Uchwała z dnia 10 maja 1994 r.
I PZP 22/94


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming - Kulesza, Sędziowie SN: Antoni Fil-
cek, SA: Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca),


Sąd Najwyższy przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, w sprawie z
powództwa Waleriana G. przeciwko Kopalni Węgla Kamiennego "B." w R., o wyna-
grodzenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przeka-
zanego przez Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi,
postanowieniem z dnia 17 marca 1994 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391
k.p.c.,


"Czy w świetle uregulowań § 13 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 20
grudnia 1974 r., w sprawie regulaminów pracy (Dz. U. Nr 49, poz. 229 z późn. zm.),
w brzmieniu ustalonym rozporządzeniem Rady Ministrów z 1 października 1991 r.
zmieniającym cytowane rozporządzenie (Dz. U. Nr 92, poz. 409) oraz treści art. 25
ust. 2 i 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16,
poz. 95) radny Rady Narodowej zachowuje prawo do wynagrodzenia od macierzys-
tego zakładu pracy za czas nieobecności w pracy z powodu udziału w posiedzeniach
Rady Narodowej?"


p o d j ą ł następującą uchwałę:


W świetle przepisów § 13 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20
grudnia 1974 r. w sprawie regulaminów pracy oraz zasad usprawiedliwiania
nieobecności w pracy i udzielania zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 49, poz. 299) w
brzmieniu ustalonym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 października
1991 r. zmieniającym to rozporządzenie (Dz. U. Nr 92, poz. 409) oraz art. 25 ust.
3 i 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16,
poz. 95 ze zm.) radny rady gminy nie zachowuje prawa do wynagrodzenia od
macierzystego zakładu pracy za czas nieobecności w pracy z powodu udziału
w posiedzeniach tejże rady.

U z a s a d n i e n i e


Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne
powstało w związku z odmową pozwanego zakładu pracy zapłaty powodowi wyna-
grodzenia za pracę za czas, w którym powód brał udział w posiedzeniach rady
gminy.

Sąd I instancji oddalił powództwo w oparciu o § 13 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w sprawie regulaminów pracy oraz zasad
usprawiedliwiania nieobecności w pracy i udzielania zwolnień od pracy (Dz. U. Nr
49, poz. 299) w brzmieniu ustalonym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 paź-
dziernika 1991 r. zmieniającym to rozporządzenie (Dz. U. Nr 92, poz. 409). Zdaniem
tego Sądu udział powoda w posiedzeniach rady nie jest równoznaczny ze "stawie-
niem się na wezwanie organu samorządu terytorialnego", o którym mowa w
powyższym przepisie przyznającym w tym przypadku prawo do wynagrodzenia.

Wątpliwości Sądu Wojewódzkiego wynikają stąd, iż wprawdzie powyższe
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w brzmieniu obowiązują-
cym przed nowelizacją z dnia 1 października 1991 r. rozróżniało pojęcie "wykony-
wania zadań o charakterze społecznym" od pojęcia "stawienia się na wezwanie or-
ganów", to nie można jednak wykluczyć - po nowelizacji tego rozporządzenia - że
udział w posiedzeniach odbywa się na podstawie wezwania organu, gdyż radny jest
powiadamiany o terminie posiedzenia. Odpowiedź negatywna na postawione pytanie
stawiałaby radnego rady gminy w gorszej sytuacji od pozycji osób wykonujących
funkcje posła lub ławnika, gdyż wysokość diety na ogół jest niższa, niż utracone wy-
nagrodzenie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje.


Jak wynika z uzasadnienia pytania, przedmiotem wątpliwości Sądu Woje-
wódzkiego jest prawo do wynagrodzenia radnego rady gminy, a nie rady narodowej.

Radny rady gminy nie nabywa prawa do wynagrodzenia od pracodawcy, który
udzielił mu zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wzięcia udziału w po-
siedzeniach rady, gdyż nie wykonuje on w tym czasie pracy na rzecz pracodawcy, a
żaden przepis nie przyznaje mu takiego prawa za czas niewykonywania pracy (art.
80 k.p.). Bez wątpienia nie jest podstawą do nabycia prawa do spornego wyna-
grodzenia przepis art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie tery-
torialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 ze zm.), w myśl którego na zasadach ustalonych
przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowej,
ani przepisy art. 25 ust. 2 i 3 tej ustawy regulujące ochronę trwałości stosunku pracy
radnego i jego prawo do zwolnień z pracy w celu brania udziału w pracach organu
gminy. Wynika to wprost z ich brzmienia jak i z porównania z uprzednio obowiązują-
cym przepisem art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad naro-
dowych i samorządzie terytorialnym (jednolity tekst: Dz. U. z 1988 r., Nr 26, poz.
183) stanowiącym, że za czas zwolnienia radny zachowuje prawo do wynagrodzenia
i wszystkich świadczeń ze stosunku pracy jak za czas przepracowany, przy czym
ustawa ta w art. 83 ust. 1 przyznawała radnemu także prawo do diet za udział w po-
siedzeniach.

Także przepisy cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia
1974 r. po ich nowelizacji rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 października
1991 r. nie stanowią podstawy do nabycia przez radnego prawa do wynagrodzenia
za udział w pracach rady gminy. Przed wspomnianą nowelizacją rozporządzenie to
stanowiło, że pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas zwolnienia z
pracy do wykonywania zadań radnego (§ 13 ust. 1 pkt 1 lit. a w zw. z § 15 ust. 1)
oraz w razie stawienia się na wezwanie różnych organów państwowych (§ 15 ust. 2).
Rozporządzenie z dnia 1 października 1991 r. zmieniło stan prawny m.in. w ten
sposób, iż usunięto przepis przyznający prawo do wynagrodzenia za czas wykony-
wania zadań radnego. Ponieważ przed tą nowelizacją rozporządzenie wyraźnie od-
dzielało jako odrębne tytuły prawne do wynagrodzenia udział w pracach rady od
wezwania przez uprawniony organ, to nie można po nowelizacji tak znacznie
zmienić zakresu odniesienia pojęcia "wezwanie przez organ", aby objąć nim również
udział radnego w posiedzeniach rady, mimo, że po nowelizacji obok organów państ-
wowych § 13 ust. 1 cytowanego rozporządzenia wymienia także organy samorządu
terytorialnego. Zauważyć także należy, iż rada nie wzywa swego członka do udziału
w posiedzeniach, bo obowiązek tego udziału wynika wprost z art. 24 ustawy o
samorządzie terytorialnym, lecz jedynie zawiadamia o terminie posiedzenia.

Nie może stanowić przesłanki do udzielenia odpowiedzi twierdzącej argu-
ment, iż w przeciwnym razie radny gminy będzie w gorszej sytuacji, niż ławnik lub
poseł. Dokonana wyżej gramatyczna i historyczna wykładnia przepisów mogących
ewentualnie stanowić podstawę do nabycia przez radnego prawa do analizowanego
wynagrodzenia nakazuje odrzucić taką możliwość i wniosku tego nie mogą zmienić
argumenty o charakterze słusznościowym. Ponadto należy zauważyć, że gmina ma
znaczną swobodę w ustalaniu wysokości diet i może je różnicować w taki sposób,
aby radnym pozostającym w stosunku pracy dieta rekompensowała utracone wyna-
grodzenie za pracę.

Z powyższych względów podjęto uchwałę jak w sentencji.
========================================