Uchwała z dnia 23 czerwca 1995 r.
II UZP 11/95

Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Maria Mańkowska, Maria Tyszel,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Witolda Bryndy, w sprawie z wniosku
Henryka C. przeciwko Komendzie Wojewódzkiej Policji w P.T. o zwiększenie świad-
czenia emerytalnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 23 czerwca 1995 r.
zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny Wydział Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 28 lutego 1995 r., [...] - do rozs-
trzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

Czy emerytowi policyjnemu przysługuje do emerytury policyjnej dodatek prze-
widziany w art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 17 października 1991 r., o rewaloryzacji eme-
rytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.
U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) ?

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Jeżeli dotychczasowa wysokość świadczenia emerytalnego emeryta po-
licjanta obejmowała dodatek przysługujący na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z
dnia 24 lutego 1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
indywidualnych i członków ich rodzin oraz o zmianie ustawy o podatku rolnym
(Dz. U. Nr 10, poz. 53), ustalenie na nowo wysokości pobieranego dotychczas
świadczenia, dokonane na mocy art. 58 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zao-
patrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży
Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.
U. Nr 53, poz. 214) nie może nastąpić z pominięciem tego dodatku.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 1 czerwca 1994 r. Komenda Wojewódzka Policji w P.T. prze-
liczyła Henrykowi C. świadczenie emerytalne na podstawie art. 58 ustawy z dnia 18
lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej,
Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz.
214).
W odwołaniu wnioskodawca zakwestionował pominięcie dodatku z tytułu pod-
wójnego ubezpieczenia, który miał przyznany w związku z opłacaniem składek na Fun-
dusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i który to dodatek pobierał w okresie
poprzedzającym zaskarżoną decyzję.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia
29 listopada 1994 r. oddalił odwołanie. Sąd ustalił, iż wnioskodawca pobiera emeryturę
policyjną od 1986 r. W latach 1977-1988 opłacał składki na FUSR i z tego tytułu jego
emerytura była odpowiednio zwiększona. Powołując się na art. 25 ustawy z dnia 18
lutego 1994 r. Sąd podkreślił, iż w przepisie tym wymieniono w sposób wyczerpujący
rodzaje dodatków przysługujących do świadczeń emerytalno-rentowych. Wśród
przewidzianych dodatków nie występuje dodatek z tytułu opłacanego ubezpieczenia
rolniczego, co przesądza na niekorzyść żądanie wnioskodawcy.
W rewizji wnioskodawca zarzucił naruszenie prawa materialnego i wniósł o
zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu przedmiotowego dodatku do pobieranej
emerytury.
Sąd Apelacyjny uznał, iż w rozpoznawanej sprawie występuje zagadnienie
prawne nasuwające istotne wątpliwości, wymagające rozstrzygnięcia przez Sąd Naj-
wyższy w trybie art. 391 § 1 k.p.c. Treść tego zagadnienia została przytoczona w sen-
tencji uchwały.
W uzasadnieniu zagadnienia prawnego Sąd Apelacyjny wywiódł, między innymi,
iż ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. zawiera odmienną regulację prawną od uprzednio
obowiązującej, zawartej w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r., Nr
46, poz. 210 ze zm.) - w zakresie, między innymi, wysługi emerytalnej, a także
wysokości świadczeń pieniężnych oraz przysługujących do emerytur i rent dodatków. W
szczególności art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. wymienia rodzaje
przysługujących do świadczeń emerytalno-rentowych dodatków i w ust. 6 stanowi, iż do
emerytur i rent, poza dodatkami wymienionymi w ustawie, nie przysługują żadne inne
dodatki, wzrosty, ani zwiększenia. Regulacja tego przepisu wskazuje, iż ustawa
emerytalna policyjna w sposób wyczerpujący i kompleksowy normuje wysokość
świadczeń emerytalno-rentowych oraz przysługujących dodatków i zwiększeń eme-
rytom policyjnym i w związku z tym nie przysługują im dodatki ani zwiększenia nie wyni-
kające z przedmiotowej ustawy.
Możliwa jest jednakże inna argumentacja, a mianowicie, iż kwestia zwiększenia
świadczenia emerytalno-rentowego z tytułu zbiegu okresu ubezpieczenia, nie jest
objęta zakresem przedmiotowym art. 25 ustawy. Przy przyjęciu takiego poglądu - do
świadczeń policyjnych miałby zastosowanie - poprzez art. 11 ustawy policyjnej - art. 15
ust. 3 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze
zm.). Przepis ten przewiduje w przypadku zbiegu okresów opłacania składek z okresem
innego ubezpieczenia, możliwość odpowiedniego zwiększenia świadczenia
emerytalno-rentowego - za okres opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W sprawie niesporne jest, że wnioskodawca w latach 1977-1988 opłacał składki
na Fundusz Emerytalny Rolników, a następnie Fundusz Ubezpieczenia Społecznego
Rolników i od dnia 1 sierpnia 1990 r. otrzymywał z tego tytułu zwiększone świadczenie
emerytalne. Opłacanie składek w tych latach - jak zasadnie podniósł Sąd Apelacyjny -
było obowiązkowe.
W rozpoznawanej sprawie należy mieć na uwadze, iż przedmiotem decyzji poz-
wanego organu rentowego z dnia 1 czerwca 1994 r. nie jest przyznanie świadczenia
emerytalno-rentowego na podstawie art. 1 i następnych ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji... na wniosek zgłoszony pod
rządami tej ustawy, lecz przeliczenie - na podstawie art. 58 tejże ustawy - pobieranego
dotychczas świadczenia.
Świadczenie dotychczasowe, jak wynika z decyzji z dnia 23 maja 1991 r., obej-
mowało świadczenie przyznane na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz ich rodzin
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 46, poz. 210), zwiększone "o 5,5% z tytułu opła-
cania składek na FUSR za 11 lat", co doliczone do wskaźnika wysokości świadczenia,
ustalając go na 105,5%. Wprawdzie w decyzji z dnia 23 maja 1991 r. nie powołano
podstawy prawnej tego zwiększenia, należy jednak przyjąć, że zostało ono przyznane
na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. o zmianie ustawy o
ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz o
zmianie ustawy o podatku rolnym (Dz. U. Nr 10, poz. 53). Przepis ten stanowi bowiem,
że osobom, które w okresie pobierania emerytury lub renty na podstawie przepisów o
zaopatrzeniu emerytalnym lub o ubezpieczeniu społecznym podlegały ubezpieczeniu
społecznemu z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, do pobieranych świadczeń
przysługuje dodatek w wysokości po 0,5% podstawy wymiaru za każdy rok podlegania
temu ubezpieczeniu. Dodatek ten z mocy art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o
niektórych warunkach funkcjonowania ubezpieczenia społecznego rolników indywidual-
nych i członków ich rodzin w 1990 r. (Dz. U. Nr 14, poz. 90) zwiększony został o 0,5%
(tj. do 1%) w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego. Wskazuje to, że przepis
art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. w roku 1990 obowiązywał. Jeżeli zaś chodzi
o ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 7,
poz. 24), to z mocy art. 99 tej ustawy uchylono przepis art. 10 ustawy z dnia 24 lutego
1990 r., natomiast nie uchylono art. 8 przewidującego prawo do dodatku za podwójne
ubezpieczenie.
Należy podkreślić, iż ani ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spo-
łecznym rolników, ani ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji, nie
zawierają przepisu uchylającego wprost dotychczasowe przepisy regulujące prawo do
dodatku z tytułu podwójnego ubezpieczenia.
W piśmie procesowym z dnia 22 maja 1995 r. pełnomocnik pozwanego organu
rentowego podał, iż powszechną praktyką stosowaną przez wszystkie policyjne organy
rentowe było przyznawanie w oparciu o art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. do
emerytur policyjnych dodatków związanych z opłacaniem składek na obowiązkowe
ubezpieczenie z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Dodatki te przyznawano do
dnia 26 maja 1994 r., tj. do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji... Wejście w życie powołanej wyżej
ustawy nałożyło na organ rentowy z mocy art. 58 obowiązek ustalenia na nowo z
urzędu wysokości świadczeń osobom, którym w tej dacie przysługują emerytury i renty
na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustalenie to obwarowane zostało
wymogami ustawowymi, sformułowanymi w 4 punktach, z których punkt 3 dotyczy
sposobu przeliczenia dotychczasowej podstawy wymiaru świadczenia na stawki
uposażenia obowiązujące w dniu wejścia ustawy w życie. Podany w pkt 3a, b, c sposób
przeliczenia dotychczasowej podstawy wymiaru świadczenia nie nawiązuje do dodatku
do świadczenia z tytułu opłacania składek na FUR oraz FUSR. W przepisie tym
posłużono się pojęciem dodatku, ale nie w znaczeniu dodatku do emerytury lub renty,
lecz dodatku wchodzącego w skład uposażenia.
Nie może to jednak prowadzić do wniosku, że intencją ustawodawcy było poz-
bawienie emerytów, którzy pobierali świadczenie wraz z dodatkiem z tytułu opłacania
składek na FUR oraz FUSR, uprawnienia do tego dodatku przy przeliczeniu świadcze-
nia, dokonywanego obecnie na podstawie art. 58.
Przeciwko takiemu stanowisku przemawiają takie przesłanki, jak zasada po-
wiązania wysokości świadczenia z okresami opłacania składek, a także utrwalona
zasada ochrony praw słusznie nabytych. Dlatego, uwzględniając stan faktyczny ni-
niejszej sprawy, Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści przytoczonej w sentencji.
Podjęta uchwała jest zgodna ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Proku-
ratora. Sąd Najwyższy zaznacza jednak, iż w obecnym stanie prawnym zwiększenie
świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społecz-
ne rolników wynosi 1% najniższej emerytury za każdy rok opłacania składki.

========================================