Postanowienie z dnia 7 sierpnia 2007 r.
III SW 4/07

Należy odróżnić fundusz komitetu wyborczego, podlegający przepisom
ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów
i sejmików województw (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547 ze zm.)
i mający charakter doraźny (na okres wyborów), od funduszu wyborczego partii
politycznej, podlegającego reżimowi przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997
r. o partiach politycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.)
i mającego charakter stały. Przyjmowanie wpłat dokonywanych przez osoby
fizyczne bezpośrednio na rachunek bankowy utworzony przez komitet wybor-
czy, z pominięciem funduszu wyborczego partii politycznej, stanowi naruszenie
art. 83c ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików woje-
wództw.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Beata Gudowska, Józef Iwulski, Zbigniew Korzeniowski, Romualda Spyt
(sprawozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 sierpnia
2007 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Demokratycznej Partii Lewicy na
uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 21 maja 2007 r. w przedmiocie od-
rzucenia sprawozdania finansowego,

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z dnia 21 maja 2007 r., podjętą na
podstawie art. 84a ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wybor-
cza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (jednolity tekst: Dz.U. z 2003
r. Nr 159, poz. 1547 ze zm.), odrzuciła sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborcze-
go Demokratycznej Partii Lewicy z powodu naruszenia przez Komitet przepisów po-
wyższej ustawy, dotyczących finansowania wyborów. W uzasadnieniu uchwały Pań-
stwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że Komitet Wyborczy Demokratycznej Partii
Lewicy, podając numer własnego konta bankowego dla dokonywania wpłat na kam-
panię wyborczą przez osoby fizyczne, nie zastosował się do zasad finansowania,
jakie obowiązują partie polityczne. Wskazała, że zgodnie z art. 83c ust. 1 Ordynacji
wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw środki finansowe prze-
kazywane komitetowi wyborczemu partii politycznej mogą pochodzić wyłącznie z
funduszu wyborczego tej partii, utworzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia
27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79,
poz. 857 ze zm.). Zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej analiza sprawozdania o
źródłach pozyskania środków w 2006 r., o których mowa w art. 38 ustawy o partiach
politycznych, potwierdza, iż Demokratyczna Partia Lewicy w roku wyborów samorzą-
dowych nie posiadała rachunku funduszu wyborczego.
Powyższą uchwałę zaskarżył pełnomocnik finansowy Demokratycznej Partii
Lewicy zarzucając naruszenie art. 83c ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad
powiatów i sejmików województw, wnosząc ponadto o uzupełnienie materiału dowo-
dowego o umowę rachunku bankowego [...] zawartą, pomiędzy PKO Bank Polski a
Demokratyczną Partią Lewicy z dnia 24 września 2004 r.
W uzasadnieniu skargi wywiedziono, że zaskarżona uchwała podjęta została
na podstawie nieuważnej lektury przesłanego sprawozdania finansowego. Podkre-
ślono, że w sprawozdaniu znajduje się umowa rachunku rozliczeniowego z dnia 29
września 2006 r., zawarta pomiędzy Bankiem Spółdzielczym w N. a Komitetem Wy-
borczym Demokratycznej Partii Lewicy, sporządzona po uchwale Państwowej Komi-
sji Wyborczej z dnia 18 września 2006 r. [...] w sprawie przyjęcia zawiadomienia o
utworzeniu komitetu wyborczego oraz zamiarze samodzielnego zgłaszania kandy-
datów w wyborach na radnych, zarządzonych na dzień 12 listopada 2006 r., dokona-
nego przez Zarząd Krajowy Demokratycznej Partii Lewicy. Zdaniem skarżącego po-
wyższa umowa rachunku rozliczeniowego posiada wszystkie warunki prawem za-
strzeżone oraz zakreślony czas obowiązywania, a także rachunek ten był jedynym
rachunkiem, na którym były dokonywane wszystkie operacje związane z zasadami
finansowania, jakie obowiązują komitety wyborcze partii politycznych.
Państwowa Komisja Wyborcza, ustosunkowując się do zarzutów skargi, pod-
trzymała swoje stanowisko w sprawie, wywodząc, że skarżący naruszył przepisy Or-
dynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw dotyczące fi-
nansowania wyborów, w sposób wskazany w uchwale. Podkreśliła, że przepis art.
83c ust. 1 powyższej ustawy ma brzmienie kategoryczne i nakazuje odrzucenie
sprawozdania finansowego w razie spełnienia wskazanych w nim przesłanek, przy-
wołując na poparcie tego twierdzenia orzeczenia Sądu Najwyższego. Odnosząc się
do przedstawianej przez skarżącego umowy rachunku bankowego zawartej pomię-
dzy PKO Bank Polski a Demokratyczną Partią Lewicy z dnia 24 września 2004 r.,
stwierdziła, że nie pozostaje ona w związku z niniejszą sprawą.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Treść skargi wskazuje, iż skarżący uważa, że umowa rachunku rozliczeniowe-
go z dnia 29 września 2006 r. zawarta pomiędzy Bankiem Spółdzielczym w N. a Ko-
mitetem Wyborczym Demokratycznej Partii Lewicy wypełnia warunki art. 35 ust. 1
ustawy o partiach politycznych, aczkolwiek nie przedstawia się w niej żadnej argu-
mentacji uzasadniającej takie stanowisko, poza tym, iż sporządzona została ona po
uchwale Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 18 września 2006 r. [...] w sprawie
przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego oraz zamiarze samo-
dzielnego zgłaszania kandydatów w wyborach na radnych, zarządzonych na dzień
12 listopada 2006 r. Skarżący zdaje się w ten sposób wykazywać, że wypełnił wa-
runki wynikające z przepisu art. 83d ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad po-
wiatów i sejmików województw, bowiem rachunek na podstawie powyższej umowy
otwarty został po wydaniu zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej o przyjęciu
zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego. Jednakże Państwowa Komisja
Wyborcza nie zarzuciła w uchwale naruszenia tego przepisu, lecz odrzucenie spra-
wozdania nastąpiło z powodu innych wadliwości.
Zgodnie z art. 64a Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw komitety wyborcze mogą być tworzone przez: (1) partie polityczne i ko-
alicje partii politycznych; (2) stowarzyszenia i organizacje społeczne; (3) wyborców.
Funkcję komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ upoważniony do jej repre-
zentowania na zewnątrz (art. 64c ust.1). Przepisy Ordynacji wyborczej do rad gmin,
rad powiatów i sejmików województw w sposób ścisły i jednoznaczny określają spo-
sób finansowania komitetu wyborczego partii politycznej, stanowiąc w przepisie art.
83c ust. 1, że środki finansowe przekazywane temu komitetowi mogą pochodzić wy-
łącznie z funduszu wyborczego tej partii, tworzonego na podstawie przepisów ustawy
z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, a ponadto środki finansowe komi-
tetu wyborczego są gromadzone wyłącznie na jednym rachunku bankowym (art. 83d
ust.1). Zgodnie zaś z art. 35 ust. 1 ustawy o partiach politycznych partia polityczna
tworzy stały Fundusz Wyborczy w celu finansowania udziału partii politycznej w wy-
borach do Sejmu i do Senatu, w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w
wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu tery-
torialnego. Z treści ust. 2 tego artykułu wynika, że wydatki partii politycznej na cel, o
którym mowa w ust. 1, mogą być dokonywane tylko za pośrednictwem Funduszu
Wyborczego od dnia rozpoczęcia kampanii wyborczej. W tym celu środki pieniężne
przekazywane są na odrębny rachunek bankowy odpowiedniego komitetu wyborcze-
go. O utworzeniu Funduszu Wyborczego, a także o jego likwidacji partia polityczna
zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą (ust. 3). Środki finansowe Funduszu Wy-
borczego partii politycznej (zgodnie z art. 36 ust. 3) gromadzi się na oddzielnym ra-
chunku bankowym.
Z zestawienia powyższych przepisów wynika, iż należy odróżnić fundusz ko-
mitetu wyborczego, podlegający przepisom Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad
powiatów i sejmików województw i mający charakter doraźny - na okres wyborów -
od funduszu wyborczego partii politycznej, podlegającego reżimowi przepisów
ustawy o partiach politycznych, mającego charakter stały. Ten ostatni stanowi jedyne
źródło finansowania komitetu wyborczego partii politycznej. Oba te fundusze, jak wy-
nika z przywołanych wyżej przepisów, gromadzą środki finansowe na odrębnych ra-
chunkach bankowych. Stąd też przyjmowanie wpłat dokonywanych przez osoby fi-
zyczne bezpośrednio na rzecz rachunku bankowego utworzonego przez komitet wy-
borczy, z pominięciem funduszu wyborczego partii politycznej, co miało miejsce w
niniejszej sprawie, stanowi naruszenie art. 83c ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad
gmin, rad powiatów i sejmików województw. Powyższe stanowisko znajduje również
potwierdzenie w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2003 r., III SW
6/02 (OSNP 2003 nr 4, poz. 83), w którym podkreślono, że skoro fundusz wyborczy
partii politycznej podlega jednemu reżimowi z ustawy o partiach politycznych, zaś
fundusz komitetu wyborczego drugiemu reżimowi z Ordynacji wyborczej i środki
komitetu wyborczego partii politycznej mogą pochodzić jedynie z funduszu wybor-
czego tej partii, to jest oczywiste, że są to dwa odrębne fundusze (wyborczy - stały,
komitetu wyborczego - doraźny na okres wyborów) i nie mogą być ze sobą utożsa-
miane. Pogląd o odrębności tych dwóch funduszy wyraził Sąd Najwyższy także w
postanowieniu z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 1/02 (OSNP 2003 nr 4, poz.78),
stwierdzając, że przepisy ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46,
poz. 499 ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych na-
kazują utworzenie oddzielnych rachunków bankowych na gromadzenie środków
finansowych dla funduszu wyborczego partii z przeznaczeniem na finansowanie róż-
nego rodzaju wyborów czy referendów oraz dla komitetu wyborczego partii uczestni-
czącej w konkretnych wyborach. Kolejne, identyczne stanowisko wyrażone zostało w
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2003 r., III SW 17/02
(OSNP 2003 nr 4, poz. 94), w myśl którego gromadzenie przez partię polityczną
środków funduszu wyborczego na rachunku wspólnym z rachunkiem komitetu wy-
borczego tej partii jest naruszeniem art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o
partiach politycznych. Nie ma przy tym znaczenia, że przedmiotem rozważań w tych
postanowieniach - w miejsce przepisów Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad po-
wiatów i sejmików województw - była Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospoli-
tej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ oba te akty prawne za-
wierają identyczne regulacje dotyczące finansowania kampanii wyborczej w określo-
nym zakresie. Stąd też można mówić o ugruntowanym już i jednolitym orzecznictwie
dotyczącym rozstrzyganej kwestii.
Zgodnie z przepisem art. 84a ust. 1 pkt 3 lit. d Ordynacji wyborczej do rad
gmin, rad powiatów i sejmików województw organ, któremu przedłożono sprawozda-
nie finansowe, odrzuca sprawozdanie w przypadku stwierdzenia pozyskania lub wy-
datkowania środków komitetu wyborczego z naruszeniem przepisów art. 83c i art.
83d ust. 1-3. Przepis ten jednoznacznie i w sposób kategoryczny wskazuje, że kon-
sekwencją naruszenia powyższych przepisów jest odrzucenie sprawozdania finan-
sowego przez Państwową Komisję Wyborczą. (vide: postanowienia Sądu Najwyż-
szego z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 2/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 79; z dnia 23
kwietnia 2002 r., III SW 3/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 80; z dnia 23 kwietnia 2002 r., III
SW 4/02, OSNP 2003 nr 4, poz.81), dotyczące analogicznego rozwiązania w Ordy-
nacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej. Na koniec wskazać jeszcze należy, iż dołączona do skargi umowa rachunku
bankowego [...] zawarta pomiędzy PKO Bank Polski a Demokratyczną Partią Lewicy
z dnia 24 września 2004 r. nie wnosi nic istotnego do sprawy i w związku z tym nie
ma wpływu na jej rozstrzygnięcie.
Biorąc powyższe pod uwagę, skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - na
podstawie art. 84a ust. 6 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw - orzekł jak w sentencji.
========================================