79

POSTANOWIENIE Z DNIA 28 LUTEGO 2006 R.
WO 3/06

Powstrzymanie się sędziów danego sądu od udziału w konkretnej sprawie, z
powodu wskazanego w art. 41 § 1 k.p.k., nie jest równoznaczne z ich
wyłączeniem, gdyż to może nastąpić tylko z mocy orzeczenia sądu, o którym
mowa w art. 42 § 4 k.p.k. W związku z tym, dopiero wydanie takiego
orzeczenia wyłączającego sędziów w liczbie uniemożliwiającej rozpoznanie
konkretnej sprawy w danym sądzie stwarza przesłankę do przekazania tejże
sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu na podstawie art. 43
k.p.k.

Przewodniczący: sędzia SN A. Tomczyk.
Sędziowie SN: W. Błuś, Z. Stefaniak (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie zażalenia Sławomira G., na postanowienie
Wojskowego Prokuratora Garnizonowego w P., o odmowie wszczęcia dochodzenia,
po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na posiedzeniu w dniu 28 lutego 2006 r.,
wniosków sędziów Wojskowego Sądu Okręgowego w P. o ich wyłączenie od
udziału w powyższej sprawie

p o s t a n o w i ł : uwzględnić wnioski sędziów: płk. M., płk. R., ppłk. B., ppłk. M.,
ppłk. K. oraz mjr. N. i wyłączyć ich od udziału w sprawie z zażalenia Sławomira G.

U z a s a d n i e n i e :

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2005 r. Wojskowy Prokurator Garnizonowy w
P. odmówił wszczęcia dochodzenia:
,,1) w sprawie zaistniałego w nieustalonym dniu miesiąca października 2005 r. w
P. podrobienia dokumentu w postaci zarządzenia prezesa sądu, w celu użycia za
autentyczny, poprzez wpisanie <trybie kasacji>>, tj. o przestępstwo określone w art. 270 § 1 k.k. - wobec
stwierdzenia, iż czyn nie zawiera ustawowych znamion czynu zabronionego,
2) w sprawie zaistniałego w dniu 17 października 2005 r. w P. ujawnienia wbrew
przepisom ustawy o prokuraturze informacji, z którą zapoznano się podczas
przyjmowania ustnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa złożonego przez
p. Sławomira G., tj. o przestępstwo określone w art. 266 § 1 k.k. - wobec
stwierdzenia, iż czynu nie popełniono".
Na postanowienie to zażalenie wniósł Sławomir G.
W dniu 11 stycznia 2006 r. Wojskowy Prokurator Okręgowy w P. nie
przychylając się do zażalenia, skierował je do Wojskowego Sądu Okręgowego w P.
Pełniący służbę w tym sądzie sędziowie, tj., płk M., płk R., ppłk K., ppłk B., ppłk
M. oraz delegowany do tego sądu sędzia mjr Paweł N., w dniu 24 stycznia 2006 r.
złożyli ,,oświadczenia", w których zawarli wniosek o wyłączenie ich od
rozpoznania zażalenia Sławomira G., na zasadzie art. 41 § 1 k.p.k. Wszyscy oni
podkreślili, że relacje służbowe oraz wieloletnia towarzyska znajomość z prezesem
sąd
mogłab
ołać
asadnioną ątpli ość co do ich be stronności
danej
sprawie.
W związku z powyższym akta sprawy wraz z oświadczeniami sędziów Prezes
Wojskowego Sądu Okręgowego w P. przesłał do Sądu Najwyższego, podnosząc
przy tym, ,,że z powodu wyłączenia się wszystkich sędziów nie jest możliwe
rozpoznanie sprawy przez Wojskowy Sąd Okręgowy w P. i dlatego też, zachodzi
konieczność przekazania jej do rozpoznania Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w
W.".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przed przystąpieniem do merytorycznych rozważań, już na wstępie podkreślić
należy, że twierdzenie ,,o wyłączeniu się wszystkich sędziów" jest przedwczesne i
przez to bezzasadne. Pamiętać bowiem należy, że o wyłączeniu sędziego na
zasadzie art. 41 § 1 k.p.k. orzeka zawsze sąd, przed którym toczy się postępowanie
lub wyjątkowo sąd wyższego rzędu, gdy w sądzie właściwym do rozpoznania
wniosku nie można utworzyć takiego składu (art. 42 § 4 k.p.k.).
Wyraźnie należy rozróżnić sytuacje, w których sędzia wyłączony jest od udziału w
sprawie z mocy samego prawa (art. 40 k.p.k.), gdy do jego wyłączenia wystarczające
jest złożenie przez samego sędziego pisemnego oświadczenia, iż zachodzi przyczyna
wyłączająca go z mocy tego przepisu, od sytuacji, gdy sędzia ulega wyłączeniu na
wniosek, z uwagi na istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłyby one wywołać
uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności (art. 41 § 1 k.p.k.), bowiem do
wyłączenia w tej sytuacji konieczna jest procesowa decyzja sądu o imiennym
wyłączeniu go ze sprawy. Innymi słowy, w wypadku zaistnienia okoliczności
przewidzianych w art. 40 k.p.k., sędzia nie składa ,,żądania", lecz pisemne
oświadczenie, które skutkuje wyłączeniem go i to bez potrzeby wydawania
postanowienia, natomiast w wypadku zaistnienia okoliczności z art. 41 § 1 k.p.k.,
wyłączenie sędziego następuje na jego wniosek, po posiedzeniu, w trakcie którego
organ orzekający ocenia istnienie okoliczności przywołanych w żądaniu sędziego,
wydając ostatecznie orzeczenie w formie postanowienia.
W rozpoznawanej sprawie, takie postanowienia o wyłączenie sędziów nie
zapadły, a to dlatego, że w Wojskowym Sądzie Okręgowym w P. nie można było do
tych czynności utworzyć właściwego składu sądu (art. 30 § 1 k.p.k.). W tym stanie
rzeczy, sądem właściwym w kwestii wyłączenia sędziów jest zgodnie z art. 42 § 4
k.p.k. sąd wyższego rzędu, a w rozpoznawanym przypadku - Sąd Najwyższy Izba
Wojskowa.
Z pisemnych oświadczeń wszystkich sędziów Wojskowego Sądu Okręgowego w
P. wynika, że trwałe powiązania personalne między nimi a prezesem sądu,
wynikające chociażby z wieloletniego stosunku służbowego i relacji przełożony-
podwładny, są okolicznościami tego rodzaju, że mogłyby wywoływać uzasadnione
wątpliwości co do ich bezstronności, a to przesądza o potrzebie wyłączenia tych
sędziów od udziału w sprawie z zażalenia Sławomira G.
Dopiero teraz, tj. po wyłączeniu wspomnianych wyżej sędziów można dokonać
właściwej oceny, czy w kierowanym przez Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego
w P. sądzie, możliwe jest wyznaczenie składu do rozpoznania sprawy, czy też nie.
Dlatego orzeczono jak wyżej.