Postanowienie z dnia 10 sierpnia 2007 r.
III UZ 9/07

Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania nie jest uzasadnione, gdy
strona powołuje ustawową podstawę wznowienia określoną w art. 403 § 2 k.p.c.
a sąd ocenia, że jej uwzględnienie nie zmieni ustaleń i rozstrzygnięcia w spra-
wie objętej skargą (art. 410 § 1 k.p.c.).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 sierpnia
2007 r. sprawy z odwołania Bogdana R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w R. o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem
przy pracy, na skutek zażalenia odwołującego się na postanowienie Sądu Apelacyj-
nego w Rzeszowie z dnia 1 marca 2007 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e

Wnioskodawca Bogdan R. wystąpił ze skargą na podstawie art. 403 § 2 k.p.c.
o wznowienie postępowania w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy w
związku z wypadkiem przy pracy, zakończonej wyrokiem Sądu Okręgowego w
Przemyślu z 17 maja 2005 r., oddalającym jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w P. z 23 lutego 2004 r., odmawiającej mu takiej
renty z powodu braku związku niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy w dniu
14 lipca 1994 r. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z 25 sierpnia 2005 r. oddalił
apelację wnioskodawcy od tego wyroku.
W uzasadnieniu skargi wnioskodawca wskazał, że dopiero w ostatnim czasie
uzyskał historię choroby z poradni neurologicznej, zawierającą opis badania neurolo-
gicznego przeprowadzonego w dniu 16 lipca 1994 r. i stwierdzającego objaw (Lase-
que'a) typowy dla wypadnięcia dysku (przepukliny jądra miażdżystego). Dowód ten
potwierdza zatem skutek wypadku i wypadkową przyczynę dalszej niezdolności do
pracy. Wcześniejsze bowiem jego dolegliwości nie miały związku z przepukliną.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie postanowieniem z 1 marca 2007 r. odrzucił
skargę na podstawie art. 410 § 1 w związku z art. 403 § 2 k.p.c. Wyszedł z założenia,
że znaczenie nowego faktu lub dowodu jako podstawy wznowienia ocenia się w za-
leżności od ich wpływu na uprzednie prawomocne rozstrzygnięcie. Stwierdził, że opis
w historii choroby badania neurologicznego wnioskodawcy z 16 lipca 1994 r. nie ma
takiego znaczenia. Wprawdzie w poprzednim postępowaniu biegły neurolog nie od-
nosił się bezpośrednio do takiego opisu, jednakże dysponował zaświadczeniem o
stanie zdrowia wnioskodawcy wystawionym przez lekarza neurologa Adama K., który
wówczas (16 lipca 1994 r.) go badał i nadal leczył. Zaświadczeniem lekarza leczące-
go posiłkował się biegły, który wydał opinię w zakończonej sprawie, stąd opis bada-
nia neurologicznego z 16 lipca 1994 r. w historii choroby nie podważa ustaleń obu
Sądów w poprzednim postępowaniu i stwierdzenia, że w wyniku wypadku przy pracy
z 14 lipca 1994 r. nie doszło u skarżącego do powstania przepukliny jądra miażdży-
stego. Podniesione zatem w skardze okoliczności faktyczne nie stanowią nowości
według art. 403 § 2 k.p.c. i ich ujawnienie pozostaje bez wpływu na decyzję organu
rentowego z 23 lutego 2004 r. oraz prawomocny wyrok.
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca zarzucił naruszenie art. 403 §
2 k.p.c., przez odrzucenie skargi w wyniku przyjęcia, że dowód z zapisu badania
neurologicznego z 16 lipca 1994 r. nie zawiera wskazania okoliczności, o których
mowa w tym przepisie, w sytuacji gdy w poprzednim postępowaniu była ona nie-
ujawniona i nieznana stronom. Na tej podstawie wniósł o uchylenie postanowienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest wadliwe ze względu na sposób rozstrzygnię-
cia. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania (podobnie jak pozwu albo innego
środka zaskarżenia) w polskiej procedurze cywilnej jest formą zakończenia sprawy
bez wkraczania w jej merytoryczną ocenę. Powołany jako podstawa przyjętego orze-
czenia art. 410 § 1 k.p.c. wyraźnie określa warunki odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania. Zgodnie z nim sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisane-
go terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Skarga o
wznowienie postępowania oparta zatem na ustawowej podstawie nie podlega odrzu-
ceniu. Niekonsekwencja tymczasem Sądu Apelacyjnego polega na tym, że odrzucił
skargę, a rozstrzygnięcie oparł na merytorycznej ocenie podanej podstawy wznowie-
nia. Nie stwierdzono przy tym, że wskazywany dowód nie stanowi podstawy restytu-
cyjnej skargi według art. 403 § 2 k.p.c. Przeciwnie przyjęto takie założenie (wydaje
się, że nawet co do terminu dowiedzenia się o podstawie wznowienia) i dokonano
badania podstawy, które odpowiada już ocenie zasadności skargi. Nie można prze-
cież inaczej ocenić ważenia przez Sąd istotności wskazywanego dowodu w odnie-
sieniu do materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie objętej skargą. Sąd
wszedł więc w ocenę materiału dowodowego i ostatecznie przyjął, że nowy dowód
(opis historii choroby z 16 lipca 1994 r.) nie podważa ustaleń w poprzedniej sprawie.
Hipoteza art. 410 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w części dotyczącej nieoparcia
skargi na ustawowej podstawie wznowienia jako przesłance jej odrzucenia nie jest
tożsama z merytoryczną weryfikacją restytucyjnej podstawy skargi z art. 403 § 2
k.p.c. Odrzucenie skargi na posiedzeniu niejawnym stanowi tylko orzeczenie formal-
ne i stąd nie może dotyczyć badania czy wykryta okoliczność faktyczna lub środek
dowodowy mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Jeżeli więc strona wskazuje taką
podstawę, to podlega ona ocenie merytorycznej. Przyjęcie skargi do rozpoznania - a
więc jej nieodrzucenie, co też może nastąpić w dalszym postępowaniu - nie zależy
od stwierdzenia, że nowy dowód ma moc zmiany ustaleń i rozstrzygnięcia w po-
przedniej sprawie, ale że istniał przed jej zakończeniem i strona nie mogła go wcze-
śniej powołać. Odrzucenie skargi mogłoby więc nastąpić, gdyby nie była ona oparta
na ustawowej podstawie wznowienia. Każdorazowo konieczne jest więc odrębne
kwalifikowanie podawanej przyczyny jako podstawy skargi o wznowienie od oceny jej
znaczenia dla ewentualnej zmiany orzeczenia objętego skargą. Od tego zależy spo-
sób rozstrzygania o skardze. Odrzucenie skargi dotyczy ściśle określonych przypad-
ków z art. 410 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. i w tej sprawie byłoby uprawnione w przy-
padku nieoparcia jej na ustawowej podstawie wznowienia.
W orzecznictwie, w tym również po zmianie art. 410 k.p.c. i skreśleniu art. 411
k.p.c., dostrzega się nurt, który przy wstępnym badaniu dozwala oceniać zasadność
podanej podstawy wznowienia i przy jej braku orzec o odrzuceniu skargi. Na takiej
myśli zdaje się opierać stanowisko przyjęte w zaskarżonym postanowieniu. Nie jest
to właściwe, gdyż po stwierdzeniu oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowie-
nia Sąd winien rozpoznać ją merytoryczne i wówczas orzeczenie o odrzuceniu skargi
nie jest do tego adekwatne.
Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania w trybie art. 410 § 1 k.p.c.
może nastąpić tylko wtedy, gdy skarga nie opiera się na ustawowej podstawie wzno-
wienia, nie zaś gdy podstawa ta nie jest merytorycznie uzasadniona (postanowienie
z 14 stycznia 1999 r., II UKN 417/98, OSNP 2000 nr 6, poz. 254).
Oparcie zatem skargi na ustawowej podstawie nie pozwala na jej odrzucenie. Rów-
nież odrzucenie skargi o wznowienie postępowanie nie jest uprawnione, gdy sąd
przyjmuje, że znaczenie podanej w niej restytucyjnej podstawy wznowienia nie uza-
sadni zmiany ustaleń i orzeczenia objętego skargą (art. 403 § 2 w związku z art. 410
§ 1 k.p.c.).
Właściwa metodyka rozpoznania skargi wymaga też odpowiedniego posie-
dzenia (art. 148 k.p.c.). Na posiedzeniu niejawnym można skargę odrzucić z braku
przesłanek wymienionych w art. 410 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. W zakresie badania
podstaw wznowienia na posiedzeniu niejawnym mieści się stwierdzenie, czy skarżą-
cy wskazuje postawę wznowienia i czy odpowiada ona jednej z podanych w Kodek-
sie postępowania cywilnego przyczyn uzasadniających żądanie wznowienia, nie zaś,
czy podstawa ta rzeczywiście istnieje (postanowienie SN z 24 marca 1998 r., I PKN
97/98, OSNAPiUS 1999 nr 9, poz. 308; zob. także postanowienia z 7 listopada 1996
r., I PKN 9/96, OSNAPiUS 1997 nr 11, poz. 196 i z 21 grudnia 1999 r., I PKN 448/99,
OSNAPiUS 2001 nr 15, poz. 487).
Dla oceny zasadności podstawy skargi winna więc zostać wyznaczona roz-
prawa, gdyż rozpoznanie jej bez zapewnienia stronie możliwości wzięcia w niej
udziału można łączyć z nieważnością postępowania z tej przyczyny (art. 379 pkt 5
k.p.c.).
Z tych motywów uchylono zaskarżone postanowienie na podstawie art. 3941 §
2 i 3 w związku z art. 39815 k.p.c.
========================================