Uchwała SN - III CZP 13/01
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:III CZP 13/01
Typ:Uchwała SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2001/12/169
Data wydania:2001-05-09
Uchwała z dnia 9 maja 2001 r., III CZP 13/01

Przewodniczący Sędzia SN Gerard Bieniek
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca), Sędzia SA Jan Kremer

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Georgesa G. o uznanie za zmarłą Rywki
E. po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 9 maja
2001 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Krakowie
postanowieniem z dnia 16 lutego 2001 r.:
,,Czy radca prawny reprezentujący osobę fizyczną może być pełnomocnikiem
procesowym w sprawie sądowej, gdy świadczy pomoc prawną w ramach
wykonywania zawodu w spółce wymienionej w art. 8 ust. 1 ustawy o radcach
prawnych z dnia 6 lipca 1982 r. zmienionej ustawą z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie
ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 14 lipca 1997 r. ze zm.) a jednocześnie pozostaje w stosunku pracy
w charakterze pracownika naukowego lub naukowo-dydaktycznego ?"
podjął uchwałę:

Pełnomocnikiem procesowym osoby fizycznej może być radca prawny,
który wykonuje zawód w spółce wymienionej w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) i jednocześnie
pozostaje w stosunku pracy w charakterze pracownika naukowego lub
naukowo-dydaktycznego.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne
powstało na tle następującego stanu faktycznego. Radca prawny dr Sławomir D.,
legitymując się pełnomocnictwem procesowym udzielonym mu przez
wnioskodawcę Georgesa G., złożył w Sądzie Rejonowym w Oświęcimiu wniosek o
uznanie za zmarłą Rywki E. Wezwany do złożenia oświadczenia z art. 89 § 3 k.p.c.
oświadczył, że nie wykonuje zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy.
W związku z tym oświadczeniem wydano zarządzenie o zwrocie wniosku, w
uzasadnieniu którego podano, że przepis art. 89 § 3 k.p.c. stanowi, iż
pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną, składane przez radcę prawnego,
powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika, że nie pozostaje on w stosunku
pracy. Tymczasem złożone oświadczenie stwierdza jedynie, że pełnomocnik
wnioskodawcy nie wykonuje zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy.
Treść tego oświadczenia jest zatem inna niż wymaga ustawodawca, który zakazem
objął pozostawanie w jakimkolwiek stosunku pracy.
W zażaleniu na powyższe zarządzenie pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił
naruszenie art. 89 § 3 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 8 ust. 2 ustawy z
dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.). Podał, że
wykonuje zawód radcy prawnego wyłącznie jako wspólnik spółki komandytowej, w
której komplementariuszami są tylko radcowie prawni i adwokaci, ale zarazem
pozostaje w stosunku pracy jako pracownik naukowo-dydaktyczny, to jest jako
adiunkt w Katedrze Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Przy rozpoznaniu tego zażalenia Sądowi Okręgowemu w Krakowie nasunęło
się zagadnienie prawne, sformułowane w sentencji postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawą z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze,
ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 75, poz. 171)
wprowadzony został do kodeksu postępowania cywilnego przepis art. 89 § 3.
Przepis ten nakłada na radcę prawnego, który składa pełnomocnictwo procesowe
udzielone przez osobę fizyczną, obowiązek złożenia oświadczenia, że nie pozostaje
w stosunku pracy. W art. 89 § 3 k.p.c. nie sprecyzowano, jakich stosunków pracy
dotyczyć ma oświadczenie składane przez pełnomocnika, jednakże pochopny byłby
wniosek, że w przepisie tym jest mowa o jakimkolwiek stosunku pracy.
Analizując przepis art. 89 § 3 k.p.c. należy zwrócić uwagę, że obowiązek
nałożony na pełnomocników obejmuje tylko radców prawnych, a nie adwokatów.
Przyczyna zróżnicowania wydaje się nie budzić wątpliwości. Oczywiste jest, że nie
może chodzić o dyskryminację radców prawnych. Powodem, dla którego obowiązek
złożenia oświadczenia wymienionego w art. 89 § 3 k.p.c. dotyczy tylko radcy
prawnego, jest odmienny co do form charakter wykonywania tego zawodu.
Zawód adwokata jest zawsze wykonywany jako zawód wolny, w związku z
czym wyłączona jest możliwość wykonywania tego zawodu w ramach stosunku
pracy. Inaczej jest w wypadku wykonywania zawodu radcy prawnego. Podstawowe
znaczenie ma tu przepis art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, z którego wynika,
że zawód radcy prawnego może być wolnym zawodem, podobnie jak zawód
adwokata. Dzieje się tak wówczas, gdy radca prawny wykonuje zawód na
podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce
cywilnej jawnej lub partnerskiej z wyłącznym udziałem radców prawnych lub radców
prawnych i adwokatów, albo w spółce komandytowej, w której
komplementariuszami są wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i
adwokaci, przy czym wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest
świadczenie pomocy prawnej. Jednakże cytowany przepis pozostawia radcy
prawnemu możliwość wykonywania zawodu także w ramach stosunku pracy.
Z tym rozwiązaniem ściśle wiąże się treść art. 8 ust. 2 ustawy o radcach
prawnych, pozostawiając bowiem radcy prawnemu tradycyjną dla tego zawodu
możliwość wykonywania go w formie świadczenia pracy, należało zapobiec
ewentualnemu konfliktowi interesów, wynikającemu z pozostawania radcy
prawnego w stosunku pracy, a więc i podległości kierownikowi zatrudniającej go
jednostki organizacyjnej. Temu właśnie celowi służyć ma ograniczenie zawarte w
art. 8 ust. 2, zgodnie z którym radca prawny może świadczyć pomoc prawną
osobom fizycznym tylko w ramach wykonywania zawodu w kancelarii radcy
prawnego lub w spółkach, o których mowa w ust. 1, bez jednoczesnego
pozostawania w stosunku pracy.
Treść art. 8 ust. 2 sprowadza się do ograniczenia możliwości świadczenia
pomocy prawnej w sytuacji określonej w ustępie pierwszym, to znaczy, gdy radca
prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy. Ze względu na wzajemny
związek i usytuowanie obu przepisów uznać trzeba, że w ustępie drugim chodzi o
taki sam rodzaj stosunku pracy, co w ustępie 1, a więc o stosunek pracy, w ramach
którego wykonywany jest zawód radcy prawnego.
Odmienna wykładnia prowadziłaby do nieracjonalnego wyniku. Nie sposób
byłoby znaleźć uzasadnienie dla ograniczenia radcy prawnego w świadczeniu
pomocy prawnej osobom fizycznym dlatego, że pozostaje on w stosunku pracy w
charakterze pracownika naukowego lub naukowo-dydaktycznego.
Zawarty w art. 89 § 3 k.p.c. obowiązek złożenia przez pełnomocnika
oświadczenia jest następstwem tego, że zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o radcach
prawnych, radca prawny może wykonywać zawód w ramach stosunku pracy, ale
wykonując w ten sposób zawód nie może świadczyć pomocy osobom fizycznym.
Oświadczenie, o którym mowa w art. 89 § 3 k.p.c. dotyczyć ma zatem tego, że
radca prawny przy wykonywaniu swojego zawodu nie pozostaje w stosunku pracy.
Natomiast kwestia pozostawania przez radcę prawnego w stosunku pracy w
charakterze pracownika naukowego lub naukowo-dydaktycznego jest z punktu
widzenia art. 89 § 3 k.p.c. obojętna.
Z powyższych względów, na podstawie art. 390 k.p.c., Sąd Najwyższy
rozstrzygnął przedstawione zagadnienie prawne jak w uchwale.


Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] III CZP 118/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/6/76
2009-01-23 
[IC] III CZP 117/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/7-8/91
2009-02-17 
[IC] III CZP 115/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/71
2008-11-26 
[IC] III CZP 110/08   Uchwała SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/70
2008-11-20 
[IC] III CZP 102/08   Uchwała siedmiu sędziów SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009/5/65
2008-12-16 
  • Adres publikacyjny: