Uchwała z dnia 24 czerwca 1998 r.
III ZP 14/98

Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony
Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 1998 r. na posiedzeniu jawnym
sprawy z powództwa Włodzimierza W., Piotra S., Jana S., Ryszarda W., Jerzego R.,
Walentego T., Jerzego K., Wiesława S., Zbigniewa G. i Andrzeja W. przeciwko Fab-
ryce Lin i Drutu ,,D." SA w W. o wypłatę nagrody z zysku, na skutek przedstawienia
zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 19 marca 1998 r. [...] do rozs-
trzygnięcia w trybie art. 390 § 1 KPC

Czy pracownikom przysługują nagrody z zysku za okres od 15 lipca 1994 r. do
31 grudnia 1994 r. i cały 1995 rok w sytuacji, gdy Walne Zgromadzenie Akcjonariu-
szy Fabryki Lin i Drutu ,,D." SA w W. przeznaczyło zysk netto za ten okres na kapitał
zapasowy Spółki ?

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Jeżeli w spółce akcyjnej obowiązuje regulamin wypłacania nagród z zys-
ku przewidujący, że z jego części jest tworzony fundusz nagród, to przezna-
czenie zysku w całości na kapitał zapasowy nie pozbawia pracowników rosz-
czeń o nagrody z zysku.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu postano-
wieniem z dnia 19 marca 1998 r. [...] przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie
prawne, którego treść ujęta została w sentencji niniejszej uchwały. Zagadnienie to
powstało przy rozpoznawaniu przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych apelacji
powodów Włodzimierza W., Piotra S., Jana S., Ryszarda W., Jerzego R., Walentego
T., Jerzego K., Wiesława S., Zbigniewa G. i Andrzeja W., których powództwo o wy-
płatę nagród z zysku zostało oddalone przez Sąd Rejonowy-Sąd Pracy we Włocław-
ku wyrokiem z dnia 12 grudnia 1997 r. [...]

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż powodowie są zatrudnieni w Fabryce Lin i
Drutu ,,D." Spółka Akcyjna w W. W przedsiębiorstwie państwowym - Fabryce Lin i
Drutu ,,D." w W., które zostało przekształcone w Spółkę Akcyjną, będącą stroną poz-
waną, od dnia 1 września 1988 r. obowiązywało Porozumienie płacowe, które okreś-
lało zasady wynagradzania pracowników oraz przyznawania im innych świadczeń
związanych z pracą. Przepis art. 32 tego Porozumienia stanowi, iż oprócz składników
wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą przewidzianych Poro-
zumieniem płacowym pracownikowi przysługuje między innymi nagroda z zysku.
Zgodnie zaś z jego art. 33 Porozumienie to zastępuje w zakresie w nim uregulowa-
nym odpowiednie przepisy Kodeksu pracy oraz postanowienia Układu Zbiorowego
Pracy dla Przemysłu Metalowego, a także inne przepisy o charakterze płacowym
obowiązujące w zakładzie pracy. W dniu 17 kwietnia 1991 r. aktem notarialnym
przedsiębiorstwo państwowe Fabryka Lin i Drutu ,,D." w W. przekształciło się w
spółkę akcyjną. Władzami spółki są Zarząd Spółki, Rada Nadzorcza i Walne Zgro-
madzenie. Do kompetencji Walnego Zgromadzenia, stosownie do § 30 statutu, mię-
dzy innymi należy rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdania Zarządu Spółki, bi-
lansu oraz rachunków zysków i strat za rok ubiegły, a także podjęcie uchwały o po-
dziale zysków lub pokryciu strat. Pismem okólnym [...] prezesa zarządu pozwanej
Spółki z dnia 24 lutego 1992 r. został wprowadzony Regulamin wypłacania nagród z
zysku w tej Spółce. Regulamin określa zasady tworzenia funduszu nagród z zysku
oraz zasady podziału tego funduszu dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach
robotniczych i nierobotniczych. Aneksem nr 1 z dnia 12 lutego 1993 r. do pisma
okólnego nr 2/92 prezesa zarządu wprowadzono zmiany pkt 5 Regulaminu określa-
jąc warunki otrzymania nagrody z zysku oraz stwierdzono utratę mocy pkt 9,13 i 14
Regulaminu, zaś pozostałe ustalenia Regulaminu pozostały bez zmian.

Walne Zgromadzenie w dniu 3 lipca 1992 r., na podstawie wniosku zarządu
oraz opinii Rady Nadzorczej pozwanej Spółki, podjęło uchwałę o przeznaczeniu zys-
ku netto za 1991 r. na nagrody, na ZUS, fundusz socjalny, fundusz mieszkaniowy,
prowizje dla dyrekcji oraz na kapitał zapasowy. Podobnie Walne Zgromadzenie w
dniu 14 maja 1993 r. dokonało podziału zysku netto za 1992 r. w ten sposób, że
przeznaczyło go na nagrody z zysku dla załogi, składki ZUS, fundusz mieszkaniowy,
fundusz socjalny, fundusz prywatyzacyjny, fundusz rezerwowy oraz kapitał zapaso-
wy. Walne Zgromadzenie w dniu 11 maja 1994 r. dokonało również podziału zysku
netto za 1993 r. przeznaczając go na fundusz nagród z pochodnymi, fundusz socjal-
no-mieszkaniowy, fundusz prywatyzacyjny, nagrodę wraz z pochodnymi dla zarządu
oraz kapitał zapasowy. Aktem notarialnym z dnia 14 lipca 1994 r. doszło do sprze-
daży pakietu kontrolnego, tj. 51% akcji, przez Skarb Państwa P. Grupie Kapitałowej z
siedzibą w P. Uchwałą [...] z dnia 17 maja 1995 r. Rada Nadzorcza wystąpiła do
Walnego Zgromadzenia Spółki z wnioskiem o przeznaczenie całości zysku netto
osiągniętego w 1994 r. na inwestycje kapitałowe. W dniu 31 maja 1995 r. odbyło się
Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy pozwanej Spółki, które między innymi podjęło
uchwałę (nr 2) w sprawie podziału zysku netto. Wynika z niej, iż zysk netto za 1994 r.
w kwocie 8.301.600 zł podzielono w następujący sposób: 1. kwotę stanowiącą 17%
funduszu wynagrodzeń za okres od 1 stycznia 1994 r. do 14 lipca 1994 r., tj. 593.900
zł, przeznaczono na wypłatę nagród z zysku wraz z pochodnymi kosztami oraz
obciążeniami z tym związanymi; 2. pozostałą kwotę przeznaczono na kapitał
zapasowy spółki. Natomiast zysk za 1995 r. Walne Zgromadzenie pozwanej Spółki w
dniu 11 lipca 1996 r. postanowiło (uchwała nr 2) przeznaczyć go w całości na kapitał
zapasowy.

Sąd pierwszej instancji w szczególności podkreślił, że źródłem prawa pracy w
zakładzie pracy jest porozumienie płacowe zawarte na podstawie ustawy z dnia 26
stycznia 1984 r. o zakładowych systemach wynagradzania (Dz. U. Nr 69, poz. 407).
Oprócz tego zgodnie z treścią art. 32 Porozumienia obowiązującego u strony poz-
wanej pracownikom przysługują w szczególności: 1. nagrody za działalność w sferze
handlu zagranicznego, 2. nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe, 3. nagrody z
zysku, 4. nagrody za zbiórkę złomu i innych surowców wtórnych, 5. dodatek dla do-
radców technicznych i KTiR. Zasady tworzenia funduszu nagród z zysku oraz zasady
podziału tego funduszu dla pracowników pozwanej spółki zostały opracowane z
uwzględnieniem ustawy z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wyna-
grodzeń (Dz. U. z 1991 r. Nr 1, poz. 1). Fundusz nagród, o którym mowa w Regula-
minie, tworzy się z części wypracowanego zysku i dzieli się na 2 części w wysokości:
1. 70% z przeznaczeniem na nagrody obliczone według wskaźnika, ujęte w pkt 3
Regulaminu, 2. 30% z przeznaczeniem na indywidualne nagrody. W Regulaminie
zostały określone warunki nabycia nagrody oraz przyczyny, dla których następuje
zmniejszenie bądź utrata nagrody. Ustawą z dnia 29 września 1994 r. o zmianie
ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 547)
został znowelizowany dział jedenasty Kodeksu pracy dotyczący układów zbiorowych
pracy. W związku z tą zmianą porozumienia płacowe zostały przekształcone z mocy
prawa w zakładowe układy zbiorowe pracy. Porozumienie płacowe obowiązujące u
strony pozwanej zostało wpisane do rejestru zakładowych układów zbiorowych (oko-
liczności niesporne).

Sąd Pracy położył ponadto nacisk na to, iż o podziale zysków lub pokryciu
strat decyduje walne zgromadzenie i tylko ono zgodnie z treścią art. 390 Kodeksu
handlowego jest władne podjąć uchwałę w tej mierze. Podjęcie uchwały o podziale
zysków poprzedzają inne zdarzenia, a mianowicie wynik finansowy Spółki, którego
odzwierciedleniem jest bilans za dany rok obrachunkowy wraz z rachunkiem zysków i
strat, sprawozdanie zarządu oraz jego wniosek co do podziału zysków na pokrycie
strat przedłożony Radzie Nadzorczej. Ta z kolei bada bilans oraz rachunek zysków i
strat, a także sprawozdanie zarządu oraz jego wniosek co do podziału zysków i po-
krycia strat. Z przedłożonej uchwały [...] Rady Nadzorczej z dnia 17 maja 1995 r. wy-
nika, iż wystąpiono do Walnego Zgromadzenia Spółki z wnioskiem o przeznaczenie
całości zysku osiągniętego w 1994 r. w kwocie 8.301.600 zł na inwestycje kapitało-
we. Na swym posiedzeniu w dniu 31 maja 1995 r. Walne Zgromadzenie po rozpa-
trzeniu sprawozdania zarządu z działalności Spółki za 1994 r., bilansu oraz rachun-
ków zysków i strat oraz po rozpatrzeniu sprawozdania Rady Nadzorczej podjęło
uchwałę zatwierdzającą sprawozdanie zarządu (bilansu oraz rachunek zysków i strat
za 1994 r.). Zysk netto w kwocie 8.301.600 zł podzielono w ten sposób, że kwotę
stanowiącą 17% funduszu wynagrodzeń za okres od 1 stycznia 1994 r. do 14 lipca
1994 r. - 595.900 zł przeznaczono na wypłatę nagród z zysku wraz z pochodnymi, a
pozostałą kwotę zysku 7.707.700 zł przeznaczono na kapitał zapasowy. Uchwałą [...]
Walnego Zgromadzenia z dnia 11 lipca 1996 r. zatwierdzono sprawozdanie finan-
sowe Spółki za 1995 r., bilans oraz rachunek zysków i strat za 1995 r. oraz rachunek
przypływu środków finansowych. Natomiast uchwałą nr 2 postanowiono przeznaczyć
zysk netto za 1995 r. w kwocie 11.976.272,47 zł na kapitał zapasowy spółki, o co
wnioskował zarząd. Według Sądu Pracy uchwały Walnego Zgromadzenia za okresy
objęte pozwem (nagrody z zysku za 1994 i 1995 r.) spełniają wymogi formalne
określone w księdze pierwszej dział XII (Spółka Akcyjna) Kodeksu handlowego. Są
one prawomocne, gdyż nie zostały zaskarżone w trybie art. 413 tego Kodeksu, a
więc wywołują skutek prawny. Z powyższych ustaleń wynika więc, iż nagroda z zysku
za dany rok obrachunkowy ,,aczkolwiek przy wypracowanym zysku netto mogłaby
przysługiwać, to jednak uruchomienie wypłaty tej nagrody uzależnione jest od decyzji
Walnego Zgromadzenia Spółki podjętej w formie uchwały". Wprawdzie zasady wy-
nagradzania powodów określone w obowiązującym wówczas Porozumieniu płaco-
wym (przekształconym w układ zbiorowy) w art. 32 ,,przewidują także dla powodów
nagrodę z zysku, to jednak warunkiem tej wypłaty musi być uchwała Walnego
Zgromadzenia, które decyduje o przeznaczeniu wypracowanego zysku, o czym sta-
nowi treść art. 390 Kodeksu handlowego". Skoro więc uchwałą Walnego Zgroma-
dzenia z dnia 31 maja 1995 r. przeznaczono zysk netto za 1994 r. w części na na-
grody z zysku za okres od 1 stycznia 1994 r. do 14 lipca 1994 r. oraz pozostałą
część na kapitał zapasowy Spółki, przeto oznacza to, że za 1994 r. dokonano po-
działu zysku netto w całości i stąd też nie mogą powodowie domagać się nagród z
zysku za okres od 15 lipca 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. Skoro zaś za 1995 r.
uchwałą Walnego Zgromadzenia cały zysk netto przeznaczono na kapitał zapasowy
spółki, to powodowie nie mają w ogóle prawa do nagrody z zysku za ten rok.

Przedstawiając Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne Sąd drugiej instan-
cji podniósł zwłaszcza następujące okoliczności. Strona pozwana jest spółką akcyjną
od 17 kwietnia 1991 r. Z art. 390 Kodeksu handlowego oraz z § 30 jej Statutu wynika,
że do kompetencji Walnego Zgromadzenia należy powzięcie uchwały o podziale
zysków lub pokryciu strat. Uchwała walnego zgromadzenia powzięta wbrew przepi-
som prawa lub postanowieniom statutu może być zaskarżona w drodze powództwa o
unieważnienie uchwały (art. 413 § 1 Kodeksu handlowego). Nagrody z zysku wypła-
cane były pracownikom do dnia 14 lipca 1994 r., tj. do czasu zakupienia przez P.
Grupę Kapitałową pakietu kontrolnego akcji. Tymczasem zgodnie z postanowieniem
art. 32 zakładowego układu zbiorowego Fabryki Lin i Drutu ,,D." SA (wpisanego do
rejestru Zakładowych Układów Zbiorowych w dniu 22 lutego 1995 r.), oprócz skład-
ników wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą, pracownikowi przys-
ługuje między innymi nagroda z zysku. Sąd Pracy trafnie podnosi, że uchwały Wal-
nego Zgromadzenia za okresy dochodzone pozwem nie zostały zaskarżone w trybie
art. 413 Kodeksu handlowego. Z tego wyciąga wniosek, że nagroda z zysku za dany
rok obrachunkowy, aczkolwiek przy wypracowanym zysku netto mogłaby przys-
ługiwać, ,,to jednak uruchomienie wypłaty tej nagrody uzależnione jest od decyzji
Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy podjętej w formie uchwały. Skoro Walne
Zgromadzenie Akcjonariuszy podjęło uchwałę zgodnie z uprawnieniami statutowymi
w myśl przepisów Kodeksu handlowego i skoro uchwały są prawomocne, to powo-
dom nie przysługują nagrody z zysku za sporny okres. Na tym tle wątpliwości Sądu
Wojewódzkiego budzi stosunek przepisów Kodeksu handlowego, a w szczególności
uchwał Zgromadzenia Akcjonariuszy podjętych zgodnie z prawem handlowym do
przepisów wewnątrzzakładowych regulujących zasady wynagradzania".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Istota zagadnienia nie sprowadza się do relacji między przepisami Kodeksu
handlowego a przepisami wewnątrzzakładowego prawa pracy, lecz do oceny mocy
obowiązującej tych ostatnich. Nie jest bowiem tak, że jeżeli Kodeks handlowy przyz-
naje określone kompetencje organom spółki, w tym walnemu zgromadzeniu, to za-
kres tych kompetencji wyznaczony (ograniczony) jest wyłącznie poprzez przepisy
prawa handlowego i postanowienia statutu spółki, oraz że jeżeli uchwała jakiegoś
organu spółki nie zostanie zaskarżona w trybie przewidzianym w Kodeksie handlo-
wym, to oznacza to, iż nie może być ona zakwestionowana na innej drodze, w
szczególności w sposób pośredni przez wytoczenie powództwa o określone świad-
czenie. Jest oczywiste, że organy spółki czyniąc użytek z przysługujących im kom-
petencji muszą przestrzegać obowiązującego prawa i to nie tylko prawa handlowego.
Inne podejście do tej kwestii mogłoby prowadzić np. do wniosku, iż w związku z po-
siadanymi ogólnymi kompetencjami władze spółki nie muszą się liczyć z przepisami
prawa podatkowego, czy przewidującymi określone ciężary na rzecz Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
Funduszu Pracy lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
To, że walne zgromadzenie spółki ma kompetencje w zakresie podejmowania decyzji
o przeznaczeniu zysku nie oznacza, iż może czynić to w sposób dowolny, nie licząc
się z ograniczeniami (zobowiązaniami) wynikającymi z obowiązującego prawa.

W tym stanie rzeczy pytanie sprowadza się do tego, czy prawo, a konkretnie
Porozumienie płacowe, które stało się u strony pozwanej obowiązującym zakłado-
wym układem zbiorowym pracy, przewiduje ograniczenia kompetencji Walnego
Zgromadzenia w kwestii przeznaczenia wypracowanego zysku. To zaś zależy od
oceny charakteru normatywnego tego Porozumienia (układu zbiorowego pracy) oraz
od oceny mocy wiążącej jego konkretnych postanowień dotyczących przyznawania
pracownikom nagród z zysku. Dany akt prawny może bowiem należeć do kategorii
źródeł prawa pracy, ale nie musi to jeszcze w konkretnym przypadku oznaczać - z
uwagi na sposób w jaki zostają w nim zredagowane poszczególne postanowienia - iż
stanowi on w określonym zakresie źródło roszczeń pracowniczych. W świetle art. 9
KP przynależność układów zbiorowych pracy, w tym także zakładowych układów
zbiorowych pracy, do kategorii ,,przepisów prawa pracy", a tym samym i źródeł prawa
pracy, nie powinna budzić wątpliwości. Co więcej, są to tego typu źródła prawa (art. 9
§ 2 KP), których postanowienia mogą ustanawiać regulacje odmienne od przewi-
dzianych w Kodeksie pracy oraz innych ustawach i aktach wykonawczych (i w tym
sensie je korygować), pod warunkiem wszakże, iż nie są one mniej korzystne dla
pracowników. Oceny, iż układ zbiorowy pracy (a także inne porozumienia zbiorowe,
regulamin lub statut oparty na ustawie i określający prawa i obowiązki stron stosunku
pracy - art. 9 § 1 KP) jest aktem o charakterze normatywnym, zawierającym w swej
treści obowiązujące normy prawne, nie zmienia regulacja zamieszczona w Kons-
tytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., dotycząca źródeł prawa (rozdział III). Mając na
względzie zwłaszcza art. 20 i 59 Konstytucji należy przyjąć, iż nadal w pełni zacho-
wuje swoją moc art. 9 KP, a to oznacza, iż wymienione w nim akty w dalszym ciągu
są aktami normatywnymi, a sformułowana w nim zasada uprzywilejowania pracowni-
ków nadal jest aktualna. Kwestia ta nie ma jednakże zasadniczego znaczenia na tle
sprawy, która dała asumpt do przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia
prawnego, gdyż przedmiotem sporu są świadczenia obejmujące okres sprzed wejś-
cia w życie Konstytucji RP.

W pozwanej Spółce obowiązuje Regulamin wypłacania nagród z zysku w
Spółce Akcyjnej ,,D.". Jego treść została uzgodniona ze związkami zawodowymi, a
ponadto pozostaje w związku z art. 32 Porozumienia płacowego (zakładowego
układu zbiorowego pracy), który przewiduje, iż pracownikom Spółki przysługują mię-
dzy innymi nagrody z zysku ,,w wypadkach i na warunkach określonych w dotych-
czasowych przepisach". Regulamin ten nie stanowi wprawdzie części składowej za-
kładowego układu zbiorowego pracy, ale niewątpliwie pozostaje w związku z prak-
tyką wypłacania pracownikom Spółki, a wcześniej pracownikom przedsiębiorstwa
państwowego, nagród z zysku. Należy jednakże uznać, iż zakładowy układ zbiorowy
pracy do niego odsyła, co stwarza podstawę do twierdzenia, iż pośrednio czerpie on
moc prawną z tego układu i w tym też znaczeniu znajduje oparcie w ustawie, a to
uzasadnia tezę, iż jest on regulaminem w rozumieniu art. 9 KP określającym prawa i
obowiązki stron stosunku pracy. Zasada przeznaczania części zysku na nagrody dla
załogi przedsiębiorstwa państwowego wynika między innymi z przepisów ustawy z
dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.
U. Nr 24, poz. 123 ze zm.), na mocy której organy samorządu załogi uchwalały i
uchwalają regulaminy podziału zysku przeznaczonego dla załogi (regulaminy nagród
z zysku). Odesłanie do przepisów określających wypadki i warunki przyznawania
pracownikom nagród z zysku oznaczało więc początkowo odwołanie się do pos-
tanowień wewnątrzzakładowego regulaminu nagród. Ponieważ regulamin ten wyda-
wany był przez samo przedsiębiorstwo, to stwierdzenie w Porozumieniu płacowym, iż
pracownikom przysługują nagrody z zysku, oznaczało, że powinność jego wydania
została objęta także wolą stron, które zawarły porozumienie. Z chwilą przekształcenia
się przedsiębiorstwa państwowego w Spółkę oraz Porozumienia płacowego w
zakładowy układ zbiorowy pracy, należy przyjąć, że obowiązek ten został zachowany
i wynika z zakładowego układu zbiorowego pracy (art. 32 według początkowej
numeracji). Pozwala to na zakwalifikowanie Regulaminu wypłacania nagród z zysku
w Spółce Akcyjnej ,,D." jako aktu normatywnego o charakterze wewnątrzzakładowym
rodzącego określone prawa po stronie pracowników Spółki. Nawet jednakże gdyby
odrzucić taką jego kwalifikację, to i tak trzeba by uznać, iż jest on aktem wiążącym,
gdyż skierowany został do pracowników Spółki i z uwagi na swoją treść oznacza
przyjęcie przez nią określonych zobowiązań względem pracowników; zobowiązania
te z chwilą jego wydania stały się elementami poszczególnych stosunków pracy
pracowników zatrudnionych przez Spółkę.

Z zakładowego układu zbiorowego pracy wynika, iż pracownicy Spółki mają
prawo do nagród z zysku oraz że Spółka powinna określić (zachować) przypadki i
warunki ich wypłacania. Z Regulaminu wypłacania nagród w sposób pośredni rów-
nież wynika, że pracownikom należą się nagrody, jeżeli Spółka osiągnęła zysk. Fun-
dusz nagród tworzy się bowiem z części zysku, a to oznacza, iż jeżeli osiągnięty zos-
tał zysk, to jakaś jego część powinna zostać przeznaczona na nagrody dla pra-
cowników. Regulamin, a tym bardziej zakładowy układ zbiorowy pracy, nie określają
jaka to ma być część. Należy więc przyjąć, że ma to być część, która w danych oko-
licznościach może być uznana za racjonalną - przy uwzględnieniu poprzedniej
praktyki - i uzasadnioną zarówno z gospodarczego, jak i społecznego punktu widze-
nia. Istotne jest tu zwłaszcza to, że w momencie zawierania Porozumienia płacowego
istniała w przedsiębiorstwie określona praktyka kształtowania wysokości nagród z
zysku, a to oznacza, iż do tej praktyki i przepisów wewnątrzzakładowych odnosiły się
strony zawierające porozumienie. Skoro zgodnie z zakładowym układem zbiorowym
pracy przysługują pracownikom nagrody z zysku, to w regulaminie nie mogą one być
ukształtowane w dowolny sposób (z pominięciem wcześniejszej praktyki i
ukształtowanego wcześniej poglądu na temat istoty prawnej nagród z zysku), a w
szczególności regulamin ten nie może pozostawiać pełnej swobodę co do przeka-
zania określonych kwot na fundusz tych nagród, jeżeli tylko zysk w Spółce zostanie
wypracowany. Regulamin wypłacania nagród w spółce tym ogólnym wymaganiom
odpowiada. Przyjmuje bowiem zasadę, że zawsze gdy powstanie zysk, to jego część
musi być przeznaczona na nagrody dla pracowników. Ponadto ich prawo do tych
nagród kształtuje jako skonkretyzowane uprawnienie, przybierające postać roszcze-
nia, co w pełni odpowiada ukształtowanemu w praktyce i orzecznictwie poglądowi na
temat charakteru prawnego nagród z zysku. Nagrody te (w podstawowej swej for-
mule) są w istocie rocznymi premiami, stanowiąc szczególny składnik wynagrodzenia
pracownika. Warunkiem wstępnym powstania roszczenia o wypłatę tych nagród jest
wypracowanie zysku. Gdy zysk taki istnieje, to niejako z samej istoty i konstrukcji tej
nagrody wynika, że w części musi on zostać przeznaczony do podziału między
pracowników. Spółka ma w tym zakresie pewną swobodę, ale nie może postępować
dowolnie, gdyż oznaczałoby to, iż nagrody przestałyby pełnić rolę składnika wyna-
grodzenia za pracę. To zaś nie odpowiada ani woli stron zakładowej umowy zbioro-
wej, które przewidziały w niej wypłacanie pracownikom nagród z zysku, ani też w
istocie treści Regulaminu wypłacania nagród, z którego niedwuznacznie płynie wnio-
sek, że zawsze gdy zysk w Spółce zostanie osiągnięty, to jego część musi zostać
przeznaczona na nagrody dla pracowników.

Kierując się powyżej wskazanymi przesłankami i rozumowaniem Sąd Najwyż-
szy na przedstawione mu pytanie prawne udzielił odpowiedzi, która została ujęta w
sentencji uchwały.
========================================