Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 14 marca 1996 r.
I PZP 32/95

Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Kazimierz Jaśkowski, Jerzy Kuźniar, Walerian Sanetra (sprawozdawca), Maria Tyszel,
Andrzej Wróbel,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Jana Szewczyka, po rozpoznaniu na
posiedzeniu w dniu 14 marca 1996 r. wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków
Zawodowych skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do
rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na
następujące zagadnienie prawne:

Czy w świetle art. 80 i 91 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności
(Dz. U. Nr 86, poz. 504 ze zm.) pracownikom Poczty Polskiej, którzy nawiązali
stosunek pracy po dniu 31 grudnia 1991 r. przysługują uprawnienia do zwolnień z opłat
telekomunikacyjnych i ulg w opłatach za te usługi, określonych w § 19 ust. 2 pkt 4 i 5
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 października 1986 r. w sprawie praw i
obowiązków pracowników państwowej jednostki organizacyjnej "Poczta Polska, Te-
legraf i Telefon" (Dz. U. Nr 43, poz. 209 ze zm.) oraz w § 1 zarządzenia Nr 82 Ministra
Łączności z dnia 27 października 1987 r. w sprawie zniżek i zwolnień od opłat ta-
ryfowych za niektóre usługi telekomunikacyjne (Dziennik Łączności Nr 9, poz. 79 ze
zm.) ?

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Pracownikom Poczty Polskiej, którzy podjęli zatrudnienie po dniu 31
grudnia 1991 r., nie przysługują ulgi i zwolnienia określone w przepisach § 19 ust.
2 pkt 4 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 października 1986 r. w
sprawie praw i obowiązków pracowników państwowej jednostki organizacyjnej
"Poczta Polska, Telegraf i Telefon" (Dz. U. Nr 43, poz. 209 ze zm.) oraz § 1 zarzą-
dzenia Nr 82 Ministra Łączności z dnia 27 października 1987 r. w sprawie zniżek i
zwolnień od opłat taryfowych za niektóre usługi telekomunikacyjne (Dziennik
Łączności Nr 9, poz. 79 ze zm.).


U z a s a d n i e n i e

Powołując się na przepis art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związ-
kach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) Ogólnopolskie Porozumienie
Związków Zawodowych zwróciło się do Sądu Najwyższego o wyjaśnienie wątpliwości
dotyczących zakresu podmiotowego zastosowania ulg i zwolnień od opłat telekomuni-
kacyjnych (taryfowych opłat za niektóre usługi telekomunikacyjne), określonych w § 19
ust. 2 pkt 4 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 października 1986 r. w sprawie
praw i obowiązków pracowników państwowej jednostki organizacyjnej "Polska Poczta,
Telegraf i Telefon", (Dz. U. Nr 43, poz. 209 ze zm.) oraz w § 1 zarządzenia Nr 82
Ministra Łączności z dnia 27 października 1987 r. w sprawie zniżek i zwolnień od opłat
taryfowych za niektóre usługi telekomunikacyjne (Dziennik Łączności Nr 3, poz. 79 ze
zm.).
Wątpliwości te pojawiły się w następstwie zmian organizacyjnych jakie dokonane
zostały przez ustawę z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności (jednolity tekst: Dz. U. z
1995 r., Nr 117, poz. 564). Na mocy przepisu art. 76 ust. 1 tej ustawy z dniem 1
stycznia 1992 r. państwowa jednostka organizacyjna "Poczta Polska, Telegraf i Telefon"
została przekształcona w przedsiębiorstwo użyteczności publicznej Poczta Polska oraz
w Telekomunikację Polską - Spółkę Akcyjną. W myśl art. 80 tej
ustawy pracownicy "Poczty Polskiej, Telegraf i Telefon", stali się z mocy prawa, sto-
sownie do przeprowadzonych przekształceń, odpowiednio pracownikami Poczty
Polskiej i Telekomunikacji Polskiej SA z zachowaniem dotychczasowych stosunków
pracy i wynikających z nich praw i obowiązków.
Zdaniem wnioskodawcy, dla ustalenia wykładni w przedmiocie objętym wnios-
kiem, istotne znaczenie ma także przepis art. 91 ust. 1 ustawy z 23 listopada 1990 r. o
łączności, stanowiący, że ulgi i zwolnienia przyznane na podstawie art. 49 ustawy z dnia
15 listopada 1984 r.o łączności (Dz. U. Nr 54, poz. 275 ze zm.), zachowują moc
obowiązującą. Uprawnienia pracowników PPTT w zakresie opłat za usługi
telekomunikacyjne obejmowały: 1) bezpłatny abonament telefoniczny, 2) zniżkę w op-
łatach za instalację stacji telefonicznej, 3) zniżkę w wysokości 50% opłat taryfowych za
szereg usług telekomunikacyjnych, 4) zwolnienia od opłaty taryfowej za 100
telefonicznych jednostek licznikowych miesięcznie.
Według wnioskodawcy uprawnienia te nadane zostały przez dwa akty prawne o
różnym charakterze prawnym, a mianowicie przez rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 27 października 1986 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników państwowej
jednostki organizacyjnej PPTT, wydane na podstawie art. 298 KP, oraz przez
zarządzenie Nr 82 Ministra Łączności z dnia 20 października 1987 r. w sprawie zniżek i
zwolnień od opłat taryfowych za niektóre usługi telekomunikacyjne, wydane na
podstawie art. 49 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 1984 r. o łączności, który postanawiał,
że w wypadkach uzasadnionych względami natury gospodarczej lub społecznej Minister
Łączności może zwalniać określone podmioty od opłat lub obniżać obowiązujące stawki
taryfowe.
Pierwsza z tych regulacji nie ma o tyle bezpośredniego znaczenia, że wprawdzie
w § 19 ust. 2 pkt 4 i 5 rozporządzenia z 27 października 1986 r. przewidziano, iż
pracownik ma prawo do bezpłatnego abonamentu telefonicznego oraz zniżki w opłatach
za instalację stacji telefonicznej w lokalu mieszkalnym, jednakże
jednocześnie, w myśl § 19 ust. 4 tego rozporządzenia "zasady przyznawania świadczeń
i korzystania z uprawnień wymienionych w ust. 2 określają odrębne przepisy", co
oznacza, iż przepis art. 19 ust. 2 nie jest samoistnym źródłem uprawnień pracowników
PPTT. Ponadto z chwilą przekształcenia PPTT w dwa odrębne podmioty, a mianowicie
w Pocztę Polską, która jest przedsiębiorstwem użyteczności publicznej oraz w
Telekomunikację Polską, która jest spółką akcyjną, odpada uzasadnienie i - zasadniczo
- podstawa do stosowania do pracowników tych jednostek przepisów, które wydane
zostały dla pracowników "państwowej jednostki organizacyjnej" (PPTT). Przepisy
rozporządzenia z 27 października 1986 r. wydane zostały bowiem na podstawie art. 298
KP z uwagi na okoliczność, iż pracowników "państwowych jednostek organizacyjnych "
(ale już nie przedsiębiorstw użyteczności publicznej, a tym bardziej pracowników spółki
akcyjnej), traktowano jako pracowników służby państwowej. W zmienionym stanie
prawnym odpadła tym samym podstawa do regulowania - z mocy art. 298 KP - praw i
obowiązków osób zatrudnionych w Poczcie Polskiej oraz w Telekomunikacji Polskiej w
drodze rozporządzenia Rady Ministrów, gdyż pracownicy Poczty Polskiej są
pracownikami przedsiębiorstwa państwowego (użyteczności publicznej), do którego
mają zastosowanie przepisy o przedsiębiorstwach państwowych, natomiast pracownicy
Telekomunikacji Polskiej są pracownikami spółki akcyjnej podlegającej w pewnym
zakresie przepisom ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw
państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze zm.), a ponadto przepisom Kodeksu
handlowego.
Znamienne jest przy tym, że zmieniając w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
2 lipca 1991 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie praw i obowiązków pra-
cowników państwowej jednostki organizacyjnej "Polska Poczta, Telegraf i Telefon" (Dz.
U. Nr 63, poz. 267), przepisy (przepis) rozporządzenia z 27 października 1986 r.
prawodawca pozostawił bez zmiany przepis § 1 tego rozporządzenia. Przewiduje on
zaś, że ma ono zastosowanie do pracowników państwowej jednostki organizacyjnej
PPTT w sytuacji, gdy instytucja ta już nie istniała (tym samym nie było już pracowników
PPTT). Oznacza to, że prawodawca słusznie uznał, iż po likwidacji PPTT brakuje
podstawy prawnej (poza przepisami przejściowymi) dla regulowania sytuacji prawnej
pracowników Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej w drodze aktu wykonawczego,
gdyż podstawa z art. 298 KP odpadła.
Z mocy art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 3 listopada 1990 r. o łączności, przepisy
rozporządzenia nie zostały jednakże w całości pozbawione swej mocy wiążącej, gdyż
pracownicy PPTT, którzy stali się pracownikami Poczty Polskiej i Telekomunikacji
Polskiej "zachowali dotychczasowe stosunki pracy i wynikające z nich prawa i obo-
wiązki". Reguła ta nie dotyczy jednakże osób nowoprzyjmowanych do pracy w Poczcie
Polskiej i w Telekomunikacji Polskiej. Oznacza ona, że przepisy rozporządzenia z 27
października 1986 r. nadal obowiązują z tym, iż mają zastosowanie tylko do tych
pracowników, którzy poprzednio byli zatrudnieni w PPTT, a następnie stali się pracow-
nikami Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej.
W następstwie przyjętej przez siebie interpretacji Telekomunikacja Polska
stanęła na stanowisku, że prawa do ulg i zwolnień od opłat telekomunikacyjnych nie
mają wszyscy pracownicy Poczty Polskiej, którzy zostali zatrudnieni po dacie przeksz-
tałcenia PPTT w Pocztę Polską oraz w Telekomunikację Polską. Zdaniem natomiast
Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, a także Poczty Polskiej,
uprawnienia do zniżek i zwolnień od opłat telekomunikacyjnych przewidziane w
pragmatyce z dnia 27 października 1986 r., dotyczą wszystkich pracowników Poczty,
bez względu na datę ich zatrudnienia. Podobnie, zdaniem wnioskodawcy, należy
interpretować ulgi przyznane przez zarządzenie Nr 82 Ministra Łączności z dnia 27
października 1987 r., gdyż "nadane zostały one nie określonym indywidualnie osobom,
a grupie osób z tytułu zatrudnienia w PPTT".
W ocenie wnioskodawcy "przedstawiony stan faktyczny i niewłaściwe interpre-
tacje prawne (w praktyce drogą faktów realizowana jest wykładnia przyjęta przez
Telekomunikację Polską) prowadzą do sprzecznego z prawem pozbawienia części
pracowników Poczty należnych im uprawnień". Konsekwencją tego przy tym jest
nierównoprawność pracowników, których status i uprawnienia zawodowe opierają się
na tych samych podstawach prawnych. Ustawa o łączności, ustanawiająca w art. 80
zasadę zachowania z mocy prawa stosunków pracy - odpowiednio w Poczcie Polskiej i
Telekomunikacji Polskiej - oraz wynikających z nich praw i obowiązków, nie uchyliła ani
nie ograniczyła zakresu stosowania pragmatyki służbowej. Pragmatyka, jako akt
normatywny wydany na podstawie Kodeksu pracy, zachowała w całości swą moc
prawną w stosunku do ogółu pracowników jednostek organizacyjnych powstałych w
wyniku podziału PPTT.
Ten ostatni pogląd nie uwzględnia, że w wyniku przekształcenia PPTT powstały
dwa nowe podmioty o zupełnie innym charakterze prawnym niż "państwowa jednostka
organizacyjna", co w przeszłości stanowiło podstawę do zaliczenia PPTT do kategorii
"służby państwowej" i tym samym usprawiedliwiało i uzasadniało wydanie na podstawie
art. 298 KP odrębnych przepisów dla pracowników tej jednostki. Poczta Polska i
Telekomunikacja Polska, jako przedsiębiorstwo państwowe i spółka akcyjna, nie
mieszczą się w pojęciu służby państwowej, co szczególnie ewidentne jest w przypadku
Telekomunikacji Polskiej i stąd nie może - co do zasady - obowiązywać dla nich
rozporządzenie wydane na podstawie art. 298 KP, gdyż oznaczałoby to przekroczenie
ram delegacji wyznaczonych w tym przepisie. Ponadto rozporządzenie z dnia 27
października 1986 r. wydane zostało dla pracowników PPTT, wobec czego - gdyby nie
szczególna regulacja z art. 80 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności - jego
przepisy nie mogłyby w ogóle obowiązywać, zarówno byłych pracowników PPTT, którzy
przeszli do Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej, jak i nowych pracowników
zatrudnionych już przez te podmioty, gdyż od chwili dokonanych przekształceń nie ma
już pracowników PPTT (pracownicy Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej nie są
pracownikami PPTT w rozumieniu rozporządzenia z dnia 27 października 1986 r.).
Ponadto, gdyby miało być tak, że mimo dokonanych zmian strukturalnych
(przekształceń organizacyjno-prawnych), do pracowników wyłonionych w ich wyniku
nowych podmiotów - Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej - miałyby mieć nadal,
niejako z istoty rzeczy, zastosowanie przepisy rozporządzenia z dnia 27 października
1986 r. regulującego prawa i obowiązki pracowników innego podmiotu, a mianowicie
PPTT, to wtedy zbędny byłby przepis art. 80 ustawy z 23 listopada 1990 r. o łączności,
a w każdym razie zawarte w nim zastrzeżenie, w którym mowa o "zachowaniu
dotychczasowych stosunków pracy i wynikających z nich praw i obowiązków".
Nie bez pewnego znaczenia jest i to, że w świetle przepisów o układach zbio-
rowych pracy, nie tylko Telekomunikacja Polska, ale także Poczta Polska, są
traktowane jako ogólnokrajowe podmioty gospodarcze, które na zasadzie wyjątku mogą
zawierać ponadzakładowe układy zbiorowe pracy, w miejsce organizacji pracodawców
działających (skupionych) w ramach tych podmiotów gospodarczych (wynika to z
zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 kwietnia 1995 r., M.P. Nr 22,
poz. 267). Z regulacji o układach zbiorowych pracy niedwuznacznie wynika, że oba te
podmioty są podmiotami gospodarczymi, w których stosunki pracy regulowane są przez
ponadzakładowe i zakładowe układy zbiorowe pracy.
Sens regulacji zawartej w art. 80 wspomnianej ustawy, a także w innych jej
przepisach, należy odczytywać w ten sposób, że z jednej strony, ustawodawca na
nowych zasadach kształtuje organizację i funkcjonowanie podmiotów powołanych do
prowadzenia działalności w dziedzinie poczty i telekomunikacji, dokonując w tym celu
swoistego "odpaństwowienia", czy sprywatyzowania dawnego PPTT, przez utworzenie
przedsiębiorstwa (państwowego) użyteczności publicznej i spółki akcyjnej, a z drugiej
strony, dąży do zachowania przez zatrudnionych w PPTT pracowników ich praw (praw
nabytych) i utrzymania ich stosunków prawnych zasadniczo w niezmienionej postaci. W
praktyce prowadzi to do pewnego konfliktu i zarzutu nierównoprawności pracowników
czy też ich niejednolitego traktowania, a nawet dyskryminacji tych pracowników, którzy
zostają zatrudnieni już przez nowe jednostki organizacyjne (Pocztę Polską,
Telekomunikację Polską). Sytuację taką należy jednakże uznać za dopuszczalną i
zasługującą na akceptację gdyż, z jednej strony, trudno odmówić prawa ustawodawcy
kształtowania stosunków organizacyjnych zgodnie z realnymi potrzebami, z drugiej zaś
strony, zmiany tego typu z reguły prowadzą do konfliktu między zasadą praw nabytych
(gdy idzie o ochronę interesów pracowników wcześniej już zatrudnionych) a zasadą
niedyskryminowania pracowników. Danie pierwszeństwa zasadzie praw nabytych
oznacza - przy założeniu, iż zmiany są niezbędne - że inaczej (w pewnym zakresie
gorzej) są traktowani nowi pracownicy, co oznacza, że zastosowanie tej zasady
następuje kosztem zasady równego traktowania pracowników, natomiast położenie
nacisku na tę drugą zasadę, w zastosowaniu do rozważanego tu przekształcenia PPTT,
oznaczałoby, iż należałoby tak samo traktować byłych pracowników PPTT, jak i
pracowników zatrudnianych przez Pocztę Polską i Telekomunikację Polską, a to
prowadzi do wniosku, że byli pracownicy PPTT musieliby utracić pozycję jaką dawały im
przepisy rozporządzenia z dnia 27 listopada 1986 r., a tym samym także "prawa
nabyte".
W rozważanej sytuacji większe zastrzeżenia może budzić przyjęcie rozwiązań,
które w imię nakazu równego traktowania pracowników prowadzą do ograniczenia
uprawnień pracowników wcześniej zatrudnionych (przed zmianami organizacyjnymi),
czy też odebrania im "praw nabytych", aniżeli ustanowienie regulacji przeciwnych, w
których przyjmuje się, że niepożądane jest dokonywanie zmian statusu prawnego osób
już zatrudnionych w imię zadośćuczynienia zasadzie równego traktowania pracowników
i tym samym ujednolicenia sytuacji prawnej wszystkich pracowników niezależnie od
tego, czy ich stosunek pracy został nawiązany przed, czy po dokonanych zmianach
organizacyjno-prawnych. W podobnym kierunku zmierza także rozumowanie, które
znalazło wyraz w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 czerwca 1992 r., W
12/91 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego za rok 1992, część I, poz. 19), w której
ustalono, że przepis art. 80 ustawy z 23 stycznia 1990 r. o łączności stanowiąc o
przejściu z mocy prawa pracowników jednostek organizacyjnych "Polska Poczta
Telegraf i Telefon" do jednostek "Poczty Polskiej" i "Telekomunikacji Polskiej - Spółki
Akcyjnej" oznacza, iż pracownicy ci kontynuują po dacie przejścia, tj. po dniu 31 grudnia
1991 r. do jednostek "Poczty Polskiej", "Telekomunikacji Polskiej- Spółka Akcyjna"
dotychczasowe stosunki pracy i zachowują wynikające z tych stosunków prawa i
obowiązki. W związku z powstającymi na tym tle wątpliwościami, że dochodzi do
nierównego traktowania pracowników PPiTT w stosunku do pracowników Ministerstwa
Łączności (którzy w części przeszli do pracy w Telekomunikacji Polskiej), Trybunał
Konstytucyjny w szczególności uznał, że to jednak nie "stwarza sytuacji, w której
nierówność ta może być usunięta w drodze wykładni".
W regulacjach ustawy z 23 listopada 1990 r. o łączności ustawodawca przyjął
rozwiązania, które z jednej strony, oznaczają radykalną przebudowę struktur orga-
nizacyjnych w dziedzinie usług pocztowych i telekomunikacyjnych, co nie powinno być
kwestionowane, z drugiej zaś strony, w konflikcie zasady ochrony trwałości sytuacji
prawnej zatrudnionych pracowników oraz zasady równego ich traktowania, słusznie dał
pierwszeństwo tej pierwszej zasadzie (zasadzie "praw nabytych"). Stąd też zarzutu
"nierównoprawności pracowników" nie można uznać za zasadny. Ponadto u jego
podstaw leży błędne twierdzenie, że ta "nierównoprawność" ma miejsce w odniesieniu
do pracowników, których status i uprawnienia zawodowe opierają się na tych samych
podstawach prawnych. Status i uprawnienia pracowników dawnego PPTT, z woli
ustawodawcy wyrażonej w art. 80 ustawy z 23 listopada 1990 r. o łączności, nadal są
bowiem kształtowane przez rozporządzenie z 27 listopada 1986 r., natomiast
pracownicy, z którymi stosunki pracy nawiązywane są przez Pocztę Polską i
Telekomunikację Polską, przepisom tego rozporządzenia nie podlegają.
W końcowym fragmencie uzasadnienia przedstawionego wniosku podnosi się
ponadto, że wadliwie jest interpretowany art. 91 ustawy z 1986 r. o łączności, sta-
nowiący, że ulgi i zwolnienia przyznane przez Ministra Łączności na podstawie art. 49
ust. 3 ustawy z 1984 r. o łączności zachowują moc obowiązującą. Ustawową delegację
przewidzianą w tym przepisie Minister Łączności wykorzystał w różnoraki sposób -
wydając decyzje indywidualne w odniesieniu do poszczególnych osób albo też przez
wydanie zarządzeń obejmujących całe grupy pracownicze; do tej ostatniej kategorii
należy zarządzenie Nr 82 z dnia 20 października 1987 r. Określone tam ulgi i zwolnienia
nadane zostały nie indywidualnie oznaczonym osobom, ale pracownikom PPTT i w
świetle art. 80 ustawy z 1990 r. o łączności powinny przysługiwać po przekształceniu,
wszystkim pracownikom Poczty z tytułu zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie.
W związku z tą kwestią należy zwrócić uwagę, że w przepisie art. 91 ust. 1
ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności przewiduje się, iż określone ulgi i zwol-
nienia zachowują moc obowiązującą. W przepisie art. 91 ust. 1 tej ustawy idzie o ulgi i
zwolnienia przyznane przez Ministra Łączności do czasu uchylenia ustawy z dnia 15
listopada 1984 r. Za takim rozumowaniem przemawia przepis art. 91 ust. 2 ustawy z
dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, w którym stanowi się, że decyzje wydane na
podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności zachowują moc obowiązującą,
o ile nie są sprzeczne z ustawą z dnia 23 listopada 1990 r. W przepisie art. 91 ust. 1
ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o łączności mowa jest o zachowaniu mocy
obowiązującej "ulg i zwolnień" nie zaś o zachowaniu mocy obowiązującej aktów
prawnych (i decyzji) wydanych na podstawie przepisu art. 49 ust. 3 ustawy z dnia 15
listopada 1984 r. o łączności, co wskazuje na zamiar ustawodawcy, by zachować je-
dynie te uprawnienia, które zostały uzyskane na podstawie indywidualnych decyzji,
przed wejściem w życie ustawy z dnia 23 listopada 1990 r., oraz które wynikały z
obowiązującego poprzednio stanu prawnego z mocy generalnych postanowień zarzą-
dzenia Nr 82 Ministra Łączności i tylko w takim zakresie ich moc prawna została
"zachowana". W przeciwnym razie - gdyby intencje ustawodawcy były przeciwne -
analizowany przepis art. 90 musiałby zostać w inny sposób zredagowany.
Przepisu tego nie należy natomiast wykładać w ten sposób, że z ulg i zwolnień
korzystają - bez ograniczeń czasowych - te podmioty, które zostały jako takie określone
w aktach wydanych na podstawie przepisu art. 49 ust. 3 ustawy z 1984 r. o łączności.
Zaznaczyć należy, że przyjęcie tej ostatniej tezy - co dodatkowo przemawia przeciwko
jej trafności - prowadziłoby do konieczności uwzględnienia, że przewidziany w
zarządzeniu Nr 82 Ministra Łączności z dnia 20 października 1987 r. krąg osób
uprawnionych do zniżek i zwolnień od opłat taryfowych za niektóre usługi tele-
komunikacyjne jest zróżnicowany. Z części ulg i zwolnień korzystali (jeżeli pominąć
emerytów i rencistów, a także pracowników organizacji związkowych i innych instytucji),
pracownicy "resortu łączności" (przewidziane w § 1 ust. 1 zarządzenia Nr 82 zniżki w
opłatach za określone usługi oraz zwolnienie od opłaty taryfowej za miesięczny
abonament telefoniczny) z innych zaś ulg tylko pracownicy-kombatanci zatrudnieni w
Ministerstwie Łączności oraz w państwowej jednostce organizacyjnej PPTT
(przewidziane w § 1 ust. 2 zwolnienie od opłaty taryfowej za 100 telefonicznych
jednostek licznikowych miesięcznie). Zawarty w art. 91 ustawy z dnia 23 listopada 1990
r. o łączności zwrot o "zachowaniu mocy obowiązującej" przez ulgi i zwolnienia
przyznane przez Ministra Łączności na podstawie art. 49 ust. 3 poprzedniej ustawy o
łączności - przy takim podejściu - należałoby odnosić nie tylko do ulg i zwolnień
przyznawanych indywidualnie, lecz także w sposób generalny, tak jak to zostało uczy-
nione w zarządzeniu Nr 82 z dnia 20 października 1987 r. Prowadziłoby to zaś do
wniosku, że ulgi te przysługują wszystkim tym osobom, które zostały wskazane w § 1 (a
także § 2 i 3) tego rozporządzenia. Stąd też kluczową kwestią stawałaby się odpowiedź
na pytanie, czy pracownicy Poczty Polskiej są pracownikami "resortu łączności".
Mimo wydzielenia Poczty z PPTiT i nadania jej statusu przedsiębiorstwa uży-
teczności publicznej, nie przestaje być ona elementem strukturalnym "resortu łącz-
ności", a zatrudnieni w niej pracownicy nie tracą kwalifikacji osób należących do ka-
tegorii "pracowników resortu łączności". Oznaczałoby to tym samym, że wszystkim
pracownikom Poczty, jako pracownikom resortu łączności, niezależnie od chwili ich
zatrudnienia, z mocy rozstrzygnięcia - tak zinterpretowanego - art. 91 ust. 1 ustawy z
dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, który utrzymał w mocy przepisy zarządzenia Nr
82 z dnia 20 października 1987 r. (przy przyjęciu wykładni, którą należy odrzucić),
przysługiwałyby ulgi i zwolnienia określone w § 1 ust. 1 tego zarządzenia. Na mocy tego
przepisu nie przysługiwałyby im natomiast zwolnienia przewidziane w § 1 ust. 2, gdyż
nie są oni ani pracownikami-kombatantami Ministerstwa Łączności, ani też PPTT, skoro
ta państwowa jednostka organizacyjna już nie istnieje. Od tej reguły istnieje jednakże
wyjątek, który wynika z art. 80 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, gdyż byli
pracownicy PPTT, którzy przeszli do Poczty Polskiej, z mocy tego przepisu, zachowali
dotychczasowe stosunki pracy i wynikające z nich prawa i obowiązki. To zaś oznacza,
że źródłem ich prawa do ulg i zwolnień byłyby przepisy rozporządzenia z dnia 27
października 1986 r., które wprawdzie odsyłały do odrębnych uregulowań w tym
względzie, ale jednocześnie pozwalają na przyjęcie, że prawo do ulg i zwolnień stawało
się elementem treści stosunku pracy pracowników PPTT jako pracowników, do których
ma zastosowanie wspomniane rozporządzenie i - niejako równocześnie - także na
podstawie tego rozporządzenia. Prowadziłoby to do wniosku, że uprawnienia
przewidziane w § 1 ust. 2 zarządzenia Nr 82 Ministra Łączności nie przysługiwałyby
wszystkim pracownikom Poczty Polskiej, a jedynie tym, którzy przeszli do tego
przedsiębiorstwa z PPTT.
Zdecydowanie więcej racji przemawia jednakże za przyjęciem tej wykładni art.91
ust.1 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, z której wynika, że na jego
podstawie moc obowiązującą zachowały jedynie te ulgi i zwolnienia, które zostały
przyznane w drodze decyzji indywidualnych przed wejściem w życie tej ustawy, czy też
wynikały z zastosowania do tego czasu przepisów zarządzenia Nr 82 Ministra
Łączności (spełniania warunków do ich uzyskania przed tą datą). W konsekwencji też
nie można przyjąć, że po wejściu w życie ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łącz-
ności, możliwe było stosowanie przepisów zarządzenia Nr 82 Ministra Łączności do
osób, które spełniały warunki w nim przewidziane po tej dacie. W takim wypadku ulga
(zwolnienie) nie tyle zachowywałaby bowiem moc obowiązującą, ale byłaby nabywana
(przyznawana). Wyjątek dotyczył tu jedynie pracowników dawnego PPTT, gdyż do
czasu przekształcenia się tej jednostki w Pocztę Polską i w Telekomunikację Polską
jego pracownicy z ulg i zwolnień w zakresie telekomunikacji korzystali na podstawie
przepisów rozporządzenia z dnia 27 listopada 1986 r. Przepisy § 19 ust. 2 pkt 4 i 5 tego
rozporządzenia nie zostały bowiem uchylone, choć moc obowiązującą straciły "odrębne
przepisy" (zarządzenie Nr 82 Ministra Łączności). Znamienne na tym tle jest przy tym
to, że sam wnioskodawca - co znajduje między innymi wyraz w sposobie sformułowania
przez niego zagadnienia prawnego - nie wywodzi uprawnień do ulg i zwolnień nowych
pracowników przyjmowanych do pracy przez Pocztę Polską bezpośrednio z wydanego
na podstawie art. 49 ust. 3 ustawy z 1984 r. o łączności, zarządzenia nr 82 Ministra
Łączności w związku z brzmieniem art. 91 ust. 1 ustawy z 1990 r. o łączności, lecz
opiera je na tezie, że również ci pracownicy podlegają przepisom pragmatyki służbowej
wydanej dla pracowników PPTT.
Powyższe rozważania prowadzą do konkluzji, że na podstawie art. 91 ustawy z
dnia 23 listopada 1990 r. o łączności mocy wiążącej nie zachowało zarządzenie Nr 82
Ministra Łączności, natomiast moc obowiązującą zachowały jedynie przyznane na jego
podstawie, do czasu wejścia w życie tej ustawy, ulgi i zwolnienia. Z mocy art. 80 ustawy
z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności z ulg (zwolnień) tych mogą korzystać także
pracownicy Poczty Polskiej, którzy zostali zatrudnieni w PPTT, już po wejściu w życie
tej ustawy, a następnie stali się pracownikami Poczty po podziale PPTT na Pocztę
Polską i Telekomunikację Polską. Natomiast z uwagi na brak podstaw do stosowania
rozporządzenia z 27 października 1986 r. do pracowników Poczty Polskiej
zatrudnionych przez nią po jej powstaniu, jak również z uwagi na sposób uregulowania
problemu zachowania mocy obowiązującej ulg i zwolnień w art. 91 ustawy z dnia 23
listopada 1990 r. o łączności, nie można przyjąć, że pracownicy zatrudnieni już po
przekształceniu PPTT mogą korzystać z ulg i zwolnień w zakresie usług teleko-
munikacyjnych.

========================================