Uchwała z dnia 16 grudnia 2004 r.
II PZP 12/04

Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn (spra-
wozdawca), Andrzej Kijowski.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniew-
skiego, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2004 r. sprawy z powództwa
Lidii P. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Zakładów Opieki Zdro-
wotnej w S. z udziałem Ogólnopolskiego Akademickiego Związku Zawodowego w
Warszawie o zapłatę, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego postanowie-
niem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia
15 września 2004 r. [...]

,,Czy pracownik zatrudniony w samodzielnym publicznym Zespole Opieki
Zdrowotnej zachowuje prawo do podwyżki wynagrodzenia od dnia 01 stycznia 2001
r. przyznanej na podstawie art. 4a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 roku o
negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przed-
siębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 1 poz. 2 z 1996 r. z późn. zm.),
dodanym na podstawie ustawy z 22 grudnia 2000 r. o zmianie powołanej jak wyżej
ustawy (Dz.U. Nr 5 poz. 45 z 24 stycznia 2001r.) mimo, że pracodawca przyznał pra-
cownikom podwyżkę od dnia 01 grudnia 2000 r. w kwocie wyższej niż wskazana w
powyższym przepisie, na podstawie porozumienia zawartego 27 listopada 2000 r.
pomiędzy dyrekcją strony pozwanej tj. SPZOZ w S.S. a przedstawicielami zakłado-
wych organizacji związkowych w związku z prowadzonym u pozwanego strajkiem
głodowym ?"

p o d j ą ł uchwałę:

Uzyskanie przez pracownika przyrostu wynagrodzenia za pracę wyższe-
go od kwoty wzrostu określonej w art. 4a ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 16 grudnia
1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wyna-
grodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr
1, poz. 2 ze zm.) zaspokaja jego roszczenie o podwyżkę wynagrodzenia w kwo-
cie wynikającej z tego przepisu także wówczas, gdy pracodawca - samodzielny
publiczny zakład opieki zdrowotnej był zobowiązany do podwyższenia wyna-
grodzeń pracowników na podstawie porozumienia zbiorowego zawartego w
roku 2000 z zakładowymi organizacjami związkowymi reprezentującymi pra-
cowników tego zakładu.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Lidia P. wystąpiła przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zespo-
łowi Zakładów Opieki Zdrowotnej w S. o zapłatę podwyżki wynagrodzenia w wysoko-
ści po 203 zł miesięcznie za 2001 r. i po 313 zł miesięcznie od 1 stycznia 2002 r.
Wyrokiem z 27 października 2003 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczeciń-
skim zasądził od pozwanego na rzecz powódki po 203 zł miesięcznie za okres od 1
stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2001 r. oraz po 313 zł miesięcznie za okres od 1
stycznia 2002 r. do 30 września 2003 r. z odsetkami.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanym Zespole od
1 września 1978 r. jako pielęgniarka dyplomowana. Jej wynagrodzenie wynosiło 825
zł miesięcznie. W listopadzie 2000 r. pracownicy strony pozwanej prowadzili strajk
głodowy w ramach ogólnopolskiej akcji strajkowej. Pracodawca w wyniku negocjacji
z Międzyzakładowy Komitetem Protestacyjnym, w uzgodnieniu z Zarządem Powiatu
S., podjął decyzję o przyznaniu pracownikom od 1 grudnia 2000 r. podwyżki wyna-
grodzenia w wysokości średnio 250 zł w przeliczeniu na 1 etat. W związku z tym 27
listopada 2000 r. zostało zawarte porozumienie pomiędzy Dyrekcją pozwanego a
Międzyzakładowym Komitetem Protestacyjnym (dalej jako: ,,Porozumienie"), w któ-
rym ustalono między innymi, że pracownikom zostanie przyznana podwyżka wyna-
grodzenia, a od 27 listopada 2000 r. nastąpi zawieszenie protestu głodowego. Pod-
pisanie Porozumienia zakończyło strajk. W wyniku jego realizacji powódka otrzymała
podwyżkę w łącznej wysokości 391,55 zł od 1 grudnia 2000 r. Wypłata podwyższo-
nego wynagrodzenia nastąpiła w styczniu 2001 r., w terminie wypłat wynagrodzeń, tj.
dziesiątego dnia tego miesiąca. Inni pracownicy także otrzymali podwyżki wynagro-
dzeń, które częściowo zostały sfinansowane przez Starostwo Powiatu S.
W ocenie Sądu Rejonowego powódce, mimo dobrowolnie przyznanej przez
pracodawcę podwyżki, przysługiwała kolejna podwyżka w oparciu o art. 4a ust. 1
ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu prze-
ciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z
1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.), dodanym przez ustawę z 2 grudnia 2000 r. o zmianie
powołanej wyżej ustawy (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 45). Zgodnie z tym przepisem
pracownikom samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przysługiwał
od 1 stycznia 2001 r. przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie niższy
niż 203 zł miesięcznie, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, łącznie ze skut-
kami wzrostu wszystkich składników wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 2. Przepis
ten, jak wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2002 r., III ZP 32/01
(OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 229), stanowi podstawę indywidualnych roszczeń pra-
cowników zatrudnionych w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej
o podwyższenie w 2001 r. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę o
kwotę nie niższą niż 203 zł w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Nie można
się zgodzić z argumentacją pozwanego, że na poczet podwyżki, o której mowa w
wyżej wskazanym przepisie, należy zaliczyć podwyżkę przyznaną przez niego na
mocy Porozumienia. Mimo że u podstaw uchwalenia art. 4a ustawy o negocjacyjnym
systemie, jak również zawarcia Porozumienia, leżało wygaszenie akcji strajkowej
pracowników, to istotne jest, że źródłem podwyżki, której dochodzi powódka, jest
ustawa, a więc akt prawny wyższego rzędu. W związku z tym wynagrodzenie
wszystkich pracowników SPZOZ winno było wzrosnąć 1 stycznia 2001 r. co najmniej
o 203 zł, bez względu na sytuację finansową pracodawcy. Sąd Rejonowy wskazał
także, że z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r., K 43/01, wynika
prawo pracodawcy do ubiegania się o częściową rekompensatę wydatków na pod-
wyższenie wynagrodzeń.
W apelacji pozwany zarzucił powyższemu wyrokowi naruszenie prawa mate-
rialnego poprzez jego błędną wykładnię, a w szczególności naruszenie art. 4a
ustawy o negocjacyjnym systemie, poprzez przyjęcie, że podwyżka wynagrodzenia
przyznana i wypłacona powódce w styczniu 2001 r. na podstawie Porozumienia
zawartego w związku z prowadzonym w pozwanym zakładzie strajkiem głodowym,
nie stanowiła ustawowej podwyżki przeciętnego wynagrodzenia. Ponadto apelujący
zarzucił nierozważenie przez Sąd, czy dochodzenie przez powódkę podwyżki wyna-
grodzenia na podstawie art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie nie pozostaje w
sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W uzasadnieniu skarżący wska-
zał między innymi, że w odniesieniu do podwyżki, o której mowa w ustawie o nego-
cjacyjnym systemie, podstawowym trybem ustalania przyrostu wynagrodzenia jest
porozumienie między pracodawcą i organizacjami związkowymi, które winno
uwzględniać wysokość przyrostu wynagrodzeń określoną w art. 4a ustawy. Podwyż-
ka przyznana na podstawie Porozumienia była podwyżką ustawową. Dla oceny, czy
podwyżka ta jest podwyżką z art. 4a ustawy, należy dokonać wykładni funkcjonalnej
art. 4a. Nie można też pominąć kontekstu społecznego, w którym doszło do uchwa-
lenia ustawy o negocjacyjnym systemie oraz okoliczności podpisania Porozumienia.
Obydwa te akty miały na celu wygaszenie akcji strajkowej. Skoro powódka otrzymała
podwyżkę w wysokości 391,55 zł miesięcznie, to cel ustawy został osiągnięty. Żąda-
nie przez powódkę dalszych podwyżek wynagrodzenia jest nadużyciem prawa oraz
jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie. Jej zdaniem pod-
wyżka wynagrodzenia przyznana na mocy Porozumienia nie zwalnia pracodawcy z
obowiązku podwyższenia przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia o ustawową
kwotę 203 zł od 1 stycznia 2001 r. Wcześniejszych zobowiązań należy dotrzymywać,
a przepisy późniejszej ustawy zrealizować. Powódka stwierdziła również, że art. 8
k.p. nie może rozstrzygać o wyniku wykładni art. 4a ustawy o negocjacyjnym syste-
mie, który określa treść uprawnienia płacowego.
Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z 15 września 2004 r. odroczył
rozprawę i na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi
Najwyższemu ujęte w sentencji uchwały zagadnienie prawne. W uzasadnieniu po-
stanowienia Sąd Okręgowy wskazał między innymi, że w czasie negocjacji pozwa-
nego ze związkami zawodowymi media donosiły już o pracach Sejmu nad noweliza-
cją ustawy o negocjacyjnym systemie. W obliczu strajku oraz tych doniesień doszło
do zawarcia Porozumienia. Ustawa o negocjacyjnym systemie wymaga porozumie-
nia w przedmiocie wprowadzania podwyżek, co zasadnie stwierdził pozwany. Gdyby
przyjąć, że przyznane przez pracodawcę, wymuszone sporem zbiorowym podwyżki,
nie realizowały celu ustawy, to zapobiegliwy i odpowiedzialny pracodawca zostałby w
istocie finansowo ukarany, za to, że nie czekając na ogólnokrajowe rozwiązanie pro-
blemu, przystał na podwyżki wynagrodzeń i doprowadził do wygaszenia protestu.
Sąd Okręgowy stwierdził następnie, że podziela obawę pozwanego, co do sprzecz-
ności żądań powódki z zasadami współżycia społecznego. Utrwalona hierarchia źró-
deł prawa nakazywałaby przyznać prymat ustawie i zasądzić od pozwanego zgło-
szone przez powódkę roszczenie. Nie można jednak pominąć kondycji finansowej
pozwanego, która w okresie strajków była i obecnie jest bardzo trudna. Przyznanie
powódce na mocy ustawy ponownej podwyżki od 1 stycznia 2001 r. doprowadziłoby
do podwyżki w kwocie dużo wyższej niż w innych Samodzielnych Publicznych Ze-
społach Opieki Zdrowotnej. Ma rację pozwany, że doszłoby do nadużycia prawa oraz
byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Uczestnik postępowania Ogólnopolski Akademicki Związek Zawodowy wska-
zał między innymi, że nie można przyjąć, że Porozumieniem z 27 listopada 2000 r.
pracodawca wykonał obowiązek wynikający z ustawy. W dniu 27 listopada 2000 r.
ustawa ta nie istniała, skoro została opublikowana w Dzienniku Ustaw dopiero 24
stycznia 2001 r. Pracodawca nie mógł więc wykonać nieistniejącego obowiązku. Za-
sada pacta sunt servanda obowiązuje i zobowiązuje. Porozumienie jest umową i ma
tę cechę, że może być wypowiedziane w części lub w całości. Natomiast świadcze-
nia z art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie przysługują ex lege. Na rozprawie
kasacyjnej uczestnik ten wniósł o podjęcie uchwały stwierdzającej odrębność Poro-
zumienia zakładowego i odrębność ustawy o negocjacyjnym systemie.
Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o udzielenie pozytywnej odpowiedzi na
pytanie prawne przedstawione w postanowieniu Sądu Okręgowego, zwracając rów-
nocześnie uwagę na dopuszczalność stosowania w wyjątkowych przypadkach art. 8
k.p. i uznania żądania kolejnej podwyżki za sprzeczną z zasadami współżycia spo-
łecznego. Również pełnomocnik powódki wniósł o udzielenie pozytywnej odpowiedzi
na rozstrzygane zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie
kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.; dalej jako: ,,ustawa o negocja-
cyjnym systemie") został wprowadzony ustawą z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie
ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagro-
dzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej (Dz.U. z 2001, Nr 5, poz. 45; dalej jako: ,,ustawa nowelizująca"). Jak wy-
jaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 8 kwietnia 2004 r., II PZP 4/04 (OSNP 2004 nr 19,
poz. 326), art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie wprowadził od 1 stycznia 2001 r.
skonkretyzowany przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, nie niższy niż 203 zł mie-
sięcznie, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz szczególny sposób obli-
czenia tego przyrostu w roku 2002. Zgodnie z ustępem 1 tego artykułu pracownikom
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przysługiwał od 1 stycznia
2001 r. przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie niższy niż 203 zł
miesięcznie, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy łącznie ze skutkami wzro-
stu wszystkich składników wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 2. Z kolei według
ustępu 2 przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracownika, w przeli-
czeniu na pełny wymiar czasu pracy łącznie ze skutkami wzrostu wszystkich składni-
ków wynagrodzenia, w roku 2002 nie mógł być niższy niż kwota ustalona według
wzoru ustalonego w tym przepisie.
Oceniając społeczne tło i cel uchwalenia ustawy nowelizującej, obejmującej
między innymi szczególną regulację zawartą w art. 4a ustawy o negocjacyjnym sys-
temie, Sąd Najwyższy stwierdził, że projekt tej ustawy został w pilnym trybie przyjęty
w celu wygaszenia spektakularnej akcji strajkowej, prowadzonej zwłaszcza przez
Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych (uchwała Sądu Najwyż-
szego z 10 stycznia 2002, III ZP 32/01, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 229). Z kolei
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 grudnia 2002 r., K 43/01 (OTK-A 2002 nr 7,
poz. 96) ukazał dwa podstawowe cele zmian ustawy o negocjacyjnym systemie
wprowadzonych ustawą nowelizującą. Pierwszy, systemowy - włączenie samodziel-
nych publicznych zakładów opieki zdrowotnej do negocjacyjnego systemu kształto-
wania przyrostów przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców. Drugi, incydentalny,
realizowany przez dodany do ustawy o negocjacyjnym systemie art. 4a - nadzwy-
czajne podwyższenie wynagrodzeń pracowników tych zakładów przez ich wzrosty w
latach 2001 i 2002, umożliwiające dalsze kształtowanie wynagrodzeń na ogólnych
zasadach ustawy, poczynając od ustalonego w ten sposób nowego punktu wyjścia,
zmniejszającego wcześniejsze dysproporcje zarobków tych pracowników w porów-
naniu z pracownikami innych sektorów.
Wyjaśnienie wątpliwości dotyczących charakteru prawa do podwyżek wyna-
grodzenia przewidzianych w art. 4a ust. 1 i 2 ustawy nastąpiło, jak ujął to Trybunał
Konstytucyjny w uzasadnieniu powołanego powyżej wyroku z 18 grudnia 2002 r., ,,w
procesie stosowania prawa, który usunął istniejące wcześniej niejasności". Chodzi tu
zwłaszcza o orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., III ZP 32/01
(OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 229), z dnia 24 września 2003 r., III PZP 9/03 (Wokan-
da 2004 nr 2, poz. 28) i z dnia 20 maja 2004 r., II PZP 7/04 (OSNAP 2004 nr 19, poz.
327). Także Trybunał Konstytucyjny zajął w tej kwestii jednoznaczne stanowisko,
określając ustawę o negocjacyjnym systemie jako ustawę, ,,na mocy której powstały
indywidualne roszczenia pracowników".
Sąd Najwyższy wyjaśnił również, że nie budzi wątpliwości jednostronnie bez-
względnie obowiązujący charakter art. 4a ust. 1 i 2. Wynika on z kategorycznych
sformułowań art. 4a, zgodnie z którymi pracownikom ,,przysługuje" wskazany w nim
przyrost wynagrodzenia ,,nie niższy" w 2001 r. od 203 zł, a w 2002 r. od kwoty ustalo-
nej według wzoru określonego w ust. 2 (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 8
grudnia 2004, I PZP 8/04). Taki charakter przepisów art. 4a ustawy wskazuje, że wy-
znaczyły one minimalny poziom podwyżek wynagrodzenia (,,przyrost nie niższy"), od
którego w aktach ustalających wynagrodzenia pracownicze nie można było ustalać
odstępstw na niekorzyść pracownika, możliwe było jednak ustalenie odstępstw na
jego korzyść.
Z powyższych uwag wynika, że przewidziane w art. 4a ust. 1 i 2 ustawy przy-
rosty wynagrodzeń nie mogły być niższe od wskazanych wyżej kwot i stanowiły mini-
malną podwyżkę miesięcznych wynagrodzeń pracowników samodzielnych publicz-
nych zakładów opieki zdrowotnej w latach 2001 i 2002. Na podstawie tych przepisów
pracownicy uzyskali roszczenie o wynikające z nich podwyżki wynagrodzenia za
pracę.
Rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy
zależy od wyjaśnienia relacji pomiędzy scharakteryzowanym powyżej art. 4a ust. 1 i
2 ustawy o negocjacyjnym systemie a postanowieniami. Porozumienia zbiorowego,
określonego w sentencji postanowienia Sądu Okręgowego, zawartego w 2000 r. po-
między pracodawcą - Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej a za-
kładowymi organizacjami związkowymi reprezentującymi pracowników tego zakładu i
przyznającego pracownikom podwyżkę wynagrodzenia w wysokości wyższej niż
kwoty wynikające z wskazanych wyżej przepisów art. 4a. Określenie tej relacji wy-
maga przypomnienia, że system źródeł prawa pracy charakteryzuje się szczególnymi
cechami, które należy mieć na uwadze zwłaszcza wówczas, gdy określone upraw-
nienie pracownicze zostało równolegle uregulowane w różnych aktach prawnych.
Zgodnie z art. 9 § 1 k.p. ,,ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozu-
mie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wyko-
nawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także po-
stanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień
zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku
pracy." Z przepisu tego wynika, że oprócz przepisów ustawowych, do źródeł prawa
pracy zalicza się postanowienia tzw. swoistych źródeł prawa pracy, w tym również
postanowienia opartych na ustawie porozumień zbiorowych. Do takich porozumień,
według przeważającej opinii orzecznictwa i doktryny prawa pracy, należą także poro-
zumienia kończące spór zbiorowy, jeżeli określają one prawa i obowiązki stron sto-
sunku pracy. Relację między postanowieniami tych porozumień a przepisami usta-
wowymi (tj. przepisami Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych)
określa art. 9 § 2 k.p. Stanowi on, że ,,postanowienia układów zbiorowych pracy i
porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne
dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonaw-
czych". Zgodnie z ustaloną w tym przepisie zasadą korzystności (zwaną również za-
sadą uprzywilejowania pracownika) postanowienia wymienionych w nim swoistych
źródeł prawa pracy mają pierwszeństwo przed przepisami ustawowymi regulującymi
tę samą kwestię (to samo uprawnienie lub obowiązek strony stosunku pracy), jeżeli
są korzystniejsze dla pracownika. Z tego względu nietrafne jest stwierdzenie Sądu
Okręgowego, że ,,utrwalona hierarchia źródeł prawa nakazywałaby przyznać prymat
ustawie". Art. 9 § 2 k.p. wprowadza bowiem właściwą prawu pracy regułę ustalania
pierwszeństwa w stosowaniu przepisów ustawowego prawa pracy i postanowień
swoistych źródeł prawa pracy, określoną wyżej jako zasada korzystności, zgodnie z
którą w przypadku kolizji tych przepisów i postanowień stosuje się normę dla pra-
cownika korzystniejszą. W tym zakresie nie znajduje zatem w prawie pracy zastoso-
wania zasada, według której akt niższego rzędu nie ma zastosowania przed aktem
hierarchicznie wyższym (lex inferior non derogat legi superiori) (zob. np. Kodeks
pracy. Komentarz, pod red. T. Zielińskiego, Warszawa 2000, s. 145).
W ocenie Sądu Najwyższego opisana powyżej zasada korzystności, jako re-
guła rozstrzygania kolizji między normami prawa pracy zawartymi w różnych aktach
prawnych, znajduje zastosowanie także do rozstrzygnięcia rozpoznawanego zagad-
nienia prawnego. Jeżeli bowiem porozumienie zbiorowe zawarte w 2000 r. pomiędzy
pracodawcą - samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej a zakładowymi
organizacjami związkowymi reprezentującymi pracowników tego zakładu ustaliło
podwyżki wynagrodzeń dla pracowników tego zakładu, w związku z protestem pra-
cowników domagających się wzrostu wynagrodzeń w służbie zdrowia, mające obo-
wiązywać także w roku następnym - 2001, to uregulowało ono uprawnienie pracow-
ników zakładu do podwyżki wynagrodzenia, analogiczne do uprawnienia będącego
przedmiotem regulacji art. 4a negocjacyjnym systemie.
Porównanie korzystności tych norm prawnych musi uwzględniać, zgodnie z
naturalnym sensem takiego porównania, hipotetyczną sytuację pracownika objętego
rozważanym porozumieniem oraz art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie (w za-
kresie danego uprawnienia), powstałą w wyniku zastosowania każdej z tych norm z
osobna. Inaczej rzecz ujmując, należy porównać, jaka byłaby sytuacja pracownika, w
badanym zakresie, w razie zastosowania jednej z porównywanych norm, a jaka w
razie zastosowania drugiej z nich. Nawiązując do treści rozpatrywanego zagadnienia
prawnego, porównanie takie powinno w związku z tym dotyczyć wysokości podwyżki,
jaką uzyskałby pracownik w wyniku zastosowania wyżej określonego porozumienia
zbiorowego, z wysokością podwyżki możliwej do uzyskania na podstawie art. 4a
ustawy przy założeniu nieuzyskania przez niego podwyżki wynikającej z porozumie-
nia, które wprowadziło ją wcześniej. W przypadku, gdy w wyniku tak przeprowadzo-
nego porównania okazałoby się, że zastosowanie regulacji zawartej w porozumieniu
prowadzi do uzyskania przez pracownika wyższego przyrostu wynagrodzenia, niż
wynikający z art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie, to zgodnie z zasadą korzyst-
ności, określoną w art. 9 § 2 k.p., należałoby uznać, że regulacja ta, a nie art. 4a
ustawy o negocjacyjnym systemie, stanowi podstawę roszczeń o podwyżkę wyna-
grodzenia za pracę w latach 2001 i 2002. Jest oczywiste, że w przypadku rozwiąza-
nia w tym okresie Porozumienia, podstawę roszczeń pracowników o podwyżkę sta-
nowiłby, od dnia utraty mocy przez Porozumienie, art. 4a ust. 1 lub ust. 2 ustawy o
negocjacyjnym systemie.
Uznanie, że w sytuacji określonej w rozpatrywanym zagadnieniu prawnym,
pierwszeństwo w stosowaniu ma, zgodnie z art. 9 § 2 k.p., porozumienie zbiorowe
zawarte w 2000 r. pomiędzy pracodawcą - Samodzielnym Publicznym Zakładem
Opieki Zdrowotnej a zakładowymi organizacjami związkowymi reprezentującymi pra-
cowników tego zakładu, przyznające pracownikom podwyżkę wynagrodzenia w wy-
sokości wyższej niż kwoty wynikające z wskazanych wyżej przepisów art. 4a ustawy
o negocjacyjnym systemie, jest zgodne z opisanym wcześniej celem ustawy nowe-
lizującej. Dla jego realizacji jest bowiem obojętne, czy założona w ustawie podwyżka
wynagrodzenia pracowników samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej
została osiągnięta przez zastosowanie art. 4a tego aktu, czy też nastąpiła w wyniku
dobrowolnego zobowiązania pracodawcy, wynikającego z porozumienia zbiorowego
ze związkami zawodowymi, zawartego jeszcze przed wejściem tej regulacji ustawo-
wej w życie i przyznającego podwyżkę jeszcze przed tą datą. Dlatego też uzyskanie
przez pracownika przyrostu wynagrodzenia za pracę wyższego od kwoty wzrostu
określonej w art. 4a ust. 1 lub 2 ustawy o negocjacyjnym systemie zaspokaja jego
roszczenie o podwyżkę wynagrodzenia w kwocie wynikającej z tego przepisu także
wówczas, gdy pracodawca - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej był
zobowiązany do podwyższenia wynagrodzeń pracowników na podstawie porozumie-
nia zbiorowego zawartego w roku 2000 z zakładowymi organizacjami związkowymi
reprezentującymi pracowników tego zakładu. Można twierdzić, że podwyżka należna
na podstawie takiego porozumienia jest dla pracowników korzystniejsza także z tego
względu, że otrzymali ją, nie tylko w kwocie wyższej, niż wynikająca z art. 4a ustawy,
lecz również uzyskali ją wcześniej, co w przypadku świadczeń pieniężnych jest z
natury rzeczy bardziej korzystne (,,kto szybko daje dwa razy daje"). Należy też zgo-
dzić się z opinią Sądu Okręgowego, że gdyby przyjąć, iż przyznane przez praco-
dawcę, wymuszone sporem zbiorowym podwyżki, nie realizowały celu ustawy, to
zapobiegliwy i odpowiedzialny pracodawca zostałby w istocie finansowo ukarany za
to, że nie czekając na ogólnokrajowe rozwiązanie problemu przystał na podwyżki
wynagrodzeń i doprowadził do wygaszenia protestu.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.
========================================