Uchwała z dnia 9 stycznia 2007 r.
II PZP 5/06

Przewodniczący SSN Beata Gudowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Hajn, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2007 r.
sprawy z powództwa Marka P. przeciwko Dariuszowi M. o zapłatę, na skutek zagad-
nienia prawnego przekazanego przez Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Toruniu postanowieniem z dnia 2 października 2006 r. [...]

,,Czy pracodawca winien uiścić opłatę podstawową w kwocie 30,00 zł od ape-
lacji - art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.), czy opłatę stosunkową - art. 13 tej
ustawy, w sprawach z zakresu prawa pracy, z powództwa pracownika, przy wartości
przedmiotu zaskarżenia nie przewyższającej 50.000,00 zł ?"

p o d j ą ł uchwałę:

W sprawie z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie
przekracza 50.000 zł, od apelacji pozwanego pracodawcy pobiera się opłatę
podstawową w kwocie 30 zł ( art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2006 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Toruniu
na podstawie art. 1302 § 3 k.p.c. odrzucił apelację od wyroku tego Sądu z dnia 22
czerwca 2006 r. w sprawie z powództwa Marka P. o zapłatę odszkodowania i spro-
stowanie świadectwa pracy złożoną przez radcę prawnego reprezentującego pozwa-
nego Dariusza M., właściciela ,,D.S. Co." w S., opłaconą opłatą podstawową w kwo-
cie 30 zł. Sąd pierwszej instancji zajął stanowisko, że pracodawca wnoszący apela-
cję powinien wnieść przewidzianą w art. 13 ustawy opłatę stosunkową w wysokości
5% wartości przedmiotu zaskarżenia (w kwocie 419 zł), gdyż zgodnie z art. 96 ust. 1
pkt 4 w związku z art. 35 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 - dalej: ,,ustawa" lub ,,ustawa o kosz-
tach") opłacie stałej w wysokości 30 zł podlega tylko apelacja zwolnionego od pono-
szenia opłat sądowych pracownika wnoszącego powództwo.
Pełnomocnik pozwanego zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego w Toru-
niu zażaleniem opartym na zarzucie błędnej wykładni art. 35 ust. 1 i niewłaściwego
zastosowania art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywil-
nych. Wskazując na brak podstaw do odrzucenia apelacji opłaconej opłatą podsta-
wową w kwocie 30 zł, wywiódł, że wykładnia językowa art. 35 ust. 1 powołanej
ustawy powinna być wystarczającym argumentem do jego stosowania bez odwoły-
wania się do art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,
odnoszącego się do powództwa wnoszonego przez pracownika. Zdaniem skarżące-
go, z art. 35 ust. 1 wynika jasno, że w postępowaniu odwoławczym pracownik i pra-
codawca obowiązani są do ponoszenia opłaty sądowej na równych zasadach; apela-
cja została wymieniona jako pismo podlegające opłacie podstawowej w kwocie 30 zł i
kwota ta dotyczy ich obu. Z tego przepisu nie wynika natomiast, iżby opłata podsta-
wowa od apelacji dotyczyła jedynie - jak przyjął Sąd Rejonowy - pracownika.
Przy rozpoznawaniu zażalenia Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Toruniu uznał pogląd Sądu Rejonowego za nasuwający poważne wątpli-
wości i sformułował zagadnienie prawne ujęte w postanowieniu z dnia 2 października
2006 r., w którym kwestię rodzaju opłaty należnej od apelacji pracodawcy w sprawie
z zakresu prawa pracy wszczętej przez pracownika rozpatrywał w płaszczyźnie
zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodził się z Sądem pierwszej instancji, że z art.
96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie wynika zwol-
nienie pracodawcy od opłaty stosunkowej od apelacji i wyraził pogląd, iż pracodawca
nie ma obowiązku ponoszenia od apelacji opłaty stosunkowej, a tylko opłatę podsta-
wową. Z użytego w art. 35 ust. 2 ustawy zwrotu ,,także", odniesionego do pism pod-
legających opłacie wymienionych w ust. 1, w sprawie o ustalenie istnienia stosunku
pracy wytoczonej z powództwa inspektora pracy, wywiódł, że pracownik i pracodaw-
ca uiszczają opłatę podstawową od tych pism także w innych sprawach z zakresu
prawa pracy, nie tylko wytoczonych z powództwa inspektora pracy. Nie usunęło to
jednak wszystkich wątpliwości Sądu Okręgowego, gdyż uznał, że przy zastosowaniu
art. 113 ust. 1 ustawy, od przegrywającego sprawę pozwanego pracodawcy sąd
pierwszej instancji powinien zasądzić opłatę od pozwu (od uiszczenia, której powód
był zwolniony) w wysokości stosunkowej, więc pracodawca będzie zobowiązany do
uiszczenia opłaty od pozwu w wysokości stosunkowej a od apelacji opłaty podsta-
wowej. Uznając to za niekonsekwencję, przytoczył stanowisko doktryny, że pozwany
pracodawca powinien uiścić od apelacji opłatę podstawową.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozważania nad przedstawionym do rozstrzygnięcia zagadnieniem prawnym
rozpocząć należy od stwierdzenia, że przepisy o kosztach sądowych - głównie ze
względu na ich fiskalny i restrykcyjny charakter - wymagają wykładni ścisłej, która
gwarantuje jednakowość wyników, a tym samym jednolitość praktyki oraz stabilność i
pewność prawną. W związku z tym odstępstwa w kierunku innych typów wykładni
wymagają ważnych powodów i szczególnej ostrożności (por. uchwałę Sądu Najwyż-
szego z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 109/06, Biuletyn Sądu Najwyższego 2006
nr 11, s. 13). Uwaga ta, choć ma charakter generalny i stanowi ogólną dyrektywę
interpretacji przepisów dotyczących kosztów sądowych, jest w niniejszej sprawie
istotna, gdyż wykładnia językowa art. 35 ust. 1 nie budzi żadnych wątpliwości.
Przede wszystkim należy podkreślić, że argumenty semantyczne i logiczne jedno-
znacznie wskazują, że opłata sądowa obciążająca pracodawcę od apelacji w sprawie
z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa 50.000 zł,
została w art. 35 ust. 1 określona w sposób zupełny. Przepisu tego nie należy zatem
wiązać z art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy, regulującym zupełnie inną kwestię z dziedziny
kosztów sądowych, a mianowicie zwolnienie od kosztów pracownika wnoszącego
powództwo. Artykuł 96 ust. 1 pkt 4, stanowiący fragment tytułu IV ,,Zwolnienie od
kosztów sądowych", odnosi się tylko do jednej ze stron postępowania w sprawach z
zakresu prawa pracy (do pracownika) i tylko do sytuacji, w której występuje on w roli
powoda. W zakresie spraw majątkowych przepis ten stanowi podmiotowy wyjątek o
charakterze względnym od reguły wyrażonej w art. 3 ust. 1 ustawy, gdyż - w spra-
wach z zakresu prawa pracy - zwolnienie od kosztów sądowych pracownika wystę-
pującego w roli powoda nie obejmuje pism, do których odnosi się art. 35 ust. 1 zda-
nie pierwsze. Oznacza to, że w każdej sprawie z zakresu prawa pracy, a więc także
w tej, w której pracownik wystąpił z powództwem, również on nie jest zwolniony od
opłaty podstawowej w wysokości 30 zł od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej oraz
skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Nie jest
zwolniony od kosztów sądowych także w sprawach o wartości przedmiotu sporu
wyższej niż 50.000 zł (por. art. 35 ust. 1 zdanie drugie). Z przepisu stanowiącego, że
pracownik wnoszący powództwo nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, z
zastrzeżeniem art. 35, wynika tylko to, że pracownik inicjujący sprawę nie ponosi in-
nych opłat niż ujęte w art. 35 ust. 1.
Jest zatem oczywiste, że art. 35 ust. 1 nie dotyczy zwolnienia od kosztów są-
dowych, lecz określenia opłat (wysokości opłat) od niektórych środków zaskarżenia i
odnosi się do każdej strony - w rozumieniu art. 7 ustawy - występującej w sprawie z
zakresu prawa pracy. Powiązanie art. 35 ust. 1 z art. 7 ustawy stanowi podstawę do
wniosku, że jeżeli z przepisu nie wynika jednoznacznie, iż odnosi się tylko do okre-
ślonych uczestników postępowania w określonym rodzaju spraw, to odnosi się do
każdego uczestnika postępowania sądowego. Z art. 35 ust. 1 ustawy nie można na-
tomiast wnioskować, że opłata podstawowa wymagana jest tylko od jednej strony
(zwolnionej od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych), gdyż do takiej konkluzji
mogłoby prowadzić wyłącznie założenie, iż powództwo pracownika wolne jest od
opłaty podstawowej, a pracodawcę - dlatego, że nie został objęty zwolnieniem - zaw-
sze obciąża opłata, która dla spraw o prawa majątkowe jest opłatą stosunkową (art.
13 ustawy). Konkluzja taka jest nie do przyjęcia, zważywszy na konstrukcję ustawy o
kosztach, z której wynika, że w każdej sprawie o prawa majątkowe z zakresu prawa
pracy, także wszczętej przez pracownika, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 3 ust. 2
pkt 2, każde pismo objęte jest obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej określonej w
art. 13, czyli opłaty stosunkowej, wynoszącej 5 % wartości przedmiotu sporu lub
przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000
złotych. Wyjątek od tej opłaty, stanowiącej zasadę, ustanawia art. 96 ust. 1 pkt 4,
który zwalnia pracownika od opłaty od pozwu w wysokości opłaty stosunkowej, na-
tomiast w odniesieniu do pracodawcy wnoszącego powództwo takiego wyjątku brak.
Należy podkreślić, że art. 35 ust. 1 nie przewiduje opłaty innej niż podstawo-
wa, która - w myśl art. 14 - przewidziana jest wyłącznie wówczas, gdy przepisy nie
przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. Z tych względów w omawia-
nym wypadku opłata stosunkowa w ogóle nie wchodzi w grę.
Wyników przeprowadzonego rozumowania nie zmienia fakt, że uchylone zo-
stały art. 463 k.p.c. i art. 263 k.p. Derogacja tych przepisów oznacza przede wszyst-
kim odstąpienie od dotychczasowej zasady pełnego ustawowego zwolnienia pra-
cownika dochodzącego roszczeń z zakresu prawa pracy oraz obu stron postępowa-
nia w sprawach o roszczenia pracownika ze stosunku pracy od opłat sądowych (por.
uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1986 r., III PZP 54/85, OSNCP 1986
nr 11, poz. 175, oraz postanowienie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30
listopada 1993 r., I PZP 34/93, OSNCP 1994 nr 5, poz. 95). Od chwili wejścia w życie
ustawy o kosztach z dnia 28 lipca 2005 r. postępowanie w sprawach z zakresu
prawa pracy nie jest już wolne z mocy ustawy od opłat sądowych; postępowanie to
wiąże się z koniecznością uiszczenia opłat sądowych przez obie strony - zarówno
przez pracodawcę, jak i przez pracownika, tyle że są to tylko opłaty od pism przewi-
dzianych w art. 35 ust. 1 ustawy.

Z tych względów podjęto uchwałę jak na wstępie (art. 390 § 1 k.p.c.).
========================================