Postanowienie z dnia 21 lutego 2007 r.
III ZS 1/07

1. Uchwałę okręgowej rady pielęgniarek i położnych w sprawie obo-
wiązku odbycia przeszkolenia po przerwie w wykonywaniu zawodu dłuższej niż
pięć lat jako dotyczącą ustalenia standardów zawodowych i standardów kwa-
lifikacji zawodowych pielęgniarek i położnych (art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia
19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych, Dz.U. Nr 41, poz.
178 ze zm.) Minister Zdrowia i Opieki Społecznej może zaskarżyć do Sądu Naj-
wyższego pod zarzutem sprzeczności z prawem (art. 6 ust. 1 tej ustawy).
2. Nie ma obowiązku odbycia przeszkolenia pielęgniarka, posiadająca
stwierdzone prawo wykonywania zawodu, po przerwie w jego wykonywaniu
dłuższej niż pięć lat, jeżeli w tym czasie ukończyła studia wyższe określone w
art. 7 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położ-
nej (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 ze zm.), po których nie jest
wymagane odbycie 12-miesięcznego stażu podyplomowego w zakładzie opieki
zdrowotnej (art. 9 ust. 1 tej ustawy).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka,
Herbert Szurgacz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 lutego
2007 r. sprawy ze skargi Ministra Zdrowia na uchwałę Okręgowej Rady Pielęgniarek i
Położnych w J.G. [...] z dnia 28 lutego 2006 r. w sprawie przeszkolenia Haliny S. po
przerwie dłuższej niż 5 lat w wykonywaniu zawodu pielęgniarki i na § 1 pkt 2 uchwały
[...] z dnia 9 maja 2006 r. w sprawie skierowania na przeszkolenie po przerwie dłuż-
szej niż 5 lat w wykonywaniu zawodu pielęgniarki i położnej,

u c h y l i ł obie uchwały w zaskarżonej części.

U z a s a d n i e n i e


Na podstawie uchwały [...] z dnia 28 lutego 2006 r. wydanej z powołaniem się
na art. 24 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i
położnych (Dz.U. Nr 41, poz. 178 ze zm.) i art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r.
o zawodach pielęgniarki i położnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 ze
zm.) oraz uchwałę [...]. ORPiP w J.G. z dnia 9 marca 2005 r. w sprawie przyjęcia
programu przeszkolenia, które pielęgniarka i położna powinna odbyć po przerwie
dłuższej niż 5 lat w wykonywaniu zawodu, Prezydium Okręgowej Rady Pielęgniarek i
Położnych w J.G. w uchwale [...] z dnia 9 maja 2006 r. stwierdziło, iż Halina S. posia-
da przerwę dłuższą niż 5 lat w wykonywaniu zawodu pielęgniarki oraz że powinna
odbyć przeszkolenie w N-ZOZ L. Centrum Zdrowia w L. zgodnie z obowiązującym
regulaminem.

W skardze z dnia 16 stycznia 2007 r. na powyższe uchwały Minister Zdrowia,
zaskarżając je w całości, zarzucił sprzeczność z prawem: z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z
dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej w związku z art. 10 pkt 2 i 3
ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych. Skarżący
podniósł, iż organ samorządu zawodowego określając obowiązek odbycia przez Ha-
linę S. przeszkolenia po przerwie w wykonywaniu zawodu pielęgniarki trwającej dłu-
żej niż 5 lat, nie uwzględnił faktu ukończenia przez pielęgniarkę, w okresie przerwy i
przed złożeniem wniosku o ponowne dopuszczenie do wykonywania zawodu, wyż-
szych studiów zawodowych w Instytucie Edukacji Medycznej Kolegium K. w J.G. i
uzyskania przez nią tytułu licencjata pielęgniarstwa. Sama istota wyższych studiów
zawodowych przesądza o ich przewadze nad jakimkolwiek przeszkoleniem w zakre-
sie odtworzenia wiedzy i umiejętności niezbędnych dla należytego wykonywania
danego zawodu. Zaskarżona uchwała abstrahuje od dyspozycji zawartej w ramach
art. 10 pkt 2 i 3 ustawy o samorządzie pielęgniarek i położnych. W myśl tego przepi-
su członkowie samorządu pielęgniarek i położnych mają prawo korzystać z pomocy
okręgowych izb pielęgniarek i położnych w zakresie zapewnienia właściwych warun-
ków wykonywania zawodu, jak i prawo do korzystania z ochrony i pomocy prawnej
organów izb. Sam samorząd zawodowy został bowiem powołany nie tylko do spra-
wowania pieczy i nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu pielęgniarki i po-
łożnej, ale też w celu dbania o interesy zawodowe, społeczne i gospodarcze całego
środowiska zawodowego pielęgniarek, a także o interesy poszczególnych członków
tej grupy zawodowej. W sprawie samorząd nie dostrzegł istoty sytuacji faktycznej, w
jakiej znalazła się Halina S. i potraktował ją jak każdą inną osobę, która w okresie
przerwy nie miała nic wspólnego z zawodem pielęgniarki. Ugodził tym samym w
istotny sposób w interes zawodowy pielęgniarki, w znacznym stopniu utrudniając jej
racjonalne kontynuowanie działalności zawodowej. Taka wykładnia art. 15 ustawy o
zawodach pielęgniarki i położnej w ocenie skarżącego pozostaje w sprzeczności z
przepisem art. 65 ust. 1 Konstytucji. Wskazując na powyższe Minister Zdrowia wniósł
o uchylenie w całości zaskarżonych uchwał.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje :

I. Ustawa z dnia 19 kwietnia o samorządzie pielęgniarek i położnych (dalej w
skrócie: s.p.p.) przewiduje dwa tryby zaskarżania uchwał organów samorządu pielę-
gniarek i położnych: w drodze skargi Ministra Zdrowia ( i Opieki Społecznej) do Sądu
Najwyższego (art. 6) oraz w drodze skargi ministra właściwego do spraw zdrowia do
sądu administracyjnego (art. 24 ust. 3). Kwestią wstępną, która wymaga rozważenia,
jest sprawa właściwości rzeczowej Sądu Najwyższego do rozpoznania skargi Mini-
stra Zdrowia na uchwałę Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w J.G. z dnia 28
lutego 2006 r., stwierdzającej, że Halina S. podlega przeszkoleniu po przerwie dłuż-
szej niż 5 lat w wykonywaniu zawodu pielęgniarki. Uchwałą Prezydium tej Rady z
dnia 9 maja 2006 r. określono miejsce i czas trwania przeszkolenia.

Stosownie do art. 6 ustawy s.p.p. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej może
zaskarżyć do Sądu Najwyższego pod zarzutem sprzeczności z prawem uchwały or-
ganu izby w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania uchwały. Sąd Najwyższy utrzymuje
zaskarżoną uchwałę w mocy lub ją uchyla. W myśl art. 24 ust. 3 Minister właściwy do
spraw zdrowia może zaskarżyć do sądu administracyjnego prawomocną uchwałę
samorządu pielęgniarek i położnych w sprawach, o których mowa w ust. 2; są to
uchwały okręgowej rady w sprawie stwierdzenia prawa wykonywania zawodu, wpi-
sania na listę członków okręgowej rady bądź skreślenia z tej listy. W art. 4 ust. 1
ustawy zostały określone zadania samorządu, obejmujące między innymi sprawowa-
nie pieczy i nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu, ustalanie standardów
zawodowych i standardów kwalifikacji zawodowych obowiązujących na poszczegól-
nych stanowiskach pracy, zatwierdzanych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecz-
nej, opiniowanie programu kształcenia zawodowego. Ustęp drugi tego przepisu
wskazuje formy wykonywania zadań przez samorząd i wymienia pośród nich stwier-
dzanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i prawa wykonywania zawodu po-
łożnej oraz prowadzenie rejestru pielęgniarek i położnych.

W przytoczonym kontekście normatywnym wymaga wyjaśnienia przede
wszystkim charakter uchwały podjętej przez Okręgową Radę Pielęgniarek i Położ-
nych w J.G., w szczególności, czy jest to uchwała, której przedmiotem jest stwier-
dzenie prawa wykonywania zawodu. Należy dojść do wniosku, że wymieniona
uchwała nie stanowi uchwały stwierdzającej prawo wykonywania zawodu. Wynika to
z jej treści, powołanej w uchwale podstawy prawnej jej wydania, a także stąd, że
pielęgniarka Halina S. korzysta już z prawa wykonywania zawodu. Powołany w
uchwale przepis art. 24 ust. 1 pkt 6 ustawy s.p.p. dotyczy upoważnienia okręgowej
rady do prowadzenia bieżących spraw izby i wykonywania zadań zleconych przez
Naczelną Radę, przepis art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pie-
lęgniarki i położnej (dalej w skrócie: z.p.p.) dotyczy spraw podjęcia wykonywania za-
wodu pielęgniarki lub położnej po upływie pięciu lat od ukończenia stażu podyplo-
mowego lub po przerwie w wykonywaniu zawodu dłuższej niż pięć lat. Istotnie, w
rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu jest obowiązek odbycia przeszkolenia
przez Halinę S. po przewie w wykonywaniu zawodu dłuższej niż pięć lat. Jest to ma-
teria, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy s.p.p., związana z ustalaniem stan-
dardów zawodowych i standardów kwalifikacji zawodowych pielęgniarek (i położ-
nych). Uchwały organów izby pod zarzutem ich sprzeczności z prawem Minister
Zdrowia i Opieki Społecznej może zaskarżyć do Sądu Najwyższego.
II. Powołana ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej w art. 11 ust. 2 sta-
nowi, że prawo wykonywania zawodu pielęgniarki (położnej) uzyskuje osoba, która,
poza posiadaniem obywatelstwa polskiego (wyjątki określają dalsze przepisy
ustawy), posiadaniem dyplomu ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej, posiada-
niem pełnej zdolności do czynności prawnych i stanem zdrowia pozwalającym na
wykonywanie zawodu - odbyła wymagany staż podyplomowy. Sprawy odbywania
stażu podyplomowego szczegółowo określa przepis art. 9 ustawy oraz rozporządze-
nie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 czerwca 1992 r. w sprawie trybu
postępowania dotyczącego stwierdzania prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i
zawodu położnej oraz sposobu prowadzenia rejestru pielęgniarek i rejestru położ-
nych (Dz.U. Nr 52, poz. 248 ze zm.). W myśl art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia pielę-
gniarka po ukończeniu szkoły, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 1, w celu uzyskania
prawa wykonywania zawodu jest obowiązana do odbycia 12-miesięcznego stażu
podyplomowego w zakładzie opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 7 ustawy pielęgniarka
uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej (ust. 1). Szkołą
pielęgniarską w rozumieniu ustawy jest prowadząca kształcenie w zawodzie pielę-
gniarki: 1) szkoła pomaturalna, 2) szkoła wyższa, prowadząca kształcenie w formie:
a) studiów magisterskich jednolitych lub uzupełniających lub b) studiów wyższych
zawodowych (ust. 2 ). Z porównania treści art. 9 ustawy z treścią jej art. 7 wynika
jednoznacznie, że w celu uzyskania prawa wykonywania zawodu nie wymaga się
odbycia obowiązkowego stażu podyplomowego w zakładzie opieki zdrowotnej od
pielęgniarek, które ukończyły szkołę wyższą, prowadzącą kształcenie w formie stu-
diów magisterskich (jednolitych lub uzupełniających) lub studiów wyższych zawodo-
wych. Skoro więc odbycie stażu podyplomowego nie jest wymagane dla stwierdzenia
prawa wykonywania zawodu w przypadku absolwentów szkoły wyższej o wskaza-
nych kierunkach i formach kształcenia, to trudno przyjąć, by obowiązek odbycia
przeszkolenia miał znajdować zastosowanie w przypadku pielęgniarek posiadających
stwierdzone prawo wykonywania zawodu, po przerwie w wykonywaniu zawodu, w
czasie której ukończyły one wyższe studia zawodowe, o których mowa w art. 7
ustawy i po ukończeniu których nie jest wymagane odbycie 12 miesięcznego stażu
podyplomowego ( art. 9 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 2 ustawy o z.p.p.). Przytoczoną
w skardze Ministra Zdrowia argumentację celowościową należy w pełni podzielić.
Przepis art. 15 ustawy o z.p.p., według którego podjęcie wykonywania zawodu
pielęgniarki (lub położnej) po upływie pięciu lat od ukończenia stażu podyplomowego
lub po przerwie w wykonywaniu zawodu dłuższej niż pięć lat wymaga odbycia prze-
szkolenia, odnosi się do innych przerw niż spowodowane studiami w szkole wyższej
prowadzącej kształcenie w zawodzie pielęgniarki w formie studiów magisterskich
(jednolitych lub uzupełniających) lub studiów wyższych podyplomowych. W rozpo-
znawanej sprawie nie jest sporne, że w okresie przerwy w wykonywaniu zawodu Ha-
lina S. ukończyła wyższe studia zawodowe w Instytucie Edukacji Medycznej Kole-
gium K. w J.G. i uzyskała tytuł licencjata pielęgniarstwa. Należy więc uznać, że
uchwały [...] Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w J.G. z dnia 28 lutego 2006
r. oraz wydana w jej wykonaniu uchwała [...] z dnia 9 maja 2006 r. są w zaskarżonej
części sprzeczne z prawem i dlatego, na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o s.p.p. nale-
żało je uchylić.
========================================