UCHWAŁA Z DNIA 9 CZERWCA 2006 R.
I KZP 10/06

Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyro-
ku, złożony na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. przez obrońcę oskarżonego,
zobowiązuje sąd do doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem na
podstawie art. 423 § 2 k.p.k. temu obrońcy, chyba że z treści wniosku lub z
innych okoliczności ujawnionych w sprawie wynika, iż odpis ten powinien
być doręczony również albo wyłącznie oskarżonemu, ewentualnie także
innemu obrońcy.

Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki (sprawozdawca).
Sędziowie SN: J. Grubba, P. Kalinowski.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy - Izba Karna w sprawie Krystyny M., po rozpoznaniu
przedstawionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w
Z., postanowieniem z dnia 8 marca 2006 r., zagadnienia prawnego wyma-
gającego zasadniczej wykładni ustawy:

,,Czy wskazanie w art. 423 § 2 k.p.k. - strony - jako uprawnionej do
otrzymania odpisu wyroku z uzasadnieniem oznacza, iż sąd jest zobowią-
zany doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem oskarżonej w sytuacji, gdy
wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia złożył wyłącznie jej
obrońca?"

u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi jak wyżej.


U z a s a d n i e n i e

Przedstawione zagadnienie prawne powstało w następującym ukła-
dzie procesowym.
Po wydaniu przez Sąd Rejonowy w Z. wyroku w sprawie toczącej się
przeciwko oskarżonej Krystynie M., jej obrońca z urzędu złożył w ustawo-
wym terminie wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie mu uzasad-
nienia wyroku. O tym, że obrońca wyraźnie żądał doręczenia odpisu wyro-
ku wraz z uzasadnieniem właśnie jemu, świadczy sformułowanie zawarte w
piśmie procesowym ,,... doręczenie mi (podkreślenie - SN) odpisu uzasad-
nienia wyroku". Następnie, po doręczeniu mu odpisu uzasadnienia, obroń-
ca - również z zachowaniem terminu ustawowego - wniósł apelację. Pra-
wie dwa miesiące później także i oskarżona Krystyna M. złożyła osobiście
sporządzoną apelację. Przewodniczący Wydziału Grodzkiego wyżej wska-
zanego Sądu wydał zarządzenie o odmowie przyjęcia tej drugiej skargi, z
uwagi na złożenie jej po terminie. Na zarządzenie to złożyła zażalenie Kry-
styna M., a właściwym do jego rozpoznania jest Sąd Okręgowy w Z.
Wprawdzie w uzasadnieniu postanowienia, w którym sformułowano
zagadnienie prawne, nie wyrażono tego expressis verbis, ale wyczytać
można z niego, że Sąd odwoławczy widzi następującą zależność pomiędzy
treścią pytania a kierunkiem rozstrzygnięcia, które zostanie wydane przez
tenże sąd: najpierw należy ustalić, czy w stosunku do oskarżonej w ogóle
rozpoczął bieg, a jeśli tak - to w jakiej dacie, termin do wniesienia środka
odwoławczego, a następnie dopiero można podejmować zasadną decyzję
co do tego, czy doszło do przekroczenia terminu. W ten sposób spogląda-
jąc na zagadnienie stwierdzić należy, że spełnione zostały przesłanki,
określone w art. 441 § 1 k.p.k., do wystąpienia z zagadnieniem prawnym,
albowiem wyłoniło się ono przy rozpoznawaniu środka odwoławczego,
wymaga zasadniczej wykładni ustawy - czemu poświęcona zostanie dal-
sza część niniejszej uchwały, a ponadto pozostaje ono w związku z roz-
strzygnięciem sprawy przez sąd odwoławczy.
Wątpliwości swoje Sąd odwoławczy motywuje tym, że - jego zda-
niem - dotychczasowy kierunek orzecznictwa uległ dezaktualizacji na sku-
tek zmiany stanu prawnego, a w szczególności wobec tego, że w treści art.
371 § 2 k.p.k. z 1969 r. mowa była o tym, iż ,,wyrok z uzasadnieniem dorę-
cza się temu, kto złożył wniosek na podstawie art. 370", zaś w art. 423 § 2
zd. 1 k.p.k. mowa jest, że ,,wyrok z uzasadnieniem doręcza się stronie i
podmiotowi, o którym mowa w art. 416, które złożyły wniosek na podstawie
art. 422". Skoro zaś obrońca nie jest stroną, to odpis wyroku wraz z uza-
sadnieniem powinien być - pomimo tego, że wniosek został złożony przez
obrońcę - doręczany bezpośrednio oskarżonemu, zaś obrońcy tylko w
związku z treścią art. 140 k.p.k.
Prokurator Prokuratury Krajowej w przedstawionym na piśmie stano-
wisku zaproponował podjęcie uchwały o treści: Wniosek o sporządzenie i
doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem złożony na podstawie art.
422 § 1 k.p.k. przez obrońcę oskarżonego nie obliguje sądu do doręczenia
tego odpisu również oskarżonemu, chyba, że intencja taka wynika z treści
wniosku.
Rozpoznając przedstawione zagadnienie prawne, Sąd Najwyższy
zważył, co następuje.
Wywodzone przez Sąd odwoławczy z nowej treści przepisu art. 423 §
2 k.p.k. wnioski nie są zasadne, zaś odnotowana zmiana jego redakcji w
porównaniu z treścią przepisu art. 371 § 2 d.k.p.k. nie może okazać się je-
dyną, a w konsekwencji i decydującą, przesłanką wykładni. Już na samym
wstępie rozważań należy zasygnalizować, że stosując preferowany przez
ten sąd kierunek interpretacji, należałoby identyczne zasady doręczeń
przyjąć i w odniesieniu do stron innych niż oskarżony (np. powoda cywilne-
go działającego przez pełnomocnika), a nadto dostrzec i to, że odwołując
się do wykładni art. 423 § 2 k.p.k. w świetle precyzyjnych kryteriów języko-
wych, nie można pomijać, iż w poddawanym analizie przepisie mowa jest o
powinności doręczenia wyroku z uzasadnieniem co prawda ,,stronie", ale
tylko tej, która ,,złożyła" wniosek na podstawie art. 422 k.p.k. Do obu tych
spostrzeżeń wypadnie powrócić w dalszej części niniejszej uchwały.
Pomimo tego, że obrońca oskarżonego bezspornie sam nie jest
,,stroną", zakończenie wykładni art. 423 § 2 k.p.k. na tym tylko spostrzeże-
niu byłoby dalece niewystarczające. Zagadnienie doręczenia odpisu wyro-
ku wraz z uzasadnieniem w opisanej sytuacji procesowej nie może być po-
strzegane w oderwaniu od treści innych przepisów Kodeksu postępowania
karnego (w tym przede wszystkim w izolacji od treści przepisu art. 422 § 1
k.p.k.) oraz z pominięciem charakteru instytucji reprezentacji strony proce-
sowej.
Gdyby pozostawać wyłącznie na gruncie wykładni językowej, odpis
wyroku wraz z uzasadnieniem należałoby, istotnie, doręczyć przede
wszystkim stronie procesowej, zaś jej reprezentantowi procesowemu tylko
w związku z treścią art. 140 k.p.k., a zatem tylko w sytuacji, gdy doręczenie
powinno nastąpić samej stronie. Rzecz jednak w tym, że - jak to już wyżej
zasygnalizowano - zgodnie z treścią art. 423 § 2 k.p.k. doręczenie powin-
no następować jedynie tej ,,stronie i podmiotowi (...), które złożyły (podkre-
ślenie SN) wniosek na podstawie art. 422 k.p.k." (dla uproszczenia analizy
pominięta zostanie w tym fragmencie rozważań sytuacja podmiotu zobo-
wiązanego do zwrotu korzyści majątkowej i relacji czynności podjętych
przez sam ten podmiot do zdziałanych przez jego pełnomocnika). Jeśli za-
tem dla ustalenia, komu przepis art. 423 § 2 k.p.k. nakazuje doręczyć odpis
wyroku, pod określeniem ,,strona" mielibyśmy rozumieć na jego gruncie -
zgodnie z restryktywnie stosowaną wykładnią gramatyczną - jedynie sa-
mego oskarżonego (oskarżyciela posiłkowego lub prywatnego, powoda
cywilnego), to dopełniający warunek ,,... które złożyły wniosek na podsta-
wie art. 422" musiałby zostać odniesiony także i do samego oskarżonego (i
odpowiednio: oskarżyciela posiłkowego lub prywatnego, powoda cywilne-
go), ale już nie do sytuacji, w której wniosek o sporządzenie i doręczenie
uzasadnienia (art. 422 § 1 k.p.k.) został złożony przez reprezentanta strony
procesowej. Ta ostatnia konfiguracja powinna bowiem zostać, w wypadku
stosowania tego samego stopnia rygoryzmu językowego, wyrażona w po-
staci określenia: ,,które osobiście lub przez swego reprezentanta złożyły
wniosek na podstawie art. 422", albo w postaci równie jednoznacznej.
Konsekwencją tak dosłownego, jak sugeruje to Sąd odwoławczy, sposobu
odczytywania treści przepisu art. 423 § 2 k.p.k. byłaby zatem konieczność
przyjęcia, że w sytuacji, gdy to nie ,,strona" złożyła wniosek na podstawie
art. 422 § 1 k.p.k., ale uczynił to za nią i w jej imieniu jej reprezentant pro-
cesowy, zgodnie z treścią art. 423 § 2 k.p.k. brak jest podstaw do doręcze-
nia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem nie tylko temu reprezentantowi
procesowemu, ale także samej stronie (a w konsekwencji także i reprezen-
tantowi procesowemu na podstawie art. 140 k.p.k.). Takie odczytywanie
przepisu art. 423 § 2 k.p.k. zakładałoby zatem konieczność składania
wniosku na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. zawsze przez samą stronę, nieza-
leżnie od tego, czy miała ona w procesie swego reprezentanta. Jest to re-
zultat wykładni, którego zaakceptować nie można. Skłania on zatem do
dalszych poszukiwań takiej treści normy, wyrażonej w art. 423 § 2 k.p.k.,
która pozostawałaby w zgodzie z innymi przepisami Kodeksu postępowa-
nia karnego i nie prowadziła do rozwiązań całkowicie dysfunkcjonalnych.
Wypada zatem rozważyć, czy pod określeniem ,,strony ... która złożyła
wniosek na podstawie art. 422" nie należy rozumieć zarówno samego
oskarżonego (oskarżyciela posiłkowego lub prywatnego, powoda cywilne-
go), jak i ich reprezentantów procesowych (obrońcę lub pełnomocnika stro-
ny innej niż oskarżony), w zależności od tego, który z tych podmiotów zło-
żył wniosek o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem.
W przepisie najściślej związanym z art. 423 § 2 k.p.k., to jest w art.
422 § 1 k.p.k., mowa jest o uprawnieniu ,,strony" (oraz podmiotu określone-
go w art. 416 k.p.k.), do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie
uzasadnienia. Nie tylko w obecnym, ale także i w poprzednim stanie praw-
nym, nie wymieniono w tym przepisie ,,odrębnie" reprezentantów stron pro-
cesowych. Gdyby zatem także i treść art. 422 § 1 k.p.k. odczytywać wy-
łącznie z zastosowaniem wykładni językowej, okazałoby się, że już do zło-
żenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku upraw-
niona jest tylko sama strona. Bezsporne jest jednak to, że zakreślając krąg
podmiotów, którym przysługuje prawo do złożenia takiego wniosku, należy
uwzględniać kontekst systemowy. Reprezentanci stron działają bowiem za
strony procesowe, w ich imieniu, na podstawie odpowiedniego tytułu praw-
nego (por. np. S. Waltoś: Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005, s.
190), którym może być pełnomocnictwo udzielone przez stronę lub przed-
stawiciela ustawowego, zarządzenie prezesa sądu (innej osoby upoważ-
nionej - art. 93 § 2 k.p.k.) lub postanowienie sądu albo też przepis ustawy.
Nigdy nie kwestionowano, że taka właśnie jest istota pełnomocnictwa, któ-
rego udziela adwokatowi lub - w warunkach określonych w art. 88 § 2 lub 3
k.p.k. - radcy prawnemu oskarżyciel posiłkowy lub powód cywilny. W
związku z zakresem przedstawionego zagadnienia, należy jednak rozwa-
żyć, czy podobnie należy widzieć relację między oskarżonym i jego obroń-
cą. Na gruncie poprzedniego stanu prawnego toczył się w piśmiennictwie
spór, czy obrońcę uważać należy za przedstawiciela procesowego oskar-
żonego (tak np. M. Cieślak: Sytuacja prawna obrońcy w świetle nowego
ustawodawstwa polskiego, Pal. 1969, z. 8, s. 32-33 i tenże autor w szeregu
dalszych publikacji; W. Daszkiewicz: Kumulacja ról obrońcy i pełnomocnika
w procesie karnym, Pal. 1968, nr 3, s. 52; T. Grzegorczyk: Obrońca w po-
stępowaniu przygotowawczym, Łódź 1988, s. 28-37 i tenże autor w innych
publikacjach), czy też za pomocnika procesowego oskarżonego (tak np. P.
Kruszyński: Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok
1991, s. 13 i n.). Spór ten przeniknął także do orzecznictwa (por. z jednej
strony np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia
1986 r., VI KZP 8/86, OSNKW 1986, z. 9-10, poz. 75; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 27 stycznia 1994 r., WO 11/94, OSNKW 1994, z. 5-6,
poz. 36, a z drugiej zaś strony np. uzasadnienie postanowienia Sądu Naj-
wyższego z dnia 9 lutego 1974 r., II KZ 37/74, OSNKW 1974, z. 6, poz.
121; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 1980 r., II KR 319/79,
OSNKW 1980, z. 5-6, poz. 50). Od dnia wejścia w życie Kodeksu postępo-
wania karnego z 1997 r. przyjąć należy, że zaznaczając co prawda w inty-
tulacji Działu III i Rozdziału 9 oraz w treści szeregu przepisów różnice w roli
procesowej obrońcy i pełnomocnika (najbardziej specyficzną cechą tego
szczególnego mandatu do reprezentacji, jaki stanowi upoważnienie do
obrony, jest możliwość przedsiębrania czynności procesowych jedynie na
korzyść oskarżonego - art. 86 § 1 k.p.k.), ustawodawca bezspornie poczy-
tuje jednak także i obrońcę za przedstawiciela procesowego tej strony, jaką
jest oskarżony. W zdaniach pierwszym i trzecim art. 406 § 1 k.p.k. używa
bowiem określenia ,,przedstawiciele procesowi stron", obejmując nim
obrońcę, pełnomocnika i przedstawiciela ustawowego (por. J. Grajewski w:
J. Grajewski red.: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Kraków
2006, s. 306). Gdyby wszystkich tych podmiotów nie uznawać, w rozumie-
niu obowiązujących przepisów procedury, za przedstawicieli procesowych,
należałoby dojść do paradoksalnego wniosku, że brak jest podstawy praw-
nej do udzielenia np. obrońcy głosu po zamknięciu rozprawy. Nie jest rów-
nież stroną, ale jej reprezentantem, przedstawiciel ustawowy albo osoba,
pod której stałą pieczą pozostaje małoletni albo ubezwłasnowolniony, i to
zarówno wówczas, gdy przymioty te dotyczą pokrzywdzonego (art. 51 § 2
k.p.k.), jak i wówczas, gdy dotyczą one oskarżonego (art. 76 k.p.k.). Tak
więc reprezentantami stron procesowych są nie tylko pełnomocnicy, ale
także obrońcy oraz przedstawiciele ustawowi (por. np. S. Waltoś: op. cit., s.
190).
Przyznać należy, że w odniesieniu do tej ostatniej grupy reprezentan-
tów procesowych stron uprawnienie do złożenia wniosku, o którym mowa w
art. 422 § 1 k.p.k., jak i do wniesienia środka odwoławczego, wywieść
można nie tylko z kontekstu systemowego, ale i z treści przepisu art. 51 § 2
k.p.k. oraz - jeszcze wyraźniej - z art. 76 k.p.k. Tym niemniej, właśnie na
przykładzie tejże grupy reprezentantów procesowych w najbardziej jaskra-
wy sposób uwidacznia się to, że w treści art. 423 § 2 k.p.k. ustawodawcy
idzie nie ,,fizycznie" o samego tylko oskarżonego, oskarżyciela posiłkowego
czy prywatnego, powoda cywilnego albo podmiot zobowiązany posiłkowo
do zwrotu korzyści majątkowej, które ,,złożyły wniosek na podstawie art.
422", ale także i o reprezentanta procesowego strony (podmiotu określo-
nego w art. 416 k.p.k.), który w jej imieniu i na jej rzecz dokonał czynności
procesowej złożenia wniosku. Całkowicie nieracjonalne byłoby bowiem
przyjęcie założenia, w świetle którego sama strona, z uwagi na jej właści-
wości (np. wiek lub stan psychiczny), ani nie może skutecznie złożyć wnio-
sku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, ani też nie może po
zapoznaniu się z tym uzasadnieniem wnieść środka odwoławczego, któ-
rych to czynności może dokonać jedynie jej reprezentant procesowy, zaś
pomimo to odpis wyroku wraz z uzasadnieniem miałby być przede wszyst-
kim doręczany nie temu reprezentantowi, ale właśnie samej stronie.
Już dotychczas przeprowadzony wywód prowadzi, zdaniem Sądu
Najwyższego, do wniosku, że brak jest podstaw do twierdzenia, aby usta-
wodawca w sposób w pełni celowy i uświadomiony odszedł w nowym Ko-
deksie postępowania karnego od reguł doręczania wyroku wraz z uzasad-
nieniem obowiązujących w poprzednim stanie prawnym (w myśl których
odpis taki winien być doręczany stronie lub jej reprezentantowi proceso-
wemu, albo obu tym podmiotom, w zależności od tego, czy tylko sama
strona lub tylko jej reprezentant złożyli wniosek, czy też, że wniosek taki
złożyły oba podmioty) na rzecz reguły doręczania odpisu wyroku z uzasad-
nieniem samej stronie, a jej reprezentantowi procesowemu tylko ,,z tytułu"
art. 140 k.p.k.
Dodajmy, że metoda ,,twardej" wykładni językowej, na wynik której
wskazano w uzasadnieniu sądu odwoławczego, zupełnie zaś zawodzi przy
interpretacji przepisu art. 423 § 2 k.p.k. w związku z uprawnieniami kolej-
nego podmiotu, o którym mowa w art. 422 § 1 k.p.k. oraz w art. 444 k.p.k.,
a który w fazie postępowania jurysdykcyjnego (czyli na tym etapie postę-
powania, który regulowany jest treścią przepisów poddawanych analizie) w
ogóle nie jest stroną. Zwrócić tu należy uwagę na te części przepisów art.
422 § 1 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k., w których umożliwiono pokrzywdzonemu
złożenie najpierw wniosku o sporządzenie i doręczenie mu odpisu wyroku
warunkowo umarzającego postępowanie, a następnie wniesienie apelacji
od zapadłego w tym układzie procesowym wyroku. Ten podmiot proceso-
wy, jeśli nie uzyskał statusu oskarżyciela posiłkowego (prywatnego) lub
powoda cywilnego, w ogóle nie jest w postępowaniu jurysdykcyjnym stro-
ną. Pomimo to, przysługuje mu ,,otwarcie" drogi do zaskarżenia wyroku
(złożenie wniosku na podstawie art. 422 § 1 k.p.k.), a następnie i jego za-
skarżenie (wniesienie apelacji na podstawie art. 444 k.p.k.), tyle tylko, że
zrealizowanie tych uprawnień możliwe jest wyłącznie przy funkcjonalnie
wykładanym art. 423 § 2 k.p.k. Nawet bowiem w wypadku, gdyby działał za
niego i w jego imieniu reprezentant procesowy, to przy wąskiej wykładni
językowej art. 423 § 2 k.p.k. nie byłoby podstaw do doręczenia odpisu wy-
roku nie tylko samemu pokrzywdzonemu, ale i - na podstawie art. 140
k.p.k. - jego pełnomocnikowi, albowiem nie byłby on pełnomocnikiem
strony (podkreślenie - SN), której ustawa nakazuje doręczyć orzeczenie.
Dostrzegając to ostatnie uwarunkowanie, komentatorzy przyjmują, że wła-
śnie dlatego, iż pokrzywdzonemu należy doręczyć wraz z uzasadnieniem
wyrok warunkowo umarzający postępowanie, przepis art. 423 § 2 k.p.k. nie
może być interpretowany wyłącznie w sposób gramatyczny (zob. P.
Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komen-
tarz, t. II, Warszawa 2004, s. 531; T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania
karnego. Komentarz, Kraków 2005, s. 1033; ten ostatni autor stwierdza
wręcz, że ,,sporządzone uzasadnienie doręcza się jedynie tym [podkre-
ślenie T. Grzegorczyka - uwaga SN], którzy złożyli wniosek ...", co stanowi
już jawny wyraz poglądu, że w istocie celem ustawodawcy było pozostanie
przy regule przewidzianej w art. 371 § 2 d.k.p.k., tyle tylko, że została ona
wyrażona w inny sposób).
Podsumowując dotychczasowe rozważania stwierdzić zatem należy,
że obecne brzmienie art. 423 § 2 k.p.k. nie stanowi zmiany o charakterze
,,jakościowym", nie zostało podyktowane odmiennym założeniem ustawo-
dawcy co do tego, komu powinien być doręczany odpis wyroku wraz z uza-
sadnieniem, a stanowi jedynie próbę - przyznać należy, że niestety niezbyt
udaną - wzajemnego dostosowania treści interpretowanego w niniejszej
uchwale przepisu art. 423 § 2 k.p.k. do treści przepisu art. 422 § 1 k.p.k.,
ale także i przepisu art. 444 k.p.k. W konsekwencji, nie powinno powodo-
wać - wbrew supozycjom wyrażonym w uzasadnieniu postanowienia sądu
odwoławczego - zasadniczych zmian w dotychczasowym modelu praktyki
doręczeń dokonywanych w toku tzw. postępowania międzyinstancyjnego.
Wskazać przy tym należy, że zaprezentowany wyżej pogląd w naj-
mniejszym stopniu nie ograniczaja uprawnień samego oskarżonego. Zgod-
nie z art. 86 § 2 k.p.k. udział obrońcy w postępowaniu nie wyłącza osobi-
stego działania w nim oskarżonego. Oskarżony może więc podejmować
samodzielnie czynności procesowe, do których jest - zgodnie z przepisami
- uprawniony, czyli może np. samodzielnie wnieść apelację od wyroku
wówczas, gdy czynność zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji nie
jest objęta tzw. przymusem adwokackim (por. np. wyrok Sądu Najwyższe-
go z dnia 28 sierpnia 2002 r., II KKN 368/00, LEX nr 74580, zaś na gruncie
art. 77 § 2 k.p.k. z 1969 r. - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września
1982 r., V KRN 229/82, OSNPG 1982, z. 12, poz. 163). Nie straciły też na
aktualności poglądy, zgodnie z którymi wniosek o sporządzenie na piśmie
uzasadnienia wyroku sporządzony nie osobiście przez skazanego, lecz w
jego imieniu przez ustanowionego przez niego obrońcę otwiera termin do
wniesienia rewizji zarówno dla obrońcy, jak i oskarżonego osobiście (por.
np. Z. Doda, A. Geberle: Kontrola odwoławcza w procesie karnym, War-
szawa 1997, s. 77-78). Termin ten liczy się od daty doręczenia obrońcy
odpisu wyroku z uzasadnieniem (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 14 listopada 1972 r., V KRN 437/72, OSNKW 1973, z. 4, poz. 52, z
uwagami M. Cieślaka i Z. Dody w: Przeglądzie orzecznictwa..., Pal. 1974,
nr 12, s. 78-79). Interesy procesowe oskarżonego nie mogą doznać
uszczerbku przy takim liczeniu biegu terminu z uwagi na to, że ewentualne
zaniedbanie obrońcy, polegające na niepowiadomieniu oskarżonego o do-
ręczeniu wyroku, stanowić będzie podstawę do przywrócenia temu ostat-
niemu terminu do wniesienia apelacji osobistej, zgodnie z jednolitą od wielu
lat linią orzecznictwa, w świetle której termin powinien być przywrócony,
jeśli do jego uchybienia doszło z winy obrońcy. Jeśli zaś wniosek o dorę-
czenie wyroku złożyli, w terminie określonym w art. 422 § 1 k.p.k., oddziel-
nie obrońca i sam oskarżony i każdy z nich otrzymał w innym czasie wyrok
wraz z uzasadnieniem, to termin do wniesienia apelacji dla każdego z tych
podmiotów należy liczyć od daty późniejszego z dokonanych doręczeń, a
nie dla każdego z nich oddzielnie (zob. np. uchwałę Sądu Najwyższego z
dnia 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80, OSNKW 1980, z. 5-6, poz. 43 oraz
postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 września 1992 r., II
AKz 304/92, OSA 1993, z. 1, poz. 5 i postanowienie Sądu Apelacyjnego w
Krakowie z dnia 11 marca 1993 r., II AKz 58/93, KZS 1993, z. 3, poz. 29).
Przyjęcie założenia, że złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wy-
roku przez reprezentanta procesowego oskarżonego spełnia zarówno wo-
bec obrońcy, jak i wobec samego oskarżonego, warunek, od którego usta-
wa uzależnia możliwość wniesienia apelacji, prowadzi też do wniosku, iż
jeśli oskarżony ma dwóch lub trzech obrońców, ale wniosek na podstawie
art. 422 § 1 k.p.k. złożył tylko jeden z nich, to co prawda - zgodnie z przed-
stawionymi wyżej zapatrywaniami dotyczącymi normy wyrażonej w art. 423
§ 2 k.p.k. - wyrok wraz z uzasadnieniem powinien być doręczony tylko te-
mu właśnie obrońcy, ale droga do zaskarżenia wyroku apelacją otwarta jest
także dla pozostałych. Co więcej, w wypadku, gdy reprezentant procesowy
oskarżonego złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wy-
roku, apelację może wnieść następnie także i później ustanowiony przez
oskarżonego obrońca, ale winien to uczynić z zachowaniem czternasto-
dniowego terminu od doręczenia dokonanego temu obrońcy, który złożył
wniosek na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. (por. uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74, OSNKW 1974, z. 9, poz. 161).
Na zakończenie wskazać też należy, że trafnie przyjął Sąd Apelacyj-
ny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia 17 lipca 2002 r. (II AKz 324/02,
OSA 2003, z. 2, poz. 17), iż jeśli obrońca oskarżonego złoży w terminie
wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, a
następnie - jeszcze przed sporządzeniem uzasadnienia wyroku, ale już po
upływie 7-dniowego terminu z art. 422 § 1 k.p.k. - taki sam wniosek złoży
osobiście oskarżony, to podlega on uwzględnieniu, jako uzupełnienie wnio-
sku obrońcy, a w konsekwencji po sporządzeniu uzasadnienia wyroku na-
leży go doręczyć nie tylko obrońcy, ale także samemu oskarżonemu. Kon-
tynuując tę zasadną linię rozumowania dopowiedzieć należy, że sąd powi-
nien doręczyć odpis wyroku oskarżonemu (ewentualnie także i innym jego
reprezentantom procesowym), choćby ten (ci) nie złożył(-li) wniosku na
podstawie art. 422 § 1 k.p.k., także i wtedy, gdy we wniosku jego obrońcy,
złożonym na wskazanej wyżej podstawie prawnej, zawarta została prośba
doręczenia wyroku nie tylko autorowi wniosku, ale i samemu oskarżonemu
(ewentualnie także pozostałym jego reprezentantom procesowym). Składa-
jąc taki wniosek obrońca może także zawrzeć w nim żądanie, aby odpis
wyroku został doręczony nie autorowi wniosku, ale samemu oskarżonemu
albo innemu obrońcy ustanowionemu przez oskarżonego, np. w związku z
tym, że oskarżony wypowiada upoważnienie do obrony swemu dotychcza-
sowemu reprezentantowi procesowemu lub ten ostatni wypowiada upo-
ważnienie obrończe oskarżonemu. W szczególnych sytuacjach ujawnio-
nych w sprawie, konieczność doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem nie
obrońcy, który złożył wniosek na podstawie art. 422 § 1 k.p.k., lecz wyłącz-
nie oskarżonemu (ewentualnie także i innemu obrońcy) wynikać może nie
tylko z wyraźnego oświadczenia woli zawartego w tym przedmiocie w sa-
mym wniosku, ale właśnie z innych okoliczności ujawnionych w sprawie
(np. śmierć obrońcy, który złożył wniosek i ustanowienie przez oskarżone-
go w jego miejsce innego reprezentanta procesowego, zmiana zarządzenia
w przedmiocie wyznaczenia na dalszym etapie postępowania obrońcą z
urzędu innego adwokata, dokonana już po złożeniu wniosku przez po-
przedniego obrońcę).
Podsumowując, Sąd Najwyższy stwierdza, że wniosek o sporządze-
nie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, złożony na podstawie art.
422 § 1 k.p.k. przez obrońcę oskarżonego, zobowiązuje sąd do doręczenia
odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem na podstawie art. 423 § 2 k.p.k. temu
obrońcy, chyba, że z treści wniosku lub z innych okoliczności ujawnionych
w sprawie wynika, iż odpis ten powinien być doręczony również albo wy-
łącznie oskarżonemu ewentualnie także i innemu obrońcy.