Uchwała SN - III CZP 135/07
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:III CZP 135/07
Typ:Uchwała SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/2/25
Data wydania:2008-02-27
Uchwała z dnia 27 lutego 2008 r., III CZP 135/07

Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Jan Górowski
Sędzia SA Michał Kłos

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Mamerta B. przeciwko Januszowi D.,
Urszuli D., Jarosławowi F. i Annie F. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej
na posiedzeniu jawnym w dniu 27 lutego 2008 r. zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 18
września 2007 r.:
"Czy wniosek strony zwolnionej od kosztów sądowych, dla której w
postępowaniu apelacyjnym ustanowiono pełnomocnika z urzędu, a która nie
dysponuje odpisami apelacji i załączników, o sporządzenie ich kserokopii przez
sąd, złożony w terminie do usunięcia tychże braków, może zostać uznany za
wystarczający do przyjęcia, że brak formalny apelacji w postaci braku odpisu
apelacji i jej załączników został usunięty zgodnie z przepisami kodeksu
postępowania cywilnego?"
podjął uchwałę:

Wniosek strony - wezwanej do uzupełnienia braku apelacji przez
złożenie jej odpisu (art. 368 § 1 i art. 128 k.p.c.) - o sporządzenie tego odpisu
przez sąd i dołączenie go do akt sprawy, nie stanowi skutecznej czynności
uzupełniającej, o której mowa w art. 370 k.p.c.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 25 maja 2007 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie ustanowił
dla powoda Mamerta B. pełnomocnika, a następnie wezwał go do usunięcia braków
formalnych apelacji od wyroku tego Sądu z dnia 14 marca 2007 r., wniesionej
osobiście przez powoda, w tym m.in. o złożenie odpisu apelacji oraz odpisów
dołączonych do niej dokumentów. Pełnomocnik powoda nie usunął braku w tym
zakresie, a w piśmie do Sądu - wniesionym w terminie - oświadczył, że nie
dysponuje odpisami apelacji oraz załączników, wnosi więc o sporządzenie przez
Sąd kserokopii tych dokumentów i dołączenie ich do akt.
W tej sytuacji postanowieniem z dnia 9 lipca 2007 r. Sąd Rejonowy odrzucił
apelację powoda, podnosząc, że nie doszło do usunięcia jej braku formalnego, a
strony i ich pełnomocnicy nie mogą przerzucać na sąd ciążących na nich
obowiązków.
Przy rozpoznawaniu przez Sąd Okręgowy w Szczecinie zażalenia powoda na
to postanowienie powstało przytoczone na wstępie zagadnienie prawne,
przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 368 k.p.c., apelacja - oprócz wymagań stawianych jej jako
środkowi odwoławczemu (§ 1 pkt 1-5) - powinna czynić zadość wymaganiom
przewidzianym dla pisma procesowego, a więc spełniać warunki określone m.in. w
art. 126 i 128 k.p.c. Jednym z nich jest dołączenie odpisów pisma zawierającego
apelację oraz załączników celem doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom
(najczęściej stronie przeciwnej). Jest oczywiste, że niedołączenie odpisów apelacji
uniemożliwia nadanie jej biegu, a w konsekwencji - rozpoznanie, w związku z czym
brak w tym zakresie, nieusunięty w wyznaczonym terminie, uzasadnia odrzucenie
apelacji (art. 370 in fine k.p.c.; por. także np. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 1 października 1999 r., II CKN 610/99, nie publ.).
Kwestia naprawiania braków formalnych pism procesowych nie jest w
przepisach kodeksu postępowania cywilnego uregulowana wprost, niemniej z ich
istoty i całokształtu, a także z utrwalonej praktyki sądowej wynika, że czynności
podejmowane w tym zakresie są czynnościami procesowymi stron, które nie mogą
być podejmowane przez inne podmioty (organy procesowe). Wyjątkowo, jeżeli
prawodawca chce zwolnić stronę z dokonania czynności, a zwłaszcza z
uzupełnienia braku formalnego polegającego na niedołączeniu odpisów pisma, i
obciążyć tą czynnością sąd, np. w celu usprawnienia postępowania, czyni to
wyraźnie (por. § 112 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23
lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, Dz.U. Nr 38, poz.
249, albo § 27 ust. 1 i 2 zarządzenia nr 81/03/DO Ministra Sprawiedliwości z dnia
13 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów
sądowych oraz innych działów administracji sądowej, Dz.Urz. Ministra
Sprawiedliwości Nr 5, poz. 22 ze zm.).
W tej sytuacji niedopuszczalne i bezzasadne jest przerzucanie na sąd
wykonywania czynności obciążających stronę, choćby miały charakter techniczny,
gdyż mogłoby to prowadzić nie tylko do anarchizacji procesu cywilnego, ale także
do naruszenia zasady równości stron (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
23 sierpnia 2000 r., II CKN 1014/00, nie publ.).
Należy przy tym podkreślić, że w każdym wypadku dostrzeżonego braku sąd
(przewodniczący) - wzywając stronę do jego usunięcia - szczegółowo określa, o
jaki brak chodzi, oraz instruuje, w jaki sposób ma on być wyeliminowany, i tylko
wtedy może nastąpić negatywny skutek procesowy związany z nieuzupełnieniem
braku (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2005 r., II CZ
100/05, nie publ.). O nadmiernym rygoryzmie nie może być zatem mowy, zwłaszcza
że strona, a szczególnie strona zwolniona od kosztów sądowych i reprezentowana
przez zawodowego pełnomocnika, może bez większych trudności wykonać
niezbędne odpisy w sekretariacie sądu lub zwrócić się o ich wydanie na podstawie
art. 9 lub 525 k.p.c., nie ponosząc z tego tytułu żadnych kosztów lub ponosząc je w
stopniu minimalnym (art. 100 lub art. 3 ust. 3 w związku z art. 78 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 167, poz.
1398). Nie ma także przeszkód, aby w celu uzyskania niezbędnych odpisów (kopii)
strona posłużyła się inną osobą niż jej pełnomocnik, gdyż ustanowione w art. 87
k.p.c. ograniczenia podmiotowe nie dotyczą podejmowania działań czysto
faktycznych, technicznych lub manipulacyjnych.
Bezzasadna jest również obawa Sądu Okręgowego, że ,,zbytni rygoryzm"
może pozbawić stronę kontroli orzeczenia zaskarżonego apelacją, gdyż - co jest w
judykaturze bezsporne - nieprawidłowe skorzystanie przez stronę z
przysługującego jej środka odwoławczego jest równoznaczne z eliminacją zarzutu
naruszenia art. 45 Konstytucji lub art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z
1993 r. Nr 61, poz. 284) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 września
1998 r., III CZ 114/98, OSNC 1999, nr 2, poz. 42).
Z tych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak na wstępie.




Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] III CZP 118/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/6/76
2009-01-23 
[IC] III CZP 117/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/7-8/91
2009-02-17 
[IC] III CZP 115/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/71
2008-11-26 
[IC] III CZP 110/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/70
2008-11-20 
[IC] III CZP 102/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/65
2008-12-16 
  • Adres publikacyjny: