Uchwała z dnia 24 maja 1994 r.I PZP 24/94


Przewodniczący SSN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jadwiga
Skibińska-Adamowicz, SA: Kazimierz Jaśkowski,


Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, w sprawie z
powództwa Bolesława J. przeciwko Zasadniczej Szkole Ogrodniczej w P. o ustale-
nie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 24 maja 1994 r. zagadnienia
prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społec-
znych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni, postanowieniem z dnia 30 marca 1994 r. [...]
do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.,


"Czy nauczycielowi pobierającemu emeryturę jednocześnie zatrudnionemu w
pełnym wymiarze czasu pracy można udzielić płatnego rocznego urlopu dla porato-
wania zdrowia na podstawie art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela ?"


p o d j ą ł następującą uchwałę:


Dyrektor szkoły nie ma obowiązku udzielenia płatnego urlopu dla pora-
towania zdrowia nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć i po-
bierającemu równocześnie emeryturę (art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.).

U z a s a d n i e n i e


Powód Bolesław J. domagał się udzielenia mu płatnego urlopu dla porato-
wania zdrowia na podstawie art. 73 Karty Nauczyciela. Pozwana Zasadnicza Szkoła
Zawodowa w P. wnosiła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że skoro zgodnie z art.
73 ust. 1 Karty Nauczyciela w sytuacji, gdy do nabycia praw emerytalnych nauczy-
cielowi brak jest mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia może być udzielony na
okres nie dłuższy niż do końca miesiąca, w którym nauczyciel przechodzi na emery-
turę, to tym bardziej urlop taki nie może być udzielony nauczycielowi, który już
otrzymuje emeryturę.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Elblągu, wyrokiem z dnia 30 listopada 1993 r.
oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony na stanowiskach nauczy-
cielskich od 15 sierpnia 1957 r. do 31 sierpnia 1987 r., kiedy to przeszedł na emery-
turę. Mimo przejścia na emeryturę powód dalej pracował jako nauczyciel: od 1
września 1987 w połowie etatu, a od 1 października 1988 r. w pełnym wymiarze
czasu pracy. W związku z tym początkowo miał zawieszone prawo do pobierania
emerytury. Jednakże od 1 lipca 1993 r. powód, będąc dalej zatrudnionym w pełnym
wymiarze czasu pracy, pobiera emeryturę w zmniejszonym zakresie. Sąd Rejonowy
uznał, że z art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela wynika, iż nie można udzielić urlopu dla
poratowania zdrowia nauczycielowi, który w każdej chwili może skorzystać z już
nabytych uprawnień emerytalnych.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Gdańsku z siedzibą
w Gdyni, rozpoznając rewizję powoda od tego wyroku, przedstawił Sądowi Najwyż-
szemu rozpoznawane zagadnienie prawne. Sąd Wojewódzki podziela pogląd, że
źródłem wątpliwości co do wykładni art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela są zmiany
wprowadzone w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) pozwalające na pobieranie
choćby części emerytury mimo zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd
Wojewódzki podnosi, że wykładnia celowościowa wskazuje, iż zamiarem ustawo-
dawcy było stworzenie możliwości udzielenia "urlopu zdrowotnego" nauczycielowi,
który po jego wykorzystaniu ma szansę powrotu do pracy. Ustawodawca wiąże więc
prawo do urlopu z przejściem na emeryturę, nakazując jego skrócenie do miesiąca
poprzedzającego to przejście. Może to oznaczać, że nie można jednocześnie być na
urlopie z art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela i pobierać emerytury, niezależnie od pod-
stawy jej nabycia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauc-
zyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymi-
arze zajęć, po przepracowaniu co najmniej 3 lat w szkole, dyrektor szkoły udziela
płatnego urlopu dla poratowania zdrowia na okres do jednego roku, o ile organ
społecznej służby zdrowia stwierdzi, że stan zdrowia nauczyciela wymaga powstrzy-
mania się od pracy w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia. Jeżeli jednak do
nabycia praw emerytalnych brak jest mniej niż jeden rok, płatny urlop dla porato-
wania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca kal-
endarzowego poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel przechodzi na emery-
turę. Przepis ten przyznaje więc nauczycielowi, pod określonymi warunkami, prawo
do płatnego, rocznego urlopu dla poratowania zdrowia. Już sama nazwa tego urlopu
wskazuje, że jego celem jest poprawa stanu zdrowia nauczyciela i odzyskanie zdol-
ności do pracy. Potwierdza to analiza zdania drugiego tego przepisu, które łączy
długość omawianego urlopu z przejściem na emeryturę i nabyciem praw emerytal-
nych. Niezbędne jest więc nie tylko samo spełnienie przesłanek nabycia świadczenia
emerytalnego, ale także koniecznym jest nabycie prawa do emerytury po rozwiąza-
niu stosunku pracy ("przejście na emeryturę"). Skoro okres trwania tego urlopu jest
ograniczony datą przejścia na emeryturę, to tym bardziej prawo do urlopu dla pora-
towania zdrowia zależy od braku uprawnień emerytalnych. Jest to ściśle powiązane
z funkcją tego urlopu polegającą na odzyskaniu zdolności do pracy. Pracownik
uprawniony do emerytury, w przypadku pogorszenia się stanu jego zdrowia, może w
każdej chwili skorzystać z uprawnień emerytalnych i urlop dla poratowania zdrowia
nie spełniałby w tej szczególnej sytuacji swojej funkcji. Podkreślić trzeba, że ogranic-
zenie czasu trwania urlopu dla poratowania zdrowia nie jest związane z rodzajem
emerytury na jaką nauczyciel przechodzi (w szczególności czy jest to emerytura
nabywana na ogólnych zasadach). Tak samo więc prawo do tego urlopu dla na-
uczyciela zatrudnionego już po przejściu na emeryturę nie może zależeć od rodzaju
uprawnienia emerytalnego, a nawet od tego, czy emeryturę faktycznie pobiera.
Ważne jest, aby nauczyciel posiadał stwierdzone prawo do tego świadczenia.

Należy też zwrócić uwagę na to, że rozwiązanie stosunku pracy z nauczy-
cielem mianowanym, w razie jego choroby, uzależnione jest od upływu aż roku
trwania choroby, a może nadto być ten okres przedłużony - po stwierdzeniu przez
komisję lekarską poprawy stanu zdrowia i możliwości powrotu do pracy - ponad 1
rok, nie dłużej jednak niż do dwóch lat, licząc łącznie okres choroby i urlopu dla
poratowania zdrowia (art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). Udzielenie urlopu dla
poratowania zdrowia nauczycielowi mianowanemu, uprawnionemu do emerytury,
mogłoby więc skutkować niemożność rozwiązania z nim stosunku pracy, mimo
niezdolności do pracy przez okres aż dwóch lat. Również ten aspekt przemawia
przeciwko udzielaniu nauczycielowi posiadającemu prawo do emerytury płatnego
urlopu dla poratowania zdrowia.

Z tych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.
========================================