Postanowienie z dnia 10 listopada 2006 r.
III UZ 10/06

Przepis art. 1302 § 3 k.p.c. nie dyskryminuje adwokatów, radców praw-
nych i rzeczników patentowych.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 listopa-
da 2006 r. sprawy z odwołania Janiny Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w B. o prawo do renty w związku z pobytem w obozie, na skutek za-
żalenia odwołującej się na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 24
sierpnia 2006 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2006 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni
Janiny Z. od wyroku tego Sądu z dnia 31 maja 2006 r. wydanego w sprawie z zakre-
su ubezpieczeń społecznych. Sąd ustalił, że pełnomocnik wnioskodawczyni będący
adwokatem przy złożeniu skargi kasacyjnej nie uiścił opłaty podstawowej w wysoko-
ści 30 zł przewidzianej w art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398). Jest to opłata w wysokości stałej i
w sytuacji, gdy skarga kasacyjna została wniesiona przez adwokata, ma zastosowa-
nie przepis art. 1302 § 3 k.p.c., na podstawie którego sąd odrzuca bez wezwania nie-
opłacony środek zaskarżenia (między innymi skargę kasacyjną) podlegający opłacie
w wysokości stałej lub stosunkowej.
Postanowienie to zaskarżył zażaleniem pełnomocnik wnioskodawczyni i za-
rzucając naruszenie art. 1302 § 3 k.p.c. w związku z art.36 i art.12 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W
uzasadnieniu zażalenia podniósł, że przepis art. 1302 § 3 k.p.c. ma charakter skrajnie
restrykcyjny i jako pozbawiający obywatela prawa do rozpatrzenia istoty sprawy po-
winien być jasny bez możliwości różnej interpretacji. Skoro przepis art. 36 ustawy o
kosztach sądowych mówi o opłacie podstawowej, to można uznać, że przepis art.
1302 § 3 k.p.c. mówiący o opłacie stałej lub stosunkowej nie będzie miał zastosowa-
nia. Przepis ten nie jest przepisem konstytucyjnym i jako taki w ciągu najbliższych
nowelizacji będzie uchylony lub zmieniony. Przepisy dopuszczają pomyłki przy roz-
poznawaniu spraw przez sędziów i prokuratorów, natomiast nie może się mylić ad-
wokat. Jest to przepis dyskryminujący profesjonalnych prawników - adwokatów, rad-
ców prawnych i rzeczników.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 1302 § 3 k.p.c. stanowi, że sąd odrzuca bez wezwania o uiszcze-
nie opłaty wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego
środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną,
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw
od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referenda-
rza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej, obliczonej
od wskazanej przez strony wartości przedmiotu zaskarżenia. Wprowadzając ten
przepis do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych ustawodawca stanął na stanowisku, że profe-
sjonalny prawnik (adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy) nie może mieć trud-
ności z ustaleniem należnej opłaty, jeżeli jej wysokość jest wskazana w przepisie
kwotowo lub procentowo od wartości przedmiotu zaskarżenia. Opłatę taką profesjo-
nalny pełnomocnik musi uiścić przy wniesieniu środka zaskarżenia a sankcją niedo-
pełnienia obowiązku jest odrzucenie tego środka.
Przepis art. 11 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowi,
że opłata jest stała, stosunkowa lub podstawowa. Opłatę stałą pobiera się w spra-
wach o prawa niemajątkowe i niektóre prawa majątkowe i jest ona określona kwoto-
wo (art. 12), opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe w sto-
sunku procentowym do wartości przedmiotu sporu (art. 13), a opłatę podstawową w
minimalnej kwocie 30 zł pobiera się w sprawach, w których przepisy nie przewidują
opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej (art. 14). Przepis art. 1302 § 3 k.p.c. nie
mówi o opłacie stałej, lecz o opłacie w wysokości stałej, to znaczy takiej, którą prze-
pisy określają kwotowo. Do takich opłat należy opłata wymieniona w art. 36 ustawy.
Przepis ten stanowi, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w spra-
wach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera
się opłatę podstawową w kwocie 30 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi ka-
sacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Od wymienionych tu środków zaskarżenia została określona opłata o stałej wysoko-
ści 30 zł. To, że opłata ta jest nazwana opłatą podstawową, nie zmienia faktu, że jest
to opłata o wysokości stałej. Skutkiem braku opłaty od skargi kasacyjnej wniesionej
przez adwokata jest odrzucenie skargi na podstawie art. 1302 § 3 k.p.c. Ewentualne
wątpliwości interpretacyjne wyjaśnił Sąd Najwyższy w niepublikowanej dotychczas
uchwale z dnia 26 września 2006 r., II UZP 11/06, stwierdzając, że przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. stosuje się do środków odwoławczych i środków zaskarżenia podlegają-
cych opłacie podstawowej, o której mowa w art. 35 i 36 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych.
Niesłuszny jest zarzut, że przepis art. 1302 § 3 k.p.c. jest skrajnie restrykcyjny i
dyskryminujący adwokatów, radców prawnych i rzeczników patentowych. Opłata
podstawowa została wprowadzona ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywil-
nych od środków zaskarżenia w sprawach z zakresu prawa pracy i z zakresu ubez-
pieczeń społecznych od pism, które dotychczas nie podlegały opłacie. Okres vacatio
legis wynoszący 6 miesięcy od ogłoszenia ustawy do jej wejścia w życie był wystar-
czający do zapoznania się z jej przepisami. Opłata podstawowa wymieniona w art.
35 i 36 jest określona w stałej wysokości, a jej odrębne uregulowanie wynika z tego,
że nie jest pobierana od wszystkich pism, lecz od wyszczególnionych wyczerpująco
środków zaskarżenia. Określona w art. 1302 § 3 k.p.c. sankcja w przypadku nieopła-
cenia pisma podlegającego opłacie w wysokości stałej nie stanowi novum w porów-
naniu z dotychczasową regulacją zawartą w ustawie z dnia 13 czerwca 1967 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz.
88 ze zm.). Przepis art. 17 tej ustawy stanowił, że pisma wnoszone przez adwokata
lub radcę prawnego, które nie są należycie opłacone zwraca się bez wezwania o
uiszczenie opłaty, jeżeli pismo podlega opłacie w wysokości stałej. Również bez we-
zwania o uiszczenie opłaty należy odrzucić wnoszone przez adwokata lub radcę
prawnego środki zaskarżenia podlegające opłacie w wysokości stałej. Zmiana stanu
prawnego polega jedynie na wprowadzeniu nowych opłat w wysokości stałej, nato-
miast skutki ich nieuiszczenia pozostają takie same. Nie można zatem mówić o
szczególnej restrykcji lub dyskryminacji.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814 k.p.c. w związku z art.
3941 § 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako nieuzasadnione.
========================================