Uchwała z dnia 7 grudnia 2005 r.
III SZP 3/05

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na w dniu 7 grudnia 2005 r. sprawy z po-
wództwa Telekomunikacji Polskiej SA przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konku-
rencji i Konsumentów z udziałem Telewizji Kablowej V. SA w E. o ochronę konkuren-
cji, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu Apelacyj-
nego w Warszawie z dnia 14 lipca 2005 r. [...]

,,1. czy stwierdzenie braku istnienia przyczyn, określonych w art. 96 ust. 1 i art.
96 ust. 4 w związku z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomu-
nikacyjne (Dz.U. Nr 73, poz. 852), a obecnie określonych w art. 139 ust. 1, 3 i 4 w
zw. z art. 29 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171,
poz. 1800 ze zm.), które uzasadniają odmowę zawarcia umowy umożliwiającej ope-
ratorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z infrakstruktury telekomu-
nikacyjnej (dostęp) albo uzasadniają zmianę postanowień zawartej już umowy w po-
wyższym przedmiocie, jest konieczną przesłanką uznania, że odmowa zawarcia ta-
kiej umowy albo zmiana jej postanowień jest działaniem kwalifikowanym jako nad-
użycie pozycji dominującej, polegającym na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się wa-
runków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji (art. 8 ust. 1 i 2 pkt 5
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r., o ochronie konkurencji i konsumentów; tekst jedno-
lity Dz.U. z 2003 r., Nr 86, poz. 804 ze zmianami);
2. czy Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przysługuje, w
toku postępowania wszczętego na podstawie art. 44 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2 pkt 5
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedno-
lity: Dz.U. z 2003 r., Nr 86, poz. 804 ze zm.) w sprawie nadużywania pozycji domi-
nującej na rynku właściwym, polegającego na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się
warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji, uprawnienie do sa-
modzielnej oceny przesłanek uzasadniających odmowę zawarcia umowy umożliwia-
jącej operatorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z infrastruktury
telekomunikacyjnej (dostęp) oraz przesłanek uzasadniających zmianę takiej umowy,
określonych odpowiednio w art. 96 ust. 1 i art. 96 ust. 4 w zw. z art. 85 ust. 1 ustawy
z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 73, poz. 852), a obecnie
określonych w art. 139 ust. 1, 3 i 4 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. -
Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) ?"

p o d j ą ł uchwałę:

W sytuacji, gdy operator publicznej sieci telekomunikacyjnej obowiązany
jest do ustalenia w umowie z innym operatorem warunków zapewniających do-
stęp telekomunikacyjny, w tym także dostęp do budynków i infrastruktury ko-
munikacyjnej (art. 96 w związku z art. 79, art. 80 ust. 1 pkt 1 i art. 80 ust. 4 oraz
art. 83 - art. 85 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, Dz.U.
Nr 73, poz. 852 ze zm. - a obecnie: art. 139 w związku z art. 27 - art. 30 i art. 31
ust. 1 oraz art. 33 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne,
Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.), stwierdzenie w postępowaniu antymonopolo-
wym, wszczętym na podstawie art. 44 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 i art. 8 ust.
2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów
(jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.), że operator publicznej
sieci telekomunikacyjnej nadużywa pozycji dominującej na rynku właściwym
przez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powsta-
nia lub rozwoju konkurencji, następuje po uprzednim zawarciu przez niego z
innym operatorem umowy w sprawie warunków zapewniających dostęp tele-
komunikacyjny.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 14 lipca 2005 r. [...],
działając w trybie art. 390 § 1 k.p.c., przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzy-
gnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: [...]. W uzasadnieniu
powyższego postanowienia Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził w szczególności,
że:

Po pierwsze, decyzją z dnia 5 sierpnia 2000 r., wydaną na podstawie art. 104
k.p.a. oraz art. 9 w związku z art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000
r. o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Kon-
sumentów (dalej jako: Prezes UOKiK) nakazał Telekomunikacji Polskiej SA w War-
szawie zaniechanie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję na lokalnym
rynku dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, polegającej na przeciwdziałaniu ukształ-
towaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji przez:
(1) odmowę wydzierżawienia Telewizji Kablowej V. SA z siedzibą w E. kanalizacji
technicznej będącej własnością Telekomunikacji Polskiej SA; (2) uniemożliwianie
przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczanych przez Telewizję Ka-
blową V. SA z siedzibą w E. w kanalizacji dzierżawionej od Telekomunikacji Polskiej
SA; (3) wprowadzenie do umów wiążących strony zmian polegających na wyłączeniu
możliwości wykorzystania wydzierżawionych przez Telewizję Kablową V. SA z sie-
dzibą w E. kanalizacji do innych celów niż transmisja sygnału telewizji kablowej. Po-
nadto, na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 101 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes UOKiK nałożył na Te-
lekomunikację Polską SA w Warszawie karę pieniężną w wysokości 50.000 zł płatną
do budżetu państwa.

Po drugie, w wyniku odwołania wniesionego przez Telekomunikację Polską
SA w Warszawie, Sąd Okręgowy-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w War-
szawie wyrokiem z dnia 3 grudnia 2003 r. [...] zmienił zaskarżoną decyzję Prezesa
UOKiK z dnia 5 sierpnia 2000 r. w ten sposób, że nie stwierdził stosowania przez
Telekomunikację Polską SA w Warszawie praktyki ograniczającej konkurencję na
lokalnym rynku dzierżawy kanalizacji technicznej, polegającej na przeciwdziałaniu
ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji
przez: (1) odmowę wydzierżawienia Telewizji Kablowej V. SA z siedzibą w E. kanali-
zacji technicznej będącej własnością Telekomunikacji Polskiej SA; (2) uniemożliwia-
nie przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczanych przez Telewizję
Kablową V. SA z siedzibą w E. w kanalizacji dzierżawionej od Telekomunikacji Pol-
skiej SA; (3) wprowadzenie do umów wiążących strony zmian polegających na wyłą-
czeniu możliwości wykorzystania wydzierżawionych przez Telewizję Kablową V. SA z
siedzibą w E. kanalizacji do innych celów niż transmisja sygnału telewizji kablowej.
Sąd Okręgowy-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie stwierdził
przy tym, że Prezes UOKiK jako organ antymonopolowy wkroczył w kompetencje
Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (dalej jako: Prezes URTiP) po-
przez dokonanie oceny, czy Telekomunikacja Polska SA była, czy też nie była zobo-
wiązana do zawarcia umowy z Telewizją Kablową V. SA z siedzibą w E. w przedmio-
cie wydzierżawienia kanalizacji teletechnicznej, albowiem w dacie wszczęcia postę-
powania w niniejszej sprawie przez Prezesa UOKiK obowiązywała już ustawa z dnia
21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne , a zgodnie z art. 96 ust. 1 tej ustawy
operator publiczny jest obowiązany umożliwić operatorom eksploatującym sieci pu-
bliczne współkorzystanie między innymi z posiadanych budynków, linii, kanalizacji,
słupów, wieży i masztów, a w szczególności zakładanie, eksploatację i konserwację
urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez współkorzysta-
nia z infrastruktury jest niemożliwe lub wiąże się z niewspółmiernie wysokimi nakła-
dami. Sąd Okręgowy-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie nie
zanegował co do zasady możliwości dochodzenia swoich praw, domagania się
ochrony konkurencji w dwóch równoległych trybach, to znaczy w postępowaniu przed
Prezesem UOKiK oraz przed Prezesem URTiP, ale uznał, że skoro kwestie związa-
ne z uniemożliwieniem współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej należą-
cej do podmiotu o pozycji dominującej na rynku, zostały uregulowane w odrębnym
akcie prawnym (czyli w przepisach ustawy - prawo telekomunikacyjne) i przekazane
do kompetencji Prezesa URTiP, to w konsekwencji Prezes UOKiK miałby możliwość
wszczęcia postępowania antymonopolowego w takiej sprawie dopiero wówczas,
gdyby strony miały już uregulowany stosunek dzierżawy kanalizacji teletechnicznej
na podstawie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego, a Telekomunikacja Polska SA nie
wywiązałaby się z tej umowy. Natomiast, zdaniem Sądu Okręgowego-Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w Warszawie, niedopuszczalne jest, aby Prezes UOKiK
wkraczał w kompetencje Prezesa URTiP poprzez dokonywanie oceny, czy Teleko-
munikacja Polska SA była, czy też nie była zobowiązana do zawarcia umowy z Tele-
wizją Kablową V. SA z siedzibą w E. w przedmiocie wydzierżawiania kanalizacji te-
letechnicznej, bowiem te kwestie ustawodawca powierzył wyłącznie Prezesowi
URTiP. Oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie Prezes UOKiK dokonał oceny, któ-
rej powinien dokonać inny regulator rynku, oraz uznał, że Telekomunikacja Polska
SA zobowiązana była udostępnić swoją kanalizację techniczną, a tym samym Prezes
UOKiK wkroczył w kompetencje zastrzeżone dla Prezesa URTiP i stwierdził, że Tele-
komunikacja Polska SA stosowała praktykę ograniczającą konkurencję.

Po trzecie, kasacje od powyższego wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w Warszawie z dnia 3 grudnia 2003 r., które wniesione
zostały przez Prezesa UOKiK oraz przez zainteresowaną - Telewizję Kablową V. SA
z siedzibą w E., Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 18 października 2004 r.
przekazał do rozpoznania przez Sąd Apelacyjny w Warszawie jako apelacje. Prezes
UOKiK zarzucił, że zaskarżony wyrok Sądu-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsu-
mentów narusza: (1) art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o
ochronie konkurencji i konsumentów przez jego niezastosowanie w wyniku przyjęcia,
że Telekomunikacja Polska SA, czyli powód nie dopuścił się praktyki ograniczającej
konkurencję na lokalnym rynku dzierżawy kanalizacji teletechnicznej; (2) art. 96 ust.
1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne przez jego niewłaściwe
zastosowanie do merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w postępowaniu
antymonopolowym; (3) art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia
zebranego materiału dowodowego, co doprowadziło do błędnych ustaleń w zakresie
obowiązku zastosowania przez Prezesa UOKiK art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca
2000 r. - Prawo telekomunikacyjne. Z kolei, zainteresowana - Telewizja Kablowa V.
SA z siedzibą w E. zarzuciła, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w Warszawie: (1) narusza przepisy ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, a mianowicie: (a) art. 1 tej
ustawy przez poddanie w wątpliwość tego, czy można mówić o naruszeniu interesu
publicznego w sytuacji, gdy stronie przysługuje indywidualna droga ochrony prawnej
w trybie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego; (b) art. 8 ust. 1 tej ustawy pomimo, że
przepis ten jednoznacznie stanowi, iż zakazane jest nadużywanie przez przedsię-
biorcę pozycji dominującej na rynku właściwym, polegające w szczególności na wy-
mienionych w art. 8 ust. 2 tej ustawy zachowaniach oraz że zachowanie powoda od-
powiada dyspozycji art. 8 ust. 2 pkt tej ustawy; (c) art. 9 tej ustawy przez jego nieza-
stosowanie i pominięcie tego, że Prezes UOKiK wydając decyzję o uznaniu praktyki
za ograniczającą konkurencję zobowiązany jest do stosowania wymienionych tam
przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, co oznacza, że prawo Pre-
zesa UOKiK do wydania decyzji nie jest uzależnione od przepisów innych aktów
prawnych; (d) art. 24 ust. 1 tej ustawy przez pominięcie tego, że Prezes UOKiK jest
centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konku-
rencji i konsumentów; (e) art. 26 pkt 2 tej ustawy przez pominięcie tego, że Prezes
UOKiK wydaje decyzje w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym
konkurencję w przypadkach określonych ustawą, a zatem, że nie ma on obowiązku
posiłkować się innymi aktami prawnymi niż ustawa o ochronie konkurencji i konsu-
mentów; (f) art. 85 ust. 1 tej ustawy przez pominięcie tego, że Prezes UOKiK może
odmówić wszczęcia postępowania antymonopolowego wyłącznie wtedy, gdy jest
oczywiste, że nie naruszono zakazu określonego w art. 5 tej ustawy, w zakresie wy-
łączonym na podstawie jej art. 6 i art. 7 oraz zakazu określonego w art. 8 tej ustawy,
a zatem, że Prezes UOKiK kieruje się przy wszczynaniu postępowania antymono-
polowego wyłącznie przepisami tej ustawy; (2) art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca
2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, przez przyjęcie, że z przepisu tego wynika, iż
Prezes UOKiK ma możliwość wszczęcia postępowania antymonopolowego dopiero
wówczas, gdy strony mają już na podstawie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego
uregulowany stosunek dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, a Telekomunikacja
Polska SA nie wywiązuje się z wynikających z tego stosunku obowiązków oraz przez
pominięcie faktu, że przedmiotem postępowania była nie tylko odmowa przez powo-
da zawierania nowych umów dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, lecz również
utrudnianie lub uniemożliwianie korzystania przez zainteresowanego z już dzierża-
wionej kanalizacji teletechnicznej i narzucanie mu niekorzystnych dla zainteresowa-
nego zmian w obowiązujących umowach, które to kwestie nie są wymienione w art.
96 Prawa telekomunikacyjnego, zaś mieszczą się w kompetencjach Prezesa UOKiK;
(3) ponadto, naruszenie także przepisów postępowania przez rozstrzygnięcie o isto-
cie sprawy wyłącznie na podstawie przesłanek formalnych, bez merytorycznego
zbadania sprawy.

Po czwarte, przedstawione wątpliwości ,,uzasadnione są nieostrym, zdaniem
Sądu Apelacyjnego, rozgraniczeniem przedmiotowego i podmiotowego zakresu
działania ustaw z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
(jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) oraz z dnia 21 lipca 2000 r. -
Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 73, poz. 852), zastąpionej obecnie ustawą z dnia
16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.)." W
szczególności: 1) ,,w dniu 3 września 2004 r. weszła w życie (z wyjątkami) ustawa z
dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.).
Zgodnie z art. 222 ust. 1 i ust. 3 wymienionej ustawy (w dalszym ciągu - ustawa z
dnia 21 lipca 2004 r.) z zastrzeżeniem art. 266, do spraw wszczętych i niezakończo-
nych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe; w
zakresie spraw zakończonych w ramach postępowania administracyjnego, a nieza-
kończonych w toku postępowania odwoławczego, stosuje się przepisy dotychcza-
sowe. Sprawa będąca przedmiotem rozpoznania wszczęta została wprawdzie przez
Prezesa UOKiK na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ale
spór w zakresie kompetencji do jej rozpoznania zaistniał w 2001 r. Do oceny zasad-
ności twierdzeń stron w tym zakresie zastosowanie zatem znajdą przepisy obowią-
zujące w dacie podjęcia czynności przez Prezesa UOKiK. Podkreślenia przy tym
wymaga okoliczność, że kwestia powyższa nie ma kardynalnego znaczenia dla roz-
strzygnięcia sprawy. Przepisy ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. nie zmieniły bowiem co
do zasady kompetencji Prezesa URTiP, zakresu ochrony ani celów, dla których
ustawa ta została wprowadzona. Powoduje to jednocześnie, że przedstawione na
wstępie zagadnienie prawne nie jest ograniczone obowiązywaniem ustawy z dnia 21
lipca 2000 r. i będzie pojawiać się również na tle ustawy z dnia 16 lipca 2004 r."; 2)
zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne oraz
art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne celem obu
ustaw było stworzenie warunków dla wspierania równoprawnej i efektywnej (skutecz-
nej) konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych oraz rozwój i
wykorzystanie nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, między innymi po-
przez określenie zasad wykonywania i kontroli działalności polegającej na świadcze-
niu lub udostępnianiu usług telekomunikacyjnych oraz eksploatacji sieci telekomuni-
kacyjnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r.) - z tym, że zakres obec-
nie obowiązującej ustawy - Prawo telekomunikacyjne został ,,poszerzony i uściślony
o prawa i obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz warunki regulowania
rynków telekomunikacyjnych"; 3) z kolei, cel ustawy z dnia 15 grudnia o ochronie
konkurencji i konsumentów wyrażony został w art. 1, a ochrona ta ,,udzielana jest
wówczas (tak przedsiębiorcom, jak i konsumentom), jeśli wymaga tego interes pu-
bliczny, przy czym w przypadku konsumentów dodatkowym warunkiem jest narusze-
nie ich zbiorowych interesów. Z art. 8 wymienionej ustawy wynika, że celem inter-
wencji Prezesa UOKiK jest przede wszystkim ochrona rynku przed dezorganizacją
ze strony przedsiębiorców wykorzystujących dominującą pozycję. Instrumentem ta-
kiej interwencji jest wprowadzenie zakazów podejmowania działań określonych w art.
8 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a między innymi działań po-
legających ogólnie na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do
powstania bądź rozwoju konkurencji. Jako jedna z domen działalności Prezesa
UOKiK określonych w art. 26 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wymie-
nione zostało wydawanie, w przypadkach określonych ustawą, decyzji w sprawach
przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję (art. 26 pkt 2 w związku z
art.9). Ponadto, Prezesowi UOKiK przysługuje na podstawie art. 101 - art. 103
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów prawo wymierzania kar pieniężnych w
określonych w tych przepisach przypadkach"; 4) ,,ogólnie rzecz ujmując, można po-
wiedzieć, że celem ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (w odniesieniu do
materii rozpoznawanej sprawy) jest ochrona konkurencji, udzielana za pośrednic-
twem Prezesa UOKiK w interesie publicznym przez wydawanie decyzji zakazujących
określonych działań przedsiębiorcom i nakładanie kar pieniężnych. Celem natomiast
ustawy - Prawo telekomunikacyjne jest wspieranie równoprawnej i efektywnej (sku-
tecznej) konkurencji, m. in. przez podejmowanie przez Prezesa URTiP czynności
kontrolujących i regulujących rynek telekomunikacyjny. Czynności te jednak ukierun-
kowane są przede wszystkim na wymuszenie czynności zapewniających prawidłowe
funkcjonowanie rynku telekomunikacyjnego, nie zaś na zakazywaniu pewnych za-
chowań"; 5) do kompetencji Prezesa URTiP na podstawie art. 57 ustawy z dnia 21
lipca 2000 r. należało ustalenie w drodze decyzji w porozumieniu z Prezesem
UOKiK, że na obszarze wskazanym w decyzji operator jest operatorem o znaczącej
pozycji rynkowej w zakresie świadczenia określonej usługi telekomunikacyjnej.
Ustalenie to wiązało się z pewnymi obowiązkami operatora o znaczącej pozycji ryn-
kowej, polegającymi np. na braku możliwości odmowy połączenia sieci (art. 76 ust.
1), co w konsekwencji mogło doprowadzić do wydania przez Prezesa URTiP decyzji
w sprawie ustalenia warunków połączenia sieci telekomunikacyjnych, zastępującej
umowę (art. 83). Decyzja ta mogła być zmieniona przez Prezesa URTiP na wniosek
każdej ze stron albo z urzędu (art. 84). Prezes URTiP mógł także w każdym czasie
zobowiązać, w drodze postanowienia, strony umowy o połączeniu sieci do zmiany jej
treści, w celu zapewnienia efektywnej konkurencji lub interoperacyjności (art. 85). W
aktualnie obowiązującej ustawie - Prawo telekomunikacyjne kwestie te uregulowane
zostały między innymi w art. 24. Art. 28 i art. 29 ustawy. Szczególne uprawnienia
przysługiwały Prezesowi URTiP na podstawie art. 96 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r.
w zakresie współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej. Zgodnie z tym
przepisem operator publiczny był obowiązany umożliwić operatorom eksploatującym
sieci publiczne współkorzystanie z posiadanych budynków, linii, kanalizacji, słupów,
wieży i masztów, a w szczególności zakładanie, eksploatację i konserwację urządzeń
telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez współkorzystania z infra-
struktury było niemożliwe lub wiązało się z niewspółmiernie wysokimi nakładami. W
przypadku, gdy strony nie zawarły stosownej umowy w ustawowym terminie, odpo-
wiednie zastosowanie znajdował art. 79, art. 80 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 oraz art. 83 - 85,
a więc między innymi możliwość wydania przez Prezesa URTiP decyzji ustalającej
warunki współkorzystania, możliwość zmiany tej decyzji, a także możliwość zobowią-
zania stron do zmiany treści umowy, w celu zapewnienia efektywnej konkurencji lub
interoperatywności sieci. Na podstawie art. 117, art. 119 i art. 124 ustawy z dnia 21
lipca 2000 r. Prezesowi URTiP przysługiwało prawo do kontroli przestrzegania prze-
pisów, decyzji oraz postanowień z zakresu telekomunikacji z możliwością wydania
decyzji określającej zakres naruszeń oraz termin usunięcia nieprawidłowości, a na-
wet nałożenia grzywny. W aktualnie obowiązującej ustawie z dnia 16 lipca 2004 r.
współkorzystanie z infrastruktury telekomunikacyjnej weszło w zakres pojęcia dostę-
pu telekomunikacyjnego (art. 2 pkt 6). Zachowane zostało prawo Prezesa URTiP do
wydania decyzji o dostępie telekomunikacyjnym, do zmiany tej decyzji, do zobowią-
zania stron umowy do zmiany jej treści w przypadku między innymi zaistnienia po-
trzeby zapewnienia skutecznej konkurencji z możliwością wydania w tym przedmio-
cie decyzji i nałożenia kary pieniężnej (art. 28 i art. 29 oraz art. 139 i art. 209); 6) ,,z
powyższego wynika, że zakresy i cel działania Prezesa UOKiK oraz Prezesa URTiP
(w odniesieniu do materii będącej przedmiotem rozpoznania) co do zasady są od-
mienne. Prezes UOKiK podejmuje interwencję w przypadku konieczności ochrony
konkurencji i w interesie publicznym, wydając decyzje zakazujące przedsiębiorcom
określonych zachowań będących wyrazem nadużywania pozycji dominującej na
rynku właściwym (również rynku telekomunikacyjnym) z możliwością nałożenia kary
pieniężnej. Prezes URTiP reguluje rynek telekomunikacyjny, również w celu wspie-
rania równoprawnej i efektywnej (skutecznej) konkurencji w zakresie świadczenia
usług telekomunikacyjnych, w tym przez wydawanie decyzji zastępującej umowę o
dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej bądź zmieniającej taką
umowę z możliwością zastosowania kar pieniężnych. Prezesowi URTiP przysługuje
zatem nie tylko prawo podejmowania czynności w celu doprowadzenia do zawarcia
umowy o dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, ale również
prawo ingerencji w już zawartą umowę i to nie tylko w interesie jednego przedsię-
biorcy telekomunikacyjnego, ale przede wszystkim w celu zapewnienia skutecznej
konkurencji"; 7) ,,nie może jednak ujść uwadze, że niezależna i autonomiczna dzia-
łalność Prezesa UOKiK oraz Prezesa URTiP może doprowadzić do sprzecznych, a
zatem niepożądanych z punktu widzenia społecznego poczucia prawa, skutków.
Dotyczy to np. sytuacji, w której Prezes UOKiK w postępowaniu administracyjnym,
prowadzonym na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznaje
odmowę zawarcia umowy o dostępie do infrastruktury telekomunikacyjnej czy też
zmianę tej umowy za działanie ograniczające konkurencję, a następnie Prezes
URTiP w postępowaniu administracyjnym toczącym się na podstawie ustawy - Prawo
telekomunikacyjne nie stwierdza właśnie, że istnieją podstawy do zmiany treści tej
umowy w kierunku uznanym przez Prezesa UOKiK. Wywołuje to także zagrożenie,
że przedsiębiorca podlegał będzie za te same zachowania podwójnej penalizacji, to
jest karom pieniężnym, które może nałożyć tak Prezes UOKiK (art. 101 - art. 103
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), jak i Prezes URTiP (art. 117, art. 119
i art. 124 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. oraz art. 209 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r.)".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm., powoływana nadal jako: ustawa o
ochronie konkurencji i konsumentów) ,,określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji
oraz zasady podejmowania w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębior-
ców i konsumentów" (art. 1 ust. 1), a w tym celu reguluje ona również ,,zasady i tryb
przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję" (art. 1 ust. 2), które pole-
gać mogą między innymi na nadużywaniu pozycji dominującej przedsiębiorcy (art. 4
pkt 9), czyli takiej pozycji przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecz-
nej konkurencji na rynku właściwym także poprzez przeciwdziałanie ukształtowaniu
się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji (art. 8 ust. 2 pkt
5). Równocześnie ustawa ta stanowi, że centralnym organem administracji rządowej
właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów jest Prezes Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako: Prezes UOKiK), do zakresu działa-
nia którego należy sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców prze-
pisów tej ustawy (art. 26 pkt 1) i który w tym celu może wszcząć z urzędu lub na
wniosek postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konku-
rencję, a w wypadku ich stwierdzenia może w drodze decyzji nałożyć karę pieniężną
na przedsiębiorcę, który dopuszcza się zakazanej praktyki (art. 44 w związku z art.
101).

Z kolei, stosownie do przepisów ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo teleko-
munikacyjne (Dz.U Nr 73, poz. 852 ze zm., powoływanej nadal jako: Prawo teleko-
munikacyjne-2000) celem tej ustawy jest organizacja i kontrola rynku telekomunika-
cyjne, między innymi poprzez ,,stworzenie warunków dla wspierania równoprawnej i
efektywnej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych" (art. 1
ust. 3 pkt 3). W tym celu powołany został wyspecjalizowany organ regulacyjny - Pre-
zes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (dalej jako: Prezes URTiP), do kom-
petencji którego - jako centralnego organu administracji rządowej (art. 109 i art. 110),
zobowiązanego do współpracy z Prezesem UOKiK w sprawach dotyczących prze-
ciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję (art. 110 ust. 1 pkt 10) - należy
między innymi ustalanie na podstawie przepisów tej ustawy (we współpracy z Preze-
sem UOKiK) w drodze decyzji, że ,,operator jest operatorem o znaczącej pozycji ryn-
kowej w zakresie świadczenia określonej usługi telekomunikacyjnej" (art. 57), co
przesądza o tym, że operator ten w zasadzie nie może odmówić połączenia swojej
sieci telekomunikacyjnej z siecią telekomunikacyjną innego operatora i to na warun-
kach nie dyskryminujących żadnego podmiotu, określonych w zawartej na piśmie
umowie, która przekazywana jest Prezesowi URTiP (art. 76 i nast.), przy czym ,,Pre-
zes URTiP może w każdym czasie zobowiązać, w drodze postanowienia, strony
umowy o połączeniu sieci do zmiany jej treści, w celu zapewnienia efektywnej konku-
rencji" (art. 85 ust. 1). Analogiczne postanowienia zawiera obowiązująca aktualnie
(od dnia 3 września 2004 r.) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyj-
ne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm., powoływana nadal jako: Prawo telekomunika-
cyjne-2004), która w szczególności: (a) określa także ,,warunki regulowania rynków
telekomunikacyjnych" (art. 1 pkt 5), a jej celem jest również ,,stworzenie warunków
dla wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług
telekomunikacyjnych" (art. 1 ust. 2 pkt 1); (b) do kompetencji Prezesa URTiP, jako
wyspecjalizowanego organu regulacyjnego w dziedzinie usług telekomunikacyjnych
(art. 190) należy także wydawanie (w porozumieniu z Prezesem UOKiK) decyzji do-
tyczących wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na
rynku właściwym w tej dziedzinie (art. 25); (c) ,,operator publicznej sieci telekomuni-
kacyjnej jest obowiązany umożliwić innym operatorom dostęp do budynków i infra-
struktury telekomunikacyjnej, a w szczególności zakładanie, eksploatację, nadzór i
konserwację urządzeń telekomunikacyjnych" na zasadach ustalonych w sporządzo-
nej pod rygorem nieważności umowie (art. 139 w związku z art. 2 pkt 6 i pkt 8 oraz
art. 31 ust. 1), której tekst przekazuje się Prezesowi URTiP (art. 33 ust. 1), przy czym
Prezes URTiP może na wniosek każdej ze stron lub z urzędu wydać decyzję w
sprawie rozstrzygnięcia kwestii spornych lub określenia warunków umowy (art. 27), a
w przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia skutecznej konkurencji może
także z urzędu w drodze decyzji zmienić treść umowy o dostępie telekomunikacyj-
nym (art. 29). Na stronę, która nie wywiązuje się z powyższych obowiązków, Prezes
URTiP może nałożyć stosowną karę pieniężną (art. 124 Prawa telekomunikacyjnego-
2000, a obecnie art. 209 ust. 1 pkt 12 oraz pkt. 22 Prawa telekomunikacyjnego-
2004). Nota bene, powyższe rozwiązanie ustrojowo-organizacyjne, przyjęte przez
Prawo telekomunikacyjne, nie narusza także przepisów obowiązującej od dnia 25
lipca 2003 r. dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7
marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci usług łączności elektro-
nicznej - dyrektywy ramowej (Dz.Urz. L WE Nr 108 z dnia 24 kwietnia 2002 r., s.
0033 i nast.).
Z powyższego wynika, że w takim zakresie, w jakim przedmiotem regulacji
Prawa telekomunikacyjnego-2000 (a obecnie: Prawa telekomunikacyjnego-2004) jest
problematyka prawna ochrony konkurencji, a więc regulacja prawna rynków teleko-
munikacyjnych, która ma na celu wspieranie równoprawnej i skutecznej konkurencji
w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, na gruncie systemu prawa pol-
skiego przepisy Prawa telekomunikacyjnego mają charakter regulacji ustawowej
szczególnej (lex specialis) względem ogólnych zasad prawnych dotyczących proble-
matyki ochrony konkurencji, które określone zostały przepisami ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów (lex generalis). Aktualnie znalazło to wyraz również
expressis verbis w dyspozycji art. 1 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego-2004, stano-
wiącego, że przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
W konsekwencji, dotyczy to również rozdziału kompetencji prawnych pomię-
dzy oba centralne organy administracji rządowej właściwe dla realizacji wskazanych
celów: (a) z jednej strony - wyspecjalizowany centralny organ administracji rządowej
o kompetencji szczególnej, jakim w dziedzinie telekomunikacji jest Prezes URTiP, na
rzecz którego zastrzeżone zostały w ustawie określone kompetencje ze względu na
potrzebę dbałości o zapewnienie prawidłowej organizacji rynków telekomunikacyj-
nych także z punktu widzenia zapewnienia równoprawnej i skutecznej konkurencji w
zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych (art. 1 ust. 3 pkt 3 Prawa telekomu-
nikacyjnego-2000 oraz art. 1 ust. 2 pkt 1 Prawa telekomunikacyjnego-2004), które
organ ten sprawuje w zasadzie poprzez podejmowanie stosownych uprzednich
działań prawnych (ex ante), ale niekiedy także działań następczych (ex post), czyli
dopiero w wyniku ujawnienia określonych okoliczności (np. art. 85 ust. 1 Prawa tele-
komunikacyjnego-2000 oraz art. 29 Prawa telekomunikacyjnego-2004); oraz (b) z
drugiej strony - centralny organ administracji rządowej o kompetencji ogólnej, czyli
Prezes UOKiK, działający w zasadzie dopiero wówczas, gdy zaistniała sytuacja,
która co najmniej wskazuje na możliwość naruszenia przepisów ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów (art. 43 i nast. ustawy o ochronie konkurencji i konsu-
mentów). Oznacza to, że jakkolwiek każdy z tych organów może podejmować dzia-
łania wyłącznie w zakresie przyznanych mu kompetencji, nie wkraczając w zakres
kompetencji ustawowych drugiego organu, to jednak ze względu na potrzebą harmo-
nijnej i skoordynowanej realizacji celów w zakresie ochrony konkurencji i konsumen-
tów przez oba te organy, oba te organy zostały przez ustawodawcę zobowiązane do
wzajemnej współpracy przy sprawowaniu swych kompetencji (dotyczy to zarówno
Prezesa URTiP - co znalazło wyraz między innymi w dyspozycji art. 57 oraz art. 110
ust. 1 pkt 10 Prawa telekomunikacyjnego-2000 oraz art. 190 i art. 192 ust. 1 pkt 14 w
związku z art. 25 Prawa telekomunikacyjnego-2004, jak i Prezesa UOKiK - art. 26 pkt
6a oraz art. 85 ust. 2 w związku z art. 43 ustawy o ochronie konkurencji i konsumen-
tów).

Ustalenia te prowadzą do następujących wniosków: po pierwsze - stosownie
do dyspozycji art. 96 ust. 1 (,,operator publiczny jest obowiązany umożliwić operato-
rom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z posiadanych budynków, linii,
kanalizacji, słupów, wieży i masztów, a w szczególności zakładanie, eksploatację i
konserwację urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez
współkorzystania z infrastruktury jest niemożliwe lub wiąże się z niewspółmiernie
wysokimi nakładami") i art. 96 ust. 4 (,,w przypadku, gdy strony nie zawrą umowy w
terminie, o którym mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy art. 79, art. 80
ust. 1 pkt 1 i ust. 4 oraz art. 83-85") w związku z art. 85 ust. 1 Prawa telekomunika-
cyjnego-2000 (,,Prezes URTiP może w każdym czasie zobowiązać, w drodze posta-
nowienia, strony umowy o przyłączeniu do sieci do zmiany jej treści, w celu zapew-
nienia efektywnej konkurencji") oraz stosownie do dyspozycji obecnie obowiązujące-
go w tym samym zakresie art. 139 ust. 1 (,,operator publicznej sieci telekomunikacyj-
nej jest obowiązany umożliwić innym operatorom dostęp do budynków i infrastruktury
telekomunikacyjnej, a w szczególności zakładanie, eksploatację, nadzór i konserwa-
cję urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez uzyskania
dostępu do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej jest niemożliwe lub niece-
lowe z punktu widzenia planowania przestrzennego, zdrowia ludzkiego lub ochrony
środowiska bądź też brak jest technicznej lub ekonomicznej zasadności powielenia
istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej"), ust. 3 (,,warunki oraz sposób wykony-
wania umów o dostęp do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej nie mogą
prowadzić do ograniczenia uprawnień do wykonywania działalności telekomunikacyj-
nej przysługujących operatorom wspólnie korzystającym z infrastruktury telekomuni-
kacyjnej, z wyjątkiem obiektywnych przypadków związanych z brakiem możliwości
technicznych") i ust. 4 (,,do zapewnienia dostępu do budynków i infrastruktury tele-
komunikacyjnej stosuje się przepisy art. 27-30, art. 31 ust. 1, art. 33, art. 36-40, art.
42 ust. 1-3 oraz art. 43-45, z zastrzeżeniem ust. 1-3") - organem właściwym (kom-
petentnym) do (1) prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie w wy-
padku sporu pomiędzy stronami obowiązanymi zawrzeć lub realizować obowiązki
wynikające z zawartej już umowy o dostępie telekomunikacyjnym co do treści lub
warunków tej umowy, a w jego ramach do (2) dokonania ewentualnej oceny, czy nie
zaistniały obiektywne warunki, związane w szczególności z brakiem możliwości tech-
nicznych, uniemożliwiające realizację określonych obowiązków, oraz do (3) wydania
stosownego rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia treści lub warunków umowy wiążącej
strony w tej sprawie jest Prezes URTiP; po drugie - oznacza to, że przedwczesne
jest wszczęcie przez Prezesa UOKiK postępowania antymonopolowego (art. 85 ust.
1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), a w wypadku wszczęcia
takiego postępowania konieczne jest jego zawieszenie (art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. w
związku z art. 81 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), gdy celem tego
postępowania ma być stwierdzenie, że operator publicznej sieci telekomunikacyjnej
nadużywa pozycji dominującej przeciwdziałając ukształtowaniu się warunków nie-
zbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji w wyniku odmowy zawarcia z in-
nym operatorem umowy o dostępie telekomunikacyjnym lub w wyniku nie wywiązy-
wania się z obowiązków określonych w tej umowie (art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 96 Prawa telekomunikacyjne-
go-2000, a obecnie art. 139 Prawa telekomunikacyjnego-2004), w sytuacji gdy
umowa taka nie została jeszcze zawarta lub pomiędzy stronami umowy istnieje spór
dotyczący jej treści lub sposobu realizacji, który nie został rozstrzygnięty w postępo-
waniu administracyjnym przed Prezesem URTiP; po trzecie - w konsekwencji prowa-
dzi to do wniosku, że w sytuacji, gdy operator publicznej sieci telekomunikacyjnej
obowiązany jest do ustalenia w umowie z innym operatorem warunków zapewniają-
cych dostęp do sieci telekomunikacyjnej, a w szczególności do budynków i infra-
struktury telekomunikacyjnej (art. 96 w związku z art. 79, art. 80 ust. 1 pkt 1, art. 80
ust. 4 oraz art. 83 - art. 85 Prawa telekomunikacyjnego-2000 - a obecnie: art. 139 w
związku z art. 27 - art. 30 i art. 31 ust. 1 oraz art. 33 Prawa telekomunikacyjnego-
2004), stwierdzenie w postępowaniu antymonopolowym wszczętym na podstawie
art. 44 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów, że operator publicznej sieci telekomunikacyjnej nadużywa pozycji
dominującej na rynku właściwym przez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warun-
ków niezbędnych do powstania lub rozwoju konkurencji następuje po uprzednim za-
warciu przez niego z innym operatorem umowy w sprawie warunków zapewniających
dostęp telekomunikacyjny.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy podjął niniejszą uchwałę (art.
390 k.p.c.).
========================================