Uchwała z dnia 19 kwietnia 2007 r., III CZP 12/07

Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Antoni Górski
Sędzia SN Marian Kocon (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi dłużnika Samodzielnego Publicznego
Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w P. przy uczestnictwie wierzyciela "T.P.", sp.
z o.o. w W. na czynność komornika po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na
posiedzeniu jawnym w dniu 19 kwietnia 2007 r. zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 21
listopada 2006 r.:
,,Czy opłata egzekucyjna przewidziana w art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze
zm.) uzależniona jest od skutecznego zastosowania przez komornika trzeciego i
kolejnego sposobu egzekucji?"
podjął uchwałę:

Opłata stosunkowa, o której mowa w art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z
2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.), ulega podwyższeniu za każdy następny
zastosowany sposób egzekucji, bez względu na jego skuteczność.

Uzasadnienie

W toku postępowania egzekucyjnego wierzyciel wskazał cztery sposoby
egzekucji z majątku dłużnika, a komornik zastosował jedynie dwa z nich; dokonał
zajęcia wierzytelności dłużnika z rachunków bankowych oraz innych wierzytelności i
praw.
Rozpoznając skargę dłużnika na postanowienie komornika w przedmiocie
ustalenia kosztów postępowania, Sąd Rejonowy uchylił to postanowienie w zakresie
ustalenia ich wysokości ponad 14 009 zł, na skutek uznania, że komornik w sposób
nieuzasadniony zwiększył opłatę z 15 % do 18 %. U podłoża tego rozstrzygnięcia
legł pogląd, że podwyższenie opłaty stosunkowej, o której mowa w art. 44 ust. 2
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (jedn.
tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm. - dalej: "u.k.s.e."), jest
dopuszczalne tylko co do sposobów egzekucji zastosowanych, bez względu na ich
skuteczność.
Przy rozpoznawaniu zażalenia wierzyciela na powyższe postanowienie
powstało przedstawione zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.
Zdaniem Sądu Okręgowego, z art. 44 ust. 2 u.k.s.e. nie wynika, co należy rozumieć
pod pojęciem ,,za każdy następny sposób egzekucji", gdyż ustawodawca,
posługując się tym pojęciem, nie sprecyzował go; w szczególności, czy chodzi o
wszystkie sposoby egzekucji wskazane przez wierzyciela, w tym również te, których
komornik nie zastosował, ze względu na zaspokojenie wierzyciela przez
zastosowanie tylko dwóch spośród nich.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 799 § 1 k.p.c., wierzyciel może w jednym wniosku wskazać kilka
sposobów egzekucji przeciwko temu samem dłużnikowi, a spośród nich wierzyciel
powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika. Sposoby egzekucji podane są
w kodeksie postępowania cywilnego (np. z ruchomości, wynagrodzenia za pracę,
rachunków bankowych, innych wierzytelności). Określając sposób egzekucji
wierzyciel tym samym wskazuje z jakich składników majątku dłużnika ma być
prowadzona egzekucja.
W myśl art. 44 ust. 2 u.k.s.e., w razie wyboru przez wierzyciela więcej niż
dwóch sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych, opłata stosunkowa ulega
podwyższeniu o 1/10 część za każdy następny sposób egzekucji. Z kolei zgodnie z
art. 43 u.k.s.e., komornik pobiera opłaty egzekucyjne za prowadzenie egzekucji i
inne czynności wymienione w ustawie. Wyrażenie ,,prowadzenie" zawarte w tym
przepisie należy rozumieć jako podjęcie czynności, dokonanie jej, komornik może
więc pobrać opłaty jedynie za czynności, które wykonał. Gdy komornik nie
wprowadził w życie kolejnych sposobów egzekucji, bo np. dłużnik spełnił
egzekwowane świadczenie na skutek samego zawiadomienia o wszczęciu
postępowania egzekucyjnego, to nie prowadził on egzekucji według tych sposobów.
Z tych względów trzeba wykluczyć sytuację, w której samo wskazanie przez
wierzyciela trzeciego i kolejnych sposobów egzekucji uprawnia komornika do
podwyższenia opłaty na zasadach określonych w art. 44 ust. 2 u.k.s.e. Stanowisko
to znajduje ponadto uzasadnienie w obowiązującej w postępowaniu egzekucyjnym
zasadzie kosztów niezbędnych, według której zwrotowi podlegają tylko koszty
niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji (art. 770 zdanie pierwsze k.p.c.).
Wniosek wierzyciela w zakresie wyboru sposobu egzekucji wiąże organ
egzekucyjny, komornik nie może więc ignorować wniosków wierzyciela, co do
sposobów egzekucji. Nie może on również stosować tych sposobów według
swojego uznania, w szczególności wdrażać następne, dopiero po stwierdzeniu
bezskuteczności wcześniejszych. Nie jest on również uprawniony do samodzielnej
oceny, który z wnioskowanych sposobów egzekucji pozwoli na szybsze
zaspokojenie wierzyciela. Błędne i samodzielne podjęcie decyzji co do wyboru
sposobu egzekucji, z wnioskowanych przez wierzyciela, może prowadzić do
bezskuteczności egzekucji, która - jeśli będzie zawiniona przez komornika -
spowoduje jego odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach określonych w
art. 23 ust. 1 u.k.s.e., w związku z zaniechaniem czynności.
Podjęcie każdego z wnioskowanych sposobów egzekucji wymaga
określonego nakładu pracy ze strony komornika, niemogącego zakładać, który ze
sposobów będzie skuteczniejszy, a zarazem - mając na względzie zasadę
celowości kosztów postępowania - mniej uciążliwy dla dłużnika. Skoro
ustawodawca nie uzależnił wysokości opłat egzekucyjnych od wysokości
wyegzekwowanych sum, to nie można przyjąć, że podwyższenie opłat, o jakim
mowa w art. 44 ust. 2 u.k.s.e. jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy kolejne (trzeci i
następne) sposoby będą skuteczne.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak na wstępie (art. 390 § 1
k.p.c.).