Uchwała z dnia 5 kwietnia 1995 r.
II UZP 9/95

Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Stefania Szymańska
(sprawozdawca), Maria Tyszel,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Witolda Bryndy, w sprawie z wniosku
Gabrieli N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. o składki na
ubezpieczenie społeczne, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 5 kwietnia 1995
r. zagadnienia sprawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu postanowieniem z dnia 15 lutego 1995 r., [...] do
rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

Czy osoba trzecia - inna osoba w rozumieniu art. 47711 § 1 k.p.c. wnosząca
odwołanie od decyzji organu rentowego zobowiązującej ją do uiszczenia należnych
składek z tytułu ubezpieczenia społecznego ma obowiązek uiszczenia opłaty sądowej?
p o d j ą ł następującą uchwałę:

Inna osoba w rozumieniu art. 47711 § 1 k.p.c. wnosząca odwołanie od
decyzji organu rentowego ustalającej jej obowiązek opłacania składek z tytułu
ubezpieczenia społecznego nie ma obowiązku uiszczania opłaty sądowej.

U z a s a d n i e n i e

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w decyzji z 18 maja 1994 r.
stwierdził, że Gabriela N., jako żona Józefa N. jest odpowiedzialna za jego zobowią-
zania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne pracowników Przed-
siębiorstwa Handlowo-Usługowego "H." - Spółka Cywilna, za okres od maja 1992 r. do
marca 1993 r. oraz z tytułu nienależnie wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia
społecznego (zasiłków rodzinnych) za okres od lutego 1991 r. do kwietnia 1993 r. - na
łączną kwotę 274.701.000 zł i wezwał ją do uiszczenia tej kwoty w terminie do 15
czerwca 1994 r.
Poza sporem jest, że Józef N., Rudolf K. i Jan K. w dniu 15 kwietnia 1991 r.
założyli spółkę cywilną o nazwie Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe "H." w S. oraz,
że wobec śmierci wspólnika Jana K. wspólnikami tejże spółki, od 8 maja 1992 r., są
Józef N. i Rudolf K.
Organ rentowy powołał się na art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada o
organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r., Nr
25, poz. 137 ze zm.) oraz art. 41 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach
podatkowych (jednolity tekst Dz. U. z 1993 r., Nr 108, poz. 486) w zw. z rozporzą-
dzeniem Rady Ministrów z dnia 16 lutego 1989 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów
ustawy podatkowej na niektóre rodzaje świadczeń pieniężnych...(Dz. U. Nr 6, poz. 40).
W myśl art. 41 ustawy o zobowiązaniach podatkowych małżonek podatnika od-
powiada solidarnie z podatnikiem za jego zaległości powstałe w czasie trwania
małżeństwa. Zaległości podatkowe podlegają zaspokojeniu z majątku wspólnego
małżonków.
Wobec złożenia przez Gabrielę N. odwołania, Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wezwał ją do uiszczenia opłaty sądowej w
kwocie 21.976.000 zł pod rygorem zwrotu odwołania.
W związku ze złożeniem przez Gabrielę N. wniosku o zwolnienie od uiszczenia
opłaty sądowej, Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 4 grudnia 1994 r. zwolnił ją od
ponoszenia opłaty sądowej w 1/2 części.
Rozpoznając zażalenie Gabrieli N. na powyższe postanowienie, Sąd Apelacyjny
uznał, iż w sprawie występuje zagadnienie prawne, nasuwające poważne wątpliwości,
które wymaga rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Treść tego zagadnienia została
przytoczona w sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W powołanej w uzasadnieniu pytania prawnego uchwale z dnia 19 października
1994 r. - II UZP 21/94 Sąd Najwyższy stwierdził, iż zakład pracy wnoszący odwołanie
od decyzji organu rentowego ustalającej wymiar składek z tytułu ubezpieczenia
społecznego jest ubezpieczonym w rozumieniu art. 463 § 1 w związku z art. 476 § 5 pkt
2 lit. b kodeksu postępowania cywilnego i nie ma obowiązku uiszczenia opłat sądowych.
W niniejszej sprawie organ rentowy zaś wydał decyzję nakazującą wnioskodawczyni,
jako żonie wspólnika spółki cywilnej, uiszczenie należności z tytułu nieopłaconych
składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników tejże spółki i nienależnie wy-
płaconych im świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z powołaniem się na art. 41
ustawy o zobowiązaniach podatkowych.
Zgodnie z art. 47711 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
stronami są ubezpieczony, inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona
decyzja, organ rentowy i zainteresowany.
Należy zgodzić się z Sądem Apelacyjnym, że wnioskodawczyni jako żona wspólnika
spółki cywilnej zobowiązana do uiszczenia z majątku wspólnego małżonków zaległych
świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz zwrotu nienależnie wypłaconych
świadczeń jest inną osobą w rozumieniu art. 47711 § 1 k.p.c. Wydana decyzja dotyczy
bowiem jej obowiązku uregulowania tych należności.
W uzasadnieniu cyt. wyżej uchwały II UZP 21/94 Sąd Najwyższy stwierdził rów-
nież, że rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 maja 1993 r. w sprawie
wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 46, poz. 210) nie przewiduje opłat
od odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego.
Przepisy rozporządzenia przewidują opłatę od pism procesowych wymienionych w nim,
ale tylko dla postępowania nieprocesowego. W postępowaniu procesowym określają
natomiast wysokość wpisu stosunkowego, a następnie regulują dla poszczególnych
pism procesowych, czy wpis ten jest pobierany w całości czy w określonej części.
Ponieważ odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych nie jest żadnym z wymienionych w rozporządzeniu pism procesowych (w
szczególności nie jest rewizją czy zażaleniem), to nie można na jego podstawie
stwierdzić, czy wpis stosunkowy miałby zostać pobrany w całości lub w części.
Podzielając stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w uchwale II UZP 21/91,
należy w konsekwencji stwierdzić, że także inna osoba w rozumieniu art. 47711 § 1
k.p.c. jako podmiot zobowiązany do uiszczenia zaległych świadczeń z ubezpieczenia
społecznego i uprawniony do zaskarżenia wydanej decyzji, nie ma obowiązku uisz-
czenia opłaty sądowej, mimo iż nie jest ubezpieczonym w rozumieniu art. 463 § 1 k.p.c.
Takie stanowisko jest zbieżne z sugestią Sądu Apelacyjnego wyrażoną w uza-
sadnieniu zagadnienia prawnego (in fine).
Kierując się powyższymi przesłankami Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści
przytoczonej w sentencji.

========================================