ust. 4 i 5 dotyczy wyrok Sądu Najwyższego z dnia
27 lutego 2001 r., V CKN 1490/00 (OSNC 2001, nr 7-8, poz. 119), stwierdzający, że
jest to przepis szczególny w stosunku do art. 80 ust. 1 tej ustawy. Konsekwencją
tego zapatrywania było przyjęcie odpowiedzialności powiatu za szkodę wyrządzoną
wskutek zaniedbania zarządcy drogi sprzed dniem 1 stycznia 1999 r., którym była
państwowa jednostka organizacyjna.
Stanowisko Sądu Najwyższego było zgodne z treścią przepisu i potwierdzało
praktykę sądów powszechnych polegającą na obciążaniu jednostek samorządu
terytorialnego po przejęciu przez nie zarządu dróg publicznych odpowiedzialnością
za zobowiązania powstałe w okresie gdy własność i zarząd dróg należały do
jednostek państwowych.
Praktyka ta wywołała wniosek rady jednego z powiatów o stwierdzenie o
stwierdzenie niezgodności art. 103 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. -
Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną z art. 2 i art. 7
Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 5 czerwca 2001 r., K 18/00 (OTK
2001, nr 5, poz. 118) stwierdził, że kwestionowany przepis rozumiany w ten sposób,
iż nie obejmuje on odpowiedzialności odszkodowawczej nowo utworzonych
jednostek samorządu terytorialnego za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym
przed utworzeniem tych jednostek, jest zgodny z art. 2 i art. 7 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej. Uzasadnienie wyroku przytacza argumenty wskazujące
na odmienne wnioski, odnośnie do podmiotu odpowiedzialnego za szkody
wywołane czynami niedozwolonymi powstałe przed reformą z 1998 r.
Przepisów konstytucji jako dyrektywy interpretacyjnej przepisów art. 103 ust. 5
nie brał pod rozwagę skład orzekający Sądu Najwyższego rozpoznający kasację w
granicach jej podstaw (art. 393-11 § 1 k.p.c.) w sprawie zakończonej wyrokiem z
dnia 27 lutego 2001 r., V CKN 1490/00.
Podzielając przeto argumentację przytoczoną przez Trybunał Konstytucyjny
dokonujący dla odmiennych celów, tj. zgodności (przepisów) ustawy zwykłej z
konstytucją, wykładni art. 103 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. -
Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, Sąd
Najwyższy w składzie rozpoznającym kasację nie dopatruje się jej
usprawiedliwionej podstawy. Dlatego z mocy art. 393-12 k.p.c. orzekł, jak w
sentencji.