Uchwała z dnia 12 stycznia 1995 r.
II UZP 24/94

Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska (sprawozdawca), Sędzia SN: Maria
Tyszel, Sędzia SA: Andrzej Kijowski,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, w sprawie z
wniosku Pawła P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. o
wysokość emerytury, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 15 grudnia 1994 r.
zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowie-
niem z dnia 24 czerwca 1994 r., [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

Czy pracownik, któremu przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględniono okresy
pracy w gospodarstwie rolnym nie pokrywające się z okresami zatrudnienia ma prawo
do zwiększenia emerytury o składkową część emerytury rolniczej na podstawie
przepisów art. 15 ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent...
(Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) z uwzględnieniem zarówno okresów pracy w
gospodarstwie rolnym nie pokrywających się z okresem zatrudnienia( art. 15 ust. 3 ww.
ustawy), jak i okresów podwójnego ubezpieczenia po 1 lipca 1977 r., kiedy to pracował i
równocześnie z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego opłacał składki na Fundusz
Emerytalny Rolników i Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników (art. 15 ust. 3a
ww. ustawy) ?

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Zwiększenie świadczenia określone w art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 17 paź-
dziernika 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i
rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) przysługuje
za okresy podwójnego ubezpieczenia przypadające od dnia 1 lipca 1977 r., także
tym osobom, którym przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględniono okresy
pracy w gospodarstwie rolnym nie pokrywające się z okresami zatrudnienia i
którym z tego tytułu przyznano zwiększenie emerytury o część składkową
emerytury rolniczej (art. 15 ust. 3a i ust. 3b ww. ustawy).

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 24 stycznia 1994 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w
B. odmówił Pawłowi P. zwiększenia emerytury z tytułu opłacania składek na Fundusz
Ubezpieczenia Społecznego Rolników od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r. z uwagi
na to, że przy ustalaniu prawa do świadczenia został uwzględniony okres pracy w
gospodarstwie rolnym od 1951 r. do 1971 r. i z tego tytułu została wyliczona część
składkowa emerytury rolniczej.
W odwołaniu od tej decyzji Paweł P. domagał się jej zmiany i zwiększenia emery-
tury pracowniczej o część składkową emerytury rolniczej za okres podwójnego
ubezpieczenia od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem
z 31 marca 1994 r. zmienił zaskarżoną decyzję i "nakazał doliczyć" do emerytury część
składkową emerytury rolniczej z tytułu podwójnego ubezpieczenia. W uzasadnieniu
wyroku Sąd podał, że Paweł P. w okresie od 11 kwietnia 1971 r. do 31 lipca 1991 r.
zatrudniony był na PKP. Jednocześnie od dnia 6 maja 1974 r. prowadził własne
gospodarstwo rolne i z tego tytułu w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r.
opłacał składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. W myśl art. 15 ust.
3a ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1991 r., Nr 104, poz.
450 ze zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o zmianie
niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego (Dz. U. Nr
21, poz. 84), w razie zbiegu opłacania składek na fundusz emerytalny rolników
przypadających od dnia 1 lipca 1977 r. z innym ubezpieczeniem społecznym,
świadczenie ulega zwiększeniu o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury
lub renty rolniczej ustalonej według zasad wymiaru określonych w przepisach o
ubezpieczeniu społecznym rolników za okres opłacania tych składek, nawet jeśli okresy
składkowe i nieskładkowe ustalone w myśl art. 2-4 nie wymagałyby uzupełnienia w celu
nabycia prawa do świadczenia. Skoro zatem w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia
1988 r. Paweł P. podlegał podwójnemu ubezpieczeniu: jako pracownik oraz
ubezpieczeniu rolniczemu, to przysługuje mu uprawnienie do części składkowej
emerytury rolniczej z tytułu podwójnego ubezpieczenia.
W rewizji od powyższego wyroku pozwany organ rentowy zarzucił naruszenie
prawa materialnego, a w szczególności przepisów art.5 w związku z art. 15 ustawy z 17
października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent... oraz ustawy z 15 lutego 1992 r. i
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.
Zdaniem pozwanego zwiększenie świadczenia z tytułu podlegania podwójnemu
ubezpieczeniu przysługuje do emerytur i rent, jeżeli okres pracy w gospodarstwie
rolnym nie został uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczenia. Wnioskodawcy
nie przysługuje zatem prawo do zwiększenia emerytury pracowniczej o składkową
część emerytury rolniczej z tytułu podlegania podwójnemu ubezpieczeniu w okresie od
1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r., gdyż przy ustaleniu prawa do emerytury
pracowniczej został uwzględniony inny jego okres pracy w gospodarstwie rolnym, tj.
okres do 1971 r., poprzedzający zatrudnienie.
Sąd Apelacyjny uznał, iż w sprawie występuje zagadnienie prawne nasuwające
poważne wątpliwości, wymagające rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Treść
przedstawionego zagadnienia została przytoczona w sentencji uchwały.
W uzasadnieniu zagadnienia prawnego Sąd Apelacyjny podał, iż Paweł P.
wniosek o emeryturę pracowniczą złożył w lipcu 1991 r., wykazując posiadanie okresu
zatrudnienia na PKP od 21 kwietnia 1971 r. do 31 lipca 1991 r., a więc w ilości 20 lat, 3
miesiące i 10 dni oraz okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1951 r. do 20
kwietnia 1991 r. W dacie złożenia wniosku o emeryturę okres pracy w gospodarstwie
rolnym przed 1 lipca 1977 r., zgodnie z przepisem art. 131 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze
zm.) był uwzględniany tylko dla celów związanych z ustaleniem prawa do emerytury lub
renty pracowniczej. Jednakże zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 lutego
1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i
członków ich rodzin oraz o zmianie ustawy o podatku rolnym (Dz. U. Nr 10, poz. 53), z
tytułu podwójnego ubezpieczenia, w tym związanego z prowadzeniem gospodarstwa
rolnego, do emerytury przysługiwał dodatek w wysokości 0,5% podstawy wymiaru za
każdy rok podwójnego ubezpieczenia, a więc w przypadku wnioskodawcy za okres 11
lat: od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r. Organ rentowy, zgodnie z wyżej
powołanymi przepisami, przyznając decyzją z 28 lipca 1991 r. wnioskodawcy prawo do
emerytury pracowniczej, poczynając od 1 sierpnia 1991 r., uzupełnił składający się na
staż emerytalny okres zatrudnienia na PKP o okres pracy w gospodarstwie rolnym
przed 1 lipca 1977 r., a ponadto zwiększył emeryturę o 5,5% z tytułu podwójnego
ubezpieczenia związanego z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, tj. za 11 lat (od 1
lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r.) - k. 9 akt rentowych.
W związku z wejściem w życie ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent... organ rentowy decyzją z 10 grudnia 1991 r. (k. 19 akt rentowych) na
podstawie art. 27 ust. 2 i art. 28 ust. 1 i 2 tej ustawy zrewaloryzował emeryturę
ubezpieczonego, przy czym przy ustalaniu wysokości uwzględnił tylko okres 20 lat
zatrudnienia (jako okresy składkowe), a nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie
rolnym. Wskaźnik wysokości świadczenia wyniósł zatem 47,5%.
Na wniosek Pawła P. z 10 września 1993 r. o zwiększenie emerytury pracow-
niczej o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury rolniczej z tytułu zbiegu
okresu opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników i Fundusz Ubezpieczenia
Społecznego Rolników od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r. z okresem ubez-
pieczenia pracowniczego, organ rentowy decyzją z 24 stycznia 1994 r.załatwił ten
wniosek odmownie. Organ rentowy podkreślił, że skoro przy ustalaniu prawa do eme-
rytury pracowniczej został uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rolnym, który
miał miejsce od 1951 r. do 1971 r., a więc przed podjęciem zatrudnienia w 1971 r., to
niemożliwe jest zwiększenie emerytury pracowniczej o składkową część emerytury
rolniczej, obliczonej z uwzględnieniem okresów opłacania składek na Fundusz
Emerytalny Rolników po 1 lipca 1977 r., przypadających równocześnie z okresem
ubezpieczenia pracowniczego.
Sąd Apelacyjny podkreślił, iż podobny pogląd na tle przepisów art. 15 ust. 3 i 3a
ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent..., a mianowicie, że
jeżeli przy ustalaniu prawa do świadczenia został uwzględniony jakikolwiek okres pracy
w gospodarstwie rolnym, a następnie wyliczona została część składkowa emerytury lub
renty rolniczej, wówczas nie przysługuje przewidziane w art. 15 ust. 3a ww. ustawy
zwiększenie, został wyrażony w publikacjach (por. Z.Frankiewicz i inni "Emerytury i
renty - wyjaśnienie do ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i
rent..."Służba Pracownicza 1992 r., nr 5, str. 12-13 oraz M.Januszewska "Okresy pracy
w gospodarstwie rolnym a uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych", Służba
Pracownicza 1993 r., nr 12, str. 12-16). Ponadto, organ rentowy zaznaczył, iż po
wyliczeniu należnej części składkowej emerytury rolniczej, ale z uwzględnieniem tylko
okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym od 1951 r. do 1971 r. - co
zostało dokonane w decyzji z dnia 19 stycznia 1994 r. (k. 42 akt rentowych) - i po
obliczeniu nowego wskaźnika wysokości świadczenia na 40,02% okazało się, że w
efekcie należna wnioskodawcy emerytura uległaby obniżeniu, w związku z czym
kontynuuje wypłatę emerytury w dotychczasowej, nie obniżonej wysokości.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego problem w sprawie sprowadza się do interpretacji
przepisów art. 15 ust. 3 i ust. 3a ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent... Oba te przepisy regulują kwestię zwiększenia emerytury (renty)
przyznanej na podstawie jednej z ustaw wskazanych w art. 1 ww. ustawy o tzw.
składkową część emerytury (renty) rolniczej, przy czym wiążą one możliwość zwiększe-
nia świadczenia o składkową część emerytury (renty) rolniczej z faktem pracy w
gospodarstwie rolnym lub prowadzenia tego gospodarstwa. Zdaniem Sądu Apelacyj-
nego różnica między tymi przepisami sprowadza się zaś do tego, że przepis art. 15 ust.
3 poprzez odwołanie się do przepisów zawartych w ust. 1 i ust. 2 tegoż artykułu dotyczy
zwiększenia świadczenia o składkową część emerytury (renty) rolniczej w zależności od
pracy - prowadzenia gospodarstwa rolnego w okresach nie pokrywających się z
okresami podlegania ubezpieczeniu z innych tytułów. Natomiast przepis art. 15 ust. 3a
wprowadzony później niż przepis art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o
zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego
(Dz. U. Nr 21, poz. 84), a następnie zmieniony ustawą z dnia 10 grudnia 1993 r. o
zmianie niektórych ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego (Dz. U. Nr 129, poz.
602) dotyczy zwiększenia świadczenia o składkową część emerytury (renty) rolniczej w
zależności od przypadających po 1 lipca 1977 r. okresów równoczesnego podlegania
ubezpieczeniu społecznemu w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego i
opłacania z tego tytułu składek na Fundusz Emerytalny Rolników i Fundusz
Ubezpieczenia Społecznego Rolników z podleganiem innemu ubezpieczeniu
społecznemu.
Z przepisów ustawy nie wynika jednak, jaki jest wzajemny stosunek tych prze-
pisów do siebie, a w szczególności czy zwiększenie świadczenia o składkową część
emerytury (renty) rolniczej na podstawie art. 15 ust. 3 wyłącza możliwość równoczes-
nego zwiększenia w oparciu o przepis art. 15 ust. 3a.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1. Poza sporem jest, że przy ustalaniu prawa Pawła P. do wcześniejszej emery-
tury organ rentowy doliczył do okresu zatrudnienia okres jego pracy w gospodarstwie
rolnym rodziców od 8 stycznia 1951 r. do 20 kwietnia 1971 r., tj. w ilości 20 lat, 3
miesięcy i 12 dni, ponieważ okres zatrudnienia na PKP nie był wystarczający. Zgodnie
bowiem z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990
r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z przyczyn
dotyczących zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27), wymagany okres zatrudnienia
łącznie z "okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresu zatrudnienia", wynosi dla
mężczyzn 40 lat.
Bezsporne jest również, że w decyzji z dnia 10 grudnia 1991 r. o rewaloryzacji
emerytury organ rentowy przy ustalaniu wysokości świadczenia uwzględnił tylko 20 lat
zatrudnienia wnioskodawcy na PKP, traktując to zatrudnienie jako okresy składkowe.
Decyzja ta - wobec niezaskarżenia jej przez wnioskodawcę - uprawomocniła się.
Prawomocna jest również decyzja z dnia 19 stycznia 1994 r., na mocy której przyznano
wnioskodawcy do pobieranej emerytury część składkową emerytury rolniczej, przy
uwzględnieniu 19 lat i 8 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym, tj.
przypadających przed dniem 1 lipca 1977 r. Decyzja ta w tym przedmiocie nie została
zaskarżona.
Przedmiotem zaskarżenia Piotra P. do Sądu Wojewódzkiego była natomiast
odmowa organu rentowego przyznania mu zwiększenia emerytury z tytułu podlegania
podwójnemu ubezpieczeniu w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r. i
opłacania w tym czasie składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Do
Sądu Wojewódzkiego została więc zaskarżona decyzja z dnia 24 stycznia 1994 r.
Dlatego zakresem zaskarżenia objęte jest tylko rozstrzygnięcie organu rentowego, co
do prawa wnioskodawcy do takiego zwiększenia, w związku z czym rozważenia
wymaga tylko ta kwestia.
2. Prawidłowo podał Sąd Apelacyjny w należycie i wyczerpująco opracowanym
zagadnieniu prawnym, że dodatek do emerytury lub renty z tytułu podwójnego
ubezpieczenia, tj. z tytułu podlegania równocześnie ubezpieczeniu pracowniczemu lub z
tytułu innej działalności oraz z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, został
wprowadzony z mocy art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. o zmianie ustawy o
ubezpieczeniu społecznym rolników...(Dz. U. Nr 10, poz. 53). Zgodnie bowiem z tym
przepisem osobom, które do dnia wejścia w życie ustawy, tj. do dnia 31 grudnia 1988 r.
podlegały podwójnemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego i
równoczesnego wykonywania zatrudnienia lub innej działalności - w razie nabycia
prawa do emerytury lub renty na podstawie innych przepisów o zaopatrzeniu
emerytalnym lub o ubezpieczeniu społecznym, przysługiwał dodatek w wysokości 0,5%
podstawy wymiaru za każdy rok podwójnego ubezpieczenia.
Takie uregulowanie dawało osobom zatrudnionym lub wykonującym inną działal-
ność rekompensatę z powodu opłacania także składek z tytułu prowadzenia
gospodarstwa rolnego, do czego rolnicy byli zobowiązani z mocy prawa do dnia 31
grudnia 1988 r. (por. art. 1 i 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin - Dz. U. Nr 40, poz. 268 ze
zm.). Dopiero bowiem z dniem 1 stycznia 1989 r. ustał obowiązek ubezpieczenia z
tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego w odniesieniu, m.in., do osób będących
pracownikami zatrudnionymi w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru
obowiązującego w danym zawodzie, albo objętych innymi przepisami o ubezpieczeniu
społecznym lub o zaopatrzeniu emerytalnym (por. art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r.. w brzmieniu nadanym art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r.).
Ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o niektórych warunkach funkcjonowania ubez-
pieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w 1990 r. (Dz. U.
Nr 14, poz. 90) nie wprowadziła w tym zakresie żadnych zmian.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity
tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 71, poz. 342 ze zm.) utrzymała zasadę niepodlegania
podwójnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (por. art. 16 ust. 3). W ustawie tej -
w brzmieniu obowiązującym w dacie wejścia jej w życie - nie było natomiast przepisu
odpowiadającego przepisowi art. 3 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r., przewidującemu
dodatek z tytułu podwójnego ubezpieczenia.
Odpowiednia regulacja została dopiero wprowadzona w drodze nowelizacji
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent... przez dodanie w
art. 15 ustępu 3a w następującym brzmieniu:
"3a. W razie zbiegu okresów opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników
i Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników, przypadających od 1 lipca 1977 r. z
innym ubezpieczeniem społecznym, świadczenie ulega zwiększeniu, o którym mowa w
ust. 3, za okres opłacania tych składek, nawet jeśli okresy składkowe i nieskładkowe,
ustalone w myśl art. 2-4, nie wymagały uzupełnienia w celu nabycia prawa do
świadczenia." Powyższa zmiana została dokonana z mocy art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 15
lutego 1992 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia
emerytalnego (Dz. U. Nr 21, poz. 84).
Dalsze zmiany w tym zakresie wprowadzone z mocy art. 4 pkt 2 ustawy z dnia
10 grudnia 1993 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego
(Dz. U. Nr 129, poz. 602), polegające na nadaniu nowego brzmienia art. 15 ust. 3a
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent... oraz na dodaniu
ust. 3b, rozszerzyły krąg osób, uprawnionych do zwiększenia, o którym mowa w ust. 3
art. 15. Od dnia 1 stycznia 1994 r. świadczenie ulega zwiększeniu także w razie zbiegu
okresów opłacania składek z tytułu ubezpieczenia rolniczego z okresami pobierania
emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego.
Ponadto w dodanym ust. 3c zapisano, iż zwiększenie, o którym mowa w ust. 3a i
3b przyznaje się na wniosek zainteresowanego.
Zasadnie zatem podniósł Sąd Apelacyjny, iż problem w sprawie sprowadza się
do interpretacji ust. 3 i ust. 3a art. 15 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent oraz ich wzajemnego stosunku..
Jak wskazano wyżej, przepis art. 15 ust. 3a został wprowadzony później, niż ust.
3 tego przepisu. Ma to istotne znaczenie przy rozważaniu przedstawionego zagadnienia
prawnego. Dlatego uzasadniony jest wniosek, że w art. 15 ust. 3 chodzi o zwiększenie
świadczenia o składkową część emerytury (renty) rolniczej z tytułu pracy w
gospodarstwie rolnym lub jego prowadzenia w okresach nie pokrywających się z
okresami podlegania ubezpieczeniu z innych tytułów. Natomiast ust. 3a tego przepisu
dotyczy zwiększenia świadczenia o część składkową emerytury (renty) rolniczej w
zależności od przypadających po 1 lipca 1977 r. okresów równoczesnego podlegania
ubezpieczeniu społecznemu z związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego i
opłacania z tego tytułu składek na Fundusz Emerytalny Rolników i Fundusz
Ubezpieczenia Społecznego Rolników z podleganiem innemu ubezpieczeniu społecz-
nemu.
Odmienne stanowisko podważałoby zasadę racjonalnego postępowania ustawo-
dawcy. Gdyby w ust. 3 art. 15 bowiem chodziło o wszystkie okresy prowadzenia
gospodarstwa rolnego, w tym okresy, w których osoba zainteresowana podlegała pod-
wójnemu ubezpieczeniu, to dodanie ust. 3a (a następnie także ust. 3b) byłoby zbędne.
Nie do przyjęcia byłoby jednak także stanowisko, że z tytułu tego samego okresu
prowadzenia gospodarstwa rolnego można byłoby przyznać zwiększenie zarówno na
podstawie ust. 3, jak i ust. 3a art. 15, co byłoby równoznaczne z podwójnym
uwzględnieniem tego samego okresu.
Mając powyższe na uwadze należy więc przyjąć, że w sytuacji, gdy osoba
uprawniona do świadczenia emerytalno-rentowego na podstawie jednej z ustaw wy-
mienionych w art. 1 ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent...,
posiada okresy pracy - prowadzenie gospodarstwa rolnego nie pokrywające się z
okresami dającymi prawo do innego świadczenia oraz ponadto posiada okresy po 1
lipca 1977 r., w których opłacała składki na Fundusz Emerytalny Rolników, podlegając
równocześnie ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności, do zwiększenia
świadczenia o składkową część emerytury (renty) rolniczej uwzględnia się wszystkie
okresy pracy w gospodarstwie rolnym, prowadzenia tego gospodarstwa i opłacanie po 1
lipca 1977 r. składek na ubezpieczenie społeczne rolników, a więc uwzględnia się
wszystkie okresy wymienione w art. 15 ust. 3 i 3a ustawy o rewaloryzacji emerytur i
rent.
Za takim stanowiskiem przemawia wykładnia historyczna i systemowa art. 15.
Na koniec należy podkreślić, że ustawa o rewaloryzacji nie zawiera żadnego
przepisu, który upoważniałby do stanowiska, iż zwiększenia przewidziane w art. 15 ust.
3a ustawy o rewaloryzacji nie przysługuje, jeżeli przy ustalaniu prawa do świadczenia
został uwzględniony jakikolwiek okres pracy w gospodarstwie rolnym, a następnie
wyliczona została część składkowa emerytury lub renty rolniczej.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy odpowiadając wprost na przedsta-
wione zagadnienie prawne, oraz mając na uwadze stan faktyczny niniejszej sprawy
(przyznanie wnioskodawcy zwiększenia emerytury o część składkową emerytury
rolniczej z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców za lata 1951-1971), podjął
uchwałę o treści przytoczonej w sentencji.

========================================