Uchwała z dnia 12 października 1994 r.
II UZP 29/94

Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędzia SN: Stefania Szymańska
(sprawozdawca), Sędzia SA: Barbara Wagner,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z wniosku
Jana S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. o podwyższenie
renty inwalidzkiej górniczej, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 12
października 1994 r. zagadnienia przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Lublinie
postanowieniem z dnia 28 lipca 1994 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy na podstawie art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm. ) w wymiarze 1,8 zalicza się tylko
prace wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emery-
talnym górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32 ze zm.), czy również prace
wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw
Socjalnych z dnia 21 stycznia 1984 r. (Dz. U. Nr 10, poz. 44 ze zm.) ?"

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Pracownikom kierownictwa i dozoru ruchu kopalń, wymienionym w załącz-
niku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21
stycznia 1984 r w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz
stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do
górniczej emerytury lub renty (Dz. U. Nr 10, poz. 4 ze zm.) przysługuje przelicznik
1,8 za każdy rok pracy, o ile byli oni równocześnie członkami drużyn
ratowniczych bądź mechanikami sprzętu ratowniczego tych drużyn.

U z a s a d n i e n i e

Jan S., urodzony 29 kwietnia 1944 r., pobierający od 1 marca 1989 r. rentę
inwalidzką górniczą odwołał się od kolejnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w L. z dnia 3 lutego 1994 r., którą odmówiono mu zastosowania przelicznika
1,8 za każdy rok pracy górniczej z tym uzasadnieniem, że zajmowane przez niego
stanowiska w dozorze ruchu kopalni uzasadniają zastosowanie przelicznika tylko po 1,5
za każdy rok pracy.
Wyrokiem z dnia 3 czerwca 1994 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że wnioskodawca pracował w
Przedsiębiorstwie Robót Górniczych w M. w okresie od 16 marca 1978 r. do 31 grudnia
1978 r. jako dozorca energo-maszynowy pod ziemią, a następnie w Przedsiębiorstwie
Robót Górniczo-Budowlanych "P." w Ł. pod ziemią na stanowiskach:
1) od 1 stycznia 1979 r. do 16 listopada 1979 r. jako dozorca oddziału
energo-maszynowego,
2) od 17 listopada 1979 r. do 30 kwietnia 1981 r. jako inspektor techniczny d/s
przeciwpożarowych,
3) od 1 maja 1981 r. do 30 listopada 1981 r. jako dozorca oddziału
energo-maszynowego i
4) od 1 grudnia 1981 r. do 22 marca 1989 r. jako sztygar zmianowy oddziału
energo-maszynowego.
Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, nie są to stanowiska wymienione w art. 6 ustawy z dnia
1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32
ze zm.) i dlatego organ rentowy prawidłowo obliczył wysokość renty stosując przelicznik
1,5 za każdy rok pracy górniczej.
W rewizji od tego wyroku wnioskodawca podtrzymał swoje żądanie i domagał się
zmiany wyroku przy zastosowaniu przelicznika 1,8 za każdy rok pracy górniczej pod
ziemią wykonywanej w okresie od 16 marca 1978 r. do 22 marca 1989 r.
Sąd Apelacyjny w Lublinie uznał, iż w sprawie występuje zagadnienie, które
wymaga rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, w związku z czym przedstawił je Sądowi
Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. Treść tego zagadnienia została przytoczona w
sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), przy ustalaniu wysokości renty przysługującej na
podstawie art. 6 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i
ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32 ze zm.) stosuje się przelicznik 1,8 za każdy rok pracy. W
stosunku do górników wymienionych w art. 10 tej ustawy stosuje się przelicznik 1,5 za
każdy rok pracy.
Przepis art. 6 ustawy o z.e.g., w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
1989 r. stanowił w ust. 1, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, renty inwalidz-
kiej i renty rodzinnej pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki
zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy w Polsce Ludowej:
1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu lub ładowaniu urobku, przy mon-
tażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportują-
cych w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych,
2) w drużynach ratowniczych,
3) w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn, o których mowa w
pkt. 2. Z mocy art. 8 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o
zaopatrzeniu emerytalnym (Dz. U. Nr 36, poz. 206) w ust. 1 wyrazy "Polski Ludowej"
zastąpiono wyrazami "na obszarze Państwa Polskiego", oraz nadano nieco zmienione
brzmienie pkt. 1 tego ustępu. Przepis ust. 1 w pkt. 2 i 3 został niezmieniony.
Według art. 6 ust. 2 ustawy o z.e.g, (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30
września 1994 r.), okresy pracy wymienione w ust. 1 pkt. 2 i 3 zalicza się w wymiarze
półtorakrotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń,
którzy pracują pod ziemią lub w kopalniach siarki co najmniej przez połowę dniówek
roboczych w miesiącu.
Wykaz stanowisk, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 art. 6 w
wymiarze półtorakrotnym, został ustalony - w wykonaniu delegacji ustawowej z ust. 3
art. 6 - w rozporządzeniu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 stycznia
1984 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy
zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub
renty (Dz. U. Nr 10, poz. 44 ze zm.).
Wykaz stanowisk, na których pracę w myśl ust. 1 art. 6 zalicza się w wymiarze
półtorakrotnym zawiera załącznik nr 2 do tego rozporządzenia. Jeżeli zaś chodzi o
wykaz stanowisk kierownictwa i dozoru ruchu kopalń, na których praca jest
wykonywana pod ziemią lub w kopalni siarki przez co najmniej połowę dniówek
roboczych w miesiącu, to są one wymienione w załączniku nr 3.
Według niewadliwego ustalenia Sądu Wojewódzkiego, co także podkreślił Sąd
Apelacyjny w uzasadnieniu zagadnienia prawnego, stanowiska zajmowane przez
wnioskodawcę są wymienione w pkt. 4 załącznika nr 3. Z tego powodu treść uchwały
należało dostosować do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Przy rozważaniu zaś
zagadnienia w tym zakresie niezbędna jest analiza art. 6 ust. 2 ustawy o z.e.g.
Analizując art. 6 ust.2 nie można oderwać się od ust. 1 tego przepisu. W pkt. 2 i 3 ust. 1
wymienieni są zaś członkowie drużyn ratowniczych i mechanicy sprzętu ratowniczego
tych drużyn. Odniesienie się w ust. 2 do ust. 1 pkt 1 i 2 tego samego przepisu oznacza
więc, że pracownikom wymienionym w ust. 2, tj. pracownikom dozoru ruchu i
kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują pod ziemią co najmniej przez połowę
dniówek roboczych w miesiącu, zalicza się okresy pracy w wymiarze półtorakrotnym, o
ile byli oni równocześnie członkami drużyn ratowniczych bądź mechanikami sprzętu
ratowniczego tych drużyn. Taki wniosek wynika z całościowej analizy art. 6 ustawy o
z.e.g., w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 1994 r. Należy jednak
zaznaczyć, że takie unormowanie ma miejsce także po nowelizacji ustawy o z.e.g.,
dokonanej ustawą z dnia 30 czerwca 1994 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym górników i ich rodzin oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
84, poz. 385) z tym, iż obecnie objęci nim są pracownicy dozoru ruchu i kierownictwa
ruchu kopalń, którzy pracują przez połowę dniówek roboczych pod ziemią, w kopalniach
siarki lub w kopalniach węgla brunatnego.
Powyższe argumenty uzasadniają podjęcie uchwały tej treści, iż pracownikom
kierownictwa i dozoru ruchu kopalń wymienionym w załączniku nr 3 do ww rozporzą-
dzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 stycznia 1984 r. przysługuje
przelicznik 1,8 za każdy rok pracy, o ile byli oni równocześnie członkami drużyn
ratowniczych bądź mechanikami sprzętu ratowniczego tych drużyn.

========================================