Uchwała z dnia 8 lipca 2008 r.
I PZP 3/08

Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Romualda Spyt.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lipca 2008 r. sprawy z
powództwa Małgorzaty M. i Beaty K. przeciwko Przedszkolu Samorządowemu [...] w
K. o wynagrodzenie, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego postanowie-
niem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia
17 kwietnia 2008 r. [...]

,,Czy w świetle § 5 ustęp 2 litera a) Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodo-
wej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 22, poz. 181) w sprawie
wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych
warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagra-
dzania za pracę w dniu wolnym od pracy dodatek funkcyjny przysługuje tylko nau-
czycielowi sprawującemu funkcję wychowawcy klasy, czy też również nauczycielowi,
któremu powierzono opiekę oddziału przedszkolnego ?"

p o d j ą ł uchwałę:

Określenie ,,wychowawca klasy", użyte w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wy-
sokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogól-
nych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz
wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.),
obejmuje zarówno nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie opieki nad
oddziałem w szkole (klasą), jak i nauczyciela, któremu powierzono sprawowa-
nie opieki wychowawczej nad oddziałem w przedszkolu.

U z a s a d n i e n i e


Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia na podstawie art. 390
§ 1 k.p.c. zagadnienie prawne wyłoniło się przy rozpoznawaniu przez Sąd Okręgowy-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach apelacji pozwanego Przedszkola
Samorządowego [...] w K. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach z 17 stycznia 2008 r., którym zasądzono na rzecz powódek
Małgorzaty M. i Beaty K. od pozwanego po 2.560 zł z ustawowymi odsetkami z tytułu
dodatku funkcyjnego za sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem przed-
szkolnym za okres od 1 marca 2005 r. do 31 grudnia 2007 r.

Zagadnienie prawne powstało w następującym stanie sprawy. Powódki Małgo-
rzata M. i Beata K. wniosły o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego Przedszkola
Samorządowego [...] w K. po 2.560 zł z tytułu miesięcznych dodatków funkcyjnych za
sprawowanie funkcji wychowawcy oddziału przedszkolnego za okres od 1 marca
2005 r. do 31 grudnia 2007 r., których pozwany pracodawca nie wypłacił. Sąd Rejo-
nowy wyrokiem z 17 stycznia 2008 r. zasądził na rzecz powódek od pozwanego po
2.560 zł z tytułu miesięcznych dodatków funkcyjnych za sprawowanie funkcji wycho-
wawcy oddziału przedszkolnego za okres od 1 marca 2005 r. do 31 grudnia 2007 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódki były zatrudnione w pozwanym Przedszkolu
na podstawie umów o pracę na czas nieokreślony: Beata K. - od 1 marca 1989 r.,
Małgorzata M. - od 1 września 1989 r. Od 1 stycznia 2000 r. obu powódkom został
przyznany dodatek w wysokości 50 zł miesięcznie z tytułu pełnienia funkcji wycho-
wawcy oddziału przedszkolnego. Powódki pobierały ten dodatek do końca lutego
2005 r. Od 1 marca 2005 r. pozwany zaprzestał wypłacania wszystkim zatrudnionym
nauczycielom dodatku funkcyjnego z tytułu pełnienia funkcji wychowawcy oddziału
przedszkolnego. Pozwany podjął taką decyzję w wyniku pisma z 14 czerwca 2005 r.
skierowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu do władz samorządo-
wych Kielc. W piśmie tym stwierdzono, że do dodatku z tytułu pełnienia funkcji wy-
chowawcy klasy, przewidzianego w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych
stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania
dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu
wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.), nie są uprawnieni nauczyciele
przedszkolni sprawujący opiekę nad oddziałami przedszkolnymi.

W okresie objętym pozwem powódki pełniły funkcję wychowawczyń oddziału
przedszkolnego.

Uzasadniając swoje roszczenie powódki powołały się na wyrok Naczelnego
Sądu Administracyjnego z 29 listopada 2006 r., I OSK 1287/06, LEX nr 320891, w
którym stwierdzono, że § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu dnia z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia zasadniczego
nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadni-
czego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy nie uprawnia do wyłą-
czenia z kręgu adresatów tej normy nauczycieli przedszkoli, którym powierzono
sprawowanie funkcji wychowawcy, a tym samym przyznanie w uchwale rady gminy
dodatku funkcyjnego nauczycielowi w przedszkolu za sprawowanie funkcji wycho-
wawcy oddziału przedszkolnego nie narusza art. 30 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) i
§ 5 pkt 2 lit. a wymienionego rozporządzenia. Zdaniem powódek oznacza to, że wy-
chowawca oddziału przedszkolnego ma prawo do dodatku funkcyjnego przewidzia-
nego dla nauczycieli za wychowawstwo klasy.

Rada Miejska w K. w corocznie wydawanych na podstawie art. 30 ust. 6 Karty
Nauczyciela regulaminach ustaliła wysokość dodatku z tytułu sprawowania funkcji
wychowawcy klasy na 50 zł miesięcznie w 2005 r., 80 zł miesięcznie w 2006 r., 90 zł
miesięcznie w 2007 r. Powódki nie otrzymały dodatków z tytułu sprawowania funkcji
wychowawcy oddziału przedszkolnego w okresie od 1 marca 2005 r. do 31 grudnia
2007 r.

Sąd Rejonowy stwierdził, że skoro powódki w spornym okresie pełniły funkcję
wychowawcy oddziału przedszkolnego, to miały prawo do dodatków z tytułu sprawo-
wania funkcji wychowawcy klasy w wysokości określonej w regulaminach wydanych
przez Radę Miejską w Kielcach w latach 2005, 2006 i 2007 na podstawie art. 30 ust.
6 Karty Nauczyciela. Zaprzestanie wypłacania powódkom dodatku nastąpiło bez za-
chowania wymaganego trybu porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego.

Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku, domagając się jego zmiany
i oddalenia powództw lub jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania. Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie
prawa materialnego, a mianowicie: a) art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela w
zakresie prawa powódek do dodatku funkcyjnego za wychowawstwo oddziału przed-
szkolnego; § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia
31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasad-
niczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia
zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy; § 4 pkt 1 re-
gulaminu na rok 2005 stanowiącego załącznik do uchwały Rady Miejskiej w K. z 17
lutego 2005 r.; § 6 ust. 4 pkt 1 regulaminu na rok 2006 stanowiącego załącznik do
uchwały Rady Miejskiej w K. z 22 grudnia 2005 r.; § 6 ust. 4 pkt 1 regulaminu na rok
2007 stanowiącego załącznik do uchwały Rady Miejskiej w K. z 15 lutego 2007 r.
przez błędne przyjęcie, że przepisy te stosuje się do powódek zatrudnionych w po-
zwanym przedszkolu, co spowodowało wadliwe uznanie, że powódki są uprawnione
do otrzymywania dodatku; b) art. 42 § 1 k.p. pracy w związku z art. 91c ust. 1 Karty
Nauczyciela, przez błędne przyjęcie, że ma on zastosowanie w sprawie.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach, rozpozna-
jąc sprawę w wyniku wniesienia apelacji przez pozwanego uznał, że w sprawie wy-
stępuje budzące poważne wątpliwości zagadnienie prawne dotyczące wykładni § 5
pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nau-
czycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadnicze-
go oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Sąd Okręgowy stwierdził, że zakres podmiotowy ustawy Karta Nauczyciela
został wyznaczony w jej art. 1 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 3 pkt 1. Mieszczą się w
nim także nauczyciele zatrudnieni w publicznych przedszkolach, jeżeli są zatrudnieni
co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru zajęć (argumentum a contrario z art.
91b ust. 1 Karty Nauczyciela). Zarówno w przepisach ustawy Karta Nauczyciela
(między innymi w art. 3 pkt 1), jak też w przepisach ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) oraz
przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nau-
czycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadnicze-
go oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (między innymi w § 5 pkt
2), prawodawca przewidział, że użyte ogólnie, bez bliższego określenia, pojęcie
,,szkoła" oznacza placówki różnego rodzaju, w tym publiczne przedszkola, podobnie
pojęcie ,,nauczyciel" oznacza nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pe-
dagogicznych zatrudnionych także w przedszkolach. Przepisy te pozwalają na sfor-
mułowanie wniosku, że prawodawca w omawianej materii kierował się zamiarem
ujednolicenia statusu nauczycieli szkół i przedszkoli w tych sprawach, które nie zo-
stały wyraźnie odmiennie uregulowane (w sposób odrębny) dla każdej z tych grup.

Rada Miejska w K. (jako organ prowadzący szkołę będący jednostką samo-
rządu terytorialnego) wydała - na podstawie upoważnienia z art. 30 ust. 6 Karty Nau-
czyciela - regulaminy, w których przyznanie dodatku za wychowawstwo powiązała z
powierzeniem: a) wychowawstwa klasy (oddziału, grupy) - w regulaminie z 2005 r., b)
wychowawstwa klasy - w regulaminach z 2006 i 2007 r. Brzmienie regulaminów z lat
2006 i 2007 odpowiada sformułowaniu użytemu w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Mi-
nistra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. Zgodnie z § 5 pkt 2 lit.
a tego rozporządzenia, do uzyskania dodatku funkcyjnego uprawnieni są bowiem
nauczyciele, którym powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy klasy.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że wykładnia przepisów płacowych musi być
ścisła. Zarówno rozporządzenie z dnia 31 stycznia 2005 r., jak i regulaminy przyjęte
przez Radę Miejską w Kielcach na lata 2006 i 2007, posługują się sformułowaniem, z
którego wynika, że prawo do dodatku związane jest ze sprawowaniem funkcji wy-
chowawcy klasy. Tymczasem nauczyciele w przedszkolach sprawują opiekę nad
oddziałami. Ścisła wykładnia § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. prowadzi, zdaniem Sądu Okręgowego, do wniosku,
że zawiera on enumeratywne wyliczenie nauczycieli uprawnionych do uzyskania do-
datku funkcyjnego. W wyliczeniu tym pojawia się jedynie wychowawca klasy, nie ma
zaś wychowawcy oddziału przedszkolnego. Konsekwencją przyjęcia ścisłej interpre-
tacji jest więc uznanie, że sprawowanie funkcji wychowawcy klasy - o której mowa w
§ 5 pkt 2 lit. a powołanego rozporządzenia - dotyczy wyłącznie szkół, gdyż tylko tam
występuje podział na klasy, nie obejmuje natomiast przedszkoli, w których istnieją
oddziały.

Pozwany podnosił w toku postępowania, że powyższe rozumienie § 5 pkt 2 lit.
a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r.
znajduje potwierdzenie w wykładni celowościowej. Dodatek funkcyjny przysługuje
bowiem nauczycielowi za wykonywanie dodatkowego zadania lub zajęcia, jakim jest
pełnienie funkcji wychowawcy klasy. Natomiast w wypadku nauczycieli zatrudnionych
w przedszkolach praca dydaktyczno-wychowawcza z dziećmi nie wiąże się ze spra-
wowaniem dodatkowej funkcji wychowawcy oddziału. W takim stanie rzeczy przy-
znanie dodatku funkcyjnego ,,z tytułu wychowawstwa klasy" nauczycielom zatrudnio-
nym w przedszkolach stanowiłoby w istocie przyznanie dodatku o innym charakterze
niż dodatek, o którym stanowi § 5 pkt 2 lit. a tego rozporządzenia.

Również Departament Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edu-
kacji Narodowej i Sportu w piśmie z 14 czerwca 2005 r. zajął stanowisko, że nauczy-
ciele przedszkoli nie są uprawnieni do dodatku za sprawowanie opieki wychowaw-
czej nad oddziałem przedszkolnym. Stanowisko to zostało uzasadnione powołaniem
się na argument, że do nabycia prawa do dodatku funkcyjnego z tytułu sprawowania
funkcji wychowawcy konieczne jest wykonywanie dodatkowych zadań - ponad te,
które wiążą się z zakresem obowiązków nauczyciela. Tymczasem z zakresem zadań
realizowanych przez nauczycieli przedszkolnych jest nierozerwalnie związana praca
wychowawczo-dydaktyczna. Nauczyciele przedszkolni, chociaż powierzono im funk-
cje wychowawców, nie są wychowawcami w rozumieniu § 5 pkt 2 lit. a rozporządze-
nia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r.

Podobny pogląd przedstawił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie
Wielkopolskim w wyroku z 24 października 2007 r., II SA/Go 580/07 (Centralna Baza
Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Sąd ten uznał, że organy samorządowe nie są
uprawnione do przyznawania nauczycielom przedszkolnym dodatków funkcyjnych z
tytułu sprawowania opieki wychowawczej nad oddziałem przedszkolnym. Uzyskanie
dodatku funkcyjnego jest bowiem uzależnione od sprawowania funkcji wychowawcy
klasy, a w związku z tym tylko nauczyciel wykonujący dodatkową (poza nauczaniem
określonego przedmiotu) funkcję wychowawcy ma prawo otrzymać dodatek funkcyj-
ny. Tymczasem nauczyciel w przedszkolu wykonuje łącznie pracę wychowawczo-
dydaktyczną i opiekuńczą w ramach jednego oddziału przedszkolnego.

Przedstawiając do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne
Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zakres obowiązków nauczyciela określony został w
art. 42 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie z którym nauczyciel obowiązany jest
realizować zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpo-
średnio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (pkt 1) inne czynności i za-
jęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć
opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów
(pkt 2) oraz zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samo-
kształceniem i doskonaleniem zawodowym (pkt 3). Ścisła wykładnia wymagana przy
analizie przepisów płacowych prowadzi zatem do wniosku, że skoro wykonywanie
zawodu nauczyciela mieści w sobie wskazane obowiązki, to dla otrzymania dodatku
funkcyjnego, w tym z tytułu wychowawstwa, konieczne jest wykonywanie dodatko-
wych zadań ponad wymienione w art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela. Przedstawiony
powyżej zakres obowiązków nauczyciela uzupełniany jest przez obszary edukacji
wymienione w załączniku Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. Nr
51, poz. 458).

Sąd Okręgowy uznał, że w świetle przedstawionych powyżej argumentów by-
łoby uzasadnione przyjęcie, że sformułowanie użyte w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. ma na celu wyłącze-
nie z zakresu zastosowania tego przepisu nauczycieli przedszkolnych, gdyż w ich
przypadku nie występuje sprawowanie opieki wychowawczej nad klasą, a ponadto
obowiązki na nich ciążące z racji sprawowania opieki wychowawczej nad oddziałem
przedszkolnym pokrywają się z tymi, jakie wynikają z samego faktu wykonywania
zawodu nauczyciela przedszkolnego. Jednocześnie Sąd Okręgowy podniósł, że nie
ma prawnych definicji pojęć ,,wychowawca" i ,,klasa". W rozporządzeniu Ministra Edu-
kacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. Nr 61, poz. 624 ze zm.) zostało określone
pojęcie ,,oddział". Z załączników do tego rozporządzenia, zawierających ramowe
statuty przedszkoli i szkół, wynika, że podstawowymi jednostkami organizacyjnymi
zarówno przedszkoli, jak i szkół są oddziały. Ramowe statuty szkół stanowią, że od-
działem opiekuje się nauczyciel wychowawca. Ramowy statut przedszkola, zamiesz-
czony w załączniku Nr 1 do rozporządzenia, stanowi natomiast, że dyrektor przed-
szkola powierza poszczególne oddziały opiece jednego lub dwu nauczycieli, zależnie
od czasu pracy oddziału lub realizowanych zadań oraz z uwzględnieniem propozycji
rodziców. Zarówno w szkole jak i w przedszkolu wyeksponowana została funkcja
opiekuńczo-wychowawcza, którą pełni nauczyciel wychowawca. W tym stanie rzeczy
nie można zakwestionować, że prawodawca zamiennie posługuje się pojęciami ,,od-
dział" i ,,klasa". Pojawia się w związku z tym wątpliwość, czy sformułowanie użyte w §
5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
2005 r. przesądza o wyłączeniu z zakresu osób objętych prawem do dodatku za
sprawowanie funkcji wychowawcy klasy nauczycieli wychowawców w przedszkolach.
Sąd Okręgowy zaznaczył, że pełnienie funkcji nauczyciela wychowawcy w szkole
wiąże się wprawdzie nierozerwalnie z wykonywaniem dodatkowych zadań admini-
stracyjnych, związanych z prowadzeniem dziennika, wypisywaniem świadectw, a
także z analizowaniem potrzeb uczniów i ich osiągnięć oraz ze współpracą z rodzi-
cami i rozwiązywaniem problemów wychowawczych, ale podobne zadania ma nau-
czyciel sprawujący opiekę wychowawczą nad oddziałem przedszkolnym. Do zadań
nauczyciela sprawującego opiekę wychowawczą nad oddziałem przedszkolnym na-
leży prowadzenie dziennika zajęć (odpowiednika dziennika lekcyjnego), a także peł-
nienie w stosunku do rodziców dzieci funkcji doradczej i wspierającej działania wy-
chowawcze (pomoc w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka, informowa-
nie rodziców na bieżąco o postępach dziecka, uzgadnianie z rodzicami dzieci kierun-
ków i zakresu zadań realizowanych w przedszkolach). Te funkcje nauczycieli przed-
szkolnych wpisane są niejako w charakter ich pracy, ale odzwierciedlają one zada-
nia, które stanowią criterium divisionis wychowawcy w szkole. Powstaje zatem wąt-
pliwość, czy brak odrębnego wskazania zadań właściwych nauczycielowi przed-
szkolnemu, który sprawuje opiekę wychowawczą nad oddziałem przedszkolnym,
może stanowić dostateczną przesłankę odmowy przyznania nauczycielowi przed-
szkolnemu prawa do dodatku za sprawowanie funkcji wychowawcy. Tę wątpliwość
wzmacnia wyraźne dążenie prawodawcy do ujednolicenia statusu nauczycieli w
szkołach i przedszkolach.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z
10 października 2007 r., I OSK 1194/07 i z 12 października 2007 r., I OSK 1235/07
(obydwa opublikowane w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych) zajął
stanowisko, że § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z
dnia 31 stycznia 2005 r. nie daje podstawy do wyłączenia prawa nauczycieli przed-
szkolnych do dodatku z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy oddziału przed-
szkolnego.

W podsumowaniu przedstawionych wątpliwości interpretacyjnych Sąd Okrę-
gowy stwierdził, że brak prawnej definicji pojęcia ,,wychowawca klasy" w połączeniu z
niedookreśleniem zadań dodatkowych, za które przysługuje dodatek funkcyjny z ty-
tułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, powoduje powstanie wątpliwości, czy §
5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nau-
czycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadnicze-
go oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy może być wykładany w taki
sposób, że nie obejmuje on nauczycieli przedszkolnych, którym powierzono funkcję
wychowawcy oddziału przedszkolnego. Sąd Okręgowy wyraził w tym kontekście wła-
sny pogląd, że nauczyciel sprawujący opiekę wychowawczą nad oddziałem przed-
szkolnym ma prawo do dodatku funkcyjnego z tytułu sprawowania funkcji wycho-
wawcy, ze względu na podobny zakres zadań wychowawczych realizowanych przez
nauczycieli szkolnych, którym powierzono pełnienie funkcji wychowawcy klasy, oraz
nauczycieli przedszkolnych, którym powierzono sprawowanie opieki wychowawczej
nad oddziałem przedszkolnym, a także dążenie prawodawcy do ujednolicenia statu-
su nauczycieli w szkołach i nauczycieli w przedszkolach.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Istotą przedstawionego zagadnienia prawnego jest dokonanie wykładni § 5 pkt
2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005
r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczy-
cieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego
oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.,
powoływanego w dalszym ciągu jako ,,rozporządzenie") i ustalenie, czy użyte w tym
przepisie określenie ,,wychowawca klasy" obejmuje tylko nauczyciela, który sprawuje
funkcję wychowawcy oddziału w szkole, czy też także nauczyciela, który sprawuje
funkcję wychowawcy oddziału w przedszkolu. Chodzi tutaj przede wszystkim o wyja-
śnienie znaczenia określenia ,,klasa", które w rozporządzeniu nie jest definiowane i
nie ma także jego definicji w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
oraz w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Z uzasadnienia przedstawionego przez Sąd Okręgowy pytania prawnego mo-
głoby wynikać, że § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia na płaszczyźnie wykładni językowej
jest jednoznaczny i przyznaje prawo do dodatku tylko nauczycielowi, który sprawuje
opiekę wychowawczą nad oddziałem szkolnym (klasą), a prawo do dodatku nauczy-
ciela, który sprawuje opiekę wychowawczą nad oddziałem przedszkolnym, może zo-
stać jedynie wyinterpretowane na podstawie wykładni rozszerzającej (celowościowej)
tego przepisu. Do przeprowadzenia analizy i udzielenia odpowiedzi na zagadnienie
prawne, które kryje się w przedstawionym pytaniu, konieczne jest przyjęcie założe-
nia, że Sąd Okręgowy chciałby w istocie uzyskać wyjaśnienie, czy określenie ,,wy-
chowawca klasy", użyte w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia, obejmuje tylko nauczyciela,
któremu powierzono sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem w szkole
(klasą), czy też także nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie opieki wycho-
wawczej nad oddziałem w przedszkolu.

W analizie przedstawionego zagadnienia prawnego konieczne jest wyjście od
przedstawienia zmian stanu prawnego, dotyczącego zasad wynagradzania nauczy-
cieli przedszkoli i szkół publicznych, a w szczególności prawa nauczycieli do dodat-
ków funkcyjnych. Należy bowiem zaznaczyć, że dodatek za sprawowanie funkcji wy-
chowawcy klasy, przewidziany w § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Na-
rodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek
wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodat-
ków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym
od pracy istniał już wcześniej. Problem przedstawiony w pytaniu prawnym Sądu
Okręgowego ujawnił się w następstwie dokonanej przez Ministerstwo Edukacji Naro-
dowej i Sportu wykładni określenia ,,wychowawca klasy" użytego w § 5 pkt 2 lit. a
rozporządzenia. Zasady wynagradzania nauczycieli publicznych przedszkoli, szkół i
innych placówek oświatowo-wychowawczych są uregulowane w ustawie z dnia 26
stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Zgodnie z art. 3 pkt 1 tej ustawy, ilekroć jest w
niej mowa o nauczycielach bez bliższego określenia - rozumie się przez to nauczy-
cieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w przed-
szkolach, szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, a zgodnie z art.
3 pkt 2 tej ustawy, ilekroć jest w niej mowa o szkołach bez bliższego określenia - ro-
zumie się przez to przedszkola, szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze.
Zgodnie z art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela, w brzmieniu tego przepisu ustalonym
ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 19, poz. 239), wynagrodzenie nauczycieli składa
się z: 1) wynagrodzenia zasadniczego; 2) dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego,
funkcyjnego oraz za warunki pracy; 3) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i
godziny doraźnych zastępstw; 4) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosun-
ku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i
dodatków socjalnych określonych w art. 54 Karty Nauczyciela.

W Karcie Nauczyciela nie zostały określone stanowiska i funkcje, które upraw-
niają do dodatku funkcyjnego. To zagadnienie zostało pozostawione do uregulowa-
nia w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw oświaty i wycho-
wania. Zgodnie z art. 30 ust. 5 Karty Nauczyciela, w brzmieniu tego przepisu ustalo-
nym ustawą z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o
zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1845), minister wła-
ściwy do spraw oświaty i wychowania określa w drodze rozporządzenia, między in-
nymi, ,,wykaz stanowisk oraz sprawowanych funkcji uprawniających nauczyciela do
dodatku funkcyjnego oraz ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku mo-
tywacyjnego" (art. 30 ust. 5 pkt 3 Karty Nauczyciela). Minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania określa w drodze rozporządzenia również wysokość stawek
dodatków, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, oraz szczegóło-
we zasady przyznawania tych dodatków dla nauczycieli poszczególnych stopni
awansu zawodowego zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy admini-
stracji rządowej (art. 30 ust. 7 Karty Nauczyciela w brzmieniu tego przepisu ustalo-
nym przez ustawę zmieniającą z 15 lipca 2004 r.). Natomiast dla nauczycieli szkół
prowadzonych przez organy administracji samorządowej wysokość stawek dodat-
ków, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, oraz szczegółowe wa-
runki przyznawania tych dodatków określa corocznie organ prowadzący szkołę w
drodze regulaminu obowiązującego od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia (art. 30
ust. 6 Karty Nauczyciela w brzmieniu tego przepisu ustalonym przez ustawę zmie-
niającą z 15 lipca 2004 r.).

W art. 30 ust. 5, 6 i 7 Karty Nauczyciela w brzmieniu poprzednio obowiązują-
cym, ustalonym wyżej wymienioną ustawą zmieniającą z 18 lutego 2000 r., była za-
warta regulacja zasadniczo zbieżna z regulacją obecnie obowiązującą. Poprzednio
obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 maja 2000 r. w
sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli,
sposobu obliczania wysokości stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę
przeliczeniową, wykazu stanowisk oraz dodatkowych zadań i zajęć uprawniających
do dodatku funkcyjnego, ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego,
wykazu trudnych i uciążliwych warunków pracy stanowiących podstawę przyznania
dodatku za warunki pracy oraz szczególnych przypadków zaliczania okresów zatrud-
nienia i innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat (Dz.U. Nr 39, poz.
455 ze zm.) stanowiło w § 3 pkt 2, że do uzyskania dodatku funkcyjnego są upraw-
nieni nauczyciele, którym powierzono ,,wychowawstwo klasy". Obowiązujące przed
wyżej wymienionym rozporządzeniem rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 19 marca 1997 r. w sprawie wynagradzania nauczycieli (Dz.U. Nr 29, poz. 160
ze zm.) przewidywało w § 20 ust. 1 pkt 1 dodatkowe wynagrodzenie ,,za wychowaw-
stwo klasy" z podaniem odrębnie stawek tego wynagrodzenia w przedszkolach (lit. a)
oraz w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadpodstawowych (lit. b).
Zgodnie z ówczesnym brzmieniem Karty Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r.
Nr 56, poz. 357), wynagrodzenie nauczyciela składało się z wynagrodzenia zasadni-
czego i dodatków (art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela), przy czym dodatki funkcyjne
przysługiwały tylko z tytułu pełnienia funkcji kierowniczych (art. 32 Karty Nauczy-
ciela). Obecny dodatek funkcyjny za sprawowanie funkcji wychowawcy klasy oraz
dawne dodatkowe wynagrodzenie za wychowawstwo klasy są więc tożsamymi ro-
dzajowo dodatkowymi składnikami wynagrodzenia nauczyciela.

W wyżej wymienionych rozporządzeniach Ministra Edukacji Narodowej z 19
marca 1997 r., z 11 maja 2000 r. i z 31 stycznia 2005 r., regulujących wynagrodzenia
nauczycieli, nie zostały zdefiniowane określenia ,,wychowawca klasy" i ,,klasa". Defi-
nicji tych określeń nie zawierają również Karta Nauczyciela oraz ustawa o systemie
oświaty. W przepisach ustawy o systemie oświaty występuje natomiast wielokrotnie
pojęcie ,,oddział", które jest używane w celu określenia podstawowej jednostki orga-
nizacyjnej zarówno szkoły, jak i przedszkola, w ramach której jest realizowany proces
oświatowo-wychowawczy. W przepisach ustawy o systemie oświaty występuje rów-
nież określenie ,,klasa", z tym że jest ono używane w celu określenia poziomów na-
uczania w poszczególnych typach szkół (zob.: art. 16 ust. 8, art. 17 ust. 2, art. 61 ust.
1 i 2, art. 90g ust. 4, 5 i 8, art. 94a ust. 6 pkt 1). Pojęcie ,,klasa" w omawianym tutaj
znaczeniu odnosi się tylko do szkół. Wychowanie przedszkolne, zgodnie z art. 14
ust. 1 ustawy o systemie oświaty, jest bowiem realizowane ,,w przedszkolach, od-
działach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wycho-
wania przedszkolnego". Ustalenie w ustawie o systemie oświaty, że w szkole pod-
stawowej są oddziały przedszkolne (art. 14 ust. 1) i klasy od I do VI (art. 61 ust. 1),
przemawia jednak raczej za uznaniem, że pojęcie ,,oddział" i ,,klasa" są synonimami,
gdy chodzi o jednostkę organizacyjną, w ramach której jest realizowany proces
oświatowo-wychowawczy, a nie za uznaniem, że pojęcia ,,klasa" i ,,oddział" mają
odmienne znaczenie i sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem przed-
szkolnym nie uprawnia do dodatku funkcyjnego z tego tytułu.

W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w spra-
wie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. Nr
61, poz. 624 ze zm.), wydanym na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o systemie
oświaty, ramowe statuty publicznych przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów,
liceów, szkół zawodowych i szkół ponadpodstawowych, stanowiące załączniki do
rozporządzenia, przewidują jednolicie, że podstawową jednostką organizacyjną wy-
mienionych placówek oświatowych jest oddział. Zgodnie z ramowymi statutami szkół,
oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca, przy czym dla zapewnienia ciągło-
ści i skuteczności pracy wychowawczej jest wskazane, aby nauczyciel wychowawca
opiekował się danym oddziałem w ciągu całego etapu edukacyjnego. Natomiast
zgodnie z § 13 ramowego statutu publicznego przedszkola, stanowiącego załącznik
Nr 1 do rozporządzenia, dyrektor przedszkola powierza poszczególne oddziały
opiece jednego lub dwu nauczycieli, zależnie od czasu pracy oddziału lub realizowa-
nych zadań oraz z uwzględnieniem propozycji rodziców (prawnych opiekunów), przy
czym dla zapewnienia ciągłości i skuteczności pracy wychowawczej i dydaktycznej
wskazane jest, aby nauczyciel (nauczyciele) opiekowali się danym oddziałem przez
cały okres uczęszczania dzieci do przedszkola. Również w rozporządzeniu Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez
publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działal-
ności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. Nr 23, poz.
225 ze zm.) przewidziano, że podstawową jednostką organizacyjną zarówno w
przedszkolu, jak i w szkole jest oddział. Dla każdego oddziału w przedszkolu prowa-
dzi się dziennik zajęć (§ 2 tego rozporządzenia), a dla każdego oddziału w szkole
prowadzi się dziennik lekcyjny (§ 7 rozporządzenia).

W powołanym wcześniej rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia
19 marca 1997 r. w sprawie wynagradzania nauczycieli zostało wyraźnie stwierdzone
(w § 20), że przewidziane w tym przepisie dodatkowe wynagrodzenie ,,za wycho-
wawstwo klasy" przysługuje zarówno nauczycielowi sprawującemu opiekę wycho-
wawczą nad oddziałem szkolnym, jak i nauczycielowi sprawującemu opiekę nad od-
działem przedszkolnym. Także w okresie obowiązywania powołanego wcześniej roz-
porządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 maja 2000 r. regulującego wyna-
grodzenia nauczycieli, które zastąpiło wyżej wskazane rozporządzenie, nie było kwe-
stionowane, że przewidziany w § 3 pkt 2 dodatek funkcyjny z tytułu sprawowania
,,wychowawstwa klasy" przysługuje zarówno nauczycielom w szkołach, jak i przed-
szkolach, chociaż nie było to, jak poprzednio, stwierdzone wyraźnie. Trudno byłoby
zresztą podnosić wątpliwości w tej sprawie, skoro tak samo jak poprzednio został
określony tytuł do otrzymywania tego dodatku - ,,wychowawstwo klasy", a zmiany
zarówno w Karcie Nauczyciela, jak i ustawie o systemie oświaty, nie dawały podsta-
wy do twierdzenia, że obecnie ten dodatek przysługuje nauczycielom w szkołach a
nie przysługuje nauczycielom w przedszkolach.

Dopiero po wejściu w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wyna-
grodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do
wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy
pojawił się problem, czy nauczyciele sprawujący opiekę wychowawczą nad oddzia-
łami przedszkolnymi są uprawnieni do dodatku, który zgodnie z § 5 pkt 2 lit. a tego
rozporządzenia przysługuje nauczycielom, którym powierzono sprawowanie funkcji
,,wychowawcy klasy". Ten problem został wywołany wyjaśnieniami Ministerstwa Edu-
kacji Narodowej, że nauczyciele sprawujący opiekę wychowawczą nad oddziałami
przedszkolnymi nie są uprawnieni do tego dodatku. Na podstawie tych wyjaśnień
wojewodowie, w ramach sprawowania nadzoru nad aktami prawa miejscowego wy-
dawanymi przez organy samorządu gminnego, uregulowanego w rozdziale 10
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2001
r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), zaczęli kwestionować zgodność z prawem i ważność
regulaminów wydawanych corocznie przez rady gmin na podstawie art. 30 ust. 6
Karty Nauczyciela, jeżeli w tych regulaminach określono wysokość dodatku za spra-
wowanie funkcji wychowawcy klasy nie tylko dla nauczycieli w szkołach, ale także dla
nauczycieli w przedszkolach.

Orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące wykładni § 5 pkt 2 lit. a roz-
porządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. jest sto-
sunkowo obszerne i może być uznane za utrwalone. Naczelny Sąd Administracyjny
w wyrokach z 29 listopada 2006 r., I OSK 1287/06, LEX nr 320891, z 10 października
2007 r., I OSK 1194/07, z 12 października 2007 r., I OSK 1235/07 i z 19 października
2007 r., I OSK 1366/07 (opublikowanych w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Admi-
nistracyjnych), zajął stanowisko, że § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu dnia z 31 stycznia 2005 r. nie uprawnia do wyłączenia z kręgu
adresatów tej normy nauczycieli przedszkoli, którym powierzono sprawowanie funkcji
wychowawcy, a tym samym przyznanie w uchwale rady gminy dodatku funkcyjnego
nauczycielowi w przedszkolu za sprawowanie funkcji wychowawcy oddziału przed-
szkolnego nie narusza art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela i § 5 pkt 2 lit. a tego rozporzą-
dzenia. Należy jednak stwierdzić, że w późniejszym wyroku z 12 marca 2008 r., I
OSK 19/08, Naczelny Sąd Administracyjny zajął odmienne stanowisko i orzekł, że §
5 pkt 2 lit. a rozporządzenia nie obejmuje nauczycieli przedszkoli, którym powierzono
sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem przedszkolnym. Powołanym wy-
rokiem Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Rady Gminy Z. G. od
wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 24
października 2007 r., II SA/Go 580/07 w sprawie ze skargi Wojewody L. na uchwałę
Rady Gminy Z. G. w sprawie ustalenia regulaminu określającego wysokość oraz
szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków za wysługę lat, motywa-
cyjnego, funkcjonalnego i za warunki pracy oraz niektórych innych składników wyna-
grodzenia. Na ten właśnie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzo-
wie Wielkopolskim z 24 października 2007 r., II SA/Go 580/07, powołał się pozwany
w uzasadnieniu apelacji wniesionej w analizowanej sprawie w celu wykazania nie-
jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych w kwestii wykładni § 5 pkt 2 lit. a
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. Ten
wyrok został powołany również przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu pytania praw-
nego.

Nie jest rzeczą Sądu Najwyższego dbanie o jednolitość orzecznictwa sądów
administracyjnych - jest to kompetencja Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mając
jednak na względzie dwa różne (odmienne) stanowiska Naczelnego Sądu Admini-
stracyjnego dotyczące tej samej kwestii, która stała się przedmiotem przedstawione-
go przez Sąd Okręgowy zagadnienia prawnego, można jedynie stwierdzić, że w uza-
sadnieniu wyroku z 12 marca 2008 r., I OSK 19/08, Naczelny Sąd Administracyjny w
ogóle nie odwołał się do wcześniejszych (licznych przecież) wyroków tego Sądu
(choćby do przytoczonych powyżej wyroków z 29 listopada 2006 r., I OSK 1287/06, z
10 października 2007 r., I OSK 1194/07, z 12 października 2007 r., I OSK 1235/07 i z
19 października 2007 r., I OSK 1366/07), w których został sformułowany odmienny
pogląd, oraz nie przedstawił argumentów prawnych, które spowodowały odejście od
utrwalonego już w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowiska, że
nauczyciele przedszkolni, którym powierzono sprawowanie opieki wychowawczej
nad oddziałem przedszkolnym, są objęci zakresem zastosowania § 5 pkt 2 lit. a roz-
porządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. W uza-
sadnieniu wyroku z 12 marca 2008 r., I OSK 19/08, Naczelny Sąd Administracyjny
ograniczył się do następującego stwierdzenia: ,,przepis § 5 rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. sprawie wysokości minimalnych
stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania
dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu
wolnym od pracy nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, że do uzyskania dodat-
ku funkcyjnego uprawnieni są nauczyciele, którym powierzono: 1) stanowisko dyrek-
tora lub wicedyrektora przedszkola, szkoły, placówki lub innej jednostki organizacyj-
nej, o której mowa w art. 1 ust. 1 i 1a Karty Nauczyciela, zwanej dalej ,,szkołą", albo
inne stanowisko kierownicze przewidziane w statucie szkoły; 2) sprawowanie funkcji:
a) wychowawcy klasy, b) doradcy metodycznego lub nauczyciela-konsultanta, c)
opiekuna stażu, ponieważ zawarte w nim wyliczenie ma charakter wyczerpujący, a
nie przykładowy. Oznacza to, że nie można przyznać dodatku funkcyjnego nauczy-
cielom zajmującym inne stanowiska lub sprawującym inne funkcje, niż wymienione w
cytowanym przepisie rozporządzenia." Z przytoczonego stwierdzenia wynikałoby, że
Naczelny Sąd Administracyjny uznał w omawianym wyroku, iż określenie ,,wycho-
wawca klasy" jest jednoznaczne i obejmuje tylko nauczyciela pełniącego funkcję wy-
chowawcy klasy w szkole, a nie obejmuje nauczyciela przedszkola. W ocenie Sądu
Najwyższego jest to pogląd nietrafny.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 marca 2008 r., I OSK 19/08,
stanowiący widoczne odstępstwo od utrwalonej wcześniej linii orzecznictwa tego
Sądu i powodujący powstanie rozbieżności w tym orzecznictwie, nie zawiera tego
rodzaju argumentów merytorycznych, które przemawiałyby za słusznością odstąpie-
nia od wcześniej prezentowanych poglądów oraz podważałyby argumenty, którymi
Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 29 listopada 2006 r., I OSK 1287/06, z
10 października 2007 r., I OSK 1194/07, z 12 października 2007 r., I OSK 1235/07 i z
19 października 2007 r., I OSK 1366/07, uzasadnił stanowisko, że nauczyciele
przedszkolni, którym powierzono sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem
przedszkolnym, są objęci zakresem zastosowania § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Mi-
nistra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. Nie zawiera też argu-
mentów, które wymagałyby rozważenia (odniesienia się do nich) w niniejszej anali-
zie.

Zdaniem Sądu Najwyższego, Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 29
listopada 2006 r., I OSK 1287/06, z 10 października 2007 r., I OSK 1194/07, z 12
października 2007 r., I OSK 1235/07 i z 19 października 2007 r., I OSK 1366/07,
wszechstronnie rozważył argumenty wspierające taką wykładnię § 5 pkt 2 lit. a
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r.,
zgodnie z którą pojęcie ,,wychowawca klasy" użyte w tym przepisie obejmuje także
nauczyciela przedszkolnego, któremu powierzono sprawowanie opieki wychowaw-
czej nad oddziałem przedszkolnym. W wyrokach tych Naczelny Sąd Administracyjny
przekonująco uzasadnił, że wykładnia językowa, systemowa i funkcjonalna § 5 pkt 2
lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r.
przemawia za uznaniem, że użyte w tym przepisie określenie ,,wychowawca klasy"
obejmuje także nauczyciela przedszkolnego, któremu powierzono sprawowanie
opieki wychowawczej nad oddziałem przedszkolnym. Naczelny Sąd Administracyjny
zwrócił uwagę, że na podstawie § 5 pkt 2 lit. a rozporządzenia Ministra Edukacji Na-
rodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r., wydanego na podstawie art. 30 ust. 5,
art. 33 ust. 3 i art. 34 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela, do dodatku funkcyjnego
uprawnieni są nauczyciele, którym powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy
klasy. Ani w ustawie Karta Nauczyciela, ani w ustawie o systemie oświaty nie zostały
zdefiniowane określenia ,,wychowawca klasy" i ,,klasa". Te określenia nie zostały
zdefiniowane także w samym rozporządzeniu, mimo że wiąże ono prawo do dodatku
funkcyjnego ze sprawowaniem funkcji wychowawcy klasy. Zgodnie art. 3 pkt 1
ustawy Karta Nauczyciela, ilekroć w tej ustawie jest mowa o nauczycielach bez bliż-
szego określenia - rozumie się przez to zarówno nauczycieli zatrudnionych w szko-
łach, jak i nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach. Analiza przepisów ustawy o
systemie oświaty i wydanego na podstawie tej ustawy rozporządzenia Ministra Edu-
kacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. Nr 61, poz. 624 ze zm.) uzasadnia wnio-
sek, że określenia ,,klasa", ,,oddział" i ,,grupa" są synonimami, a przez pojęcie ,,klasa"
należy rozumieć również oddział przedszkolny. Okoliczność, że zwyczajowo w
szkołach używa się dla określenia uczniów pobierających naukę na tym samym po-
ziomie edukacyjnym terminu ,,klasa", a w przedszkolach - ,,oddział", nie może (w
związku z pominięciem w ustawie Karta Nauczyciela definicji tych pojęć) pozbawiać
wychowawców zatrudnionych w przedszkolach prawa otrzymywania dodatku funk-
cyjnego z tytułu wychowawstwa oddziału przedszkolnego (wyrok NSA z 19 paździer-
nika 2007 r., I OSK 1366/07). Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił również uwagę,
że obowiązki spoczywające na nauczycielu, któremu powierzono funkcję wychowaw-
cy klasy w szkole, oraz obowiązki spoczywające na nauczycielu, któremu powierzo-
no sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem przedszkolnym, nie są na tyle
różne, aby upoważniały do różnicowania tych nauczycieli, gdy chodzi o prawo do
dodatku funkcyjnego (wyrok NSA z 10 października 2007 r., I OSK 1194/07). Na-
czelny Sąd Administracyjny uznał, iż nie jest uzasadniony pogląd reprezentowany
przez organy nadzoru, że funkcja wychowawcy klasy w szkole jest ściśle związana z
wykraczającym poza realizację programu nauczania zakresem zadań i obowiązków
nauczyciela, natomiast zadania i obowiązki opiekuńczo-wychowawcze nauczyciela w
przedszkolu nie należą do jego zajęć i obowiązków dodatkowych, lecz stanowią
część zadań i obowiązków wynikających z charakteru pracy nauczyciela przedszkol-
nego. Analiza zadań wychowawcy oddziału przedszkolnego dowodzi, że ma on do-
datkowe obowiązki. Są nimi, między innymi, utrzymywanie kontaktów z rodzicami,
współdziałanie z poradniami specjalistycznymi, prowadzenie kart obserwacji dzieci,
prowadzenie dziennika obecności, organizowanie wycieczek, zebrań. Są to zadania
analogiczne do tych, jakie mają wychowawcy klas.

Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym przedstawione do rozstrzygnięcia
zagadnienie prawne, podziela powyższą argumentację zawartą w powołanych wyro-
kach Naczelnego Sądu Administracyjnego. W regulacjach prawnych wynagrodzeń
nauczycieli poprzedzających analizowane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodo-
wej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. dodatek ,,za wychowawstwo klasy" przysługi-
wał zarówno nauczycielom w szkołach, jak i nauczycielom w przedszkolach. Anali-
zowane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
2005 r. utrzymało ten dodatek i określiło tak samo jak poprzednio, że przysługuje on
z tytułu sprawowania funkcji ,,wychowawcy klasy". Dokonanie zmiany zakresu pod-
miotowego osób uprawnionych do tego dodatku - i wyłączenie z tego zakresu nau-
czycieli przedszkolnych sprawujących funkcję wychowawcy oddziału przedszkolnego
- wyłącznie w drodze nowej interpretacji prawa, dokonanej przez Ministerstwo Edu-
kacji Narodowej oraz organy nadzoru (wojewodów), którym przysługuje uprawnienie
kwestionowania podjętych przez rady gmin uchwał określających w drodze regulami-
nu stawki dodatków funkcyjnych, należałoby uznać za sprzeczne z zasadami demo-
kratycznego państwa prawnego, do których należą zasada zapewnienia zaufania
obywateli do stanowionego prawa i zasada pewności prawa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Najwyższy udzielił na przedsta-
wione pytanie prawne odpowiedzi ujętej w sentencji uchwały.
========================================