Uchwała z dnia 5 kwietnia 2007 r.
I PZP 4/07

Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2007 r.
sprawy z powództwa Teresy K. przeciwko Urzędowi Miasta w K. o przywrócenie do
pracy i zapłatę, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Okrę-
gowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie postanowieniem z dnia 4
stycznia 2007 r. [...]

,,Czy w przypadku zaistnienia podstaw do rozwiązania umowy o pracę z pra-
cownikiem samorządowym upoważnionym do wydawania decyzji administracyjnej w
imieniu prezydenta miasta na podstawie art. 24k ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (Dz.U. Nr 142, poz. 1591 z 2001 r. z poźniejszymi zmia-
nami), stosuje się art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej in-
spekcji pracy (Dz.U. Nr 35 poz. 163 z 1983 r. z późniejszymi zmianami) oraz art. 52
par. 3 kodeksu pracy ?"

p o d j ą ł uchwałę:

Do rozwiązania umowy o pracę w trybie określonym w art. 24k ust. 3 i 4
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z
2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z osobą wydającą decyzje administracyjne w
imieniu wójta stosuje się art. 52 § 3 k.p., nie stosuje się natomiast art. 13 ust. 1
ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. Nr 35, poz.
163 ze zm.).

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie przedstawił
rozpoznawane zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w na-
stępującym stanie sprawy. Wyrokiem z dnia 25 maja 2006 r. [...] Sąd Rejonowy dla
Krakowa-Nowej Huty-Sąd Pracy w Krakowie oddalił powództwo Teresy K. przeciwko
Urzędowi Miasta i Gminy w K. o przywrócenie do pracy oraz o zasądzenie wynagro-
dzenia za cały okres pozostawania bez pracy. W toku postępowania dowodowego
ustalono, że powódka była zatrudniona w Urzędzie Miasta K. od 1997 r., w tym do 12
sierpnia 1998 r. na stanowisku inspektora w referacie praw jazdy wydziału komuni-
kacji. Ponadto pełniła funkcję społecznego inspektora pracy. W tym okresie powódka
nie posiadała uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu prezy-
denta Miasta K. W dniu 30 sierpnia 2004 r. powódka otrzymała upoważnienie do wy-
dawania takich decyzji zgodnie z nowym zakresem czynności z dnia 12 sierpnia
2004 r. Upoważnienie to odwołano z dniem 31 maja 2005 r. Przez cały okres obowią-
zywania upoważnienia powódka nie wydała żadnej decyzji administracyjnej. W dniu
30 sierpnia 2004 r. powódka otrzymała informację, że z uwagi na udzielenie jej tego
samego dnia upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych powinna złożyć
oświadczenie majątkowe. Powódka złożyła takie oświadczenie. W dniu 4 maja 2005
r. poinformowano powódkę, że powinna złożyć oświadczenie majątkowe za rok 2004
w terminie do 30 kwietnia 2005 r. Oświadczenie to złożyła 5 maja 2005 r. Pismem z
dnia 30 maja 2005 r. pozwany rozwiązał z powódką umowę o pracę na podstawie art.
24k ust. 3 i 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), bez przeprowadzenia konsultacji z organi-
zacją związkową reprezentującą powódkę i bez uzyskania zgody zakładowej komisji
NSZZ ,,Solidarność" Pracowników Urzędu Miasta.
Sąd Rejonowy stwierdził, że art. 24k ustawy o samorządzie gminnym stanowi
samodzielną i odrębną regulację wobec przepisów Kodeksu pracy. W ocenie Sądu
Rejonowego, w sprawie nie znajduje zastosowania art. 52 § 3 k.p., skoro art. 24k ust.
4 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że rozwiązanie umowy o pracę na jego
podstawie jest jedynie równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowie-
dzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. i nie zawiera szerszego odesłania do regu-
lacji kodeksowej. Zdaniem Sądu Rejonowego, poprzez art. 24k ustawy o samorzą-
dzie gminnym wyłączeniu ulegała także szczególna ochrona trwałości stosunku
pracy powódki, będącej społecznym inspektorem pracy. Pracodawca nie dysponuje
żadną swobodą w razie zaistnienia przesłanki rozwiązania umowy o pracę w postaci
niezłożenia w terminie oświadczenia majątkowego. Ponadto, obowiązek złożenia
oświadczenia majątkowego nie jest związany z faktycznym wydawaniem decyzji ad-
ministracyjnych, gdyż oświadczenie to należy złożyć nie tylko za poszczególne lata
kalendarzowe, lecz także przy uzyskaniu upoważnienia i jego cofnięciu.
Sąd drugiej instancji, rozpoznając apelację powódki, powziął wątpliwość, czy
w przypadku zaistnienia podstaw do rozwiązania umowy o pracę na podstawie art.
24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym z pracownikiem samorządowym upoważ-
nionym do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu prezydenta miasta, sto-
suje się art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy
(Dz.U. Nr 35, poz. 163 ze zm.) oraz art. 52 § 3 k.p.? Według Sądu Okręgowego, lite-
ralna wykładnia art. 13 ust. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy prowadzi do wnio-
sku, że ochroną przewidzianą tym przepisem pracownik jest objęty bez względu na
przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę. Dlatego wynikający z tego
przepisu obowiązek pracodawcy rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samo-
rządowym, który nie złożył w terminie oświadczenia majątkowego, nie powinien
uchylać ochrony przewidzianej w art. 13 ust. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy.
Za stosowaniem tej ochrony - zdaniem Sądu odwoławczego - przemawia także to, że
art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym został zamieszczony w akcie praw-
nym, którego zadaniem nie jest regulacja stosunków pracy pracowników samorządo-
wych, lecz zasad funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego. Zatem nieza-
mieszczenie w nim postanowień, które wyłączałyby szczególną ochronę stosunku
pracy niektórych pracowników może oznaczać, że taka szczególna ochrona nie jest
automatycznie wyłączona. Z kolei, przeciwko stosowaniu szczególnej ochrony
trwałości stosunku pracy społecznego inspektora pracy przemawia wykładnia
celowościowa art. 24h ustawy o samorządzie gminnym, jak też art. 24k ust. 3 tej
ustawy. Racją, jaka przyświecała wprowadzeniu tego przepisu do porządku prawne-
go, było przeciwdziałanie zjawisku korupcji wśród pracowników samorządowych
uprawnionych do wydawania decyzji administracyjnych. Bezwzględna ochrona trwa-
łości stosunku pracy takiego pracownika samorządowego, polegająca na konieczno-
ści uzyskania zgody na rozwiązanie z nim stosunku pracy, oznaczałaby, że stosunek
ten w pewnych sytuacjach nie mógłby zostać rozwiązany zgodnie z prawem, pomimo
bezwzględnego obowiązku nałożonego na pracodawcę. Dodatkowym argumentem
za uznaniem, że zaistnienie podstawy do rozwiązania stosunku pracy z art. 24k ust.
3 ustawy o samorządzie gminnym uchyla ochronę wynikającą z art. 13 ustawy o spo-
łecznej inspekcji pracy jest okoliczność, że wykładnia tego przepisu nie może być
dokonywana niezależnie od innych regulacji prawnych, zwłaszcza wprowadzonych
do porządku prawnego później niż wskazany przepis. Skoro art. 24k ustawy o samo-
rządzie gminnym wszedł w życie później niż ustawa o społecznej inspekcji pracy, to
należy uznać, że zakres ochrony stosunku pracy społecznego inspektora pracy powi-
nien ulec korekcie. W ocenie Sądu Okręgowego, argumentem przemawiającym za
stosowaniem art. 52 § 3 k.p. w razie zaistnienia podstaw do rozwiązania stosunku
pracy na podstawie art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, jest to, że art.
24k ustawy o samorządzie gminnym wyraźnie nawiązuje do zamieszczonej w art. 52
k.p. regulacji dotyczącej rozwiązywania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy
pracownika. W dodatku, skoro szczególny tryb rozwiązania stosunku pracy z art. 24k
ustawy o samorządzie gminnym jest równoznaczny z rozwiązaniem w trybie art. 52 §
1 pkt 1 k.p., to pracownikowi powinny przysługiwać te same możliwości obrony. Stąd
też, w ocenie Sądu Okręgowego, rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powinno
nastąpić pod warunkiem uznania, że działanie pracownika, uzasadniające zastoso-
wanie sankcji z art. 24k ustawy o samorządzie gminnym było zawinione w stopniu
ciężkim i dlatego przewidziana w art. 52 § 3 k.p. konsultacja związkowa wydaje się
być konieczna. Jednakże, przeciwko stosowaniu art. 52 § 3 k.p. do rozwiązania sto-
sunku pracy z pracownikiem samorządowym w trybie art. 24k ust. 3 ustawy o samo-
rządzie gminnym przemawia brak stosownego odesłania w tym przepisie do art. 52 §
3 k.p. Oznaczać to może, że mimo wielu podobieństw, rozwiązanie stosunku pracy
na podstawie art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym nie jest tożsame z roz-
wiązaniem stosunku pracy przewidzianym w art. 52 § 1 k.p., a jedynie wywiera skutki
równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Redak-
cja art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym sugeruje, że podstawą rozwiąza-
nia stosunku pracy jest wyłącznie ten przepis, a nie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., a ta szcze-
gólna podstawa prawna rozwiązania stosunku pracy nie przewiduje obowiązku kon-
sultacji związkowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Odpowiedź na przedstawione pytania prawne wymaga w pierwszym rzędzie
rozważenia, z jakim sposobem (trybem) rozwiązania stosunku pracy mamy do
czynienia w przypadku niezłożenia w terminie oświadczenia majątkowego przez
osobę (pracownika) wydającą decyzje administracyjne w imieniu wójta (art. 24k ust. 3
i 4 ustawy o samorządzie gminnym). Przepisy te zostały wprowadzone w ramach
szerszej nowelizacji zawierającej regulacje nazywane powszechnie przepisami
antykorupcyjnymi, a w tym przypadku konkretnie przez ustawę z dnia 23 listopada
2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 214, poz. 1806). Od początku przepisy te (w tym art. 24h i art. 24k
ustawy o samorządzie gminnym) budziły liczne wątpliwości w doktrynie, przede
wszystkim ze względu na niepoprawną legislację oraz ewentualną sprzeczność z
Konstytucją lub podstawowymi zasadami prawa pracy (por. S. Płażek [w:] Komentarz
do ustawy o samorządzie gminnym, Warszawa 2004 -komentarz do art. 24k; B. Cu-
dowski: Utrata wynagrodzenia przez pracownika samorządowego jako sankcja prawa
pracy - o przepisach antykorupcyjnych w ustawach samorządowych, Finanse Komu-
nalne 2005 nr 1-2, s. 25; W. Sanetra: Odpowiedzialność pracowników samorządo-
wych jako istotny czynnik zapewnienia prawidłowego funkcjonowania samorządu
terytorialnego [w:] Odpowiedzialność jako instrument zapewnienia prawidłowego
funkcjonowania samorządu terytorialnego (O potrzebie badań), Białystok 2006, s.
119). Niektóre z ,,przepisów antykorupcyjnych" zostały poddane kontroli co do zgod-
ności z Konstytucją RP przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 13 lipca 2004
r., K 20/03 (OTK-A 2004 nr 7, poz. 63), Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 1
pkt 3 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym
oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 214, poz. 1806) w zakresie, w ja-
kim wprowadza do ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z
2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) art. 24j ust. 1, 2 i 6, w części, w jakiej przepisy te
dotyczą wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwa radnego, wójta, zastępcy wójta,
sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby
zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby
wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta są niezgodne z art. 2 oraz z art.
47 i art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz
że art. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorzą-
dzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 214, poz. 1806) w
zakresie, w jakim wprowadza do ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gmin-
nym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) art. 24f ust. 4, w części, w jakiej doty-
czy małżonków osób wskazanych w art. 24f ust. 2, są niezgodne z art. 2 oraz nie są
niezgodne z art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. W uzasadnieniu tego wyro-
ku Trybunał wywiódł, iż ,,już na wstępie zwraca uwagę, że lektura ustawy zmieniają-
cej musi wywołać wątpliwości czytelnika, czy zastosowana technika legislacyjna
pozostaje w zgodności z wyprowadzanym z art. 2 Konstytucji wymaganiem przyzwo-
itej legislacji", którą to niezgodność ostatecznie Trybunał stwierdził. Z kolei, w wyroku
z dnia 13 marca 2007 r., K 8/07 (OTK-A 2007 nr 3, poz. 26), Trybunał Konstytucyjny
uznał, że: 1. art. 190 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wybor-
cza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. z 2003 r. Nr 159, poz.
1547 ze zm.), dodany przez art. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o
samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 175, poz. 1457 ze
zm.), jest niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 2
Konstytucji; 2. art. 26 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim
wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. Nr 113, poz. 984 ze zm.), do-
dany przez art. 4 pkt 2 ustawy z 8 lipca 2005 r. powołanej w punkcie 1, jest nie-
zgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz z art. 2 Konstytucji; 3. art. 24h ust. 4 ustawy z
dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze
zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o
zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 214, poz. 1806 ze zm.), w zakresie, w jakim określa termin składania
oświadczeń majątkowych, jest zgodny z art. 2 Konstytucji oraz 4. art. 24j ust. 3
ustawy z 8 marca 1990 r. powołanej w punkcie 3, dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z
23 listopada 2002 r. powołanej w punkcie 3, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. W
odniesieniu do wskazanych przepisów Trybunał Konstytucyjny stwierdził naruszenie
zasad przyzwoitej legislacji oraz brak proporcjonalności ,,norm mówiących o wyga-
śnięciu mandatu za uchybienie terminowości złożenia oświadczenia majątkowego, a
więc: surowość sankcji w zestawieniu z wagą uchybienia przy braku uszczerbku dla
założonego celu składania oświadczeń majątkowych; niekonieczność sankcji w ze-
stawieniu z celem składania oświadczeń; nieadekwatność długotrwałej procedury
wygaszania mandatu w zestawieniu z brakiem przesłanek weryfikacji przyczyn i wagi
uchybienia w tym postępowaniu; waga dobra poświęconego (ograniczenie biernego i
czynnego prawa wyborczego przez pozbawienie wyborów skutku, rezygnacja z za-
sady trwałości mandatu pochodzącego z wyborów przez społeczność lokalną, co
powinno doznawać ochrony wynikającej z zasady pomocniczości)". Ponieważ art.
24k ust. 3 i 4 w związku z art. 24h ust. 1 i 5 ustawy o samorządzie gminnym mają
podobny charakter do przepisów poddanych kontroli Trybunału Konstytucyjnego, to
zasady wynikające ze wskazanych wyroków Trybunału należy mieć na względzie
przy wykładni tych przepisów, prowadzącej do nadania im racjonalnego znaczenia,
niebudzącego wątpliwości co do zgodności z Konstytucją, w tym przede wszystkim
eliminującego nieproporcjonalność sankcji (rozwiązanie stosunku pracy równozna-
czne z rozwiązaniem na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.) w stosunku do rodzaju i
sposobu naruszenia obowiązków pracowniczych.
W zakresie odnoszącym się do stanu faktycznego sprawy analizowane prze-
pisy stanowią, że osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta jest obo-
wiązana do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym (art. 24h ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym) w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia oraz kolej-
nych oświadczeń co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku
poprzedniego, a także w dniu rozwiązania umowy o pracę (art. 24h ust. 5 tej ustawy).
Jeżeli osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta nie złoży w terminie
oświadczenia majątkowego, właściwy organ rozwiązuje z nią umowę o pracę najpóź-
niej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia
(art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym), a rozwiązanie umowy o pracę w
tym trybie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na
podstawie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy (art. 24k ust. 4 tej ustawy). Przepisy te
budzą wiele wątpliwości wynikających z użycia niedoskonałych (często niezrozumia-
łych) sformułowań. Ewidentnym przykładem tego jest sposób określenia terminu, w
którym ma nastąpić rozwiązanie umowy o pracę. Sformułowanie ,,najpóźniej po upły-
wie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia", odczytane
dosłownie nie ma logicznego sensu. Jeżeli jest to termin początkowy, określający od
kiedy możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę, to należało użyć zwrotu ,,najwcze-
śniej po upływie 30 dni". Jeżeli natomiast jest to ustanowienie terminu końcowego, do
którego może nastąpić rozwiązanie umowy o pracę, to należało go określić przez
zwrot ,,najpóźniej do upływu 30 dni od dnia" lub po prostu ,,w terminie 30 dni od dnia",
albo używając sformułowania podobnego do art. 52 § 2 k.p. - ,,rozwiązanie umowy
nie może nastąpić po upływie 30 dni od dnia". Racjonalna wykładnia sformułowania
użytego w art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym prowadzi do wniosku, że
nastąpiło w nim określenie terminu końcowego, do upływu którego pracodawca może
rozwiązać umowę o pracę, a różnica w tej regulacji w stosunku do art. 52 § 2 k.p.
polega na tym, że jest to termin 30 dni (a nie miesiąca) oraz że liczy się go od dnia,
w którym należało złożyć oświadczenie majątkowe (a nie od dowiedzenia się o tym
przez pracodawcę).
Dalsza analiza wskazanych przepisów prowadzi do wniosku, że mamy do czynienia
z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia (przez oświadczenie pracodaw-
cy bez zachowania okresu wypowiedzenia - art. 30 § 1 pkt 3 k.p.). Wynika to przede
wszystkim z ustawowego stwierdzenia, że jest to rozwiązanie umowy o pracę równo-
znaczne z rozwiązaniem na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Z treści art. 24k ust. 3
ustawy o samorządzie gminnym (zwrotu ,,właściwy organ rozwiązuje") wynika, że
rozwiązanie umowy o pracę jest prawnym obowiązkiem pracodawcy. Niewątpliwe
jest też, że ten obowiązek pracodawcy powstaje w przypadku stwierdzenia, iż doszło
do niezłożenia w terminie oświadczenia majątkowego przez pracownika, na którym
ciążył taki obowiązek. Ta ostatnia kwestia wymaga nieraz skomplikowanych ocen
prawnych. Przykładowo w wyroku z dnia 28 lutego 2006 r., II PK 189/05 (dotychczas
niepublikowany), Sąd Najwyższy uznał, że kierownik samodzielnego publicznego za-
kładu opieki zdrowotnej utworzonego przez gminę nie ma obowiązku złożenia
oświadczenia majątkowego na podstawie art. 24h ustawy o samorządzie gminnym, a
w wyroku z dnia 28 lutego 2006 r., II PK 190/05 (dotychczas niepublikowany), że po
przywróceniu do pracy kierownik jednostki organizacyjnej gminy nie ma obowiązku
złożenia kolejnego oświadczenia majątkowego na podstawie art. 24h ust. 5 ustawy o
samorządzie gminnym. Należy też uznać, że art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie
gminnym przesądzają, iż niezłożenie oświadczenia majątkowego przez zobowiąza-
nego do tego pracownika jest naruszeniem podstawowego obowiązku pracowni-
czego.
Zasadniczym problemem przy wykładni analizowanych przepisów jest ocena,
czy wina pracownika jest przesłanką rozwiązania umowy o pracę (obowiązku praco-
dawcy w tym zakresie), czy też wystarczające jest stwierdzenie niewykonania pod-
stawowego obowiązku pracowniczego (bezprawności) polegającego na niezłożeniu
oświadczenia majątkowego lub złożeniu go po terminie. Z literalnego odczytania
przepisów można rzeczywiście wyciągnąć wniosek, że wina pracownika nie jest
przesłanką tego trybu rozwiązania umowy o pracę, który jest trybem odrębnym od
rozwiązania umowy na podstawie art. 52 k.p., a jedynie zrównanym z nim w skut-
kach. Takiej wykładni Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie
podziela (nie zgadza się z poglądem wyrażonym w tym zakresie w uzasadnieniu
wskazanego wyroku z dnia 28 lutego 2006 r., II PK 189/05). Uznanie, że wina pra-
cownika nie jest przesłanką rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 24k ust. 3 i 4
ustawy o samorządzie gminnym prowadziłoby do niezgodności tych przepisów z pod-
stawowymi zasadami prawa pracy, a nawet z Konstytucją. Niezłożenie w terminie
oświadczenia majątkowego może być przez pracownika zawinione w rożnym stopniu
(od winy umyślnej, poprzez rażące niedbalstwo do najlżejszej winy nieumyślnej).
Może też być przez pracownika całkowicie niezawinione. W przypadkach braku zawi-
nienia oraz lżejszych postaci winy, sankcja w postaci rozwiązania umowy o pracę w
sposób równoznaczny z rozwiązaniem na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (bez wypo-
wiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obo-
wiązków pracowniczych, tzw rozwiązanie dyscyplinarne), byłaby nieproporcjonalna
do zachowania pracownika. Wobec tego art. 24k ust. 4 ustawy o samorządzie gmin-
nym należy odczytać w ten sposób, że nie tylko zrównuje on w skutkach ten tryb roz-
wiązania umowy o pracę z rozwiązaniem na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., ale że
ustanawia on rodzaj rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracow-
nika na podstawie art. 52 k.p. (w tym znaczeniu odesłanie dotyczy całości regulacji
tego artykułu; takiego odesłania można się też doszukać w art. 31 ust. 1 ustawy z
dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001
r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.), jedynie z modyfikacjami. Jest to więc szczególny przy-
padek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na podsta-
wie art. 52 k.p. (tak, jak przed nowelizacją Kodeksu pracy w 1996 r. były to przypadki
zakłócenia porządku i spokoju w miejscu pracy, opuszczenia pracy bez usprawiedli-
wienia, stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywania alkoholu w cza-
sie pracy oraz dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpie-
czenia społecznego lub innych świadczeń socjalnych). Tryb rozwiązania umowy o
pracę określony w art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym jest rozwiąza-
niem umowy na podstawie art. 52 k.p., a nie tylko zrównanym z nim w skutkach.
Przemawia za tym sformułowanie, że jest to rozwiązanie umowy o pracę ,,równo-
znaczne z rozwiązaniem bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.". W
przypadkach, gdy ustawodawca zrównuje jedynie skutki różnych sposobów (trybów)
rozwiązania umowy o pracę używany jest bowiem zwrot ustawowy, że ,,rozwiązanie
umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiąza-
niem umowy o pracę" (art. 48 § 2 zdanie drugie k.p., art. 55 § 3 k.p.). W stosunku do
trybu określonego w art. 52 k.p., odrębność rozwiązania umowy o pracę na podsta-
wie art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym polega na tym, że niezłożenie
w terminie oświadczenia majątkowego przez zobowiązanego pracownika jest naru-
szeniem podstawowego obowiązku pracowniczego, z nieco inaczej określonym ter-
minem dokonania rozwiązania umowy. Nadto, w przypadku spełnienia przesłanek
tego przepisu (także winy pracownika) pracodawca ma obowiązek rozwiązać umowę
o pracę, podczas gdy zastosowanie art. 52 k.p. zależy od uznania pracodawcy.
Konsultacja związkowa zamiaru rozwiązania umowy o pracę przez praco-
dawcę nie ma charakteru powszechnego i obowiązek jej przeprowadzenia musi
wynikać z konkretnego przepisu dotyczącego danego trybu rozwiązania umowy o
pracę (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1993 r., I PZP 24/93, PiZS
1993 nr 12, s. 81 i z dnia 25 października 1995 r., I PZP 30/95, OSNAPiUS 1996 nr
10, poz. 139 oraz wyroki z dnia 4 kwietnia 1995 r., I PRN 7/95, OSNAPiUS 1995 nr
18, poz. 230, z dnia 21 października 2003 r., I PK 519/02, OSNP 2004 nr 19, poz.
337, z dnia 5 lutego 1998 r., I PKN 495/97, OSNAPiUS 1999 nr 1, poz. 16, z dnia 12
stycznia 1998 r., I PKN 467/97, OSNAPiUS 1998 nr 23, poz. 678 i z dnia 4 grudnia
2003 r., I PK 114/03, OSNP 2004 nr 21, poz. 369). Skoro rozwiązanie umowy o pracę
na podstawie art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym jest szczególnym
przypadkiem rozwiązania umowy w trybie art. 52 k.p., to przepisem ustanawiającym
obowiązek przeprowadzenia konsultacji związkowej jest art. 52 § 3 k.p. Przeprowa-
dzenie konsultacji związkowej nie pozostaje w sprzeczności z prawnym obowiązkiem
pracodawcy rozwiązania umowy o pracę. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia
12 lutego 1998 r., III ZP 51/97 (OSNAPiUS 1998 nr 13, poz. 387; PiP 1999 nr 7, s.
111 z glosą P. Kucharskiego) Sąd Najwyższy uznał, że z art. 94 ust. 2 ustawy z dnia
12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) wynika
dla właściwego organu szkoły wyższej powinność wypowiedzenia stosunku pracy ad-
iunktowi, nie mającemu stopnia naukowego doktora habilitowanego, jeżeli upłynął
czas określony w art. 88 ust. 2 tejże ustawy lub dłuższy wyznaczony statutem
uczelni, chyba że sprzeciwiają się temu szczególne, prawnie doniosłe okoliczności.
Wykładnia ta dotyczy przepisu również ustanawiającego prawny obowiązek praco-
dawcy rozwiązania stosunku pracy w razie zaistnienia określonych przesłanek, a
mimo to Sąd Najwyższy uznał za konieczne rozważenie innych ,,prawnie doniosłych
okoliczności", takich jak zgodność z zasadami współżycia społecznego, zasadą po-
szanowania godności pracownika, równouprawnienia lub niedyskryminacji. Jak wyżej
wskazano przesłanki rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o
samorządzie gminnym są ocenne (podleganie obowiązkowi złożenia oświadczenia
majątkowego, wina w niezłożeniu tego oświadczenia, a także zachowanie wymienio-
nych zasad). Przeprowadzenie konsultacji związkowej zamiaru rozwiązania umowy o
pracę w tym trybie nie tylko, że nie stanowi w przeszkody w zrealizowaniu obowiązku
rozwiązania umowy, ale wręcz pozwala pracodawcy na rzetelną analizę wystąpienia
jego przesłanek.
Natomiast w kolizji z prawnym obowiązkiem pracodawcy rozwiązania umowy
o pracę w tym trybie (w razie wystąpienia wskazanych przesłanek) pozostają regula-
cje ustanawiające szczególną ochronę trwałości stosunku pracy (w tym zakresie
trafne są wywody Sądu Okręgowego). W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyż-
szego przyjmuje się bowiem, że przepisy ustanawiające szczególną ochronę trwało-
ści stosunku pracy (a więc także art. 13 ust. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy)
nie mają zastosowania w przypadkach, gdy rozwiązanie stosunku pracy jest praw-
nym obowiązkiem pracodawcy (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 22 paździer-
nika 1996 r., I PZP 18/96, OSNAPiUS 1997 nr 10, poz. 162; wyrok z dnia 20 wrze-
śnia 2005 r., II PK 21/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 231; wyrok z dnia 23 stycznia
2004 r., I PK 208/03, OSNP 2004 nr 23, poz. 401; Gdańskie Studia Prawnicze-Prze-
gląd Orzecznictwa 2005 nr 1-2, poz. 27 z glosą M. Tomaszewskiej).
Z tych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.
========================================