Uchwała z dnia 8 maja 2001 r. III CZP 15/01

Przewodniczący Sędzia SN Filomena Barczewska
Sędziowie SN: Marian Kocon (sprawozdawca), Elżbieta Skowrońska-Bocian

Sąd Najwyższy w sprawie z urzędu w przedmiocie orzeczenia wobec Beaty
W. i Haliny N. zakazu w trybie art. 172 Prawa upadłościowego, po rozstrzygnięciu w
Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 8 maja 2001 r., przy udziale
prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka, zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 30
stycznia 2001 r.
,,czy sąd rejonowy rozpoznający sprawę w przedmiocie orzeczenia zakazu
prowadzenia działalności określonej w art. 172 § 1 rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz.U. z
1991 r. Nr 118 poz. 512 ze zm.) powinien rozpoznawać ją w składzie trzyosobowym
(tak jak sąd upadłościowy), czy też jednoosobowo (jak sąd prowadzący
postępowanie nieprocesowe)?"
podjął uchwałę:

Sąd rejonowy orzeka o zakazie prowadzenia działalności określonej w
art. 172 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24
października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118,
poz. 512 ze zm.) w składzie trzech sędziów.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 13 listopada 2000 r.
pozbawił uczestniczki postępowania Beatę W. i Halinę N. prawa prowadzenia
działalności określonej w art. 172 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z
dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr
118, poz. 512 ze zm. - dalej "Pr.upadł.") na okres dwóch lat.
Sąd Okręgowy w Białymstoku, rozpoznając apelację uczestniczek
postępowania, powziął wątpliwość, którą jako zagadnienie prawne przedstawił
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia (art. 390 § 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postępowanie upadłościowe dzieli się na dwa odrębne stadia. Pierwsze
obejmuje postępowanie związane z ogłoszeniem upadłości i kończy się wydaniem
postanowienia w tym przedmiocie, a drugie - postępowanie upadłościowe, jakie
toczy się po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości i zmierza do likwidacji
majątku masy upadłości oraz dokonania podziału uzyskanej sumy pomiędzy
wierzycieli. Jeżeli chodzi o pierwsze stadium postępowania, art. 8 § 2 Pr.upadł.
stanowi, że o ogłoszeniu upadłości orzeka sąd rejonowy - sąd gospodarczy w
składzie trzech sędziów zawodowych.
W myśl art. 64 Pr.upadł., po ogłoszeniu upadłości postępowanie toczy się w
tym sądzie, który upadłość ogłosił, a zatem również w sądzie rejonowym - sądzie
gospodarczym. Z kolei art. 67 § 3 Pr.upadł. przewiduje, że sąd w tym postępowaniu
orzeka w składzie trzech sędziów. Nie ma wątpliwości - skoro w myśl art. 64
Pr.upadł. właściwe postępowanie upadłościowe jest kontynuacją postępowania w
przedmiocie ogłoszenia upadłości - że przez skład ,,trzech sędziów" rozumieć
należy skład trzech sędziów zawodowych (art. 64 w związku z art. 8 § 2 Pr.upadł.),
a wszczęcie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości jest również
wszczęciem postępowania obejmującego właściwe postępowanie upadłościowe.
Takie ujęcie postępowania upadłościowego występuje w art. 68 Pr.upadł., który
stanowi, że w postępowaniu upadłościowym, nie wyłączając postępowania w
przedmiocie ogłoszenia upadłości, stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu
postępowania cywilnego.
Sądowi prowadzącemu postępowanie upadłościowe przekazano też orzekanie
w sprawach o wymierzenie sankcji z art. 172 § 1 Pr.upadł. W sprawach, o których
mowa w § 1 tego przepisu, orzeka sąd prowadzący postępowanie upadłościowe.
Treść art. 172 § 2 Pr.upadł. przesądza zatem o składzie sądu orzekającego w
sprawach, o których mowa w art. 172 § 1. Sąd prowadzący postępowanie
upadłościowe bowiem orzeka, jak już wskazano, w składzie trzech sędziów
zawodowych.
Z tym stanowiskiem nie pozostaje w sprzeczności art. 172 § 6 Pr.upadł.,
stwierdzający, że w sprawach, o których mowa w § 1, w zakresie nie uregulowanym
w § 2-5, stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
nieprocesowym. Jeżeli bowiem w Prawie upadłościowym zamieszczono przepis
szczególny (art. 172 § 2), przesądzający o składzie sądu w tych sprawach, to tym
samym w tej kwestii nie mają zastosowania przepisy kodeksu postępowania
cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, a w tym art. 509. (...)
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy, na podstawie art. 390 k.p.c.,
rozstrzygnął przedstawione zagadnienie prawne, jak w uchwale.