Uchwała SN - III CZP 141/06
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:III CZP 141/06
Typ:Uchwała SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2007/12/180
Data wydania:2007-02-02
Uchwała z dnia 2 lutego 2007 r., III CZP 141/06

Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Maria Grzelka
Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Robotniczej Spółdzielni
Mieszkaniowej "P." w K. przeciwko Andrzejowi P. i Stefanii P. o zapłatę, po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 2 lutego 2007 r.
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Łodzi
postanowieniem z dnia 6 października 2006 r.:
,,1. Czy w procesie o zapłatę należności z tytułu opłat eksploatacyjnych i opłat
na poczet funduszu termomodernizacyjnego dopuszczalne jest kwestionowanie
przez członka spółdzielni mieszkaniowej opłaty na ten fundusz - ustalonej uchwałą
Rady Nadzorczej Spółdzielni",
2. W przypadku odpowiedzi pozytywnej:
Czy dopuszczalne było, na gruncie art. 209 § 4 prawa spółdzielczego (Dz.U. z
1995 r. Nr 54, poz. 288, ze zm.) obciążenie członka spółdzielni mieszkaniowej
przez radę nadzorczą spółdzielni comiesięcznymi opłatami na fundusz
modernizacyjny (termomodernizacyjny), w sytuacji kiedy nieprzystąpiono do
modernizacji budynku mieszczącego lokal spółdzielcy?"
podjął uchwałę:

W sprawie o zapłatę należności z tytułu opłaty na fundusz
termomodernizacyjny, utworzony uchwałą rady nadzorczej spółdzielni
mieszkaniowej, członek spółdzielni może kwestionować zasadność opłaty.
Opłata na fundusz termomodernizacyjny może być pobierana przed
przystąpieniem do modernizacji budynku.

Uzasadnienie

Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa ,,P." w K. wniosła o zasądzenie od
Andrzeja i Stefanii małżonków P. kwoty 1953,61 zł z odsetkami ustawowymi od dnia
wytoczenia powództwa. Pozwani zakwestionowali zasadność tego żądania,
zarzucając, że dochodzona kwota stanowi zaległe opłaty na fundusz
termomodernizacyjny w sytuacji, w której nie było podstaw do utworzenia tego
funduszu, albowiem budynek został docieplony w 1996 r. i wydatek ten został
rozliczony, a poza tym nie przystąpiono do termomodernizacji i pobieranie opłat z
tego tytułu stanowi kredytowanie Spółdzielni.
Sąd Rejonowy w Kutnie ustalił, że pozwani są członkami powodowej
Spółdzielni i przysługuje im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
mieszkalnego znajdującego się w zasobach Spółdzielni. Obowiązujący w 1999 r.
statut przewidywał, że inne fundusze, poza wymienionymi w statucie, mogą być
tworzone na podstawie uchwały rady nadzorczej. Uchwałą rady nadzorczej z dnia
24 września 1999 r. utworzony został fundusz termomodernizacyjny. Zdaniem Sądu
Rejonowego, uchwała ta jest sprzeczna z prawem. Powołując art. 209 § 4 ustawy z
dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210, jedn. tekst:
Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm. - dalej: "Pr.spółdz."), obowiązujący w chwili
podjęcia uchwały, stanowiący, że w wypadku modernizacji budynku członek
spółdzielni obowiązany jest uzupełnić wkład budowlany lub mieszkaniowy, Sąd
Rejonowy uznał, że koszty modernizacji nie mogą obciążać członków spółdzielni
przed jej dokonaniem, lecz dopiero gdy wartość budynku wzrośnie wskutek
modernizacji.
Rozpoznając apelację powodowej Spółdzielni, Sąd Okręgowy w Łodzi zwrócił
uwagę, że powodowie nie zaskarżyli uchwały rady nadzorczej z dnia 24 września
1999 r. ani w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym, ani w postępowaniu sądowym.
W związku z tym powziął wątpliwość, czy w sprawie o zapłatę należności z tytułu
opłaty na fundusz termomodernizacyjny dopuszczalne jest kwestionowanie przez
członka spółdzielni mieszkaniowej opłaty na ten fundusz. Zakładając odpowiedź
pozytywną na to pytanie, powziął kolejną wątpliwość, a mianowicie, czy
dopuszczalne było obciążenie członka spółdzielni comiesięcznymi opłatami na
fundusz termomodernizacyjny wtedy, gdy nie przystąpiono do modernizacji
budynku, w którym znajduje się lokal tego członka. (...)
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie prawne, które zostało przedstawione jako pierwsze, sprowadza
się do odpowiedzi na pytanie, czy członek spółdzielni może na drodze sądowej, w
sprawie wytoczonej przeciwko niemu przez spółdzielnię o świadczenie, którego
obowiązek spełnienia wynika z uchwały rady nadzorczej, kwestionować istnienie
tego obowiązku, jeżeli nie zaskarżył uchwały w postępowaniu
wewnątrzspółdzielczym ani przed sądem.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2002 r., IV CKN
900/00 (OSNC 2003, nr 3, poz. 37), wydanym na tle ustawy z dnia 16 września
1982 r. - Prawo spółdzielcze w brzmieniu nadanym jej przez ustawę z dnia 7 lipca
1994 r. o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. Nr 90, poz. 419 ze zm.), powództwo o uchylenie uchwały rady nadzorczej
spółdzielni przysługuje, poza przypadkiem przewidzianym w art. 198 § 2 Pr.spółdz.,
jedynie wówczas, gdy przedmiotem uchwały jest wykluczenie lub wykreślenie
członka, a walne zgromadzenie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym nie
podjęło uchwały w terminie ustalonym w statucie (art. 32 § 1a Pr.spółdz.). W tym
wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, że niemożność domagania się uchylenia uchwały
rady nadzorczej spółdzielni na drodze sądowej nie wyłącza dopuszczalności
wytoczenia przez członka spółdzielni powództwa przeciwko spółdzielni na ogólnych
zasadach prawa cywilnego (o świadczenie, ustalenie albo ukształtowanie prawa lub
stosunku prawnego); w wytoczonej sprawie członek spółdzielni może pośrednio
kwestionować uchwałę rady nadzorczej, z której spółdzielnia wywodzi ograniczenie
praw lub obowiązek członka spółdzielni. Rozwijając tę wypowiedź należy dodać, że
również w sprawie wytoczonej przed sąd przez spółdzielnię przeciwko członkowi
członek może - w drodze zarzutu - kwestionować uchwałę rady nadzorczej
spółdzielni.
Zmiana art. 32 Pr.spółdz., dokonana ustawą z dnia 3 czerwca 2005 r. o
zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 122, poz. 1024), rozszerzyła możliwość odwoływania się do sądu przez
członka spółdzielni od uchwał organów spółdzielni i możliwością tą objęte zostały
wszystkie uchwały rady nadzorczej spółdzielni bez potrzeby wyczerpania
postępowania wewnątrzspóldzielczego, gdy jest ono przewidziane w statucie.
Zmiana ta, wyrażająca zasadę dostępu do drogi sądowej (art. 45 ust. 1 Konstytucji)
w sprawach wynikających z członkostwa w spółdzielni, potwierdziła dopuszczalność
kwestionowania przez członka spółdzielni uchwały rady nadzorczej spółdzielni tak w
sprawie wytoczonej przed sądem przez członka przeciwko spółdzielni, jak i w
sprawie wytoczonej przez spółdzielnię przeciwko członkowi. Wyrok wydany w
wyniku rozstrzygnięcia takiej sprawy ma moc tylko w stosunkach pomiędzy
spółdzielnią a jej członkiem.
Uchwały rady nadzorczej spółdzielni mogą mieć różny przedmiot i różny
charakter. Ich wadliwość może być spowodowana błędami w postępowaniu, które
doprowadziło do podjęcia uchwały lub może wynikać z treści uchwały. Sankcja
bezwzględnej nieważności uchwały rady nadzorczej może dotyczyć - tak jak
uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni (zob. np. uchwała Sądu Najwyższego z
dnia 4 kwietnia 1990 r., III CZP 7/90, OSNCP 1990, nr 10-11, poz. 135, wyrok z
dnia 26 marca 2002 r., III CKN 989/00, nie publ.) - tylko takiej uchwały, która
stanowi czynność prawną. Jeżeli uchwała - tak jak w sprawie, w której powstało
rozstrzygane zagadnienie prawne - nakłada na członka określony obowiązek,
członek może zarzucać brak faktycznej i prawnej podstawy do nałożenia tego
obowiązku, a także jego rozmiar. Należy jednak pamiętać, że spółdzielnia jest
organizacją prowadzącą wspólną działalność w interesie swych członków (art. 1
Pr.spółdz.) i gdy rada nadzorca podjęła uchwałę w ramach jej uprawnień (zob. art.
78 § 2 Pr.spółdz. i § 97 ust. 2 statutu powódki), członek nie może skutecznie
sprzeciwić się uchwale urzeczywistniającej wspólny interes członków spółdzielni.
Termomodernizacja jest jednym z przypadków modernizacji budynku lub
lokalu, zdefiniowanej w art. 61 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o
spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze
zm. - dalej: ,,u.s.m."). W razie modernizacji budynku - jak stanowił art. 209 § 4
Pr.spółdz. - członek spółdzielni obowiązany był uzupełnić wkład budowlany lub
mieszkaniowy, a jak stanowi art. 173 ust. 5 u.s.m., wkład budowlany obowiązani są
uzupełnić: członek spółdzielni oraz osoba niebędąca członkiem, którym przysługuje
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Z unormowania tego wynika, że
modernizacja może być przeprowadzona przez spółdzielnię ze środków
pozostających do jej dyspozycji. W takim wypadku wkład budowlany, do którego
wniesienia obowiązana jest osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu, powinien być podwyższony o sumę zwiększającą na skutek
modernizacji budynku wartość użytkową lokalu i osoba ta obowiązana jest
uzupełnić wkład budowlany.
Modernizacja budynków polegająca na ich dociepleniu jest działaniem
celowym i popieranym przez Państwo, co znalazło wyraz w uchwaleniu ustawy z
dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz.U.
Nr 162, poz. 1121 ze zm.). Także w interesie spółdzielni mieszkaniowych leży
docieplenie budynków znajdujących się w ich zasobach. Uregulowanie
przewidziane w art. 209 § 4 Pr.spółdz. i art. 173 ust. 5 u.s.m. nie wyklucza, w razie
nieposiadania przez spółdzielnię środków na termomodernizację, utworzenia
odrębnego funduszu. Jego utworzenie, zważywszy cel i zachodzącą w razie
częściowego pokrycia kosztów termomodernizacji przez spółdzielnię możliwość ich
pomniejszenia przez skorzystanie z tzw. premii termomodernizacyjnej (art. 4 ustawy
z dnia 18 grudnia 1998 r.), nie może być uznane za działanie nieracjonalne. Jest
oczywiste, że w razie utworzenia funduszu termomodernizacyjnego, przystąpienie
do prac termomodernizacyjnych może nastąpić dopiero wówczas, gdy
zgromadzone zostaną środki pozwalające na przynajmniej częściowe pokrycie
kosztu termomodernizacji i zapewniające otrzymanie przez spółdzielnię kredytu na
warunkach przewidzianych w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. Opłata na fundusz
termomodernizacyjny może więc być pobierana przed przystąpieniem przez
spółdzielnię do prac termomodernizacyjnych, w szczególności prac obejmujących
budynek, w którym zamieszkuje członek spółdzielni zobowiązany do wpłat na
fundusz.
Należy dodać, że pokrycie kosztów termomodernizacji ze środków
zgromadzonych na utworzonym przez spółdzielnię mieszkaniową funduszu
termomodernizacyjnym i ewentualnie z kredytu otrzymanego przez spółdzielnię nie
wyłącza wynikającego z art. 173 ust. 5 u.s.m. obowiązku osób, którym przysługuje
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, uzupełnienia wkładu budowlanego o
sumę zwiększającą - na skutek termomodernizacji - wartość użytkową lokalu. W
takim wypadku na poczet sumy, o którą osoby te są obowiązane uzupełnić wkład
budowlany, powinna zostać zaliczona opłata dokonana przez te osoby na fundusz
modernizacyjny. Gdyby okazało się, że jest ona wyższa od sumy uzupełnieniającej
wkład budowlany, spółdzielnia powinna zwrócić różnicę osobie, której przysługuje
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Z tych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak na wstępie (art. 390
k.p.c.).



Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] III CZP 118/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/6/76
2009-01-23 
[IC] III CZP 117/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/7-8/91
2009-02-17 
[IC] III CZP 115/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/71
2008-11-26 
[IC] III CZP 110/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/70
2008-11-20 
[IC] III CZP 102/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/65
2008-12-16 
  • Adres publikacyjny: