Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 8 lutego 2005 r.
I PZP 9/04

Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Roman Kuczyński, Herbert Szurgacz (spra-
wozdawca, uzasadnienie), Barbara Wagner, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lutego 2005 r. z udzia-
łem prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony Kaszczyszyn, sprawy z powództwa Ka-
zimierza B. przeciwko Ochronie i Ratownictwu Spółce z o.o. w K. o przywrócenie do
pracy na dotychczasowych warunkach zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 22 września 2004 r., I PK 531/03,

,,Czy dopuszczalne jest złożenie przez nowego pracodawcę w trakcie roku, w
którym wobec pracowników przejętych w trybie art. 231 k.p. stosuje się postanowie-
nia dotychczasowego układu zbiorowego pracy (art. 2418 § 1 k.p.) oświadczenia o
wypowiedzeniu warunków umowy o pracę, jeżeli ma ono wywołać skutek po upływie
tego roku (art. 2418 § 2 k.p.) ?"

p o d j ą ł uchwałę:

Dopuszczalne jest wypowiedzenie przez pracodawcę warunków umowy
o pracę w okresie roku, w którym wobec pracownika przejętego w trybie art.
231 k.p. stosuje się postanowienia dotychczasowego układu zbiorowego pracy
(art. 2418 § 1 k.p.), jeżeli wywołuje ono skutek po upływie tego roku (art. 2418 §
2 k.p.).

U z a s a d n i e n i e


Przedstawione powiększonemu składowi Sądu Najwyższego pytanie prawne
powstało w następującym stanie faktycznym: Oddział ,,Służby Ochrony i Ratownictwa
I.P. - K." SA został w dniu 1 czerwca 2003 r. przejęty przez ,,Ochronę i Ratownictwo",
spółkę z o.o. w K., która wstąpiła jego w miejsce i stała się - na mocy art. 231 § 4 k.p.
- pracodawcą powoda Kazimierza B. i wszystkich innych pracowników zatrudnionych
w tym Oddziale. W chwili przejęcia w ,,I.P. - K." SA obowiązywał układ zbiorowy pracy
(od dnia 1 czerwca 1998 r.), który w § 19 przewidywał prawo do nagród jubileuszo-
wych. Nowy pracodawca poinformował pracowników, że zgodnie z art. 2418 § 1 k.p.
w okresie jednego roku od przejścia zakładu pracy będą wobec nich stosowane po-
stanowienia tego układu, natomiast po tym czasie zlikwiduje nagrody jubileuszowe
jako niemające charakteru motywacyjnego.
Prawo do nagrody jubileuszowej powód nabywał w lipcu 2003 r. Pismem z
dnia 18 lutego 2003 r., doręczonym powodowi w dniu 22 lutego 2003 r., spółka
,,Ochrona i Ratownictwo" dokonała wypowiedzenia warunków umowy o pracę za-
wartej w dniu 1 lipca 1978 r. w części dotyczącej zasad ustalania wynagrodzenia za
pracę i innych świadczeń związanych z pracą, ,,w tym zwłaszcza uprawnienia do
otrzymania nagrody jubileuszowej", z zachowaniem trzymiesięcznego terminu wypo-
wiedzenia, który upływał w dniu 31 maja 2003 r. Jako przyczynę tego oświadczenia
prezes zarządu wskazał upływ rocznego terminu obowiązywania poprzedniego
układu zbiorowego pracy i objęcie powoda zasadami wynagradzania wynikającymi z
regulaminu wynagradzania obowiązującego w spółce ,,Ochrona i Ratownictwo". Po
upływie okresu wypowiedzenia, czyli od dnia 1 czerwca 2003 r., pracodawca zapro-
ponował nowe wynagrodzenie, z zastrzeżeniem, że jeżeli do dnia 15 kwietnia 2003 r.
powód nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków, uzna, iż wy-
raził na nie zgodę, natomiast w razie odmowy proponowanych warunków, umowa o
pracę ulegnie rozwiązaniu z dniem 31 maja 2003 r.
W terminie 7 dni od powzięcia wiadomości o wypowiedzeniu warunków
umowy powód wniósł przeciwko pracodawcy pozew o uznanie wypowiedzenia zmie-
niającego za bezskuteczne. Zdaniem powoda, wypowiedzenie było przedwczesne,
gdyż w dniu jego dokonania nie upłynął jeszcze okres roku od przejścia do nowego
pracodawcy.
Sąd Rejonowy oddalił powództwo wyrokiem z dnia 25 marca 2003 r., ustala-
jąc, że ,,w dniu 21 lutego 2003 r. pozwany wypowiedział powodowi warunki pracy i
płacy ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2003 r." i stwierdzając, że ustawodawca za-
gwarantował przejmowanym przez nowego pracodawcę pracownikom niezmienność
warunków pracy i płacy jedynie przez okres jednego roku od przejęcia bez zastrze-
żenia, że nowy pracodawca nie może dokonać wypowiedzenia tych warunków w
trakcie tego roku, byle tylko upływ okresu wypowiedzenia nie nastąpił przed upływem
roku od przejścia pracowników do nowego pracodawcy. Działanie strony pozwanej
Sąd uznał za uzasadnione także ujednoliceniem czasu zastosowania wobec przeję-
tych pracowników zasad wynagradzania obowiązujących u nowego pracodawcy, w
związku z czym orzekł, że wypowiedzenie warunków wynagradzania dokonane wo-
bec powoda nie było nieuzasadnione oraz nie naruszało przepisów o wypowiadaniu
umów o pracę (art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p.).
Sąd drugiej instancji rozpoznający apelację powoda, opartą na zarzucie błęd-
nego przyjęcia dopuszczalności dokonania wypowiedzenia zmieniającego przed
upływem rocznego okresu stosowania układu, uznał za błędne i sprzeczne z mate-
riałem dowodowym ustalenie Sądu Rejonowego, że roczny okres stosowania układu
upłynął w dniu 30 czerwca 2003 r. Sprostował jedynie, że okres wypowiedzenia
upływał z dniem 31 maja 2003 r., a więc przed upływem roku liczonym od dnia 1
czerwca 2002 r. zgodnie z art. 112 k.c. w związku z art. 300 k.p. Przy tym ustaleniu
Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i orzekł o przywróceniu powoda do pracy u
pozwanego na warunkach dotychczasowych.
W kasacji strony pozwanej opartej na podstawie naruszenia przepisu art. 2418
§ 1 i § 2 k.p. przez przyjęcie, że przewidziany w nich roczny okres respektowania
układu zbiorowego zawartego przez poprzednika nie został przez nią zachowany,
skarżący oponował przede wszystkim przeciwko sposobowi liczenia terminu, o któ-
rym mowa w tych przepisach, zwłaszcza przeciwko sięganiu do przepisów prawa
cywilnego, podnosząc, że określenie terminów wynikających z przepisów prawa
pracy zostało w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego skutecznie zakwestio-
nowane jako sprzeczne z zasadami tego prawa.
Przy rozpoznaniu kasacji Sąd Najwyższy powziął istotną wątpliwość w kwe-
stiach ujętych w sentencji postanowienia wydanego na podstawie art. 39314 § 1 k.p.c.
Przepis art. 2418 § 1 k.p. stanowi, że w okresie jednego roku od dnia przejęcia
pracowników przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231 k.p.
stosuje się do nich postanowienia układu, którym byli objęci przed przejęciem. Nie
budzi więc wątpliwości wniosek, że nowy pracodawca w okresie roku od dnia przeję-
cia pracowników ma obowiązek stosować dotychczasowe postanowienia układu
zbiorowego pracy, co oznacza, iż nie może przez okres tego roku wprowadzać zmian
na niekorzyść pracowników, choć nic nie stoi na przeszkodzie zastosowaniu warun-
ków korzystniejszych.
Sąd Najwyższy potwierdził ten wniosek w wyroku z dnia 27 lipca 1996 r., I
PRN 44/96 (OSNAPiUS 1997 nr 3, poz. 37), wypowiadając pogląd, że pracodawcę,
który przejął inny zakład pracy wiążą - w stosunku do przejętych pracowników - za-
sady premiowania wynikające z zakładowego systemu wynagradzania obowiązują-
cego w przejmowanym zakładzie. Podobnie - z powołaniem się na art. 2418 § 1 i 2
k.p. - orzekł w wyroku z dnia 21 września 1995 r., I PRN 60/95 (OSNAPiUS 1996 nr
7, poz. 100), uznając, że uprawnienia wynikające z układu zbiorowego lub zakłado-
wego porozumienia płacowego - po przejęciu pracowników - stają się treścią ich
umowy o pracę, a dotychczasowa treść stosunku pracy nie ulega zmianie również w
zakresie nabycia prawa do nagrody jubileuszowej i odprawy rentowej. Z innego orze-
czenia Sądu Najwyższego wynika, że pracodawca może dokonać wypowiedzenia
warunków pracy lub płacy wynikających z układu zbiorowego, jeżeli po upływie roku
od przejścia pracownika na podstawie art. 231 k.p. nie zamierza ich nadal respekto-
wać (por. wyrok z dnia z dnia 4 października 2000 r., I PKN 246/00, niepublikowany),
oraz że pracodawca, który nie zawarł w umowie o pracę z pracownikiem klauzuli
odsyłającej do postanowień układu zbiorowego pracy (dotyczących nagród jubileu-
szowych), nie uwalnia się od konieczności dokonania wypowiedzenia warunków
pracy lub płacy wynikających z układu zbiorowego (wyrok z dnia 4 października 2000
r., I PKN 246/00, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 233). Orzeczenia te zostały wprawdzie
wydane w poprzednim stanie prawnym, przed zmianą art. 2418 k.p. dokonaną
ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. (Dz.U. Nr 107, poz. 1127), jednakże zachowały
swój walor, gdyż zmiana ta nie dotknęła istoty nowelizowanego przepisu.
Na gruncie regulacji art. 2418 § 2 k.p. w związku z jego § 1 kwestią wątpliwą
jest sama dopuszczalność dokonania wypowiedzenia przed upływem rocznego ter-
minu stosowania dotychczasowego układu. W tej materii Sąd pierwszej instancji wy-
raził pogląd, że ustawodawca zagwarantował przejmowanym przez nowego praco-
dawcę pracownikom niezmienność warunków pracy i płacy jedynie przez okres jed-
nego roku od przejęcia i nie zastrzegł, że nowy pracodawca nie może dokonać wy-
powiedzenia tych warunków w trakcie tego roku, byle tylko skutek wypowiedzenia nie
nastąpił przed upływem roku od przejścia pracowników do nowego pracodawcy. Po-
gląd Sądu pierwszej instancji znajduje poparcie doktryny, w której wyrażono pogląd,
że ,,istotą przepisu art. 2418 k.p. jest umożliwienie nowemu pracodawcy uwolnienia
się od postanowień układu zbiorowego pracy, który został wynegocjowany przez po-
przedniego pracodawcę" (L. Florek [w:] Kodeks pracy. Komentarz, pod red. T. Zieliń-
skiego, Warszawa 2000, s. 1015; por. także J. Wratny, D. Kotowski, J. Szczot: Nowy
Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2001, s. 1038). Ochronny aspekt dyrektywy nr
77/187/EEC w orzecznictwie ETS odniesiony został zarówno do pracowników, jak do
pracodawcy (por. A. Świątkowski: Prawo Socjalne Unii Europejskiej i Rady Europy -
Restrukturyzacja zakładu pracy - komentarz, Kraków 2003, s. 137).
Podzielając ten pogląd, należałoby przyjąć, że nic nie stoi na przeszkodzie
dokonywaniu wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy wynikające z po-
przedniego układu zbiorowego pracy przed upływem roku od przejścia zakładu pracy
i dopuścić możliwość złożenia przez pracodawcę oświadczenia woli w przedmiocie
wypowiedzenia zmieniającego, czy wywarcia przez to oświadczenie skutku zmie-
niającego warunki umowy o pracę. Wydaje się bowiem, że jeżeli złożenie oświad-
czenia nie wywołuje skutku i niczego nie zmienia w sferze postanowień umowy o
pracę, to jego ,,działanie" jest zawieszone do upływu okresu wypowiedzenia; tym sa-
mym przez jego złożenie nie zostaje naruszona zasada stosowania układu zbioro-
wego zawartego przez poprzednika nowego pracodawcy. Znaczenie należałoby
przypisać wyłącznie skutkowi zmieniającemu tej treści oświadczenia, która obejmuje
zwrot ,,z dniem" i w tym wypadku badać, czy skutek zmieniający nie następuje przed
upływem roku od przejęcia pracownika.
Literalne odczytanie art. 2418 § 2 k.p. nasuwa jednak poważne wątpliwości.
Stanowi on bowiem wyraźnie, że po upływie okresu stosowania dotychczasowego
układu wynikające z tego układu warunki umów o pracę lub innych aktów stanowią-
cych podstawę nawiązania stosunku pracy, stosuje się do upływu okresu wypowie-
dzenia tych warunków, a więc dłużej niż przez okres roczny. Można zatem, zajmując
stanowisko przeciwne, uznać, że przed upływem roku zakazane są wszelkie działa-
nia pracodawcy zmierzające do uwolnienia się od postanowień układu zbiorowego
pracy zawartego przez jego poprzednika i że ich wypowiedzenia (zmieniające warun-
ki umowy o pracę) może dokonywać dopiero po upływie roku, ze skutkiem, który na-
stąpi po okresie (różnych okresach) wypowiedzenia. Wątpliwości tych nie rozwiewa
także stwierdzenie zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25
listopada 1997 r., I PKN 381/97 (OSNAPiUS 1998 nr 18, poz. 539), że ,,w okresie
jednego roku od przejęcia pracowników, które związane jest z utratą mocy obowią-
zującej układu zbiorowego pracy wobec nowego pracodawcy (nieobjęcia go jego po-
stanowieniami) układ ten nadal ma być do tych pracowników stosowany, a to ozna-
cza, że porozumienie stron czy wypowiedzenie pogarszające warunki umów o pracę
są niedopuszczalne."
Kolejną kwestią pojawiającą się w niniejszej sprawie, nie rozstrzyganą jeszcze
w judykaturze i nie poruszaną szczegółowo w doktrynie, jest objaśnienie określenia
,,po upływie roku od przejścia pracownika na podstawie art. 231 k.p." Nawiązując do
tej kwestii piśmiennictwo kładzie przede wszystkim nacisk na trwałość dotychczaso-
wych warunków pracy ,,w okresie roku od dnia przejęcia pracowników" (T. Romer:
Komentarz do kodeksu pracy, Warszawa 2003, tezy do art. 2418) lub na uwolnienie
nowego pracodawcy od stosowania postanowień ukształtowanych przez poprzednie
postanowienia układowe ,,z upływem roku od dnia przejścia" (Ł. Pisarczyk: Konse-
kwencje przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę w dziedzinie układów zbio-
rowych, PiZS 2002 nr 1, s. 30). Niczego też nie wyjaśnia fakt, że omawiany przepis
wzorowany jest na art. 3 ust. 3 dyrektywy nr 77/187/EEC w sprawie dostosowania
prawa Państw Członkowskich dotyczącego ochrony praw pracowników na wypadek
przejęcia przedsiębiorstwa lub jego części w brzmieniu ustalonym przez art. 1 dy-
rektywy nr 98/50/EC z dnia 29 czerwca 1998 r. (OJ L 201, 1998/88), który stanowi w
zdaniu ostatnim, że państwa członkowskie mogą ograniczyć okres utrzymania w
mocy warunków (określonych w pierwszej części przepisu), z tym że nie może on
wynosić mniej niż rok.
Sporne zagadnienie sposobu obliczenia terminu, który w art. 2418 § 1 k.p.
określony jest jako ,,okres jednego roku od dnia przejścia zakładu pracy na nowego
pracodawcę", zostało rozstrzygnięte w niniejszej sprawie tylko przez Sąd drugiej in-
stancji. Sąd ten zastosował do tego terminu, jako terminu ciągłego, przepis art. 112
k.c. w związku z art. 300 k.p., nie uzasadniając jednak bliżej swego stanowiska.
Tymczasem trudno nie dostrzec, że kwestia sposobu liczenia terminu rocznego z art.
2418 § 1 k.p. ma - w okolicznościach faktycznych sprawy - istotne znaczenie, skoro
skutek wypowiedzenia nastąpił od dnia 1 czerwca 2003 r., czyli z jego początkiem,
zgodnie zaś z art. 112 k.c. powinien kończyć się z upływem dnia, który nazwą lub
datą odpowiadał początkowemu dniowi terminu.
Skarżący trafnie dostrzegł, że Sąd Najwyższy niejednokrotnie odrzucał stoso-
wanie reguły ustanowionej w art. 112 k.c., podkreślając wyraźnie, że zgodnie z tre-
ścią art. 300 k.p. nie ma prawnej podstawy do stosowania przepisów prawa cywilne-
go w obliczaniu okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych, w tym
okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej. Twierdził również, że stosowanie
przepisów Kodeksu cywilnego do stosunków pracy nie może być sprzeczne z zasa-
dami prawa pracy; można je stosować tylko odpowiednio i tylko w zakresie nieure-
gulowanym prawem pracy (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 26 lutego 1990 r., III PZP 57/89, OSNCP 1990 nr 10-11, poz. 125 i uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., I PZP 16/91, OSNCP 1992 nr 1, poz. 10,
a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96, OSNAPUS
1997 nr 17, poz. 310). W orzeczeniach tych Sąd Najwyższy, przyjmując założenie,
że należy uwzględniać swoisty punkt widzenia i potrzeby regulacji prawa pracy,
określał terminy ,,w zgodzie z kalendarzem", czyli w sposób powodujący, że ostatni
dzień okresu przypadał na dzień bezpośrednio poprzedzający dzień, odpowiadający
datą dniowi, w którym pracownik podjął zatrudnienie. Zajmował stanowisko, że okres
pracy powinien być ustalony przy uwzględnieniu potocznego sposobu liczenia termi-
nów, a więc bez sięgania do reguły konwencjonalnej przewidzianej w art. 112 k.c.
(por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., I CZ
106/99, OSNC 2000 nr 1, poz. 21). Podkreślał również, że w prawie pracy ustano-
wione są odrębne reguły liczenia terminów, co nie tylko umacnia społeczno-gospo-
darcze znaczenie tych terminów (tu: wypowiedzenia), lecz w skali globalnej lepiej
chroni interesy pracowników. Sąd Najwyższy postawił tezę, że gdyby nawet przyjąć,
iż sprawa obliczania okresu pracy (tu: uprawniającego do nagrody jubileuszowej) nie
została uregulowana przepisami prawa pracy, to i tak należałoby wykluczyć sięganie
do art. 112 k.c, gdyż z mocy art. 300 k.p. przepisy Kodeksu pracy stosowane mają
być ,,odpowiednio". W ocenie Sądu Najwyższego, stosowanie art. 112 k.c. - przeciw-
stawione praktyce potocznego (naturalnego, arytmetycznego) liczenia terminów -
prowadzi do wydłużenia wymaganego okresu pracy o dwa dni (upływ terminu nastę-
puje wówczas ,,z upływem dnia"), co sprzeciwia się zasadom prawa pracy oraz prze-
słankom konstrukcji terminów rozwiązywania stosunków pracy. Sąd Najwyższy pod-
niósł także, że szczególne właściwości i potrzeby odrębnego regulowania stosunków
pracy skłaniają ustawodawcę do swoistego, innego niż w prawie cywilnym, regulo-
wania nie tylko zasad obliczania okresów wypowiedzenia lub stażu pracy warunkują-
cego nabycie uprawnienia do nagrody jubileuszowej, ale również stażu urlopowego.
Użytemu w art. 153 k.p. zwrotowi ,,z upływem roku pracy" nadał odbiegający od cy-
wilnoprawnego sens, nawiązujący do bezpośredniego, potocznego pojmowania wy-
rażenia ,,z upływem roku".
Prokurator wniósł o podjęcie uchwały o treści: ,,Dopuszczalne jest złożenie
przez nowego pracodawcę w trakcie roku, w którym wobec pracowników przejętych
w trybie art. 231 k.p. stosuje się postanowienia dotychczasowego układu zbiorowego
pracy (art. 2418 § 1 k.p.) oświadczenia o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę,
jeżeli ma ono wywołać skutek po upływie tego roku (art. 2418 § 2 k.p.)".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według art. 2418 § 1 k.p. w okresie jednego roku od dnia przejścia zakładu
pracy lub jego części na nowego pracodawcę do pracowników stosuje się postano-
wienia układu, którym byli objęci przed przejściem zakładu lub jego części na nowe-
go pracodawcę, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Paragraf drugi art.
2488 stanowi, że po upływie okresu stosowania dotychczasowego układu wynikające
z tego układu warunki umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę na-
wiązania stosunku pracy stosuje się do upływu okresu wypowiedzenia tych warun-
ków. W drugim zdaniu przepis ten odsyła do art. 24113 § 2 zdanie drugie, według któ-
rego przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego
aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania
przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub
aktu.
Przepis art. 2418 § 2 k.p. określa w sposób wyraźny końcowy moment obo-
wiązywania warunków umowy o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę na-
wiązania stosunku pracy wynikających z dotychczasowego układu. Z przepisu tego
nie wynika natomiast wprost, kiedy nowy pracodawca - przejemca zakładu pracy lub
jego części - może dokonać wypowiedzenia tych warunków. Skoro przepis nie okre-
ślił tego momentu nasuwa się wniosek, że wypowiedzenie może zostać dokonane w
każdym czasie, zarówno przed upływem rocznego okresu stosowania dotychczaso-
wych warunków, jak i po tym okresie. Jednocześnie z brzmienia tego przepisu nie
wynika, że cały okres wypowiedzenia ma upłynąć po okresie stosowania dotychcza-
sowego układu czyli, że dopuszczalne byłoby złożenie wypowiedzenia jeszcze w
okresie roku, jednak część okresu wypowiedzenia musiałaby przypadać na czas po
upływie roku. Z wykładni logiczno-językowej art. 2418 § 2 k. p. wynikałoby zatem, że
dla skuteczności wypowiedzenia wystarczy, żeby koniec okresu wypowiedzenia zło-
żonego w okresie rocznego stosowania dotychczasowego układu przypadł już w na-
stępnym dniu po upływie tego okresu.
Skład Sądu Najwyższego przedstawiający zagadnienie prawne zwrócił uwagę,
że z literalnego odczytania art. 2418 § 1 k.p., iż po upływie okresu stosowania do-
tychczasowego układu wynikające z tego układu warunki stosuje się do upływu
okresu wypowiedzenia tych warunków wynika, iż warunki te w sumie są stosowane
dłużej niż przez roczny okres. Można stąd wyprowadzić wniosek, że przed upływem
roku zakazane są wszelkie działania pracodawcy zmierzające do uwolnienia się od
postanowień układu zbiorowego zawartego przez poprzednika. Można zauważyć, że
konkluzja ta, oparta o zasadę wnioskowania a contrario, nie może zostać uznana za
pewną, tym bardziej, że samo złożenie oświadczenia woli o wypowiedzeniu zmie-
niającym nie wywołuje w okresie wypowiedzenia żadnych dalszych konsekwencji
poza wymienionymi w art. 42 § 2 i 3 k.p.
Uwzględniając kontekst systemowy analizowanego przepisu należy wskazać,
że art. 2418 § 2 k.p. znajduje odpowiednie zastosowanie w kilku dalszych sytuacjach
związanych z ustaniem obowiązywania układu zbiorowego pracy. W przypadku roz-
szerzenia stosowania układu ponadzakładowego (art. 24118 k.p.) do wniosku o
uchylenie rozszerzenia stosowania układu stosuje się odpowiednio przepisy o roz-
szerzeniu oraz art. 2418 § 2 k.p. W myśl art. 24119 § 2 k. p. w razie rozwiązania orga-
nizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych, będących stroną
układu ponadzakładowego, pracodawca może odstąpić od stosowania układu po-
nadzakładowego w całości lub części po upływie okresu co najmniej równego okre-
sowi wypowiedzenia układu, składając stosowne oświadczenie na piśmie pozostałej
stronie układu, przy czym stosuje się odpowiednio przepis art. 2418 § 2. Z kolei art.
24129 k.p. przewiduje, że w razie rozwiązania wszystkich organizacji związkowych,
które zawarły układ zakładowy, pracodawca może odstąpić od stosowania tego
układu w całości lub w części po upływie okresu co najmniej równego okresowi wy-
powiedzenia układu; art. 2418 § 2 k.p. stosuje się odpowiednio. Z przytoczonych ure-
gulowań, odsyłających do odpowiedniego stosowania art. 2418 § 2 k.p. nie wynika
potrzeba nadania temu przepisowi szczególnej treści, uwzględniającej ten kontekst
systemowy.
Rozważając treść art. 2418 § 2 k.p. nie można pominąć wniosków wynikają-
cych z wykładni funkcjonalnej tego przepisu. W tym kontekście należy podkreślić, że
przepis ten stanowi element ogólniejszej regulacji prawnej przejścia zakładu pracy
lub jego części na innego pracodawcę, o której mowa w art. 231 k.p. W regulacji
prawnej przejścia zakładu pracy dominuje wzgląd na ochronę pracowników, jako
strony słabszej w stosunkach pracy, która ponadto nie ma istotnego wpływu na
zmiany zachodzące po stronie pracodawcy. Analizowany przepis, przewidując dalsze
stosowanie przez okres roku postanowień układu zbiorowego pracy, którym byli ob-
jęci pracownicy przejmowanego zakładu (jego części), niewątpliwie stanowi również
przejaw ich ochrony. W porównaniu do skutków przejścia dla przejemcy w zakresie
indywidualnych stosunków pracy przewidzianych w art. 231 k.p., regulacja zawarta w
art. 2418 k.p. jest o tyle szczególna, że dotyczy pracodawcy, który nie wstępuje w
prawa i obowiązki strony układu zakładowego, nie staje się też podmiotem związa-
nym układem ponadzakładowym, jeżeli układ ten nie obejmuje tego pracodawcy.
Obowiązek ograniczonego stosowania przez przejemcę dotychczasowego układu
wyraża nie tylko ideę ochrony pracownika, ale ma na względzie również ochronę no-
wego pracodawcy, niebędącego stroną ani uczestnikiem dotychczasowego układu.
Potwierdzeniem takiej funkcji analizowanego przepisu jest odesłanie przez ustawo-
dawcę w zdaniu drugim art. 2418 § 2 do przepisu art. 24113 § 2. W myśl tego przepi-
su przy wypowiadaniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu
stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy
ograniczające dopuszczalność wypowiadania takiej umowy lub aktu. Trudno wymie-
nioną regulację traktować inaczej niż jako wyraz uwzględnienia również interesów
pracodawcy - przejemcy, związanego przez okres roku warunkami pracy wynikają-
cymi z układu zbiorowego pracy poprzedniego pracodawcy, którego nie jest stroną
(uczestnikiem), ani też nie zobowiązał się do jego dobrowolnego stosowania, jak
miałoby to miejsce w sytuacji określonej art. 2412 § 2 k.p. Wymienione względy na-
kazują opowiedzenie się za wynikającym z wykładni logiczno-językowej art. 2418 § 2
k.p. wnioskiem, że jest dopuszczalne wypowiedzenie przez pracodawcę warunków
umowy o pracę w okresie roku, w którym wobec pracownika przejętego w trybie art.
231 k.p. stosuje się postanowienia dotychczasowego układu zbiorowego pracy, jeżeli
wywołuje ono skutek po upływie tego roku.
Przyjęta wykładnia jest zgodna z dyrektywą Rady 2001/23/WE z dnia 12
marca 2001 r. dotyczącą zbliżenia prawa państw członkowskich odnoszącego się do
ochrony uprawnień pracowniczych w razie transferu przedsiębiorstw, zakładów lub
ich części. W myśl art. 3 ust. 3 dyrektywy nabywca jest zobowiązany do dalszego
stosowania warunków określonych w układzie zbiorowym w takim zakresie, w jakim
miały one zastosowanie do zbywcy, do czasu rozwiązania lub wygaśnięcia układu
lub wejścia w życie bądź zastosowania innego układu zbiorowego. Państwa człon-
kowskie mogą ograniczyć okres stosowania takich warunków, jednakże nie może on
być krótszy niż jeden rok. Brzmienie przytoczonego postanowienia dyrektywy nie
stwarza podstaw do twierdzenia, że okres stosowania dotychczasowych warunków
powinien wynosić jeden rok i dodatkowo cały okres wypowiedzenia po upływie tego
roku.
W uzasadnieniu postanowienia o przedstawieniu zagadnienia prawnego po-
większonemu składowi Sądu Najwyższego, Sąd Najwyższy rozważał szerzej kwestię
sposobu liczenia terminu, o którym mowa w art. 2418 § 2 k.p. Zagadnienie to nie zo-
stało jednak objęte treścią przedstawianego zagadnienia prawnego w związku z
czym Sąd Najwyższy - podejmując niniejszą uchwałę - nie objął jej treścią wymienio-
nej kwestii.
========================================