Uchwała SN - III CZP 57/04
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:III CZP 57/04
Typ:Uchwała SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2005/10/171
Data wydania:2004-10-28
Uchwała z dnia 28 października 2004 r., III CZP 57/04

Sędzia SN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący)
Sędzia SN Antoni Górski (sprawozdawca)
Sędzia SN Kazimierz Zawada

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "T.P." sp. z o.o. z siedzibą w W.
przeciwko Szpitalowi Specjalistycznemu w K. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie
Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 28 października 2004 r., przy udziale
prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 29
marca 2004 r.:
,,a) Czy częściowe - w rozumieniu art. 505 § 2 zd. 1 k.p.c.- zaskarżenie
nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym polega tylko na
wniesieniu sprzeciwu przez jednego ze współpozwanych o to samo roszczenie albo
co do niektórych (ale nie wszystkich) roszczeń objętych nakazem zapłaty (art. 505 §
2 k.p.c.), czy też może polegać na wniesieniu sprzeciwu jedynie w stosunku do
części roszczenia zasądzonego nakazem zapłaty?
b) Czy w przypadku częściowego zaskarżenia nakazu zapłaty wydanego w
postępowaniu upominawczym, tj. co do niektórych roszczeń lub części roszczenia
(w przypadku udzielenia pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze), od powoda -
na podstawie § 9 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
17grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 154, poz. 753 ze zm.) - pobiera się trzy czwarte wpisu liczonego od
wartości części zaskarżonej sprzeciwem, czy też od całej dochodzonej pozwem
kwoty?"
podjął uchwałę:

1. Dopuszczalne jest zaskarżenie nakazu zapłaty wydanego w
postępowaniu upominawczym jedynie co do części zasądzonego roszczenia.
2. Od takiego sprzeciwu pobiera się trzy czwarte wpisu liczonego od
wartości zaskarżonej części sprawy.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w Warszawie wydał w dniu 28 sierpnia 2002 r. nakaz zapłaty w
postępowaniu upominawczym, którym zobowiązał pozwanego do zapłaty powodowi
kwoty 214 742,72 zł z ustawowymi odsetkami, pozwany zaskarżył ten nakaz
sprzeciwem w części zasądzającej należność główną co do kwoty 9953,67 zł.
Powód przyznał, że omyłkowo zawyżył dochodzoną kwotę o 9953,67 zł,
wobec czego wniósł o umorzenie postępowania w tej części.
Rozpoznając sprawę na skutek sprzeciwu, Sąd Okręgowy w Warszawie
wyrokiem z dnia 21 marca 2003 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę
204 789,10 zł z ustawowymi odsetkami, a postępowanie co do kwoty 9953,67 zł
umorzył.
Przy rozpoznawaniu apelacji pozwanego, zawierającej m.in. zarzut
nieważności postępowania w części dotyczącej kwoty 204 789,10 zł - zdaniem
skarżącego, prawomocnie już zasądzonej nakazem zapłaty - Sąd Apelacyjny
powziął wątpliwość co do interpretacji art. 505 § 2 k.p.c., sprowadzającą się do
pytania, czy częściowe zaskarżenie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu
nakazowym może polegać na wniesieniu sprzeciwu tylko w stosunku do części
zasądzonego tym nakazem roszczenia. Dalsza wątpliwość prawna Sądu dotyczyła
wysokości wpisu od takiego sprzeciwu; czy pobiera się od niego trzy czwarte wpisu
liczonego od wartości przedmiotu zaskarżenia objętego sprzeciwem, czy też od
całej kwoty dochodzonej pozwem. Obie te wątpliwości Sąd Apelacyjny przedstawił
do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 390 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wątpliwości powzięte przez Sąd Apelacyjny powstały po nowelizacji art. 503-
505 k.p.c., dokonanej ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy Kodeks
postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), która weszła w życie z dniem 1 lipca
2000 r. Według dotychczasowej regulacji, stan prawny w tej mierze był jasny; art.
504 k.p.c. ustanawiał zasadę, że na skutek wniesienia sprzeciwu nakaz traci moc,
nawet wówczas, gdy sprzeciw został zgłoszony tylko co do części roszczenia lub
tylko przez jednego ze współpozwanych. Wyjątkiem od tej zasady była sytuacja, w
której sprzeciw dotyczył tylko jednego lub niektórych dochodzonych roszczeń;
wówczas skutkował on uchyleniem nakazu jedynie co do nich.
Przepis art. 505 § 1 k.p.c. w obecnym brzmieniu powtarza zasadę, że w razie
prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, w związku z treścią §
2 mogą jednak powstać wątpliwości co do zakresu utraty mocy tego nakazu. W
zdaniu pierwszym tego przepisu stwierdza się, że nakaz zapłaty traci moc w części
zaskarżonej sprzeciwem, a w zdaniu drugim, że sprzeciw jednego tylko ze
współpozwanych o to samo roszczenie oraz co do jednego lub niektórych
uwzględnionych roszczeń powoduje utratę mocy nakazu jedynie co do nich.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, może to być niepotrzebnym powtórzeniem kwestii,
która została już unormowana w ujętym bardziej ogólnie zdaniu pierwszym i
wywoływać wątpliwości co do skutków zaskarżenia sprzeciwem nakazu tylko części
roszczenia.
Odnosząc się do tych wątpliwości, trzeba uwzględnić treść innych przepisów
regulujących kwestię częściowego zaskarżenia nakazu zapłaty. Wśród wymogów
pisma procesowego zawierającego sprzeciw od nakazu zapłaty art. 503 k.p.c.
wymienia obowiązek wskazania przez pozwanego, czy zaskarża nakaz zapłaty w
całości czy w części. Nie ulega wątpliwości, że niewskazanie przez pozwanego
zakresu tego zaskarżenia stanowi brak formalny, podlegający usunięciu w trybie art.
130 k.p.c. Z kolei zgodnie z art. 504 § 2 k.p.c., nakaz zapłaty, przeciwko któremu w
całości lub w części nie wniesiono skutecznie sprzeciwu, ma skutki prawomocnego
wyroku. Oba te przepisy łączą się w sposób logiczny z treścią art. 505 § 2 zdanie
pierwsze k.p.c., tworząc normatywną całość, wyrażającą myśl ustawodawcy, że
pozwany może zaskarżyć sprzeciwem dowolną część wydanego przeciwko niemu
nakazu zapłaty, w tym także tylko część jednego lub części niektórych z
uwzględnionych roszczeń. W razie takiego zaskarżenia nakaz zapłaty traci w
zaskarżonej części moc (art. 505 § 2 zdanie pierwsze k.p.c.), a w pozostałym
zakresie uzyskuje skutki prawomocnego wyroku (art. 504 § 2 k.p.c.). Należy
zaznaczyć, że ten mechanizm prawny nie ma zastosowania jedynie w przypadku
biernego współuczestnictwa jednolitego, w którym, zgodnie z art. 73 § 2 zdanie
pierwsze k.p.c., czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne
wobec niedziałających. W kontekście tak odczytanej, jako obowiązującej, zasady
zaskarżania nakazu zapłaty sprzeciwem, uregulowanie zawarte w art. 505 § 2
zdanie drugie k.p.c. należy rozumieć jako niewyczerpującą egzemplifikację,
potwierdzającą działanie zasady wyrażonej w zdaniu pierwszym tego przepisu.
Za taką wykładnią przemawiają także względy celowościowe. Celem
postępowania upominawczego jest przyspieszenie i odformalizowanie
postępowania oraz szybkie uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego, więc
byłoby zaprzeczeniem tego celu przyjęcie rozwiązania, że zaskarżenie sprzeciwem
tylko części uwzględnionego nakazem zapłaty roszczenia pozbawia mocy prawnej
także niezakwestionowaną przez pozwanego część tego rozstrzygnięcia. Jak trafnie
wskazano w piśmiennictwie, w krańcowych przypadkach mogłoby to prowadzić do
tego, że zaskarżenie przez pozwanego symbolicznej złotówki, skutkowałoby utratą
mocy całego nakazu. Konsekwencji takich nie można zaakceptować.
Należy dodać, że za przyjętą wykładnią art. 505 k.p.c. przemawia ogólna
zasada procesowa, zgodnie z którą określenie zakresu zaskarżenia należy do
wyłącznej dyspozycji skarżącego, jeśli więc skarży on tylko część orzeczenia, w
pozostałym zakresie, w przypadku świadczeń podzielnych, orzeczenie
uprawomacnia się.
Logicznym następstwem tej wykładni jest przyjęcie, że w razie zaskarżenia
nakazem zapłaty tylko części zasądzonego roszczenia, wpis (trzy czwarte wpisu)
pobiera się od wartości części zaskarżonej sprzeciwem, a nie od całej kwoty
zasądzonej nakazem zapłaty, co może sugerować dosłowne oczytanie treści § 9
ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w
sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 154, poz.
753 ze zm.). O takiej wykładni tego przepisu rozstrzyga art. 6 ust. 2 ustawy z dnia
13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U.
2002 r. Nr 9, poz. 88, ze zm.), zgodnie z którym pisma dotyczące części przedmiotu
sprawy podlegają opłacie tylko w stosunku do wartości tej części. Jest oczywiste, że
przepisy rozporządzenia, które jest aktem wykonawczym, trzeba interpretować w
świetle nadrzędnych unormowań ustawy.
Z podanych przyczyn orzeczono, jak w uchwale (art. 390 k.p.c.).



Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] III CZP 118/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/6/76
2009-01-23 
[IC] III CZP 117/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/7-8/91
2009-02-17 
[IC] III CZP 115/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/71
2008-11-26 
[IC] III CZP 110/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/70
2008-11-20 
[IC] III CZP 102/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/65
2008-12-16 
  • Adres publikacyjny: