Postanowienie z dnia 5 listopada 1998 r.
III ZP 32/98

Możliwość przedstawiania Sądowi Najwyższemu zagadnień prawnych
budzących poważne wątpliwości przy rozpoznawaniu apelacji (art. 390 § 1
KPC) nie dotyczy spraw o ustalenie prawa majątkowego.


Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Witolda Bryndy,
po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1998 r. sprawy z powództwa Romana J. i Wojcie-
cha M. przeciwko Kombinatowi Cementowo-Wapienniczemu ,,K." S.A. w B. o ustale-
nie, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki - Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 25 czerwca
1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

odmówić podjęcia uchwały.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Szubinie wyrokiem z dnia 29 stycznia 1998 r. [...]
ustalił, że powodowie Roman J. i Wojciech M. są uprawnieni do nieodpłatnego na-
bycia akcji Skarbu Państwa w będącej jego Spółką Akcyjną pozwanym Kombinacie
Cementowo-Wapienniczym ,,K." w B. W motywach swego rozstrzygnięcia Sąd Rejo-
nowy powołał się na ustalenie następującego stanu faktycznego.

Powodowie Roman J. oraz Wojciech M. pracowali w Kombinacie Cementowo-
Wapienniczym ,,K." w B., jako przedsiębiorstwie państwowym, w charakterze murarzy
w brygadzie remontowej, zajmującej się wymurówką pieców oraz innymi pracami
budowlano - murarskimi. Dyrekcja przedsiębiorstwa zachęcała pracowników do two-
rzenia własnych podmiotów gospodarczych w celu odciążenia zakładowego fundu-
szu płac. Z dniem 1 kwietnia 1991 r. przełożeni powodów utworzyli więc Spółkę ,,M.-
b.", do której przeszli bez odprawy powodowie wraz z kilkoma innymi pracownikami
Kombinatu, składając prośby o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron.
W Spółce ,,M.-b." powodowie wykonywali w dotychczasowym miejscu i tymi samymi
narzędziami pracę świadczoną uprzednio w Kombinacie, w którym nie było już mura-
rzy, gdyż ci, którzy pozostali - otrzymali inne stanowiska. W owym czasie był już go-
tów wniosek o przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu
Państwa, którą zarejestrowano w dniu 5 czerwca 1991 r.

Kombinat i Spółkę ,,M.-b." łączyła roczna umowa o współpracy, dzięki której
Spółka zatrudniająca powodów miała zagwarantowane roboty w Kombinacie. Spo-
rządzono także umowę najmu pomieszczeń oraz umowę o dzierżawę urządzeń do
wykładania wymurówki oraz narzędzi pracy. Przed przejściem do Spółki powodowie
przepracowali w Kombinacie po 10 lat.

W świetle tych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął, że do pracy w Spółce ,,M.-b."
przeszli powodowie w trybie art. 231 K.P. Do podmiotowego przekształcenia stosun-
ku pracy po stronie pracodawcy dochodzi bowiem ex lege i niezależnie od woli do-
tychczasowego oraz nowego pracodawcy. Bez znaczenia jest zatem okoliczność, że
powodowie zwracali się do Kombinatu z prośbą o rozwiązanie umowy o pracę za
porozumieniem stron. Istotny jest jedynie fakt, że Spółka ,,M.-b." przejęła od Kombi-
natu część jego majątku (choćby w posiadanie zależne), a także część załogi i sta-
tutowe zadania brygady remontowej, co pozwoliło jej na samodzielne prowadzenie
działalności. Nastąpiło to również w okresie koniecznych skądinąd przekształceń
ustrojowo - gospodarczych. W konkluzji swoich rozważań Sąd Rejonowy uznał, że w
przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie art. 2 pkt 5 ppkt ,,c" i ,,d" ustawy z dnia
30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
(Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze zm.), a powodowie na podstawie art. 36 powołanej
ustawy uzyskali prawo do nieodpłatnego nabycia akcji Skarbu Państwa w sprywaty-
zowanym przezeń Kombinacie.

Przy rozpatrywaniu apelacji wniesionej przez stronę pozwaną, Sąd Woje-
wódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy uznał, że w sprawie
występuje zagadnienie prawne budzące wątpliwości i postanowieniem z dnia 25
czerwca 1998 r. [...] przedstawił je Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie
art. 390 § 1 KPC pod postacią dwóch następujących pytań: 1) ,,czy w procesie o
ustalenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji spółki Skarbu Państwa w oparciu o
przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsię-
biorstw państwowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 118. poz. 561 ze zm.) albo w procesie o
odszkodowanie za naruszenie takiego prawa legitymowana biernie jest ta spółka czy
Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa?"; 2) ,,czy właściwym
do rozpoznania sprawy, o której mowa w punkcie 1 jest sąd pracy w sytuacji gdy le-
gitymacja bierna przysługuje Skarbowi Państwa?". W obszernym uzasadnieniu tego
postanowienia Sąd Wojewódzki, powołując się m.in. na wypowiedzi w literaturze
przedmiotu (por. W. Sanetra: Nieodpłatne nabycie akcji jako uprawnienie pracowni-
cze, Prawo Pracy 1997 nr 7, s. 19 -24), opowiada się za przyjęciem biernej legityma-
cji Skarbu Państwa do występowania w procesie o ustalenie prawa do nieodpłatnego
nabycia akcji należących do niego spółek, jak też w procesie o odszkodowanie za
naruszenie tego prawa, nie wyłączając naruszenia przez czynności samych spółek
(np. w oparciu o konstrukcję art. 474 KC), a także do uznania takich spraw za sprawy
z zakresu prawa pracy (art. 1 w związku z art. 476 § 1 pkt 1 KPC).

Prokurator Prokuratury Krajowej występujący przed Sądem Najwyższym
wniósł o odmowę podjęcia uchwały w przedmiotowej sprawie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 390 § 1 KPC, jeżeli przy rozpatrywaniu apelacji w sprawie, w
której nie przysługuje kasacja, powstanie zagadnienie prawne budzące poważne
wątpliwości, sąd może zagadnienie to przedstawić do rozstrzygnięcia Sądowi Naj-
wyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy. Kompetencja określona w powołanym
przepisie nie obejmuje zatem postępowań apelacyjnych w sprawach, w których ka-
sacja przysługuje. Taki też charakter ma przedmiotowa sprawa, w której powodowie
domagają się ustalenia prawa do nieodpłatnego nabycia akcji jednoosobowej spółki
akcyjnej Skarbu Państwa. Ograniczeniom ze względu na wartość przedmiotu zas-
karżenia podlega bowiem dopuszczalność kasacji jedynie w sprawach o świadczenie
(art. 393 pkt 1 KPC), a nie w sprawach o ustalenie prawa majątkowego. Wprawdzie
przedmiotowy zakres przedstawionego zagadnienia prawnego został rozciągnięty na
kwestię biernej legitymacji procesowej oraz właściwości sądu w sprawach o odszko-
dowanie za naruszenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji takiej spółki, ale rozs-
trzygnięcie tej kwestii nie jest konieczne dla rozpoznania niniejszej apelacji, więc
również nie jest objęte zastosowaniem art. 390 § 1 KPC.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy odmówił podjęcia wnioskowanej
uchwały.
========================================