Uchwała z dnia 19 kwietnia 2007 r., III CZP 14/07

Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Antoni Górski (sprawozdawca)
Sędzia SN Marian Kocon

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "P.F.I.G.", sp. z o.o. w W. przeciwko
"M.Z.H." S.A. w Z. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu
jawnym w dniu 19 kwietnia 2007 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez
Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 5 grudnia 2006 r.:
"Czy w wypadku, gdy strona zgłosiła wniosek o zabezpieczenie roszczenia
majątkowego w piśmie rozpoczynającym postępowanie w sprawie, który na mocy
art. 95 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) podlega zwolnieniu od opłaty stałej
przewidzianej w art. 69 ust. 1 - należna opłata od zażalenia na wydane w tym
przedmiocie postanowienie wynosi: piątą część opłaty stosunkowej od wskazanej w
pozwie wartości przedmiotu sporu (art. 19 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 13), piątą
część opłaty stałej przewidzianej dla wniosku w przedmiocie zabezpieczenia
roszczenia majątkowego, tj. 30,00 zł (art. 19 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 69 ust. 1 i
art. 20 ust. 1) czy też 30,00 zł opłaty podstawowej (art. 14 ust. 1)?"
podjął uchwałę:

Zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o udzielenie
zabezpieczenia majątkowego, zawarte w piśmie rozpoczynającym
postępowanie, podlega opłacie w wysokości stałej w kwocie 30 zł (art. 19 ust.
3 pkt 2 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 69 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Zabrzu postanowieniem z dnia 13 października 2006 r.
oddalił zawarty w pozwie wniosek o zabezpieczenie dochodzonego roszczenia.
Pełnomocnik powoda, wnosząc zażalenie, uiścił opłatę stałą w wysokości 30 zł. Sąd
Rejonowy odrzucił zażalenie jako nienależycie opłacone, uznając, że na podstawie
art. 19 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 18 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. - dalej: ,,u.k.s.c."), obowiązuje
tu opłata w wysokości jednej piątej opłaty stosunkowej od pozwu, a zatem powinna
być uiszczona w kwocie 112 zł.
Przy rozpoznaniu zażalenia na to postanowienie Sądowi Okręgowemu w
Gliwicach nasunęła się wątpliwość, jaka jest należna opłata od zażalenia na
postanowienie oddalające zawarty w pozwie wniosek o udzielenie zabezpieczenia
majątkowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestii regulacji opłat w postępowaniu zabezpieczającym poświęcono w
ustawie o kosztach dwa artykuły, zawarte w dziale piątym, art. 68 dotyczy opłaty od
zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego, a art. 69 opłaty od wniosku o
udzielenie zabezpieczenia majątkowego. Zgodnie z art. 69 pkt 1, opłatę stałą w
kwocie 100 zł pobiera się od wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia
majątkowego, chyba że wniosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym
postępowanie; wówczas nie podlega on opłacie (art. 95 pkt 1 u.k.s.c.). Ustawa o
kosztach nie zawiera odrębnej regulacji opłat w postępowaniu zażaleniowym
dotyczącym zabezpieczenia roszczeń, wobec czego należy przyjąć, że do ustalenia
wysokości tych opłat mają zastosowanie zasady zawarte w przepisach ogólnych
ustawy (art. 10-21) oraz zasady ogólne odnoszące się do zaskarżania orzeczeń.
Stosownie do art. 19 ust. 3 pkt 2 u.k.s.c., piątą część opłaty pobiera się od
zażalenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W ustawie nie wskazano wprost od jakiej podstawy należy liczyć piątą część
opłaty w postępowaniu o zabezpieczenie roszczeń majątkowych, prowadzonym na
skutek wniosku zawartego w piśmie rozpoczynającym sprawę, należy jednak
przyjąć, że stanowi ją art. 69 u.k.s.c. Propozycja, aby za podstawę wyliczenia
przyjmować wartość przedmiotu sporu jest nie do przyjęcia, gdyż według zasad
ogólnych, opłatę pobiera się od przedmiotu zaskarżenia, a nie od przedmiotu
dochodzonego roszczenia. Skoro zatem zaskarżenie zażaleniem dotyczy odmowy
udzielenia zabezpieczenia majątkowego, to o wysokości opłaty rozstrzyga
przedmiot zażalenia, a nie przedmiot całej sprawy. Analogicznie, przy zaskarżeniu
rozstrzygnięcia o kosztach procesu, o wysokości należnej opłaty od zażalenia
decyduje kwota kwestionowanych kosztów, a nie wartość dochodzonego pozwem
roszczenia. Z tego względu piątą część opłaty należnej od zażalenia, będącego
przedmiotem niniejszej sprawy, należy liczyć od przewidzianej w art. 69 pkt 1 opłaty
stałej od wniosku o zabezpieczenie, wynoszącej 100 zł.
Nie ma znaczenia okoliczność, że od zawartego w pozwie wniosku o
zabezpieczenie, na skutek zwolnienia ustawowego, nie pobiera się żadnej opłaty,
tak jak nie ma znaczenia uzyskanie sądowego zwolnienia od kosztów. Przyjęcie, że
w przypadku zażalenia na postanowienie o oddaleniu wniosku o zabezpieczenie
zawartego w pozwie (wniosku) podstawą obliczenia piątej części opłaty jest wpis
stosunkowy, spowodowałoby istotne zróżnicowanie sytuacji strony wnoszącej
zażalenie w zależności od stadium postępowania, gdyż w pozostałych przypadkach
piąta część wpisu od zażalenia byłaby liczona od kwoty wpisu stałego, określonej w
art. 69 pkt 1 u.k.s.c. Przyjęcie takiego rozwiązania jest, bez wyraźnej dyspozycji
ustawy, niedopuszczalne.
Z tego względu trzeba uznać, że decyduje przedmiot rozstrzygnięcia i -
odpowiadający mu - przedmiot zaskarżenia, co prowadzi do wniosku, iż obowiązuje
jednolita podstawa do ustalenia opłaty od zażalenia w przedmiocie zabezpieczenia
roszczenia majątkowego, jaką jest przewidziana w art. 69 pkt 1 u.k.s.c. kwota 100
zł. Ponieważ zgodnie z art. 20 u.k.s.c. wysokość opłaty nie może być niższa od 30
zł, od zażalenia na orzeczenie w tym przedmiocie należy się opłata w wysokości
stałej, wynosząca 30 zł. Oznacza to, że w tym zakresie nastąpiła istotna zmiana
stanu prawnego, gdyż na podstawie § 53 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach
cywilnych (Dz.U. Nr 154, poz. 753 ze zm.), wysokość zażalenia była uzależniona od
wysokości wpisu stosunkowego. Z powodu tej zmiany powoływanie się na
poprzednią praktykę orzeczniczą straciło uzasadnienie.
Z tych przyczyn na podstawie art. 390 k.p.c. orzeczono, jak w uchwale.