Postanowienie z dnia 9 listopada 2001 r.
III SZ 12/01

W sprawie wniosku o wyłączenie członka składu orzekającego Wyższego
Sądu Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej mają odpowiednie zasto-
sowanie przepisy Kodeksu postępowania karnego dotyczące wyłączenia sę-
dziego (art. 40 i następne KPK w związku z § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinar-
nego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwokackich, Dz.U. Nr 99, poz.
635).


Przewodniczący SN Feliks Tarnowski, Sędziowie SSN: Andrzej Wasilewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, przy udziale Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Ad-
wokackiej, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 listopada 2001 r. sprawy Jerzego
S. na skutek kasacji obwinionego od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego
Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie z dnia 31 marca 2001 r. [...]

o d d a l i ł kasację jako oczywiście bezzasadną,
zwolnił obwinionego od uiszczenia kosztów sądowych postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Dyscyplinarny przy Izbie Adwokackiej w W. orzeczeniem z dnia 11 wrze-
śnia 2000 r. uznał obwinionego adwokata Jerzego S. winnym popełnienia czynu na-
ruszającego § 16 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, bowiem w
piśmie z dnia 18 września 1999 r., jakie skierował on do swej klientki - Magdaleny
G., zagroził jej złożeniem na nią doniesienia karnego organom ścigania (co zresztą
następnie faktycznie uczynił), celem wszczęcia wobec niej postępowania karnego,
jeżeli nie uiści ona na jego rzecz umówionej kwoty honorarium. W konsekwencji, na
podstawie art. 81 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwo-
katurze (Dz.U. Nr 16, poz. 124 ze zm.), Sąd Dyscyplinarny wymierzył obwinionemu
karę nagany oraz karę zakazu wykonywania patronatu na okres trzech lat, a nadto
obciążył go kosztami postępowania w kwocie 2.000 zł. Następnie, w wyniku odwo-
łania obwinionego, Wyższy Sąd Dyscyplinarny Naczelnej Rady Adwokackiej w War-
szawie orzeczeniem z dnia 31 marca 2001 r. [...] utrzymał w mocy zaskarżone orze-
czenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w W. oraz obciążył obwinionego
kosztami postępowania dyscyplinarnego przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym.

W kasacji od powyższego orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w
Warszawie z dnia 31 marca 2001 r. obwiniony zarzucił:

Po pierwsze - nieważność postępowania przed Wyższym Sądem Dyscyplinar-
nym, bowiem - jak wywiedziono w kasacji: ,,w dniu 17 marca 2001 r. obwiniony - po-
krzywdzony złożył wniosek do Wyższego Sądy Dyscyplinarnego o wyłączenie sę-
dziego tegoż Sądu Elżbiety G. (...), ale Wyższy Sąd Dyscyplinarny, jak to zarzucał
obwiniony - pokrzywdzony w zażaleniu swoim na postanowienie Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego z daty 26 marca 2001 r. (...) nie przekazał tegoż zażalenia obwinio-
nego - pokrzywdzonego do adresata - Izby Karnej Sądu Najwyższego w Warszawie i
błędnie uznał, że zarzuty obwinionego - pokrzywdzonego pod adresem członka
składu orzekającego Elżbiety G. nie są wystarczające do jej wyłączenia.", a przy tym
,,będąca podmiotem wyłączenia Elżbieta G. nie złożyła pisemnego oświadczenia, z
treści którego wynikałoby, iż się wyłącza, względnie nie przychyla się do wniosku o
wyłączenie".

Po drugie - naruszenie § 16 zdanie ostatnie Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i
Godności Zawodu, bowiem z kolei ,,§ 68 wyraźnie wskazuje, że wspomniany Zbiór
Zasad obowiązuje od dnia 1 grudnia 1998 r.", a ponadto ,,nie można obwinionemu -
pokrzywdzonemu przypisać żadnego przewinienia dyscyplinarnego, iż żądając swo-
jego honorarium od swoich klientów miałby się dopuścić groźby przeciwko takiemu
klientowi. (...) grozić to także stwarzać stan niebezpieczeństwa, a takich okoliczności
nie zawiera treść wezwania klientki Magdaleny G. do zwrotu należnego honorarium".

Równocześnie, w kasacji podniesiono także, że ,,obydwa Sądy Dyscyplinarne
nie wzięły pod uwagę faktu, iż obwiniony - pokrzywdzony cierpi na przewlekłe choro-
by - cukrzycę i astmę bronchialną od wielu lat, a stan stresowy, jaki wytworzyły oby-
dwa Sądy, miał i ma bezpośredni wpływ na pogorszenie stanu zdrowia. Ponadto ten
stan rzeczy ma wpływ na wzrost wydatków obwinionego - pokrzywdzonego. Dlatego
wymierzenie obwinionemu - pokrzywdzonemu wysokich kosztów za I i II instancję
uniemożliwia obwinionemu - pokrzywdzonemu w ogóle prowadzenie Kancelarii Ad-
wokackiej jako emerytowi".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do dyspozycji art. 536 KPK w związku z art. 91e ustawy - Prawo o
adwokaturze, Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację od orzeczenia Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej jedynie w granicach zaskarżenia i
podniesionych w niej zarzutów.

W rozpoznawanej sprawie obwiniony zarzucił w kasacji, że Wyższy Sąd Dys-
cyplinarny Naczelnej Rady Adwokackiej rozpoznając jego wniosek o wyłączenie
członka składu orzekającego - adw. Elżbiety G. naruszył prawo, bowiem: po pierw-
sze - wniosek ten powinien zostać rozpoznany przez Izbę Karną Sądu Najwyższego;
po drugie - po wniesieniu tego wniosku adw. Elżbieta G. powinna złożyć do akt
sprawy pisemne oświadczenie, czy się wyłącza, czy też nie przychyla się do wnios-
ku; oraz po trzecie - Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał zarzuty obwinionego pod ad-
resem adw. Elżbiety G. za niewystarczające dla jej wyłączenia. Zarzut ten w całości
okazał się bezzasadny i dowodzi dobitnie, że obwiniony nie zna obowiązujących w
tym zakresie przepisów prawnych, bowiem: po pierwsze - stosownie do wyraźnego
postanowienia § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca
1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i apli-
kantów adwokackich (Dz.U. Nr 69, poz. 635), w zakresie nie uregulowanym przepi-
sami tego rozporządzenia należy stosować odpowiednio przepisy KPK; po drugie -
ponieważ w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości brak jest przepisów określają-
cych zasady i tryb składania oraz rozpoznawania wniosków w sprawie wyłączenia
członków składu orzekającego sądu dyscyplinarnego dla adwokatów, w tym także
członków składów orzekających Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Naczelnej Rady
Adwokackiej, mają w tym zakresie odpowiednie zastosowanie przepisy art. 40 i nast.
KPK; po trzecie - w rozpoznawanej sprawie we wniosku obwinionego z dnia 17
marca 2001 r. o wyłączenie adw. Elżbiety G. ze składu orzekającego Wyższego
Sądu Dyscyplinarnego, obwiniony stwierdził co następuje: ,,składam wniosek o wyłą-
czenie wymienionego sędziego z powodu nieobiektywności w ocenie faktów i oko-
liczności zebranych tendencyjnie w sprawie prawomocnie zakończonej w tut. Sądzie
p-ko mnie sygn. akt [...], w którym to postępowaniu Pani mec. Elżbieta G. dała się
poznać swoim napastliwym zachowaniem wobec obwinionego - pokrzywdzonego.
Dlatego też nie można wykluczyć, że w tym postępowaniu dyscyplinarnym ujawnią
się tej adwokat podobne cechy braku obiektywności"; tego rodzaju zarzut, oparty
wyłącznie na subiektywnym odczuciu i ocenie obwinionego, w świetle obowiązują-
cych przepisów prawa (art. 40 i art. 41 § 1 KPK) nie może stanowić podstawy uza-
sadniającej wyłączenie członka składu orzekającego sądu dyscyplinarnego; skoro
bowiem art. 41 § 1 KPK stanowi, że ,,Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okolicz-
ność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bez-
stronności w danej sprawie", to oznacza to, iż analogicznie także w wypadku wniosku
o wyłączenie członka składu orzekającego w postępowaniu dyscyplinarnym
niezbędne jest wykazanie, że istnieje obiektywnie ,,uzasadniona wątpliwość co do
jego bezstronności w danej sprawie", a tego obwiniony nie uczynił; po czwarte -
wniosek obwinionego w sprawie wyłączenia adw. Elżbiety G. został rozpoznany,
zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie regułami procesowymi (art. 42 § 4 KPK),
nie został przekazany do Izby Karnej Sądu Najwyższego, jak tego oczekiwał obwi-
niony adwokat (sic!), lecz został rozpoznany bez udziału adw. Elżbiety G., przez inny
skład orzekający Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej,
który postanowieniem z dnia 22 marca 2001 r. wniosek ten oddalił jako pozbawiony
rzeczowego uzasadnienia; po piąte - wbrew twierdzeniu obwinionego, adw. Elżbieta
G. nie była w danym wypadku obowiązana do złożenia ,,pisemnego oświadczenia" w
celu stwierdzenia, czy przychyla się do wniosku obwinionego o jej wyłączenie, czy
nie, bowiem - zgodnie z dyspozycją art. 42 § 2 KPK - oświadczenie takie składa się
do akt sprawy wyłącznie wówczas, gdy wchodzi w grę jedna z przyczyn wyłączenia
określona w art. 40 KPK i dany członek składu uznaje, że jest ona uzasadniona, co w
rozpoznawanej sprawie w ogóle nie miało miejsca.

Drugi spośród zarzutów podniesionych w kasacji obwinionego świadczy o zu-
pełnym niezrozumieniu przez niego sensu dowiedzionego mu w postępowaniu dys-
cyplinarnym czynu, stanowiącego oczywiste naruszenie § 16 Zbioru Zasad Etyki Ad-
wokackiej i Godności Zawodu, wedle którego adwokatowi w korespondencji zawo-
dowej ,,nie wolno używać wyrażeń czy zwrotów obraźliwych ani grozić ściganiem
karnym lub dyscyplinarnym". Tymczasem w rozpoznawanej sprawie jest poza spo-
rem, że obwiniony, w celu wyegzekwowania należnego mu honorarium, skierował do
swej mandantki - Magdaleny G. pismo, w którym zagroził jej złożeniem na nią donie-
sienia karnego do organów ścigania (co zresztą następnie faktycznie uczynił).

Wreszcie, wskazane przez obwinionego w kasacji okoliczności dotyczące jego
dolegliwości zdrowotnych oraz trudnej sytuacji finansowej nie mogą mieć żadnego
znaczenia dla oceny trafności orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Naczel-
nej Rady Adwokackiej w rozpoznawanej sprawie.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 537 § 1 KPK w
związku z art. 91e ustawy - Prawo o adwokaturze orzekł jak w sentencji.
========================================