Uchwała SN - II UZP 5/05
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II UZP 5/05
Typ:Uchwała SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2006/1-2/19
Data wydania:2005-07-12

Uchwała z dnia 12 lipca 2005 r.
II UZP 5/05

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra
Wiśniewskiego, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2005 r. sprawy z wnio-
sku Józefa M. przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w B. o emeryturę woj-
skową, na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego postanowieniem Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2005 r. [...]

,,Czy pojęcie "na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym" użyte w art. 5
ustawy z dnia 10.12.1993r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich
rodzin (Dz.U. Nr 8/04 . 66 - tekst jednol.) należy odnosić do stanowiska, które żoł-
nierz zawodowy zajmował z wyznaczeniem na to stanowisko rozkazem personalnym
Ministra Obrony Narodowej, czy też do stanowiska, na którym pełnił obowiązki na
podstawie rozkazu dowódcy jednostki ?"

p o d j ą ł uchwałę:

Przez pojęcie ,,na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym" (art. 5
ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawo-
dowych i ich rodzin, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.) należy
rozumieć stanowisko, które żołnierz zawodowy zajmował zgodnie z wyznacze-
niem na podstawie rozkazu personalnego Ministra Obrony Narodowej.


U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku, przy roz-
poznawaniu sprawy z wniosku Józefa M. przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytal-
nemu w B., postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2005 r. [...], wydanym w związku z
apelacją wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Bydgoszczy z dnia 19 listopada 2003 r. [...], przedstawił Sądowi Naj-
wyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 § 1 k.p.c. zagadnienie prawne budzą-
ce poważne wątpliwości, sprowadzające się do rozważenia, ,,czy pojęcie 'na ostatnio
zajmowanym stanowisku służbowym', użyte w art. 5 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U.
z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.) należy odnosić do stanowiska, które żołnierz zawo-
dowy zajmował zgodnie z wyznaczeniem na to stanowisko rozkazem personalnym
Ministra Obrony Narodowej, czy też do stanowiska, na którym pełnił obowiązki na
podstawie rozkazu dowódcy jednostki." Pytanie to wyłoniło się na tle następującego
stanu faktycznego.
Wnioskodawca Józef M. odwołał się od decyzji WBE w B. z dnia 9 stycznia
2002 r., ustalającej jego prawo do emerytury, kwestionując uznanie za podstawę jej
wyliczenia grupę zaszeregowania U-12 i domagając się przyjęcia grupy U-9. W dniu
zwolnienia ze służby, które nastąpiło w dniu 31 grudnia 2001 r., wnioskodawca zaj-
mował stanowisko szefa Wydziału Operacyjno-Rozpoznawczego na uposażeniowym
etacie pułkownika. Na stanowisko to wnioskodawca został powołany decyzją Ministra
Obrony Narodowej [...] z dnia 3 października 1998 r. Do dnia zwolnienia ze służby
otrzymywał uposażenie należne na wymienionym stanowisku służbowym, które jest
zaszeregowane do grupy U-12. W okresie od 15 marca 2001 r. do dnia 31 grudnia
2001 r. wykonywał dodatkowo obowiązki szefa Wojsk Rakietowych i Artylerii Do-
wództwa POW (grupa zaszeregowania U-9), powierzone rozkazem Dowódcy POW
[...] z dnia 2 kwietnia 2001 r.

Z treści przepisu art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze
zm.) wynika, że pod pojęciem ,,stanowisko służbowe" należy rozumieć, przewidziane
w etacie jednostki organizacyjnej, miejsce żołnierza zawodowego w hierarchii służ-
bowej jednostki, z określoną dla tego stanowiska nazwą, stopniem wojskowym, wy-
maganiami kwalifikacyjnymi, korpusem osobowym, grupą i specjalnością wojskową
oraz grupą uposażenia. Czas pełnienia służby na stanowisku służbowym liczy się od
dnia faktycznego objęcia tego stanowiska, ogłoszonego w rozkazie dowódcy jed-
nostki, po wydaniu rozkazu personalnego, o wyznaczeniu żołnierza zawodowego na
to stanowisko przez właściwy organ wojskowy (§ 45 ust. 1 rozporządzenie Ministra
Obrony Narodowej z dnia 19 grudnia 1996 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy
zawodowych, Dz.U. z 1997 r. Nr 7, poz. 38 ze zm.). Organem wojskowym właściwym
do wyznaczania na stanowisko służbowe od stopnia majora do stopnia etatowego
generała jest zaś Minister Obrony Narodowej. Skoro więc wnioskodawca został
przez tegoż Ministra wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Operacyjno-Rozpo-
znawczego, to za podstawę wymiaru spornej emerytury należałoby przyjąć grupę
zaszeregowania U-12.

Odmienne stanowisko (przy nieco innym stanie faktycznym) wynika z wyroku
Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 28 października 1994 r., III AUa 293/94
(OSA 1995 nr 7-8, poz. 67), w którym uznaje się, że wynagrodzeniem należnym na
ostatnio zajmowanym stanowisku jest wynagrodzenie na stanowisku rzeczywiście
zajmowanym, bez względu na jego wyznaczenie rozkazem personalnym i przez
okres wykluczający doraźność w pełnieniu rzeczywistych zadań w ramach zajmowa-
nego stanowiska. Potwierdza to wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26
stycznia 1996 r., III AUr 42/96 (Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie 1997
nr 1, poz. 3), zgodnie z którym art. 5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych wyraża bezwzględną zasadę, że podstawę wymiaru emerytury żołnie-
rza zawodowego stanowi wysokość uposażenia otrzymywanego w dacie zwolnienia
ze służby.
Podkreślić również należy, że w praktyce były dopuszczane i dość często zda-
rzały się sytuacje, w których formalne określenie powierzonego stanowiska (wyzna-
czenie) nie odpowiadało stanowisku rzeczywiście pełnionemu. Wskazuje na to zwrot
,,uposażenie należne żołnierzowi na ostatnio (przed ustaleniem prawa do emerytury)
zajmowanym stanowisku", zawarte w treści art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia
1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (aktualnie
jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.). Trzeba mieć również na uwa-
dze, że według Małego Słownika Języka Polskiego PWN, Warszawa 1968 r., okre-
ślenie ,,zajmować stanowisko" oznacza również ,,zacząć pracować na jakimś stano-
wisku." W tym świetle określenie ,,należne wynagrodzenie na ostatnio zajmowanym
stanowisku" oznaczałoby wynagrodzenie na stanowisku pełnionym, bez względu na
jego wskazanie w rozkazie personalnym. Ze względu na powyższe argumenty ko-
nieczne było - zdaniem Sądu Apelacyjnego - sformułowanie przedmiotowego pyta-
nia.
Prokurator Prokuratury Krajowej, uczestniczący w dniu 12 lipca 2005 r. w roz-
prawie przed Sądem Najwyższym, wniósł o podjęcie uchwały, stwierdzającej, że po-
jęcie ,,na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym", użyte w art. 5 ust. 1 ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy, należy odnosić do stanowiska, które żołnierz
zawodowy zajmował zgodnie z wyznaczeniem na to stanowisko rozkazem personal-
nym Ministra Obrony Narodowej.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Sugestia co do rzekomego występowania dwóch potencjalnie równorzędnych
wariantów wykładni art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin jest nieusprawiedliwiona. Prawna
ocena sformułowanego problemu prowadzi do jednoznacznego wniosku, że przez
ostatnio zajmowane stanowisko należy rozumieć stanowisko, które żołnierz zawo-
dowy zajmował zgodnie z rozkazem personalnym Ministra Obrony Narodowej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o zaopatrzeniu podstawę eme-
rytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne żołnierzowi na ostatnio zaj-
mowanym stanowisku służbowym, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i art. 32b. Użyte w tym
przepisie terminy ,,uposażenie" oraz ,,zajmowane stanowisko" są pojęciami prawnymi,
których znaczenie zostało określone w przepisach regulujących prawny stosunek za-
wodowej służby wojskowej w sposób ściśle bezwzględnie obowiązujący, wobec
czego nie ma tu miejsca na intuicje znaczeniowe wynikające z języka potocznego,
nie mówiąc już o ewentualnej swobodzie kontraktowania przez strony tego stosunku.
Zarówno na gruncie obecnie obowiązującej ustawy z dnia 11 września 2003 r. o
służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.), jak i po-
przednio odrębnej ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (jednolity
tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 693 ze zm.), wysokość uposażenia jest ściśle po-
wiązana ze stanowiskiem służbowym, zajmowanym przez zawodowego żołnierza. W
tym kontekście stanowisko służbowe jest jednym z podstawowych elementów okre-
ślających jego prawny status. Wyznaczenie na stanowisko służbowe następuje w
drodze decyzji administracyjnej, wydanej przez właściwy organ wojskowy (obecnie
art. 44 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych,
poprzednio art. 35 ust. 5 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żoł-
nierzy zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55, ze zm.). Tylko
taka decyzja pozwala więc na pobieranie przez żołnierza uposażenia zasadniczego,
przysługującego na danym stanowisku, przy czym wobec pułkownika rozkazy perso-
nalne wydaje Minister Obrony Narodowej. Wynika to z § 48 powołanego wyżej rozpo-
rządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 grudnia 1996 r. w sprawie służby
wojskowej żołnierzy zawodowych.

Ewentualne powierzenie przez dowódcę jednostki, w której żołnierz zawodowy
stale pełni służbę, czasowego pełnienia obowiązków na innym stanowisku służbo-
wym, niż to, na które żołnierz został wyznaczony decyzją właściwego organu woj-
skowego, nie stanowi zatem prawnego tytułu do pobierania uposażenia zasadnicze-
go, przypisanego do tego stanowiska służbowego. Dodatkowo przemawia za tym
fakt, że w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodo-
wych prawodawca usankcjonował praktykę czasowego powierzania dodatkowych
obowiązków na innym stanowisku, niż to, na które żołnierz został wyznaczony decy-
zją właściwego organu wojskowego (art. 25 ustawy).

W tym świetle pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 28 października 1994 r. (III AUr
293/93) należy uznać za odosobniony, tym bardziej że nie został on szerzej uzasad-
niony. Odwołuje się on bowiem jedynie do potocznego rozumienia terminu ,,zajmo-
wane stanowisko", nie uwzględniając związku pomiędzy stanowiskiem i uposaże-
niem żołnierza zawodowego, decydującym o wysokości emerytury lub renty. Poza
tym Sąd Apelacyjny musiał skonstruować pozaustawowy warunek zajmowania no-
wego stanowiska przez ,,okres wykluczający doraźność" takiej sytuacji, co podważało
pewność obrotu prawnego. Tymczasem kwestia ta nie może być przedmiotem inte-
lektualnych spekulacji i dlatego czasowe ramy powierzania dodatkowych obowiąz-
ków na innym stanowisku muszą mieć ustawowe oparcie, co stało się dopiero w po-
wołanym wyżej art. 25 nowej ustawy.

Z powyższych względów Sąd Najwyższych podjął uchwałę w brzmieniu wska-
zanym w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II UZP 4/09   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/23-24/320
2009-06-09 
[IA] II UZP 2/09   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/19-20/265
2009-05-06 
[IA] II UZP 1/09   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/19-20/263
2009-04-16 
[IA] II UZP 6/08   Uchwała SN
Monitor Prawa Pracy 2009/1/94 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/102
2008-12-04 
[IA] II UZP 4/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/23-24/354
2008-06-04 
  • Adres publikacyjny: