Uchwała z dnia 30 stycznia 2002 r., III CZP 80/01

Sędzia SN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski
Sędzia SN Tadeusz Domińczyk

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku wierzyciela Powszechnej Kasy
Oszczędności, Banku Polskiego S.A., IV Oddziału w P. przy uczestnictwie Łukasza
S. o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 30 stycznia 2002 r.,
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, zagadnienia
prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z
dnia 16 listopada 2001 r.:
,,1. Czy czynność bankowa dokonana przez przedstawiciela (pełnomocnika)
banku jest czynnością dokonaną bezpośrednio z bankiem w rozumieniu art.97 ust.
1 Prawa bankowego (Dz.U. z 1997 r., Nr 140, poz. 939 ze zm.),
2. czy sąd odwoławczy po rozpoznaniu zażalenia wierzyciela na postanowienie
sądu pierwszej instancji o oddaleniu jego wniosku o nadaniu bankowemu tytułowi
egzekucyjnemu klauzuli wykonalności - uwzględniając to zażalenie - winien wydać
postanowienie o zmianie zaskarżonego orzeczenia przez nadanie klauzuli
wykonalności, czy też postanowienie o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i
przekazaniu sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania ?"
podjął uchwałę:

1. Czynnością bankową dokonywaną ,,bezpośrednio z bankiem" w
rozumieniu art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe
(Dz.U. Nr 140, poz. 939 ze zm.) jest także czynność dokonana przez
pełnomocnika banku.
2. W razie uwzględnienia zażalenia na postanowienie sądu rejonowego,
oddalające wniosek o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli
wykonalności, sąd drugiej instancji może wydać orzeczenie reformatoryjne.

Uzasadnienie

Powszechna Kasa Oszczędności, Bank Polski S.A., IV Oddział w P. wystąpił z
wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu,
wystawionemu w dniu 3 listopada 2000 r. z powołaniem się na art. 96 ust. 1 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. Nr 140, poz. 939 ze zm. - dalej
,,Pr.bank."), stwierdzającemu, że Łukasz S. powinien zapłacić wnioskodawcy kwotę
2865,64 zł z odsetkami od dnia 4 listopada 2000 r., z tytułu udzielonego mu w dniu
2 grudnia 1999 r. kredytu gotówkowego, kwotę 502,31 zł z tytułu odsetek za czas
od dnia 12 kwietnia 2000 r. do dnia 3 listopada 2000 r. i kwotę 38,95 zł z tytułu
kosztów, oraz że roszczenie o zapłatę wymienionych kwot jest wymagalne.
Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2001 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu oddalił
wniosek z tej przyczyny, że umowa o kredyt gotówkowy, z której wynika roszczenie
stwierdzone bankowym tytułem egzekucyjnym, zawarta została przez Łukasza S.
nie bezpośrednio z bankiem, lecz ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością pod
firmą ,,PKO Towarzystwo Finansowe" z siedzibą w G., powołującą się jedynie na
upoważnienie Banku. Sąd Rejonowy uznał, że nie został spełniony wymóg
dokonania czynności bankowej ,,bezpośrednio z bankiem", przewidziany w art. 97
ust. 1 Pr.bank., który jest, zdaniem tego Sądu, przepisem szczególnym w stosunku
do art. 95 k.c.
Przy rozpatrywaniu zażalenia wierzyciela Sąd Okręgowy w Poznaniu powziął
poważne wątpliwości, wobec czego postanowieniem z dnia 16 listopada 2001 r.
przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia dwa zagadnienia prawne
przytoczone na wstępie uchwały. W uzasadnieniu wskazał na wątpliwości
wyłaniające się przy określeniu wzajemnego stosunku przepisów art. 95 k.c. i art.
97 ust. 1 Pr.bank., ze względu na podkreślenie przez ustawodawcę w drugim z
wymienionych przepisów, że chodzi o osobę, która dokonywała czynności bankowej
,,bezpośrednio z bankiem". Wyjaśnienie tych wątpliwości jest, zdaniem Sądu
Okręgowego, niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ umowę o kredyt
gotówkowy zawarła z Łukaszem S. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod
firmą ,,PKO Towarzystwo Finansowe" z siedzibą w G., która - na podstawie
łączącej ją z Powszechną Kasą Oszczędności, Bankiem Polskim S.A. umowy o
współpracy oraz udzielonego jej pełnomocnictwa szczególnego - była upoważniona
do zawierania w imieniu i na rzecz Banku umów o kredyt gotówkowy do kwoty 5000
zł oraz umów o kredyt na zakup towarów i usług do kwoty 10 000 zł. Spółka ,,PKO
Towarzystwo Finansowe" była zatem przedstawicielem banku w rozumieniu art. 95
k.c., a według tego przepisu, czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w
granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla
reprezentowanego. Wątpliwości wywołują jednak poglądy prezentowane w
doktrynie, według których przepisów art. 96-98 Pr.bank. nie należy interpretować
rozszerzająco, ponieważ mają one charakter szczególny.
W uzasadnieniu drugiego z przedstawionych zagadnień Sąd Okręgowy wskazał
na niejednolitą praktykę sądów drugiej instancji, które, uwzględniając zażalenie na
postanowienie oddalające wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu
tytułowi egzekucyjnemu, często uchylają zaskarżone postanowienie i przekazują
sprawę sądowi rejonowemu ,,do ponownego rozpoznania" lub ,,celem nadania
klauzuli wykonalności". Przyczyną wątpliwości co do dopuszczalności wydania
orzeczenia reformatoryjnego są, zdaniem Sądu Okręgowego, regulacje wynikające
z przepisów art. 781 § 1, art. 758 i 782 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przedstawicielstwo jest instytucją prawa cywilnego, dzięki której przedstawiciel
swoim zachowaniem może wywołać skutki prawne bezpośrednio w sferze prawnej
reprezentowanego. W razie dokonania czynności prawnej przez przedstawiciela,
przedstawiciel składa własne oświadczenie woli, z tym że czyni to w imieniu
reprezentowanego i z bezpośrednimi skutkami dla reprezentowanego. Aby
działanie przedstawiciela osiągnęło zamierzony rezultat, a więc wywołało
bezpośredni skutek między reprezentowanymi a osobą trzecią, przedstawiciel musi
mieć stosowne umocowanie, którego źródłem mogą być albo oświadczenie woli
reprezentowanego (pełnomocnictwo), albo inne zdarzenia prawne niż czynność
prawna reprezentowanego (przedstawicielstwo ustawowe; por. art. 95 § 2 i art. 96
k.c.). Umocowanie to w zasadzie dotyczyć może każdej czynności prawnej, chyba
że ma ona charakter ściśle osobisty.
Zgodnie z art. 95 § 1 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych
albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności
prawnej przez przedstawiciela. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela
w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla
reprezentowanego (art. 95 § 2 k.c.). Zakaz dokonania czynności prawnej przez
przedstawiciela może wyjątkowo wynikać z wyraźnego przepisu ustawy.
Przykładem takim jest art. 944 § 2 k.c., zgodnie z którym testamentu nie można
sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela, lub art. 73 k.r.o. stanowiący, że
przedstawiciel ustawowy ojca nie mającego pełnej zdolności do czynności
prawnych nie może w jego imieniu dziecka uznać. Poza przypadkami wyraźnie
wskazanymi w ustawie, niedopuszczalność dokonania czynności prawnej przez
przedstawiciela może wynikać jedynie z ,,właściwości" czynności prawnej, to znaczy
z jej ściśle osobistego charakteru.
Nie powinno budzić wątpliwości, że takiego charakteru nie mają czynności
bankowe, polegające na udzielaniu kredytów lub pożyczek pieniężnych (por. art. 5,
69 i 78 Pr.bank.), które - jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy - są czynnościami
cywilnoprawnymi. Zaliczenie przez ustawodawcę określonych czynności prawnych
do kategorii czynności bankowych w rozumieniu art. 5 Pr.bank. ma znaczenie m.in.
dla oceny dopuszczalności korzystania z przywileju ustawowego banku, jakim jest
uprawnienie do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. Uprawnienie to
obejmuje nie tylko tzw. podstawowe czynności bankowe wymienione w art. 5 ust. 1
Pr.bank., lecz także czynności wskazane w art. 5 ust. 2, jeżeli są one wykonywane
przez banki (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 1999 r., III CZP 14/99,
OSP 2000, nr 3, poz. 41).
Stosownie do art. 96 Pr.bank., na podstawie ksiąg banków lub innych
dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych, banki mogą
wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne. Wystawiony przez bank tytuł egzekucyjny
powinien zawierać dane - określane w doktrynie jako wymogi formalne - w tym
oznaczenie czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia, oraz
wzmiankę o wymagalności dochodzonego roszczenia. Zgodnie z art. 97 ust. 1
Pr.bank., bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej
według przepisów kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd
klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem
dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia
wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne
oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika
bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.
Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie podkreśla się, że przepisy o
bankowym tytule egzekucyjnym mają charakter wyjątkowy, ponieważ stanowią
odstępstwo od ogólnych zasad dochodzenia roszczeń w sądowym postępowaniu
rozpoznawczym. Dlatego powinny być interpretowane ściśle, a nie rozszerzająco
(por. np. uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1995 r., II CRN
165/94, OSNC 1995, nr 6, poz. 101 i postanowienia z dnia 26 sierpnia 1999 r.,
III CA 4/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 53).
Nie jest to jednak dostateczny argument na rzecz tezy, że art. 97 ust. 1 Pr.bank.
- ze względu na zawarte w jego treści podkreślenie, iż chodzi o czynność dokonaną
,,bezpośrednio z bankiem" - jest w stosunku do art. 95 § 1 k.c. przepisem
szczególnym. Stosunek tego rodzaju może wchodzić w grę jedynie jako jedna z
postaci tzw. zbiegu norm prawnych, czyli sytuacji, w której ten sam stan faktyczny
można podciągnąć pod więcej niż jeden przepis prawa. Jeżeli co najmniej dwie
normy w swych hipotezach zawierają wszystkie elementy stanu faktycznego, o
który chodzi, za przepis szczególny uznaje się tę normę, której hipoteza jest
węższa. Innymi słowy, spośród stanów faktycznych objętych przez lex genralis, lex
specialis stosuje się tylko do tych, które odpowiadają jego hipotezie (por.
uzasadnienie uchwały składu całej Izby Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia
1960 r., 1 CO 45/59, OSN 1961, nr 1, poz. 1). Porównanie przepisów art. 95 § 1 k.c.
i art. 97 ust. 1 Pr.bank. prowadzi do wniosku, że nie zachodzi w tym wypadku zbieg
norm, o którym wyżej mowa. Pierwszy z wymienionych przepisów normuje
zagadnienia materialnoprawne natury ogólnej, nie obejmując swą treścią
problematyki ustawowego przywileju banku, polegającego na uprawnieniu do
wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. Drugi z kolei, normuje
problematykę prawnoprocesową związaną z wystawianiem bankowych tytułów
egzekucyjnych. Porównywane przepisy odnoszą się zatem do stosunków leżących
w różnych płaszczyznach.
Jak była już o tym mowa, czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w
granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla
reprezentowanego. Zawarcie przez pełnomocnika banku w imieniu banku umowy
kredytu lub pożyczki pieniężnej z osobą trzecią oznacza, że stroną tej umowy jest
od chwili jej zawarcia bank; w konsekwencji wiąże ona bank i osobę trzecią. W
takim wypadku można mówić o dokonaniu przez osobę trzecią czynności bankowej
z bankiem.
Pozostaje do rozważenia kwestia, jakie znaczenie ma zawarte w treści art. 97
ust. 1 Pr.bank. podkreślenie, że chodzi o osobę, która ,,bezpośrednio" z bankiem
dokonywała czynności bankowej. Poszukując odpowiedzi na postawione pytanie,
trzeba przypomnieć, że przepisy art. 96-97 Pr.bank. stanowią nowe ujęcie
postanowień art. 53 poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. -
Prawo bankowe (jedn. tekst: Dz.U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 ze zm.). Artykuł 53 ust.
2 tej ustawy stanowił, że wyciągi z ksiąg banków oraz inne dokumenty związane z
dokonywaniem czynności bankowych, stwierdzające zobowiązania na rzecz tych
banków i zaopatrzone w oświadczenie, że oparte na nich roszczenia są
wymagalne, mają moc tytułów wykonawczych, bez potrzeby uzyskiwania dla nich
sądowych klauzul wykonalności. Pod rządem przytoczonego przepisu w
orzecznictwie przyjmowano, że wyciągi z ksiąg banków oraz inne dokumenty
związane z dokonywaniem czynności bankowych, stwierdzające zobowiązania na
rzecz tych banków i zaopatrzone w oświadczenie, że oparte na nich roszczenia są
wymagalne, mają moc tytułów wykonawczych także wówczas, gdy dotyczą
wierzytelności nabytej przez bank na podstawie umowy przelewu (art. 509 § 1 k.c.),
chyba że z wierzytelnością tą były związane zastrzeżenia co do sposobu i drogi jej
dochodzenia lub egzekwowania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 marca
1992 r., III CZP 20/92, OSNCP 1992, nr 10, poz.185).
Orzeczeniem z dnia 16 maja 1995 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 53
ust. 2, w zakresie, w jakim nadaje moc tytułów wykonawczych bez potrzeby
uzyskiwania sądowych klauzul wykonalności dokumentom w tym przepisie
wymienionym, w odniesieniu do roszczeń banku wynikających z wierzytelności
nabytych przezeń na podstawie czynności prawnych z dotychczasowym
wierzycielem, nie będącym bankiem, z pominięciem zgody dłużnika na
egzekwowanie należności w trybie przewidzianym w powyższym przepisie, jest
niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego, ustanowioną przez art. 1
przepisów konstytucyjnych, utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 ustawy
konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między
władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie
terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426 ze zm.; por. orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 16 maja 1995 r., K. 12/93, OTK 1995, nr 1, poz. 14). W
wykonaniu powołanego orzeczenia Prezes Trybunału Konstytucyjnego,
obwieszczeniem z dnia 3 stycznia 1996 r. (Dz.U. Nr 1, poz. 61), ogłosił utratę mocy
obowiązującej art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe
(jedn. tekst: Dz.U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 ze zm.) w zakresie, w jakim nadaje on
moc tytułów wykonawczych bez potrzeby uzyskiwania sądowych klauzul
wykonalności dokumentom w tym przepisie wymienionym, w odniesieniu do
roszczeń banku wynikających z wierzytelności nabytych przezeń na podstawie
czynności prawnych z dotychczasowym wierzycielem nie będącym bankiem, z
pominięciem zgody dłużnika na egzekwowanie należności w trybie przewidzianym
w powyższym przepisie.
Wykładnia historyczna pozwala tłumaczyć zawarte w treści art. 97 ust. 1 Pr.bank.
sformułowanie ,,bezpośrednio z bankiem" w ten sposób, że ustawodawcy chodziło o
sprecyzowanie zakresu bankowego tytułu egzekucyjnego, wskazujące w sposób
wyraźny na eliminację roszczeń banku wynikających z wierzytelności nabytych
przez bank na podstawie umowy przelewu (art. 509 § 1 k.c.) zawartej z
dotychczasowym wierzycielem nie będącym bankiem, a nie o wyłączenie
dopuszczalności dokonywania przez bank czynności bankowych przez
przedstawiciela. Ustanowienie zakazu, o którym mowa w art. 95 § 1 k.c.,
wymagałoby wyraźnej regulacji ustawowej zbliżonej do treści art. 944 § 2 k.c. czy
art. 73 k.r.o. Dlatego należy przyjąć, że czynnością bankową dokonywaną
,,bezpośrednio z bankiem" w rozumieniu art. 97 ust. 1 Pr.bank. jest także czynność
dokonana przez pełnomocnika banku. Pogląd o dopuszczalności zawierania umów
kredytowych w imieniu banku przez pośredników, legitymujących się
pełnomocnictwem banku, wyrażony został również w doktrynie.
Drugie z przedstawionych zagadnień prawnych dotyczy treści orzeczenia sądu
drugiej instancji w sytuacji, gdy sąd ten uwzględnia zażalenie na postanowienie
sądu rejonowego oddalające wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności.
Uwzględnienie zażalenia w takim wypadku oznacza stwierdzenie wadliwości
zaskarżonego postanowienia oraz eliminację zawartego w nim błędnego
rozstrzygnięcia. Wątpliwości Sądu Okręgowego dotyczą sposobu, w jaki to
następuje - czy wyłącznie przez uchylenie zaskarżonego postanowienia, czy także
przez jego zmianę, przy czym źródłem tych wątpliwości są regulacje zawarte w
przepisach art. 781 § 1, art. 758 i 782 k.p.c.
Rozważając to zagadnienie, trzeba zauważyć, że określenie właściwości sądu
dokonane w art. 781 § 1 k.p.c. dotyczy sądu, od którego pochodzi tytuł
egzekucyjny, czyli sądu, który w procesie lub w postępowaniu nieprocesowym
wydał tytuł egzekucyjny nadający się do wykonania w drodze egzekucji sądowej.
W sprawie, w której wyłoniło się przedstawione zagadnienie prawne, chodzi
natomiast o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, a
więc tytułowi nie pochodzącemu od sądu. Właściwość sądu określa w tym wypadku
art. 781 § 2 k.p.c., zgodnie z którym klauzulę wykonalności innym tytułom nadaje
sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika, a jeżeli tej właściwości nie można
ustalić - sąd rejonowy, w którego okręgu ma być wszczęta egzekucja. Zawarte w
tym przepisie unormowanie wyłącza stosowanie w postępowaniu o nadanie klauzuli
wykonalności przepisów o właściwości przemiennej lub wyłącznej z części
pierwszej kodeksu postępowania cywilnego (por. art. 31-42 k.p.c.). Drugi z
wskazanych przez Sąd Okręgowy przepisów stanowi, że sprawy egzekucyjne
należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach
komorników (art. 758 k.p.c.). Trzeci z kolei, że klauzulę wykonalności nadaje sąd
jednoosobowo na wniosek wierzyciela (art. 782 k.p.c.).
Wzajemny stosunek przepisów art. 758 i 781 k.p.c. był już przedmiotem
rozważań Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu uchwały z dnia 5 stycznia
1999 r., III CZP 54/98 (OSNC 1999, nr 6, poz. 105) wyjaśnił, że przepis art. 781
k.p.c., określający sąd właściwy do nadania klauzuli wykonalności, jest przepisem
szczególnym w odniesieniu do art. 758 k.p.c. Skład orzekający Sądu Najwyższego
podziela to stanowisko oraz argumentację przytoczoną dla jego uzasadnienia.
Sąd Rejonowy rozstrzyga wniosek o nadanie klauzuli wykonalności
postanowieniem. Dotyczy to także sytuacji określonej w art. 783 § 2 k.p.c., w której
klauzulę umieszcza się na wypisie orzeczenia; treść postanowienia zawarta jest
wówczas w klauzuli. Rozstrzygając wniosek, o którym mowa w art. 781 § 2 k.p.c.,
sąd rejonowy wydaje oddzielne postanowienie. Stosownie do art. 795 k.p.c., na
postanowienie sądu rejonowego co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje
zażalenie. Dotyczy ono zarówno postanowień o nadaniu klauzuli wykonalności, jak i
postanowień odmawiających jej nadania. Na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. do
zażalenia na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności stosuje się
przepisy odnoszące się do zażalenia w procesie, czyli art. 395-397 k.p.c. Zgodnie z
art. 397 § 2 k.p.c., do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się
odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym. Należy zatem przyjąć, że sąd
drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy art. 386 § 1 w związku z art. 397 §
2 oraz art. 13 § 2 k.p.c., może wydać orzeczenie reformatoryjne. Odmienne
rozstrzygnięcie tego zagadnienia byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby
ustawodawca w sposób odrębny uregulował uprawnienia sądu drugiej instancji w
postępowaniu zażaleniowym na postanowienie co do nadania klauzuli
wykonalności.
Za stosowaniem w tym wypadku ogólnych reguł obowiązujących w postępowaniu
zażaleniowym przemawia dodatkowo przepis art. 7811 k.p.c., zgodnie z którym
wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później
jednak niż w terminie trzech dni od dnia jego złożenia. Podobnie art. 97 ust. 3
Pr.bank. stanowi, że wniosek banku o nadanie klauzuli wykonalności, o której mowa
w ust. 1, sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie trzech dni
od dnia jego złożenia. Wprawdzie trzydniowy termin przewidziany w powołanych
przepisach jest terminem instrukcyjnym, niemniej jego wprowadzenie jest
niewątpliwie wyrazem dążenia ustawodawcy do usprawnienia postępowania
klauzulowego. Temu samemu celowi służy możliwość wydania przez sąd drugiej
instancji orzeczenia reformatoryjnego.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 390 § 1 w związku z
art. 397 § 2 oraz art. 13 § 2 k.p.c. rozstrzygnął przedstawione zagadnienia prawne
jak w uchwale.