UCHWAŁA Z DNIA 25 MARCA 2004 R.
I KZP 45/03


W sprawach z oskarżenia publicznego, prokurator nie może wnieść
apelacji w stosunku do oskarżonego, którego nie wskazał we wniosku zło-
żonym na podstawie art. 422 § 1 zd. ostatnie k.p.k.

Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: P. Hofmański, S. Zabłocki (sprawozdawca).
Zastępca Prokuratora Generalnego: R. A. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja S., po rozpoznaniu przekazane-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w Ł. postanowie-
niem z dnia 3 grudnia 2003 r., zagadnienia prawnego wymagającego za-
sadniczej wykładni ustawy:
,,Czy prokurator może wnieść apelację w stosunku do tego oskarżonego,
którego nie wskazał w treści wniosku określonego w art. 422 § 1 k.p.k.?"

u c h w a l i ł u d z i e l i ć odpowiedzi jak wyżej.


U Z A S A D N I E N I E

Przedstawione przez Sąd Okręgowy w Ł. wątpliwości, które zdaniem
tego sądu wymagały dokonania zasadniczej wykładni ustawy w trybie
określonym w art. 441 k.p.k., powstały w następującej sytuacji procesowej.
Prokurator Prokuratury Rejonowej w P. oskarżył Andrzeja S. i Mie-
czysława M. o to, że w dniu 16 października 2002 r. w P., działając wspól-
nie z trzecią osobą, co do której wyłączono materiał dowodowy do odręb-
nego postępowania, ,,...wzięli udział w bójce, narażając się wzajemnie na
bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia co najmniej skutku z art. 157
§ 1 k.k.", t.j. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 158 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2003 r., Mieczysława M.
uniewinnił od popełnienia zarzucanego czynu, zaś Andrzeja S. uznał za
winnego tego, że w dniu 16 października 2002 r. w P., działając wspólnie i
w porozumieniu z inną osobą, co do której wyłączono materiały do odręb-
nego postępowania, ,,...wziął udział w pobiciu Mieczysława M., narażając
go na bezpośrednie niebezpieczeństwo wystąpienia skutku w postaci
uszkodzenia ciała lub spowodowania rozstroju zdrowia na czas powyżej 7
dni" i za to skazał go na podstawie art. 158 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy po-
zbawienia wolności, której wykonanie zostało na podstawie art. 69 § 1 i 70
§ 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawieszone na okres trzyletniej próby. Z zacho-
waniem ustawowego terminu przewidzianego w art. 422 § 1 k.p.k. oskarży-
ciel publiczny złożył wniosek o ,,sporządzenie na piśmie uzasadnienia wy-
roku z dnia 27 sierpnia 2003 r. w sprawie przeciwko Andrzejowi S. i Mie-
czysławowi M.", w którym wyraźnie zaznaczył jednak, że ,,stosownie do tre-
ści art. 422 § 1 k.p.k. wymieniony wniosek dotyczy oskarżonego Mieczy-
sława M.", następnie zaś, z zachowaniem ustawowego terminu określone-
go w art. 445 § 1 k.p.k., wniósł apelację, w której stwierdził, iż zaskarża wy-
rok sądu pierwszej instancji ,,...w całości na niekorzyść obu oskarżonych"
oraz wniósł o ,,uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji". Dodać wypada - co
jednak nie ma znaczenia dla przedstawionego zagadnienia prawnego - że
w sprawie niniejszej została też wniesiona druga apelacja, a mianowicie
skarga obrońcy oskarżonego Andrzeja S., rzecz jasna o przeciwnym kie-
runku niż określony w skardze prokuratorskiej. Oba środki odwoławcze zo-
stały przyjęte zarządzeniami wydanymi przez przewodniczącego Wydziału
Karnego sądu pierwszej instancji i przesłane wraz z aktami sprawy do roz-
poznania Sądowi Okręgowemu w Ł. Zarządzeniem przewodniczącego Wy-
działu Karnego Odwoławczego tego Sądu, sprawa została skierowana na
posiedzenie ,,...w przedmiocie pozostawienia bez rozpoznania apelacji
wniesionej przez prokuratora przeciwko oskarżonemu Andrzejowi S.". W
trakcie tego posiedzenia prokurator wniósł jednak o ,,niepozostawianie ape-
lacji bez rozpoznania", zaś sąd po naradzie postanowił posiedzenie odro-
czyć i na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. zwrócić się do Sądu Najwyższego o
rozstrzygnięcie pytania prawnego w brzmieniu : ,,Czy prokurator może
wnieść apelację w stosunku do tego oskarżonego, którego nie wskazał w
treści wniosku określonego w art. 422 § 1 k.p.k.?".
Motywując swe wątpliwości, sąd odwoławczy stwierdził w uzasadnie-
niu postanowienia, że skoro przepis art. 423 § 1a k.p.k. odwołuje się do
,,wypadku, gdy złożono wniosek o uzasadnienie wyroku w części odnoszą-
cej się do niektórych oskarżonych", można to rozumieć w ten sposób, iż
,,wskazanie danego oskarżonego we wniosku w myśl art. 422 § 1 in fine
k.p.k. w istocie warunkuje tylko to, że można sporządzić uzasadnienie w
niepełnym zakresie", a w konsekwencji ,,nie implikuje zaś ten wniosek za-
kresu podmiotowego apelacji". Za taką interpretacją przemawia - zdaniem
Sądu Okręgowego - ,,...treść (też nowego) art. 449a k.p.k., gdyż w wypad-
ku, gdyby prokurator wniósł apelację w stosunku do oskarżonego, który nie
był wymieniony w przedmiotowym wniosku, a sporządzono uzasadnienie w
myśl reguły art. 423 § 1a k.p.k., uzupełnienie uzasadnienia jest możliwe". Z
drugiej jednak strony dostrzega sąd odwoławczy także i to, że z brakiem
wskazania we wniosku oskarżonych, których ma dotyczyć uzasadnienie,
może być wiązana utrata prawa do zaskarżenia wyroku w części dotyczą-
cej tychże oskarżonych. Za taką wykładnią przemawia zaś, zdaniem Sądu
Okręgowego, przynajmniej pośrednio treść art. 445 § 1 k.p.k., skoro termin
do wniesienia apelacji biegnie dla każdego uprawnionego od daty dorę-
czenia wyroku z uzasadnieniem, czyli doręczenia uzasadnienia o takim za-
kresie podmiotowym, który wcześniej podmiot fachowy sam zakreślił.
Zastępca Prokuratora Generalnego w złożonym do akt sprawy wnio-
sku pisemnym zajął stanowisko, zgodnie z którym prokurator nie może
wnieść apelacji w stosunku do oskarżonego, którego nie wskazał, na mocy
art. 422 § 1 in fine k.p.k., we wniosku o sporządzenie na piśmie i doręcze-
nie uzasadnienia wyroku.
Rozstrzygając przedstawione zagadnienie prawne, Sąd Najwyższy
zważył co następuje.
W okresie obowiązywania przepisów art. 376 § 1 k.p.k. (po zmianach:
art. 337 § 1 k.p.k.) z 1928 r. oraz art. 370 § 1 k.p.k. z 1969 r. w orzecznic-
twie sądowym konsekwentnie przyjmowano, że wniosek o uzasadnienie
wyroku jest jedynie oświadczeniem woli, w którym uprawniony podmiot żą-
da sporządzenia na piśmie i doręczenia mu tego uzasadnienia, a w konse-
kwencji nie musi on wypowiadać się w nim, czy i w jakim kierunku wniesie
środek odwoławczy. Z powyższego twierdzenia wywodzono nadto, że zło-
żenie przez prokuratora na podstawie wskazanych przepisów procedury
wniosku, w którym powołano tylko jednego (niektórych) spośród oskarżo-
nych powoduje to, iż wniesiona następnie apelacja (w okresie od 1949 do
1996 - rewizja) może dotyczyć także osób we wniosku tym nie wymienio-
nych i jest prawnie skuteczna również w stosunku do pozostałych (t.j. nie
wymienionych we wniosku) oskarżonych (zob. np. uchwałę całej Izby Kar-
nej SN z dnia 1 maja 1931r., II Pr 55/31, OSN 1931, z. VI, poz. 172 oraz
uzasadnienie postanowienia składu 7 sędziów SN z dnia 30 maja 1936 r.,
bez sygn., OSN 1936, z. VIII, poz. 291, wyrok SN z dnia 11 października
1962 r., V K 709/61, OSNKW 1963, z. 7-8, poz. 147, uchwałę SN z dnia 14
czerwca 1962 r., VI KO 21/62, NP 1962, nr 12, s. 1692, postanowienie SN
z dnia 15 lutego 1975 r., III KZ 30/75, OSNKW 1975, z. 5, poz. 61, uchwałę
składu 7 sędziów SN z dnia 25 lutego 1980 r., VI KZP 2/80, OSNKW 1980,
z. 3, poz. 25).
Już jednak pod rządami Kodeksu postępowania karnego z 1928 r.
podnoszono w piśmiennictwie, że tak ukształtowane orzecznictwo pomija
kluczowy problem prawomocności wyroków sądowych, którego uwzględ-
nienie nakazywałoby przyjmować, iż w celu wstrzymania prawomocności
wyroku w sprawie, w której występuje kilku oskarżonych, strona żądająca
uzasadnienia wyroku powinna wyraźnie wskazać, że ma ono dotyczyć
konkretnego podmiotu. Nie wnikając we wszystkie szczegóły tej krytyki,
której zasadność zależna była rzecz jasna, od określonego teoretycznego
ujęcia prawomocności, stwierdzić jednak należy, że nawiązywała ona do
ważkich argumentów, zarówno natury prawnej, jak i praktycznej (zob. sze-
roko A. Kaftal, Prawomocność wyroków sądowych w polskim prawie kar-
nym, Warszawa 1966, s. 92-96). Najpoważniejszym argumentem natury
praktycznej, przemawiającym za poglądem przeciwnym do prezentowane-
go w wymienionych orzeczeniach SN, było niewykonywanie wyroku nieraz
przez długi okres czasu wobec osób niewskazanych we wniosku o sporzą-
dzenie uzasadnienia, jak również nałożenie na sąd obowiązku sporządza-
nia uzasadnienia, także w odniesieniu do sytuacji faktycznej i prawnej ta-
kich osób, nawet jeśli nie pozostawała ona w jakimkolwiek związku z sytu-
acją procesową osób wymienionych we wniosku. Prowadziło to zarówno do
zbytecznego obciążania pracą sędziów orzekających w pierwszej instancji,
jak i do nieuzasadnionego wstrzymywania wykonania wyroku wobec osób,
co do których wola zakwestionowania zasadności rozstrzygnięcia pierw-
szoinstancyjnego nie została przez nikogo wyraźnie wyrażona. Najpoważ-
niejszym zaś z podnoszonych argumentów prawnych był ten, że nie jest
prawidłowa wykładnia, która pomija prawo stron do ograniczenia zakresu
podmiotowego zaskarżenia i dopuszcza zaskarżenie całego wyroku, a nie
dopuszcza zaskarżenia jego poszczególnych, podmiotowo wyodrębnio-
nych, części przez niektóre strony procesowe. Argument ten zyskał na
znaczeniu od dnia 1 stycznia 1970 r., gdy to w art. 374 § 2 k.p.k. z 1969 r.
(tak jak i w art. 425 § 2 k.p.k. z 1997 r.) wyraźnie przewidziano możliwość
zaskarżenia przez stronę orzeczenia w całości lub części, nie precyzując
przy tym, czy idzie jedynie o część wyroku wyodrębnioną przedmiotowo,
czy także podmiotowo. Nie podważając zatem poglądu, że przepisy proce-
dury nie zobowiązują stron, a w tym i prokuratora, do wypowiadania się już
we wniosku o sporządzenie przez sąd pisemnego uzasadnienia wyroku,
czy oraz w jakiej części i kierunku, wniesie on środek odwoławczy, w pi-
śmiennictwie podnoszono, że nie oznacza on automatycznie także i akcep-
tacji poglądu, w świetle którego wyraźne wskazanie przez podmiot upraw-
niony do złożenia wniosku, iż jest on składany w odniesieniu do określonej
osoby(-ób), stanowi jednocześnie otwarcie drogi odwoławczej właśnie je-
dynie co do tej osoby(-ób). Podkreślano, że tak dokonanej konkretyzacji
nie można lekceważyć z punktu widzenia ,,jasności procesowej", ,,informacji
i równości stron", w ramach której nie można przecież wykluczyć takiej sy-
tuacji, w której oskarżony cofnie swój wniosek o sporządzenie uzasadnie-
nia tylko dlatego, że w aktach sprawy dostrzeże, iż wniosek oskarżyciela
dotyczy innego oskarżonego, zaś jego osobę całkowicie pomija. W rezulta-
cie zaś rygorów - związanych ze sprecyzowaniem już we wniosku, jakiej
osoby(-ób) on dotyczy - ,,nie należy i nie można rozluźniać, mają one bo-
wiem swoje głębokie uzasadnienie w prawnym charakterze tej czynności
prawnej, jaką jest wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, jaką funk-
cję pełni on w systemie postępowania odwoławczego, choć do niego nie
został wręcz włączony" (zob. np. glosę Z. Czeszejko-Sochackiego do po-
stanowienia SN z dnia 15 lutego 1975 r., III KZ 30/75, OSPiKA 1977, nr 2,
poz. 35). Z upływem czasu ten wysoce gwarancyjny pogląd akceptowany
był w niektórych orzeczeniach sądowych. Tak np. w postanowieniu z dnia
22 maja 2000 r., IV KZ 41/00, OSNKW 2000, z. 5-6, poz. 53 (wydanym co
prawda na gruncie tzw. postępowania okołokasacyjnego, ale bazującym na
stosowanych - na podstawie art. 518 k.p.k - odpowiednio przepisach obo-
wiązujących przed uprawomocnieniem się wyroku) Sąd Najwyższy nie
podważając tego, iż ,,niewskazanie zakresu zaskarżenia (tak podmiotowe-
go, jak i przedmiotowego) prowadzi do przyjęcia, że wyrok sądu odwo-
ławczego zaskarżony został w całości" wyeksponował jednak w formie tezy
to, że ,,złożenie przez prokuratora na podstawie art. 524 § 1 k.p.k. wniosku
o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, ograniczonego tylko do jednego
spośród współoskarżonych, otwiera drogę do wniesienia kasacji jedynie w
stosunku do tego oskarżonego". Wprawdzie to ostatnie orzeczenie zostało
poddane krytyce (zob. glosy W. Grzeszczyka, OSP 2000, nr 12, poz. 191 i
S. Łagodzińskiego, PiPr 2001, nr 11, s. 121 oraz S. Majcher, W kwestii tzw.
prawotwórstwa sądowego (na przykładzie orzeczeń SN w sprawach kar-
nych), PiP 2004, nr 2, s. 72) z punktu widzenia stanu prawnego obowiązu-
jącego w dacie jego wydania, tym niemniej było jednym z elementów, które
dały asumpt do zmian ustawodawczych, uchwalonych w tzw. noweli stycz-
niowej.
Istota i cel tych zmian jasno zostały zarysowane w uzasadnieniu pro-
jektu ustawy z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks postę-
powania karnego, ustawy - przepisy wprowadzające Kodeks postępowania
karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji
niejawnych (Dz. U. Nr 17, poz. 155 ze zm.), w którym wskazano, że: ,,Do
przyspieszenia postępowania powinna przyczynić się w znacznym stopniu
propozycja znowelizowania art. 422 § 1 i 423. Dzięki zaproponowanym
rozwiązaniom w sprawach o tzw. konfiguracji wieloosobowej możliwe bę-
dzie poprzestanie na sporządzeniu uzasadnienia wyroku sądu pierwszej
instancji tylko w części dotyczącej tego oskarżonego, w odniesieniu do któ-
rego złożony został wniosek o sporządzenie takiego uzasadnienia" (Uza-
sadnienie..., s. 24). Dla zrealizowania tak założonego celu niezbędne jest
jednak związanie z dodaniem do treści art. 422 § 1 zdanie czwarte k.p.k.
takich skutków, o jakich jest mowa w tezie niniejszej uchwały. Przyjęcie
poglądu, że dokonana zmiana nie pozostaje w żadnym związku z upraw-
nieniami do wniesienia następnie apelacji o zakresie podmiotowym nie wy-
kraczającym poza ten, który został wskazany we wniosku o sporządzenie
uzasadnienia, czyniłoby praktycznie iluzorycznym uprawnienie sądu, o któ-
rym jest mowa w dodanym do art. 423 k.p.k. paragrafie 1a. Sąd licząc się z
możliwością wniesienia apelacji także i w stosunku do oskarżonych, którzy
nie zostali wymienieni we wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku,
sporządzałby w każdej sprawie uzasadnienie w pełnym zakresie podmio-
towym. Wbrew supozycji sądu występującego z pytaniem prawnym, ,,uzu-
pełnienie" uzasadnienia na podstawie art. 449a k.p.k. już po wniesieniu
apelacji o szerszym zakresie podmiotowym niż zakreślony we wniosku o
uzasadnienie, nie jest możliwe z inicjatywy sądu pierwszej instancji. Prze-
ciwnie, konieczne byłoby przesłanie akt sprawy do sądu odwoławczego,
odczekanie aż sąd ten dokona zwrotu akt w trybie art. 449a k.p.k. (co - w
celu ,,zapewnienia prawidłowego wyrokowania w sprawie" - musiałoby nie-
chybnie nastąpić), sporządzenie dodatkowego uzasadnienia ,,w niezbęd-
nym zakresie" i ponowne ekspediowanie akt do sądu drugiej instancji. Ope-
racje takie nie tylko nie przyczyniałyby się do usprawnienia postępowania,
ale wręcz przeciwnie - prowadziłyby do jego dysfunkcji. Co jednak istot-
niejsze, zerwanie ścisłej więzi pomiędzy art. 422 § 1 zd. ostatnie k.p.k. oraz
art. 423 § 1a k.p.k. z jednej strony, zaś ograniczeniem podmiotowym do
wniesienia apelacji z drugiej strony, mogłoby prowadzić do instrumental-
nych zachowań poszczególnych uczestników procesu karnego. Tak np.
oskarżyciel dążąc do zwiększenia skuteczności apelacji, mógłby świadomie
we wniosku składanym w trybie art. 422 § 1 k.p.k. wskazać bynajmniej nie
tego oskarżonego, co do którego zamierza wnieść apelację, właśnie po to,
aby sąd ograniczył (a nawet całkowicie pominął) argumentację co do osoby
tego oskarżonego, w stosunku do którego oskarżyciel w istocie zamierza
zaskarżyć wyrok (takie niebezpieczeństwo zasadnie dostrzegł Zastępca
Prokuratora Generalnego w złożonym do akt niniejszej sprawy wniosku pi-
semnym). Trzeba jednak dostrzec i to, że także i sąd, sporządzając uza-
sadnienie ,,w niezbędnym zakresie" w wyniku zwrotu sprawy na podstawie
art. 449a k.p.k., mógłby dostosowywać (choćby nawet podświadomie) swą
linię argumentacyjną nie do racji kierujących składem orzekającym przy
ferowaniu orzeczenia, ale do treści zarzutów sformułowanych w apelacji,
tak, aby wykazać niezasadność wniesionego już środka odwoławczego.
Dlatego też, jak to wskazano w piśmiennictwie, instytucja przewidziana w
art. 449a k.p.k. jest w istocie uzupełnieniem pierwotnego uzasadnienia w
odniesieniu do innych osób, objętych wyrokiem sądu pierwszej instancji, co
do których uzasadnienie nie zostało dotąd sporządzone, nie zaś uzupeł-
nieniem uzasadnienia w odniesieniu do osoby(-ób), które wniosły skargę
apelacyjną (zob. szerzej S. Zabłocki: Postępowanie odwoławcze w kodek-
sie postępowania karnego po nowelizacji. Komentarz praktyczny, Warsza-
wa 2003, s. 342-343).
Zauważyć należy, że za poglądem, iż określony zakres podmiotowy
wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku ogranicza w konsekwencji
możliwość wniesienia środka odwoławczego pod względem podmiotowym
tylko do tego oskarżonego(-ych), którzy wskazani zostali we wniosku, wy-
powiedzieli się w piśmiennictwie w sposób wyraźny W. Grzeszczyk: Głów-
ne kierunki zmian kodeksu postępowania karnego (część II), PiPr 2003, nr
6, s. 15; Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2003, s.
370), S. Zabłocki (Postępowanie..., op. cit., s. 24), S. Majcher (W kwestii
tzw. prawotwórstwa..., op. cit., s. 72). Brak jest natomiast w piśmiennictwie
wyraźnych wypowiedzi, które negowałyby ten kierunek wykładni.
Podsumowując dotychczasowe rozważania stwierdzić należy, że sko-
ro złożenie wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia
wyroku jest warunkiem sine qua non zaskarżenia tego wyroku, a termin do
wniesienia apelacji rozpoczyna swój bieg dla każdego uprawnionego od
doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem (art. 445 § 1 k.p.k.), powiązanie
przez ustawodawcę w noweli styczniowej podmiotowego ograniczenia uza-
sadnienia wyroku (art. 423 § 1a k.p.k.) z podmiotowym ograniczeniem za-
kresu wniosku (art. 422 § 1 zd. ostatnie k.p.k.) implikuje pogląd o podmio-
towym ograniczeniu także i prawa do wniesienia apelacji. O ile zatem rów-
nież po dniu 1 lipca 2003 r. wniosek złożony w trybie art. 422 § 1 k.p.k. nie
determinuje tego, czy i w jakim kierunku (w tym zakresie obowiązują jedy-
nie ograniczenia wynikające z gravamen), a nawet w jakiej części wydzie-
lonej przedmiotowo, autor wniosku wniesie środek odwoławczy, o tyle od
tej daty wskazanie przez autora wniosku - oskarżonego, którego wniosek
ten dotyczy, ogranicza możliwość wniesienia środka odwoławczego pod
względem podmiotowym. Tak więc od dnia 1 lipca 2003 r. warunek, iż zło-
żenie wniosku o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku stanowi wa-
runek sine qua non zaskarżenia wyroku apelacją (art. 445 § 1 k.p.k.) opa-
trzyć należy dodatkową uwagą, że w wypadku składania wniosku niepo-
chodzącego od oskarżonego, warunek ten należy odnosić do każdego z
oskarżonych - wobec których konkretnemu podmiotowi przysługuje prawo
wniesienia skargi apelacyjnej - z osobna.
Wyjaśnienia wymaga jeszcze kilka kwestii dodatkowych.
Reguła ogólna, przewidziana w art. 118 § 1 k.p.k., nakazuje oceniać
znaczenie każdej czynności procesowej według treści złożonego oświad-
czenia, a w związku z tym skutek, który ustawa wiąże ze złożeniem wnio-
sku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku wywoływany jest
przez każde pisemne oświadczenie, z którego wynika wola zaskarżenia
wyroku w konkretnym zakresie podmiotowym. Jeśli zatem w terminie do
złożenia takiego wniosku, strona wniesie apelację, w której wyrok zostanie
zaskarżony wobec określonych oskarżonych, wówczas skarga ta wywołuje
skutki przewidziane w art. 422 k.p.k., czyli powoduje konieczność sporzą-
dzenia i doręczenia uzasadnienia wyroku, zaś następnie może być uzupeł-
niona (ale tylko w zakresie podmiotowym, jaki został zakreślony w terminie
właściwym dla wniosku o uzasadnienie) w terminie 14-dniowym przewi-
dzianym na wniesienie apelacji (art. 445 § 2 k.p.k.). Konsekwentnie też
przyjąć należy, że jeżeli strona niebędąca oskarżonym złożyła wniosek o
uzasadnienie wyroku jedynie w odniesieniu do jednego (niektórych) spo-
śród oskarżonych, natomiast przed upływem terminu do złożenia takiego
wniosku zaskarżyła apelacją wyrok także w odniesieniu do pozostałych
oskarżonych, to skutki określone w art. 422 k.p.k. zostały wywołane wobec
wszystkich oskarżonych, i sąd zobligowany jest do uzasadnienia wyroku w
pełnym zakresie.
Należy także wyraźnie odróżnić sytuację, w której we wniosku wy-
mienieni zostali jedynie niektórzy spośród oskarżonych, objętych postępo-
waniem w konkretnej sprawie, od wniosku, w którym nie został wymieniony
żaden z oskarżonych. W związku z tym ostatnim układem procesowym na-
leży postawić pytanie, czy taki wniosek można potraktować jako nie wska-
zujący na wolę zaskarżenia wyroku w stosunku do któregokolwiek z oskar-
żonych ewentualnie, czy możliwe jest wezwanie do jego uzupełnienia oso-
by, od której wniosek ten pochodzi. Sąd Najwyższy w niniejszym składzie
reprezentuje pogląd, że niewskazanie przez prokuratora podmiotowego
zakresu wniosku niejako obliguje do przyjęcia, że wniosek dotyczy wszyst-
kich oskarżonych, a konsekwencją tego jest zarówno obowiązek (sądu)
sporządzenia pisemnego uzasadnienia w pełnym zakresie oraz uprawnie-
nie (prokuratora) do wniesienia apelacji wobec każdego z objętych wyro-
kiem oskarżonych. Nie można bowiem potraktować niewskazania podmio-
towego zakresu wniosku jako jego braku formalnego, który uniemożliwia
nadanie biegu pismu procesowemu. Treść art. 422 § 3 zd. 1 k.p.k. ograni-
cza podstawy odmowy przyjęcia wniosku do stwierdzenia, że złożony zo-
stał przez osobę nieuprawnioną lub po terminie. Nie można też przyjąć, że
wniosek taki nie wyraża woli zaskarżenia wyroku w jakimkolwiek zakresie
podmiotowym. W konsekwencji nie pozostaje nic innego, jak konieczność
przyjęcia woli zaskarżenia wyroku w pełnym zakresie podmiotowym (por.
P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Ko-
mentarz, Warszawa 2004, t. II, s. 527).
W zakończeniu niniejszych rozważań zwrócić należy też uwagę na
to, że w tezie uchwały już na samym wstępie zawarte zostało istotne za-
strzeżenie, wyrażone w słowach: ,,w sprawach z oskarżenia publicznego".
Pozostaje ono w związku z uprawnieniami prokuratora nie tylko do
wszczęcia postępowania, ale także do wstąpienia do postępowania już
wszczętego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego
(art. 60 § 1 k.p.k.). Wprawdzie układ procesowy występujący w sprawie, na
tle której zostało sformułowane pytanie prawne, nie pozwala na prowadze-
nie szerszych rozważań w tej materii, tym niemniej niezbędne jest przypo-
mnienie, iż ingerencja prokuratora w sprawach ściganych z oskarżenia
prywatnego w formie przyłączenia się do wszczętego postępowania do-
puszczalna jest w każdej jego fazie, aż do czasu prawomocnego jego za-
kończenia, a więc także po wydaniu orzeczenia przez sąd pierwszej in-
stancji. W dalszych uwagach świadomie zostanie pominięte kontrowersyjne
zagadnienie, czy ingerencja ta możliwa jest wyłącznie po jednej stronie
procesowej (por. krytykę stanowiska zajmowanego przez SN w tej materii
/w:/ P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks..., op. cit., t. I, s. 328-329;
S. Zabłocki, Postępowanie odwoławcze..., op. cit., s. 315; tam też dalsza
literatura przedmiotu). Pozostając jednak na gruncie dotąd wyrażanych w
orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądów, iż ingerencja ta możliwa jest
jedynie po stronie oskarżenia, dostrzec należałoby uwarunkowanie, że w
szczególnym układzie procesowym prokurator będzie mógł wnieść apela-
cję jedynie w stosunku do tych oskarżonych, którzy zostali wskazani nie we
wniosku złożonym przez niego, na podstawie art. 422 § 1 zd. ostatnie
k.p.k., ale we wniosku złożonym na tej samej podstawie prawnej przez
oskarżyciela prywatnego. Jeśli bowiem prokurator przyłączy się do takiego
postępowania, w którym oskarżonych było kilka osób, bezpośrednio po
wydaniu orzeczenia przez sąd pierwszej instancji, wówczas zakres
podmiotowy wniesienia przez prokuratora apelacji limitowany będzie
treścią wniosku o sporządzenie uzasadnienia, złożonego przez samego
prokuratora. Jeżeli jednak ingerencja prokuratora nastąpi już po upływie
terminu 7 dni od daty ogłoszenia wyroku, ale przed upływem dni 14 od
doręczenia wyroku z uzasadnieniem oskarżycielowi prywatnemu, wówczas
prokurator może wnieść apelację jedynie wobec tych oskarżonych, w
stosunku do których możliwość zaskarżenia wyroku otwarta została
poprzez treść wniosku złożonego uprzednio, na podstawie art. 422 § 1
k.p.k., przez oskarżyciela prywatnego.
Wszystkie przedstawione wyżej argumenty prowadzą do wniosku, że
w sprawach z oskarżenia publicznego, prokurator nie może wnieść apelacji
w stosunku do oskarżonego, którego nie wskazał we wniosku złożonym na
podstawie art. 422 § 1 zd. ostatnie k.p.k.